The Project Gutenberg eBook of Termini medici in lingua fennica occurrentes

This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this ebook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you will have to check the laws of the country where you are located before using this eBook.

Title: Termini medici in lingua fennica occurrentes

Author: Johannes Agapetus Törngren

Release date: July 10, 2019 [eBook #59888]

Language: Latin

*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK TERMINI MEDICI IN LINGUA FENNICA OCCURRENTES ***

E-text prepared by Jari Koivisto

TERMINI MEDICI IN LINGUA FENNICA OCCURRENCES

DISSERTATIO ACADEMICA QUAM, VENIA EXPERIENTISSIMÆ FACULTATIS MEDICÆ AD IMPERIAL. ALEXANDR. IN FINNIA UNIV.,
PRAESIDE

  JOHANNE AGAPETO TÖRNGREN,
  Med. Doct., Chir. Mag., Chirurgiae et Artis Obstetriciae
  Professore P.O. General. Direct, rei Medicae in
  Finlandia locum tenente, Ordinum Imperialium
  de S:ta Anna in II:da Classe, cum orona
  Imperiali et de S:to Wolodimiro in
  IV:ta Classe Equite,

PRO GRADU MEDICO PUBLICO EXAMINI SUBJICIT

    JOHANNES FREDERICUS TICKLÉN,
  Philos. Doctor, Med. Licentiatus, et Amanuensis ad
  Bibliothecam Imper. Alexandr. in Fennia
  Univers. Ordinarius.

 In Audit. Nov. Aedium die XIV Junii a. MDCCCXXXII.
                   h. a. m. s.

HELLINGFORSIAE
Excudebant J.C. Frenckell & Fil.

Artem Medicam inter primas apud omnes gentes in exercitio fuisse, et ipsius rei natura probat et historia quoque omnium temporum testatur. Hanc vero disciplinam, generi humano saluberrimam, non nisi observationibus mere empiricis et commentis superstitiosis ubique primis temporibus fuisse conflatam facile intelliges. Scilicet praesente semper valetudinis recuperandae desiderio, at deficiente medico bene informato, optima medicastris et agyrtis ministrabatur occasio fallacias suas aegrotis quamcumque opem avide petentibus venditandi. Quae res quantum mali hominibus intulerit, omnem superat conjecturam. Ad hoc malum, quantum fiere posset, tollendum, recentioribus temporibus apud omnes fere gentes partim doctrinae medicae studium facilius redditum est eo, quod vernacula lingua opera sua exscripserint auctores medici, partim vero civibus etiam non medicis ad veritates hujus disciplinae maxime necessarias per populares tractatus therapeuticos patefactus est aditus. At haec nostratibus adhuc omnino fere desunt commoda. — Contra vero et in praxi medica impedimentum est permagnum apud medicos haud paucos, quamvis de cetera et doctrinae soliditate et benevolentiae integritate insignes, penuria linguae fennicae, qua evenit ut neque plane intelligere possint morbi naturam fennice descripti, neque semper optimam eligere medendi methodum. Incommoda haecce, quibus nostra adhuc, laborat patria, perpendentes operae praetium esse existimavimus, quo et facilior in posterum cuilibet fiat labor medicas res fennica lingua tractare, et major beneficia artis medicae civibus nostris impertiendi potestas medicis linguae fennicae minus peritis suppeditetur, terminos medicos in lingua fennica occurrentes, quantum et propria assequi potuimus diligentia et aliorum etiam collectis accepimus, sequentibus pagellis exhibere. — Fontes et adminicula, quibus in conficiendo opusculo occe usi sumus, praecipua sunt Lexicon Linguae Fennicae, Auctore Gust. Renvall, Maan-Miehen Huone ja Koti-Apotheekki et Eläinten Tauti-Kirja Cgristfried Gananderilda Wuonna 1785, Svensk Botanik, utgiven af Palmstruck m.fl. ubi plantarum nomina comptura et fennice exhibitA sunt, nec non UNderrättelse om de mest gångbara sjukdomars kännande och motande; samt ett litet Res- och Hus-Apothek af Johan Joh:son Haartman, Åbo, 1765.

Est vero in consilio eos tantummodo terminos medicos heic admittere, qui plurimum in genuino versantur Fennonum sermone et qui respectu pathologico et therapeutico maximi sunt momenti cognitu. Quamobrem repudiavimus omnes qui aut sueticismum nimis olent aut per, meram versionem ex latinis denominationibus extitere fennico idiomati minus congrui, quippe illis genium linguae vernaculae inquinare noluimus, hos vero ex medicorutn fictione, non ex populi ore, in lucem prodiisse arbitraverimus. Ordinem tractationis potissimum elegimus alphabeticum, utpote et nostra sententia aptissimum, et illis, qui ex opusculo hocce aliquam utilitaten quaerere velint, commodissimum, atque latino-quidem fennicum ea ex caussa praetulimus, quod exstat nobis jam lexicon fennico-latinum supra citatum Celeberrimi Renvall, quo perbene uti possunt in medicis illi quibus hic ordo magis convenerit.

Sed antequam ipsum opus aggrediamur, non incommodum videtur, pauca quaedam et generalia tantummodo pro instituti ratione de medicina Fennonum praemittere, ne nimis offendatur lector, si in sequentibus invenerit nonnulla quae primo adspectu a veritate abhorere forsan videantur. — Antiquitus jam, ars medica Fennonibus propria quidem fuit, sive ipsi secum e peregrinis terris huc commigrantes attulerint, sive a Lapponibus tunc temporis Fenniam habitantibus acceperint, — quod quidem verisimile, cum et hodie maxima sit similitudo inter Lapponum et Fennonum artificia medica, et in septemtrionalibus Fenniae regionibus adhucdum pluris quam alibi habeatur magica ilia medicinae exercitatio; — attamen, et deficiente caeterarum scientiarum omni lumine, et cum, variis impediti superstitionibus, magicisque imprimis et incantatoriis usi medendi, rationibus, accuratioris observationis auxilium omnino fere rejicerent Fennonum magi (loihtiat, tietäjät) fieri non potuit, quin multae notiones medicae admodum vagae et sibi inconstantes orirentur. Natura morborum cum ignota plerumque maneret, denominationes ipsorum aptas, ne dicam definitiones, fingere non potuerunt. Hancce penitioris cognitionis penuriam testantur permulta nomina morborum fennica, ut e.g. Sydäntauti, quod, quamvis quasi excuset synonyma denominatio latina Cardialgia, in fennica tamen multo magis vagum habet sensum, cum omnes fere morbos significet, quorum symptomata aut regionem epigastricam aut thoracis inferiora quocumque modo feriant. Ejusdem generis est Riisi quod complures et diversos significat infantum morbus chronicos; — et multa alia. Caussas vero morborum exquirere neglexerunt, cum superstitiose easdem a daemone quodam malo aut ab hominibus daemonica quadam vi praeditis organismo illatas esse opinarentur. Quod vero ad curam morborum attinet, partira exstatica quadam inspiratione ducti remedia invenerunt interdum non omnino abhorrentia, partim vero, hanc immediatae, ut ita dicam, indaginis viam deserentes, in varia pericula aberrarunt. Negari equidem non potest, in quibusdam morbis medicamenta sua seu arcana feliciter adhibuisse et ad huc, adhibere Fennonura magos; et si ad id attenderis, quod ubique in iisdem fere familiis conservata fuerir haecce mystica medicinam exercendi ars, neque omnino vagam nec arbitrariam eandem esse judicabis. Contra vero, si adminicula adessent stadium sciendae medicae promoventia, summo jure sperare liceret, pro ingenii fennici sagacitate, haud raro mirefice emicante, medicinam quoque rusticorum hucusque omni carentem verae scentiae praesidio, sensim sensimque in melius conversam, majori tandem nostratibus futuram utilitati.

Pharmacologicae Fennonum denominationes plurimum ad vegitabilia pertinent, utpote quae sola ad Fennonum rusticorum cognitionem pervenire potuerant et testantur plures ex ipto usu originem suam, ut riisi-ruoho, koi-ruoho, rutto-juuri &c. Ceteri vero omnes termini, qui Anatomiam, Physiologiam, Diaeteticen et Medicinam Forensem spectant, adeo pauci adhuc Fennonibus sunt, ut illorum vix alia facienda videatur mentio quam enumeratio alphabetica, cum et ceteroquin nihil fere habeant singulari animadversione dignum.

Haecce obiter tantummodo perstrinximus, quo et rationem operis, specimen academicum sistentis, systematico ordine carentem quodammodo excusaremus et imprimis consilii nostri probitatem vel paucis hisce ostenderemus. Tuo vero, Lector benevole! mansueto judicio opusculam nostrum impense commendamus, non ex adytis quidem scientiae medicae depromtum, attamen, quod pio animo speramus et optamus, non sine omni futurum utilitate.

Termini medici in Lingua Fennica occurrentes.

  Abdomen. Wahta.
  Ablactatio. Wierottaminen.
  Abortus. Keskoinen, — um pati, murteu'a,
                             luu'a kesken, kantaa.
  Acetocella. Jäneksen käpälä.
  Acromion. Olkapä.
  Acutus. Puuskainen.
  Aeger. Potilas, sairas, taudillinen.
  Aegritudo. Nurwe (anxiety; melancholy; pk. huom.).
  Affectus animi. Into.
  Allium cepa. Sipuli.
  Allium sativ. Kynsi-laukka.
  Alterallo. Peljästys.
  Ambusta. Polttohaawat, pallanneet.
  Angelica silfverstr. Karhun putki, ryti-putki.
  Angina. Närä, Kurkun poltto, poltet tauti.
  Anhelatio. Puhka.
  Anhelo. Läähötän, tuhostan.
  Animum delinquere. Julehtua, menehtyä.
  Apertura vulneris. Malo.
  Aphtae. Sammas, talma.
  Apoplexia. Ampu-tauti, Kaatumus-tauti.
  Apostema. Mähkä, putkama, pukama, äkämä, kuisma.
  Araneae tela. Lukin werkko.
  Artemisia absinth. Koiso, Koin-ruoho.
  Artemis. vulgaris. Pujo.
  Arteria. Henkisuoni, sydänsuoni, waltasuoni.
  Arteria aspera. Henkitorwi, kurkkutorwi.
  Arthritis. Luutauti, luuwalo, luuwana, jäsenten
                             särkö, A. vaga. Juoksia-tauti, kleini.
  Articulatio. Niwelä.
  Asa foetida. Pirun paska.
  Ascarides. Pienet madot.
  Asthma. Hinku, rinnan ahdistus, sulku-tauti.
  Asthmaticus. Sulkuinen.
  Atheroma. Liika.
  Atrophia. Riisi.
  Axilla. Kainalo.

  Balneum. Kylpy, sauna.
  Beta vulgar. Puna juuri.
  Betula. Koiwu.

  Cacoëthes. Mätähaawa.
  Calculus. Kiwi-tauti.
  Callus. Juote, lunn-juote.
  Calvaria. Kallo, pääkallo.
  Calvum caput. Paljas pää.
  Calx. Kanta, kantapää.
  Cannabis sativa. Hamppu.
  Carbunculus. Weripahka, vid. Apostema.
  Carcinoma. Ruumiin mato, Syöpä, Eläwä.
  Cardamine pratens. Nuttu-krassi.
  Cardialgia. Kukonnuora, Hiuka, niuka, sydäntauti,
                             wesiahma.
  Caries. Luun lahominen.
  Caro gangraenosa. Talwiliha.
  Caro luxurians. Liika-liha, kuollut liha.
  Carpus. Ranne, rystä, kalwoisin.
  Cartilago. Rusto.
  Cartil. thyreoid. Kurkun solmu.
  Carvum. Kumina.
  Castoreum. Hausta, majan haju.
  Cataplasma. Haudet.
  Cataracta. v. Pterygium.
  Catarrhus. Röhkä, nenän tukko.
  Centaurium (chironia). Ranta-sappi.
  Cerumen. Waikku.
  Cervicis cavamen. Niskatuuru.
  Centipellio. Satakerttu, satakerta.
  Cephalalgia. Päänsärkeminen.
  Chamaemorus (Rubas) Muurama.
  Chamomilla. Saunakukkainen, Johannexen kukkainen.
  Chronicus. Pitkittäwä.
  Cibi fastidium. Nirso, niwo, nujo
  Cibus cito transiens. Hupa.
  Cib. tarde transiens. Näkylä
  Cicatrix. Arpi.
  Cicuta. Keisan putki, myrkkyputki, iso juuri.
  Cilia. Otarwat, silmän ripset.
  Clavus. Warwaskänsä.
  Clinopod. vulgare. Kissan minttu.
  Clunes. Pakara, puo, peppu, perse.
  Cohibeo magice. Tymeän, tyretän, tydytän
  Colica. Sydäntauti, watsatauti, puhistus,
  C. flatulenta. Pöhö.
  C. cum abstructione. Ähky, ahma.
  Colostrum. Terni-maito.
  Conium. Iso-yrtti.
  Convallar. majal. wilkun walkku.
  Contagium. Rupeus, ruutana, saasta. — osus. Tarttuwa.
  Contractura. Rampa tauti; liha-suonten kuiwaminen.
  Contusio. Loukkaus.
  Convallaria majalis. Koiran kieli.
  Convulsio. Wäwähteleminen.
  Cophosis. Kuurous.
  Corylus avellana. Pähkinäpuu.
  Coryza. Nuha, unha, nuoha.
  Coxae. Kaatio, longas luu, luntio, lanneluu,
                             risti-luu. ronkka.
  Coxae apices. Sarwento.
  Coxarum morbus. Lanne-tauti, Lonkka-tauti, läpineet.
  Coxendix. Ristiluut.
  Cranium. Raiwa.
  Crisis. Murre.
  Cruor. Tyrmä, hurme.
  Crusta. Kuori, C. lactis. Kerma,
  C. vulneris. Rehne.
  Cunnus. Wittu, kuttu, pillu.
  Cutis tenuis. Masmalo, C. Callosa. Kalsia, C. iuduratio.
                             Sierotus.
  Cynanche. Kurkun ahdistus. v. Asthma, Angina.
  Conoglossum officin. Williruoho.

  Debilis pedibus. Rammio.
  Delirium. Houraileminen.
  Deliquuim patior. Menehdyn, tainnun.
  Dentes incisores. Etuhampaat, D. molares. Syömähampaat.
                             D. sapient. Ijäntäyttäjät.
  Diagnostica signa. Tuntomerkit.
  Diaphragma. Sydänkalwo, wälikalwo.
  Diarrhoea. Watsa-tauti, ulkoinen, kura-tauti, kuratti,
                             wahturi, ruikka-tauti, ruikku-tauti
  Digeror. Wetäyn. (pharmacol.)
  Doleo. Poden, raiskan, paasen.
  Dolet. Porottaa, mojottaa, kiwistää, jumottaa,
                             pakottaa.
  Dolor, Kipu, poro. D. internus, Walo. D. occultus.
                             Umpi-kuju. D. ossium. Raiste.
  Dysenteria. Punatauti, sydämentauti.
  Dyspepsia. Heikko mako.

  Ecchymoma. Sinimarja, kyhmy.
  Ecclampsia. Meneskelewäisyys.
  Enteritis. Watsan poltto.
  Ephialtes. Painaja, leäwämato, talwikko.
  Epidemia. Kulkutauti, liikkuwatauti.
  Epiglottis. Kurkun kansi, l. kannin.
  Epilepsia. Lankeewaiset, kaatuwa, pahan pieksiä.
  Errans. Juoksewa.
  Erysimun offic. Perna-ruoho.
  Euphrasia offic. Nummen kukoistus, silmä-ruoho.
  Exanthema. Rahko, maahiteet, rupi, maahifso,
                             E. infantum. Kerni, E. e vento.
                             Tuulen lento.
  Excoriatio. Lyötäntö, heltynyt.
  Excrementum. Sitta, paska, sonta.
  Expositus infans. Heitto lapsi.
  Exsecratio morbi magica. Kirot.

  Fascia vulneris. Tukko, katet-liina.
  Fastidium. Niwo, nujo
  Fauces. Nielu, kita, kurkku.
  Febris. Poltto, syttö, wäreet, lämmin-tauti.
  F. catarrhalis. Kino-tauti.
  F. lntermittens. Wilu-tauti.
  F. Interm. quartana cum delirio. Horkka.
  Femur. Reisi, jorwa. reitikka.
  Foetor. Haju, myrkkä, löyhkä.
  Formica. Kusiainen.
  Fractura. Raino, Luun sämä, luun murtuminen.
  Fragar. vesca. Maa-mansikka.
  Fuligo. Karsta.
  Fumaria. Linnun-herne.
  Furor. Wiltiö.
  Furunculus. Äkämä, putkama, putken polttama.

  Gallae turcicae. Tammen terho.
  Ganglion. Syylä.
  Gangraena. Wihat.
  Genitalia. Neuwot.
  Gentiana. Pässin kellukka.
  Geum rivale et urbanum. Karwa-kellukka.
  Gibbus. Pyhä, kyssä, kässä, kupu, kellukka.
  Glandula. Rauhainen, kirtti, risa.
  Gravedo. Nuha, unha.
  Gravida. Kohdullinen, tiine.
  Guttur. Henkikurkku, luukurkku.

  Haematemesis. Werenoxento.
  Haematuria. Weren heitto.
  Haemoptysis. Weren sylkö, weren yskeminen.
  Haemorrhagia. Hurmikko.
  Haemorrhoides. Punan juoru.
  Hernia. Suonimulkku, tyrät, kupeet.
  Hernia umbilicalis. Nawan puhkema.
  Herpes. Sawipuoli. l. sawipyörä, mettän nenät,
                             maaginen.
  Hordeolum. Naaran nappi.
  Humulus lupul. Hiiwa, humala.
  Hydrargyrum. Eläwä hopea.
  Hydrops. Wesitauti, pöhô-tauti.
  Hyoscyamus. Hullu-ruoho.
  Hypochondriasis. Kewäisin, pirun wihlauxet, kynsellinen,
                             pernatauti, sydämmen tauti, irrallinen.
  Hypochondrium. Nures, keltti, kuwet.
  Hysteria. v. Hypochondriasis. Sydämmen irki-tauti.

  Ichor. Wiswa, hyösi.
  Icterus. Kelta-tauti.
  Ictus. Puuska, kohtaus, kennos, letto.
  Ilia. Ohimot.
  Imperatoria ostruthium. Ylimmäinen yrtti.
  Impetigo. Sawipuoli, syyhelmä, pisama.
  Inclinatio mentis. Oikka.
  Incubus, Painaja, talwikko.
  lndicatio. Taika.
  Indigestio. Kino.
  lnfectio magica. Taikia, taie.
  lnficior. Rehdun, ryyhdyn.
  lnflammatio. Wiha, Löyly, kuumeus.
  Infoecunda equa. Marto-tamma, l. vacca. Maho.
  Inguen. Rauhaisimet, sapsi, pallio.
  Intertrigo, Lyötetty.
  Intestina. Sisullukset, suolet, sisi-kunta.
  Intumescere. Pöhöttyä.
  Ischuria. Tippa-taüti, wesi-ummet.

Juniperus. Kataja.

  Labiun leporin. Harahuuli, risti huuli.
  Lacrimalis saccus. Kyynelwieres.
  Laesio. Pulma, wamma, rampa.
  Languidus. Näiwä, L. fio. Riudun.
  Laxare stomach. Huoltaa.
  Ledum palustre. Suo-kanerwa, suo-pursu.
  Lentigo. Kesakko, Huun-purema, pisama.
  Lethargia. Uni-tauti.
  Leucorrhoea. Walkian juoksu.
  Lichen Island, v. Muscus Island.
  Lippitudo. Wetiset silmät, tihmaska, tihma, tihru,
                             hätärä, wesikarwa.
  Lithiasis. Kiwi-tauti.
  Livor. Mustelma, sinelmä, naarma.
  Lochia. Jälkimenot, jälkeiset, jälkijuoksu.
  Lumbi. Kaatiot, lanne, uumi.
  Lumbricus intestin. Suolikka, L. teres. Suoninkainen.
  Luxari. Niseltyä, järkähtyä.
  Luxatio. Luuwana, hiwellys, niwellys.
  Luxatus armo equus. Lapaantunut.
  Lycopodium clavat. Wareksen warpaat
  Lycopodium selago. Riisi-ruoho.

  Mala, v. Maxilla.
  Malleolus. Ketara.
  Malum residuum ex morbo. Mahle.
  Mamma. Nisä, rinta.
  Mammarum dolor parturientium. Rintain ajaminen.
  Mancas. Rampa.
  Mania. Heikkopäisyys, nöyräpäisyys
  Maxilla. Kaswoluu, leukaluu.
  Medicamen. Parannus, katse, lääke
  Mel. hunaja.
  Menorrhagia. Punasen juoksu.
  Menses. Kuukautiset, kuun menot, waimoiset menot.
  Mentagra. Sawipuoli, sawipyörä
  Metacarpus. Rystäs.
  Mezereum. Nasia, näsiä.
  Millefolium. Sata-lehti.
  Monorchis. Piettiö, pietin.
  Morbilli. Tuhkarupuli, tuhkarokko.
  Morbus. Rampa, tauti, sairaus, kipu.
  Muscus Island. Kangas-jäkälä.
  Mutilus. Rampa, rämppä.
  Myrica gale. Suopursu.
  Myrtillus. Mustikka.

  Naevus. Pirpula, luomi.
  Nativus. Synnytö.
  Nauseam excitare. Ilwoittaa.
  Nauseosus. Tylkkiä, tympiä äitelä, N. et subdulcis.
                             Ytelä, läätewä.
  Nepeta cataria. Kissan minttu.
  Nervosus. Jäntewä.
  Nervus. Juoni, jänne.
  Noma. Ruumiin mato.

  Obstetrix. Kätilöin, lasten waimo.
  Obstipatio v.
  Obstructio. Ummetti, suolten tukkio, turpuus,
                             umpi-tauti. O-nem pati. Ummehtuua, O-nem
                             facere. Ähkäistä.
  Obturatio. Suuwus.
  Obturo. Ummistan, O-ror. Suuwun, ummehdun.
  Oculi Bulbus. Silmän muna, O. obscuritas. Kaihelma.
  Odontalgia. Hammastauti.
  Oleum Fraxini. Saarnen terwa.
  Ophthalmia. Wuoro, pasko.
  Os. Luu, O. coxyg. Nupero, O. frontis process.
                             nasalis. Käpäluu, O. maxillare superius.
                             Itkuluu, O. sacr. Ristiluu, O. sterni.
                             Rynnäs, O. temper. Uniluu, waikkuluu.
  Osteocopus. Luukleini, v. Arthritis.
  Oxycoccos. Karpalo.

  Padus (Prunus). Tuomi
  Palatum. Suun laki, kurkku-laki, kita-laki.
  Palpebra. Silmän luomi.
  Panaritium. Jäsen-koi, koiso, iso kumpani, wieras.
  Paralysis. Halwaus, hermottomuus.
  Paroxysmus. Setki, topi, woolmeet.
  Parturientis dolores. Kuurot.
  Patella. Lumpio.
  Pediculus bubulus. Wäiwet.
  Peltidea aphthosa. Sampaam lakki.
  Penis. Seipo, kulli, kyrpä, P. glans. Terska.
  Pericardium. Sydänkarsina.
  Periglottis. Kielen kanta.
  Pernio. Wilun kyhmy.
  Pestis. Rutto.
  Phlyctaena. Wesikellukka.
  Phthisis. Täwy-tauti, täty-tauti, keuhko-tauti.
  Pimpinella saxifraga. Kangas-kumina, wannen-ruoho.
  Pinus. Mänty, honka.
  Pituita. Nalwa, näljä, natta, tahma, talma, ikjä,
                             jälä, kuola, kuotta, liita, liiwa, kina.
  Plantag. maj. Rauta-lehti.
  Pleura. Täky-kalwo, keuhko-kalwo.
  Pleuritis. Pistoxet, pisto-tauti.
  Podagra. Jalka-tauti.
  Podex. puo. v. Clunes.
  Polypodium vulg. Mäen makiaien, imartti.
  Poples. Kinttu.
  Populus tremula. Haapa.
  Porrigo. Köhnä, röhnä, rehnet.
  Praecordia. Sydän ala, P-orum dolor. Sydämmem wihlaus.
  Praemolimina morbi. Oireet, P. m. habeo. Oirin.
  Prodromorum stadium. Id. Oirinto.
  Prognosis. Ouno.
  Prunnus padus. Tuomi
  Prurigo. Syyhelmä.
  Prurio. Kiherrän, syyhyn, kutkun.
  Psora. Kapi.
  Pteris aquilina. Kuoleman koura.
  Pterygium. Häiwä, kaihi, jää, kalwo, werko,
                             liika, kynsi.
  Puerpera. Pirtiket, sauna-waimo.
  Pulmo. Täky, täty, keuhko.
  Pulsare. Tykyttää
  Pupilla. Silmän-terä.
  Pus. Raatta, märkä, P. eculor. Räämä,
                             rääppä, räättä.
  Pustula. Pisa, putken polttama, wesikello,
                             putkama, pukama, nypylä, P. maligna.
                             Ruton nuoli.
  Pyrola rotundifol. Käen kukka.

Quercus robur. Tammi.

  Rabies. Wíltis.
  Ranunculus flammula. Kleinf. ruoho.
  Raucedo. Äänen lankeeminem.
  Rectum. Perä-suoli.
  Relaxatio morbi id. q.
  Remissio. Hoipa, Hoiwa.
  Remitto. Peräyn, takaus.
  Ren. Munoinen, risainen.
  Repentinus morbus. Kohtaus, noian nuoli, lennostauti.
  Respiratio. Henkiweto, huoku.
  Revalesco. Toiwun, wirkeän.
                             qui R-luit. Wauras.
  Rhachitis. Riisi.
  Ribes nigr. Hiestain, siestain, kolli, ourukka.
  Rigesco. Tankistun.
  Rodo. Nirhaan.
  Rosa canina. Orjan tappura.
  Rubeola. Tuhka-rupuli.
  Rubus arcticus. Luhdikka, mesi-marja, maan-muurama.
  Rubus idaeus. Waarama, watukka.
  Ructo. Röyhkäilen.
  Rumex acut. Tuli-ruoho, hewon hiira, suolakka.
  Ruptura. Katko.

  Sacrum Ristiluu
  Salix pentandra. Raita.
  Sambucas ebulus. Wesitauwin yrtti.
  Sambucus nigra. Selja-puu.
  Sanguis. Weri.
  Sanies. Wiswa.
  Scapies. Kapi, rehne, pirun purema, rohtuma,
                             syyhelmä.
  Scapula. Lapa-luu.
  Sceletus. Ruotto, l. ruoto.
  Scirrhus. Nuha, liika.
  Scorbutus. Kerpunkki, keripukki.
  Scrotum. Rauhaisin, tyrä, kuohat. inde
                             Kuohari, castrator.
  Sedum acre. Kukon marja, kukon lehti, wilu-ruoho.
  Serpigo. Sawi-puoli.
  Setaceum. Nori-nuora, nori-jouhi.
  Singultus. Nikka, S. ex fletu et risu. Tihku, nihku.
                             S-um patior. Nyhdän, nikottelen.
  Soda. Närä, wesi-kobhtaus.
  Solanum dulcam. Koi-ruoho, koisso, koison-puu.
  Somnium id. q.
  Somnus. Uni, S. levis. Huowe.
  Sorbus aucup. Pihlawa l. pihlaja.
  Spasmus cutan. Wainos, wärwäinen.
  Sphacelus. Syöwät, musta liha.
  Spina dorsi. Selkäranka, selkä-ruoto, selkä-ronkka.
  Splenitis. Perna wallallansa.
  Squamosus. Röhnäinen, suomuinen.
  Stagnatio. Pakko.
  Sterilis v. Infoecundus.
  Sternum. Rintaluu, rynnäsluu.
  Sternutatio. Aiwastus.
  Sterto. Korisen, korsaan.
  Stranguria. Tippa-tauti.
  Stria. Wanne.
  Struma. Kupu.
  Subluxatio. Niukahus, nyrjähys, Horjahtuminen.
  Sudor colliquat. Hiki-tauti.
  Suffocari. Läkähtyä, S. aqua. Hukkua.
  Sulphur. Rikki, tuli-kiwi.
  Supercillium. Silmän ripset.
  Supposititius infans. Waihokka.
  Sutura lambdoidea. Kiireen rako.
  Syncope. Pyörtyminen.
  Synocha. Poltet-tauti.
  Syphilis, Howi-tauti, Kuppa-tauti, Paha-tauti.

  Tabes. Kuiwatus, kuiwa tauti, T. dorsal.
                             Selkä tauti.
  Taenia, Heisimato, rihma-mato, letti-mato,
  Talus. Kanta, kantapää.
  Tanacetum. Pietarin-ruoho.
  Taraxacum. Maitiainen.
  Tarsus. Nilkka.
  Tempora. Ohimet, ohtakulma, silmäkulma.
  Tendo. Kinner, T. Achillis. Kanta-kinner,
                             wäkisuoni.
  Tenesmus. Wäyttäminen.
  Testiculi. Mulkut.
  Thymus serpyll. Muisto-ruoho.
  Tibia. Sääri-luu, sääriterä.
  Tilia Eurupea. Niinipuu.
  Tinea. Umpi-kapi. T. capitis. Päähkä.
  Tinnitio aurium. Lumme, lummehos, Lumo.
  Tormentilla erecta. Punajuuri.
  Tormina, Puret.
  Torpor, Hermottomuus.
  Torreo assando. Paahdan.
  Transpiratio. Höyryäminen.
  Tremor. Wäret.
  Trichiasis. Wesikarwa.
  Trifolium aquat. Raataket, peuran wehka.
  Truncus. Runko.
  Tuber et Tuberculum. Nuha, kaswanto, kuhlo, kupla, liika,
                             nystyrä, nyppylä, nystermä, nyylä.
  Tumor. Mähkä, kuhlo, ajos,
  T. abdominis. Watsan pöhötys.
  Tussihlago farfara. Lesken lehti.
  Tussis. Yskä,
  T. pertuss. Hinku, näähtö-yskä. T. sicca. Rähjä.
  Tympanitis. Ähky, ähmä.

  Uber. Utareet, nisä, U. lacte dificiens. Umpi
                             nisä, U. lacte dificit. Ehtyy, U. lacte
                             crescit. Heruu.
  Ulcus. Mätä-haawa.
  Umbilicus. Napa.
  Unguentum. Raswa, woidet.
  Unguis radix. Kynnen oas.
  Uredo. Kerni, maan hiteet.
  Urtica dioica et urens. Wihalainen poltiainen, nokkonen.
  Uterus. Kohtu, lapsen kota.
  Uva. Kurkun kansi. l. kannin, Uva ursi.
                             Sian-puolainen, kangas-parkki.
  Uvulae prolapsus. Kurkku-laen langemus.

  Vacillatio. Horjuminen.
  Vagus. Juoksewa.
  Valeriana officin. Rutto-juuri.
  Valetudinarius. Raihnas.
  Vari. Kesakko.
  Variolae. Rupuli, rokko, V. latiores aquosae.
                             Laatta-rokko.
  Varix. Werisuonen mulkku.
  Vegetus corporis status. Rowet.
  Vehemens et abruptus. Puuskainen.
  Vena. Weri-suoni, V-am secare. Iskee suonta,
                             laskea werta l. suonta.
  Venenum. Myrkky.
  Venter. Wahta, maha, V-tris tormina. Wääntö-tauti,
                             wäännet, watsan pureet.
  Ventriculus. Mako, maha.
  Ventus hiemalis frigidus. Kiima, V. vernal frigid. Ulo.
  Verbascum. Röhkä-ruoho.
  Vermes. Madot.
  Veronica officin. Täyn ruoho.
  Verruca. Syylä, nyppylä, nystermä, ruuppa.
  Vertex. Kiireet, V. capit. Päälaki.
  Vertigo. Huimaus, heidytys, pyöry, wiemistyö,
                             V-gine afficior. Huimaun, huimerrun.
  Vesania Heikkomielisyys, houste.
  Vesica urinaria. Kusitin, kusirakko
  Vibex. Palko, wannet, mustelma, V. rufa.
                             Werinaarma, werijuoni, sinelmä, sini marja.
  Viscidus fio. Lakistun.
  Vitis idaea. Puolama puolukka.
  Vitium nativum. Synnyntö-wika.
  Vomitus. Ylenanto, oksentaminen, V-ire. Kuwoa,
                             kyölätä, ylönantaa, oksentaa.
  Vulnus. Werestäminen.
  Vulva. v. Cunnus.