The Project Gutenberg eBook of Le catalogue des livres censurez par la faculté de theologie de Paris

This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this ebook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you will have to check the laws of the country where you are located before using this eBook.

Title: Le catalogue des livres censurez par la faculté de theologie de Paris

Author: Université de Paris. Faculté de théologie

Release date: January 15, 2007 [eBook #20371]

Language: Latin

Credits: Produced by Louise Hope, Carlo Traverso and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This
file was produced from images generously made available
by the Bibliothèque nationale de France (BnF/Gallica) at
http://gallica.bnf.fr)

*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK LE CATALOGUE DES LIVRES CENSUREZ PAR LA FACULTÉ DE THEOLOGIE DE PARIS ***



This e-text contains some characters that will only display correctly in UTF-8 (unicode) file encoding:

ẽĩũ (e, i, u with “tilde” or nasal mark)
œ (o+e ligature)
❧ (decoration)

If any of these characters do not display properly—in particular, if the diacritics do not appear directly above their letter—or if the quotation marks in this paragraph appear as garbage, you may have an incompatible browser or unavailable fonts. First, make sure that the browser’s “character set” or “file encoding” is set to Unicode (UTF-8). You may also need to change your browser’s default font.

In the Latin text, -que was generally abbreviated as ´q;. It is shown here as superscript que.

Page numbers and sidenotes are explained at the end of the text.

 
 

A i

Le Catalogue

DES LIVRES CENSVREZ

par la faculté de Theologie de Paris.

picture

Auec priuilege.

On les vend à Paris, en la grand salle du Palais, au premier pillier, par Iehan André libraire iuré de luniuersité de Paris.

1544.

 
 

A i
verso

A MONSIEVR

LE PREVOST DE PARIS

ou son lieutenant Ciuil.

SVpplie humblement Iehan André Libraire iuré de luniuersité de Paris, Comme depuis peu de temps ledict suppliant a receu de messieurs de la faculté de Theologie de Paris, Le Catalogue de tous les liures par eulx veuz & visitez, censurez & condamnez, comme il appert en lacte cy attaché, signé du Bedeau, de ladicte faculté. Lequel suppliant feroit voluntiers imprimer suyuant le mandement à luy baillé par la faculté. Mais il doubte que apres qu’il aura faict imprimer, autres Libraires s’efforcent le faire imprimer, qui seroit grand’ perte audict suppliant. Ce consideré, il vous plaise permettre audict suppliãt faire imprimer ledict Catalogue, auecq’ lepistre liminaire de ladicte faculté, & deffenses à tous autres Libraires, & Imprimeurs de ne faire imprimer ledict Catalogue iusques à trois ans, sur peine d’amẽde arbitraire & cõfiscation desdictz liures, & vous ferez bien.

Apres auoir veu le decret du Doyen & cõsors de ladicte faculté de Theologie, cõtenu au feuillet premier de ceste premiere feuille, il est permis audict suppliant ce qu’il requiert, Faict le dixneufiesme D’aoust. mil cinq cens quarante quatre.

Signé Morin.

A ii

DECANVS ET FACVLTAS
Theologorum Parisiensium,
omnibus in Christo fidelibus. S.

Q (Qui)VI corporis humani sanitatem A simili. tuendam susceperunt, non satis officio suo factum iri putarunt, ea tantum quæ salubria essent humano corpori, quæque bonam eius valetudinem, & conseruarent, & auctiorem vegetioremque redderent pharmaca, suis scriptis demonstrasse, herbasque & plantas, adiectis etiam figuris & formis, quibus ab aliis dignoscerentur, deliniasse: nisi simul & pharmaca iis contraria, herbasque & plantas, quæ sanitati prorsus aduersarentur, suis nominibus designarent, suísque liniamentis & figuris efformatas, velut in tabella quadam, ob oculos nobis proponerent. Quis autem negare potest illos A ii
verso
doctissimos medicos, & rerum naturalium sapientissimos perscrutatores, totius naturæ integritati conseruandæ hac via, vel maximè consuluisse? Qui nisi suorum scriptorum monumentis harum rerum cognitionem nobis reliquissent: quis non intelligat, quàm facilè pro germanis, adulterina pharmaca, pro salubribus, exitialia, & pro antidotis, toxica non sine totius generis humani graui incommodo, deligeremus? Quòd si tam diligentes fuerunt veteres illi, & insignes medicarum rerum scriptores, ob solius corporis sanitatẽ, quam veluti vnicum suorũ laborum scopum, præ oculis habebant: quid putandum est, & fecisse hactenus, & facturos in posterũ doctissimos illos, & sanctissimos animarum nostrarum medicos, qui haud dubiè tantô solicitius huic rei neruos omneis intenderunt, quantò magis animam corpori præstare intelligebant? Id nos docuit in primis medicorum omnium summus, Imô ipsissima medicina A iii Deus: qui formatum hominem, & in paradiso collocatum, cæterarum arborum vsu permisso, vt à ligno scientiæ boni & mali abstineret, præmonuit. Docuit hoc ipsum & Christus, qui non tantum animarum saluti cõducibilia, sed quæ etiam essent, veluti mortiferum quoddam poculum fugiẽda, aperuit. Quàm verò hoc deindè solicitè egerint diuino afflati spiritu euangelistæ & apostoli, dilucidius est, quàm explicari possit. Qui Censores hæresiæ. suis scriptis & epistolis canonicis nos copiosè docuerunt, quantum discrepent fructus & opera spiritus, ab iis quæ carnis sunt. Quæ omnia propriis designat nominibus, apostolus Paulus, inter illos præcipuus, epistola ad Galatas. Hoc idem maximo studio curarunt doctissimi quíque sacrarum literarum interpretes, diui Cyprianus, Hylarius, Chrysostomus, Ambrosius, & pleríque alii. Inter quos, Hiero. Hieronymus librum edidit, cui titulum fecit. De scriptoribus ecclesiasticis hæreticos A iii
verso
vnà cum orthodoxis commemorans, & singulos suis pingens coloribus: vt non eos modò quos imitari, sed & quos fugere oporteat, doceamur: ne in eorum scripta, veluti in scopulum quendam impingamus, & toxico, quod in iis latet, inficiamur. Diuus item August.
Epipha.
Augustinus librũ edidit aduersus sue ætatis hæreses: quod & ante eum fecerat Epiphanius episcopus Cypri, inter Græcos Theologos doctissimus: ne fortè lectores incauti, & veluti mellito quodam poculo illecti, impiis doctrinis animum addicerent. Hos imitati sunt ex posterioribus quamplurimi, non minori sanctitate quàm eruditione clari: qui simul cum veteribus, nouas, quæ clàm emerserant, hæreses, indicare curarunt: vt nossent omnes, à quibus præsertim cauendum esset impiis assertionibus & libris, quantùm vis gloriosis titulis essent adornati. Qui eò sunt circunspectius fugiendi, quò venenum nobis propinant præsentius, blandiloquentia quadam, A iiii veluti melle illitum: ipso tamen felle: & si quid aliud amarius est, lõgè amarulentius. De neotenicis schismati. Porrò quàm necessariô quámque vtiliter veteres scriptores idipsum fecerint, docent huius seculi mores. Quòd si vspiàm necessarium est, libros ipsos cum authoribus propriis nominibus designare: Gallia. in hoc præsertim christianissimo galliarum regno factum oportuit. Cui certè non immeritô eiúsque regibus, ad hæc vsque tempora, christianissimi nomen inditum est. Sed ne hoc insigni titulo spoliemur, nobis studiosè & vigilantissimè curandum est. Vt quos iam diu prô dolor, circunuallant lupi rapaces & famelici, qui non modicam gallicarum ouium multitudinem, locis & ciuitatibus cõpluribus, pestiferis suæ doctrinæ dentibus iam deuorarũt, reliquum gregem hauddubiè voraturi, nisi eorum conatibus diligenter & quàm citissimè eatur obuiàm. Qui assiduè nullum lapidem nõ mouent, nihil nõ tentant & moliuntur, vt vniuèrsos A iiii
verso
in suas perditissimas sectas pertrahant & detrudant. O fœlicem Hieronymi ætate galliam, quæ eadem attestante, sola mõstris caruit. At verô qui aduersus vnicum galliæ monstrum vigilantium, totis eloquentiæ viribus detonabat, quid dicturum putamus, si iam rediuiuus, in galliis ageret? Nõ esset profectò galliam, ita deformatàm, agniturus, in qua mille vigilantios, Iouinianos mille, & innumeros alios nocendi artifices, passim obuios haberet. Hieronymi encomium. Quãtum ingemisceret, qui galliam tam miseranda facie deformem, à veteri illa, quæ sua tempestate florentissima erat, aspiceret mirum in modum mutatam? Quantis arbitramur eloquentiæ & doctrinæ viribus (si superstes esset) aduersus hæc monstra decertaret, qui contra paucissimos suæ ætatis hæreticos, tanta scripturarũ vi, tanta mole & robore conflixit: vt victis non amplius licuerit, ne cristas quidem & cornua erigere? Quanquam viuit haud dubiè B Hieronymus, & cum Christo regnat in cœlo, suísque scriptis pro Christi fide & ecclesiæ defensione, aduersus veterum hæresum instauratores indefessè pugnat: nouos istos Iouinianos & Vigilãtios, & si quæ sunt alia monstra, potentissimis scripturarum machinis conterens. De Ecc[les]iæ hyperaspismis. Non desunt autem etiam hac tempestate inuicti fidei propugnatores: sed nec vnquàm deerunt, quos suscitabit Dominus, in suæ spõsæ defẽsionẽ, Danieles quàm plurimi, Hieronymi, & Augustini, qui murum sese pro ecclesia, aduersus impiorũ tela, & linguas venenatas obiiciant. Quíque quãlibet flauerint vẽti, descenderit pluuia, eruperint flumina, nunquàm tamen, Christi adiuti præsidio, sinent Petri nauiculam demergi. Quæ vel inuitis omnibus inferorum portis, quãtúm vis etiã allatrent canes cerberei, insaniant furìæ, imò & ipse totus Acheron frendeat, stabit tamen semper firma & stabilis 1. Tim. 3 (Pauli testimonio) columna & firmamentum B
verso
veritatis. Diaboli machinasio. Hãc tamen aduersus, rugit leo ille immanissimus, aduersarius noster diabolus, fremit draco septem capitibus insignis, Christianæ fidei hostis infensissimus, hanc cupiens cum suo grege deuorare. Quod quia suis viribus nunquam poterit, id agere molitur, subornatis sparsisque per orbem satellitibus suis impiissimis hæreticis: qui venenatis iaculis, nimirum libris suis perniciosissimis, totum orbem perambulant, vt quod faciebãt pharisæi, proselytos quàmplurimos sectæ suæ adiungant. Qua in re (dolentes referimus) ita in totius Christianismi perniciem profecerunt: vt vix vlla sit regio Christianis ritibus aliquãdo ritè instituta, quàm sui sibilis & susurris exitialibus, voce vel scripto, non aliqua ex parte contaminarint. Solent enim zizania & herbæ, plantæque noxiæ, maioribus incrementis sese dilatare, quàm salubres & innocuæ. Adeóque iam magno Christianismi malo, execreuere, vt periculum B ii sit, ne breuì, salubres suffocent, suísque tandem illi fraudibus & technis, vniuersum Christianismum perdãt: nisi ab incœpto itinere præpediti cohibeantur, & reprimãtur. De Luthero. Et hactenus quidem videbatur piis omnibus persuasum, vt serpentis illius præcipui Lutheri, præciso capite totus orbis capacior fieret. Lutheranas incrementis. Sed, (quod nõ sine gemitu dicimus,) post damnatum à summo pontifice, ipsisque principibus, & theologorum scholis, totius penè orbis consensu, Lutherum: suborti sunt statim alii innumeri, tãquàm hydræ capita, Lutherano longè nocentiora, qui sua virulẽta dogmata, tanto impetu & incredibili feritate, ita latè effuderunt: vt vniuersum propè orbem Christianum, cùm publicis, tum priuatis cõcionibus librísque æditis, & in vulgus sparsis, peruaserint & infecerint. Nec etiam ab ipso galliarum regno hactenus Christianissimo abstinuerint. In quo, & manibus ferè omnium haberi, & per omnes circũferri B ii
verso
impiorum hæreticorum libros videmus, & dolemus. Qui ingens aliquod in regnum, propè diem illaturi sunt incommodum, nisi relegatis profligatísque quàm citissimè perditissimis sectis, ex omnium manibus fortiter excussi, flammis cõsecrentur. Francisci 1. encomium. Quanquam quod ad gallias nostras attinet, bona nobis spes est, adiutore Christo, abominandas omnes hæreses, è regno Christianissimo, intra paucos dies, ablegandas esse. Non enim defuit hactenus negotio fidei promouendo, hæresumque extirpationi rex noster Franciscus re, & cognomẽto Christianissimus. Qui qua est, & fuit semper in Christum eiúsque sponsam ecclesiam insigni pietate & obseruantia, non destitit vnquam ecclesiæ partes tueri. Neque potuit vel minimùm quippiam, ab ecclesiæ placitis diuelli, quin potius vt pestem Lutheranã, omnium quæ fuerũt vnquam pestilentissimam, è sui regni finibus propellere. Statutis suis & decretis quàmplurimis, B iii modis omnibus in hæreticos animaduertens. Porrò intelligens rex Christianissimus, verè scriptũ esse, qualis rector ciuitatis, tales & habitantes in ea. Et illud poëtæ. Claudian. Regis ad exemplum totus componitur orbis. Quàm mordicùs semper retinuerit traditam acceptámque à maioribus orthodoxæ ecclesiæ fidem, non modo interpositis decretis, sed & exemplis professus est per se grauissimis. In iconomachos. Quando ante annos aliquot, indictis aduersus Iconomachos (qui cõtumeliam diuæ Virginis imagini irrogarant) Supplicatio parisi. supplicationibus, argenteam ille, piè religioséque, non sine totius populi congratulatione, in locum mutilæ detruncatæ´que ab impiis, restituit. Deinde annos post aliquot, quàm de sacrosancta Eucharistia, cæterísque sacramentis & ecclesiæ sanctionibus piè sentiret, quámque omnis generis hæreticos odisset, abundè testatus est: quum ad placandam Dei in nos iram, publicas fieri decreuit supplicationes. Quibus B iii
verso
gestata per vrbem sacrosancta Eucharistia, quám religiosè aperto capite, ardentem facem manu gerens, vna cum pientissimis filiis interfuerit, norunt multa hominum milia: qui tunc præ gaudio lachrymabundi, Fr 1. [Anim]aduersio in hære[sin]. Christianissimi regis pientissimam fidem intuebãtur. Neque peractis supplicationibus, prius vrbe discedere cõstituit, quàm sumpto de variis hæreticis, variis in locis supplicio, & fidẽ suam religionémque bonis omnibus imitandam, & formidãdam hæreticis animaduersionem proponeret. Parlamẽtum [par]isiense. Curauit & hanc pestem procul hinc abigendam, Christianissimi regis accensus exemplo, supremus Parisiensis senatus. Qui suis arrestis & decretis, deprehensos huius sectæ viros variis affecit suppliciis. Quósque comperit aduersus augustissimum, & in primis venerandum Eucharistiæ sacramẽtum impiè sensisse. Necnon reliquis hæresibus pertinaciter adherentes, flammis vltricibus vrẽdos adiudicauit. Quo B iiii cæteri à nefandis istis dogmatibus arcerentur. Nos autem vocationis nostræ non immemores, in tanto fidei negocio & discrimine, tantisque infœlicis huius seculi tumultibus, haudquaquàm cessatores egimus. Dici enim non potest facilè, quantis sudoribus aduersus hæc dogmata inuigilauerimus. Dum nũc ab episcopis, nũc à senatu, nunc à prouinciarum præsidibus super hæreticis propositionibus & libris rogati, vt de ea quæ in nobis est fide rationem redderemus, totos penè dies eam in rem noctésque impendimus. Et hæc omnia quamuis iuxta nobis concessum à Deo munus, diligenter curauerimus, fieri tamen non potuit, quin nouis quotidie suboriẽtibus sectis, nouis etiam hæresum seminariis pullulantibus, nouæ quoque succreuerint hæreses. Quas vt tam impii artifices tuerantur, & hominũ mentibus infigant, mirum est, quàm à decẽnio excreuerit librorũ numerus. Hæresis f...nt in [pro]pagandis libris. Quos vt in manus hominum obtrudant, insignibus B iiii
verso
titulis & gloriosis præfationibus muniunt. Quo minore negocio incautis lectoribus imponant: dum mellito frõtispitio illecti, nihil fellis, nihil amarulentiæ, nihil denique veneni in eis latere suspicantur. His artibus, his technis, multorum corda seduxerunt. Quam tamen vafriciem diligenter attendere nos præmonitos voluit diuus Paulus, Epistola ad Romanos. Paulus hodiernos hæreticos graphice depingitur. Obseruate, inquiens, eos, qui dissensiones & offendicula, præter doctrinam quam vos didicistis, faciunt, & declinate ab illis. Huiusmodi enim, Christo domino nostro nõ seruiunt, sed suo ventri: & per dulces sermones & benedictiones, seducunt corda innocentum. Non poterat diuus Paulus, nostræ tempestatis hæreticos aptiùs & magis graphicè depingere, neque latentem sub ouilla pelle, luporum gregem, euidentioribus argumentis, & signis, nobis manifestare, ne sic horum strophis, & fucatis mendaciis contaminaremur. Hæreticorum c[ommuni]s morbi. Omnium autem hæreticorum C communis est morbus, vt quùm maximè in scripturis intelligendis hallucinentur, ipsi tamen miro quodam supercilio, scripturæ, religionis, & dogmatũ scientiam sibi arrogent, interim cæteris, qui sectis suis addicti non sunt, detrahentes. Hinc eo demẽtiæ prorumpunt, vt omnium rerum magisterium sibi impudenter assumant: quódque deterius est, cum maximìs sint ignorantiæ tenebris inuoluti, sua non contenti ignorãtia, nihil nõ pertentant, vt & cæteros in hanc errorum caliginem abducant. Hæretico[rum] uarietas. Quorum in numero sunt nõnulli, qui manifestò & palàm, sua dogmata obtrudere non verentur. Sunt & alii qui supplicii metu, obliquè & secretô, ea auditoribus suis ingerũt. Qua ex re fit, vt peruersorum librorum diuersa genera circunferantur, quibus corda fidelium seducuntur. Censura de libris hæretico[rum]. Sunt autẽ ex illis libris, quàmplurimi, qui authorum suorum nomina, fronte præferunt: eorũ scilicet hæreticorũ qui iam deplorati, de sua C
verso
gloriãtur insania. Sunt qui suppresso nomine, vanissimis titulis adornãtur. Sunt & qui neque præli, neque officinæ excusoriæ, sed neque vici aut ciuitatis nomina exprimant. A quorum lectione summoperè cauendũ est piis hominibus. Sunt & alii, qui veris authorum nominibus suppressis, vt facilius lectores ad sui lectionem illiciant, catholicorum sanctorúmque virorũ nomina, pro titulis habent, quemadmodum paulò antè blasphemiarum & hæresum plenus liber prodiit, cui nomen hæretici fecerunt confessio fidei per Natalem Bedam. Nuper quoque ex officina hæreticorum exiit liber impius, cui titulum fecit hæretica prauitas, Prouerbia Salomonis. Omittimus, quòd plerisque hæreticis & impiis suis libris, ne præfixum hæretici nomen à lectione fideles auerteret, Caluini impietas. pro Caluino Alcuinum, se mẽtitus est impius Caluinus. At hoc proprium hæreticis est, vt sua in abditis tantum locísque secretoribus, suæ farinæ hominibus C ii inuulgent. Oderunt enim qui malè agunt, lucem. Quæ omnia, manifestissima sunt impietatis & errorum indicia. Nam si christianam saperent pietatem, non intra priuatos tantum parietes, sed super tecta, iuxta Christi præscriptum, & legi & predicari summoperè sua curarent. Veritas enim lucis amica, odit tenebras. Con...sio. Quamobrẽ quis orthodoxus & veritatis lucisque christianæ amator, nõ perspectam habeat, horum librorum farraginem & ingentem cõgeriem, nõ aliundè quàm à principe tenebrarum profectam esse? Qui lucis & veritatis inimicus, non nisi tenebras amet. Verùm quia difficilè est admodum simplicibus viris, & non satis in scriptura exercitatis, adulterinos libros & pestiferos, à salubribus dignoscere: ob idque sæpius obtrudãtur impii pro orthodoxis: multorum præcibus, & quotidianis efflagitationibus obsequentes: æquum duximus, & veris christianis (quibus neque fas est, neque C ii
verso
tutum, horum lectioni incumbere) apprimò conducibile, libros omneis, qui in manus nostras deuenerunt (Sunt autem permulti qui latent adhuc. Sunt & qui quotidie in lucem recenter prodeunt, quos, quum in manus nostras venerint, in alterum catalogum redigendos curabimus) suis nominibus designare. Vt compertum habeant & intelligant, siue ecclesiarũ præfecti & præsules, siue magnates, & prĩcipes, siue senatores & prouinciarũ præsides, à quorũ lectione librorũ subditam sibi plebem arcere debeant. Libro[rum] schismaticorum diuers[orum]. Sunt autẽ ex eorũ numero quidã planè hæretici, flammísque digni. Sunt & qui suspicione hæreseos vehementer laborãt. Sunt qui offendiculũ & scandalum præbeant. Sunt qui blasphemias suboleant. Sunt & quos non expediat reipublicæ christianæ, in lucem & vulgus emitti. Sunt & alij permulti, quos ad plenum discussos, execrandis scatere erroribus deprehendimus, atque tãdem vna (pro more) cõgregati, C iii coeuntibus omnium in vnam sententiam iudiciis, in catalogum redegimus. Quem ad christianæ reip. commodum sub correctione sanctæ matris ecclesiæ, & sanctæ sedis apostolicæ, typis excudendum dedimus.

Extraict des registres de la faculté de Theologie de Paris.

 
 

C iii
verso

text shown below

Catalogus Librorum qui hactenus à Facultate Theologiæ Parisiensi diligenter examinati, censuráque digni visi sunt, ob causas in calce superioris epistolæ fusius declaratas: Quo[rum] lib. sunt 105. secundũ ordinem alphabeticum, iuxta authorum cognomina.

 

Primo sub litera A.

 

Numeri aucto[rum]. 1. ...
Num. o[per]is
Ex libris Andreæ Althameri.

C (Commentaria)Ommẽtaria germaniæ in P. Cornelii Taciti, equitis Romani libellum, de situ, moribus, & populis Germanorum.

 

Ex libris Henrici Cornelii Agrippæ.

C iiii De vanitate scientiarum, declamatio inuectiua.

De originali peccato disputabilis opinionis declamatio, ad episcopum cyrenensem.

Epistola ad Michaëlem de arando, episcopum sancti Pauli.

B
Ex libris Ioannis Brentii.

Commentaria in librum iudicum.

Commentaria in Iob, & ecclesiasten.

In duodecim priora capita euangelii, quod inscribitur secundum Lucam.

In duodecim posteriora capita eiusdem, Homiliæ octoginta.

In Ioannem Commentaria.

In acta apostolica Homeliæ. I22.

In epistolam ad Philemonem, & in historiam Hester commentarioli.

Ex libris Othonis Brunfelsii.

C iiii
verso
De disciplina & institutione puerorũ.

Annotationes in quatuor euangelia, & acta apostolorum.

Liber pandectarum veteris & noui testamenti.

Ex libris Martini Bucceri.

De vera ecclesiarum in doctrina ceremoniis, & disciplina, reconciliatione, & compositione.

In sacra quatuor euangelia enarrationes perpetuæ, secundùm recognitæ.

In Matthæum enarratio.

In epistolam ad Romanos enarratio.

Ex libris Henrici bulligeri.

In sacrosanctũ Iesuchristi Domini nostri euangelium secundum Matthæum commentariorum libri duodecim.

Expositio in epistolam ad Hebræos.

De origine erroris.

C
D
Ex libris Ioannis Caluini.

Institutio religionis christianæ, nunc verè demum suo titulo correspõdens.

Expositio sexdecim capitum Genesis.

Expositio in epistolam ad Romanos.

D
Ex libris Stephani dolet.

Cato christianus.

Fata regis.

E
Ex libris Desiderii Erasmi Roterodami.

Modus orandi Deum.

Modus confitendi.

Enchiridion militis christiani.

De interdicto esu carnium.

Encomium moriæ cum cõmentario.

Exomologesis, id est confessio.

Colloquia Erasmi.

D
verso
Paraphrases in nouum testamentum.

Scholia cum antidotis, in epistolas Hieronymi.

Prologus in Hylarium.

Christiani matrimonii institutio.

Censura Erasmi super tertiam regulam sancti Augustini.

F
Ex libris Iacobi Fabri stapulen.

Commentarii in quatuor euangelia.

Commentarii in epistolas Pauli.

Commentarii in epistolas canonicas.

G
Ex libris Gerardi lorichii hadamerii.

De missa publica proroganda racemationum libri tres, cum diuersarum hæresum erroribus, & superstitionũ omnigenum abusibus tollendis, Tum sacri eius sinceritate ortodoxa conseruanda, D ii ex canonica scriptura patrúmque sanctorũ sententiis diligenter collecti.

Institutio catholica fidei orthodoxæ, & religionis christianæ.

H
Ex libris Hegendorphini.

Christiana studiosæ iuuentutis institutio.

L
Ex libris Francisci lamberti.

Liber commentariorum in amos, Abdiam, & Ionam prophetas.

De prophetia, eruditione, & linguis, déque litera & spiritu.

M
Vide plura o[per]a apud vi...lium in Euangelion Martini Luthero. Ex libris Martini Lutheri hæresiarchæ.

D (De)E captiuitate babylonica.

Simplex & aptissimus modus orandi.

De abroganda missa.

D ii
verso
Expositio orationis dominicæ.

Commentaria super Magnificat.

Commentaria in Deuteronomium.

Commentaria in psalmos.

Commentaria in ecclesiasten.

Commentaria in cantica canticorum.

Præfatio in epistolam ad Romanos.

Cõmentaria in epistolam ad Galatas.

De absolutione.

Aduersus execrabilem Antichristi bullam.

Quare papæ ac discipulorum eius, libri à Martino Luthero combusti sunt.

Ostendant autem ipsi quare doctoris Martini Lutheri libros combusserint.

Liber continens rationes propter quas Lutherus decretales, cæterosque iuris canonici libros igni publicè tradidit.

Liber continens rationes Lutheri quibus omnes christianos esse sacerdotes molitur suadere.

D iii Liber de vsu & efficacia missæ.

Ad leonem decimũ pontificem maximum resolutiones disputationum de virtute indulgentiarum reuerendi patris ac sacræ Theologiæ doctoris Martini Lutheri Augustiniani Vuitembergensis.

Martini lutheri ad fratris syluestri prieratus.

Dialogorum responsio.

Martini lutheri sermo de pœnitentia.

Sermo de indulgentiis.

Sermo de virtute excõmunicationis.

Decem præcepta Vuitembergensi populo prædicata.

Ex libris Ioannis Mayer ecclesiastæ Bernẽsis.

In apocalypsin commentarius.

Ex libris Philippi Melãchthonis.

Liber commentariorum in epistolam D iii
verso
ad Romanos, & in duas ad Corinthios.

Loci cõmunes theologici recèns collecti & recogniti.

Aduersus furiosum Parisiensium theologastrorum decretum.

Declamatiunculæ duæ in diui Pauli doctrinam.

Epistola de theologica disputatione lipsica.

Confessio fidei exhibita inuictissimo imperatori Carolo quinto, in comitiis Augustæ.

Apologia confessionis.

Dialecticæ, & Rethoricæ elementa.

Annotationes in librum, qui inscribitur Parœmiæ siue prouerbia Salomonis cum annotationibus.

De corrigendis studiis.

Ex libris Hippophili Melangæi.

Theologiæ compendium.

O
D iiii
Ex libris Ioannis Oecolampadii.

In Esaiam libri sex.

In prophetam Ezechielem commentarii.

In Danielem commentarii.

Expositio in minores prophetas.

Annotationes piissimæ doctissimæque in Oseam, Iohelem, Amos, & Abdiã.

In epistolam ad Hebræos explanationes.

P
Ex libris Conradi Pellicani Rubeaquensis.

In sacrosancta quatuor euangelia & acta apostolorum commentarii.

Ex libris Ioannis Bugenhagii Pomerani.

Commentaria in deuteronomium.

D iiii
verso
In librum psalmorum enarratio.

R
Ex libris Vrbani rhegii.

Liber consolatorius, ad eos qui persecutionem patiuntur, Cum enarratione psalmi. 123. quem latinũ fecit Ioãnes hynereus pomeranus.

S
Ex libris Erasmi sarcerii Anuemontani.

Methodus in præcipuos scripturæ locos, ad nuda didactici generis præcepta, ingenti labore in theologorũ non exercitatorum vsum cũposita, qui certa ratione sanctam scripturam syncerè tractare possint. Cui adiecta est farrago locorum communium.

Cathechismus per omnes quæstiones & circũstantias, quæ in iustam tractationem incidere possunt.

Lucæ euangelium cum scholiis.

E In Marcum scholia.

Commentaria in Ioannem.

Ex libris Arsatii schopher.

Enarrationes euangeliorum dominicorum ad dialecticam methodum, & rhetoricam dispositionem accõmodatæ, Adiecti sunt Loci theologici, quorum cognitionem ecclesiastes in promptu habere debet: Subiectis etiam aliquot propositionibus non contemnendis. Accessit quoque index locorum memorabiliũ in toto opere omnibus piis admodùm vtilis & necessarius.

Z
Ex libris Vldrici Zuinglii.

Cõplanationis Isaiæ prophetæ fœtura prima, cum apologia, cur quid conuersum sit.

Cõplanationis Hieremiæprophetæ fœtura E
verso
prima, cum apologia, Cur quid cõuersum sit.

De vera & falsa religione.

Opus articulorum.

 
 

CATALOGVS LIBRORVM
quorum incerti sunt authores.

 

EPistola apologetica ad syncerioris christianismi sectatores, per frizxain orientalem, & alias inferioris Germaniæ regiones, &c.

Institutio religionis christianæ.

Introductio puerorum.

Litania germanorum, hoc est, supplicatio ad Deũ pro germania, habita in celebri quadam ciuitate germaniæ in die cinerum.

Modus orandi.

Modus confitendi.

De vita iuuentutis instituenda, moribusque E ii ac studiis corrigendis.

Vnio dissidentium tripertita.

 
 

CATALOGVS LIBRORVM
gallicorum, Ex certis authoribus
iuxta illorum cognomina.

 

Ex libris Victoris brodeau.

VNe epistre du pecheur a Iesuchrist imprimee a Lyon par Dolet.

Ex libris Ioannis Caluini.

Vne epistre a F. Sadolet euesque de Carpantras, Auec laquelle est vne epistre catholique dudict sadolet.

Linstitution de la religion chrestiẽne, Auec la præface adressee au Roy Francoys pour confession de la foy.

Institution de la religion chrestienne, de la congnoissance de Dieu.

Petit traicté de la saincte cene de nostre E ii
verso
seigneur Iesuchrist.

Catechisme.

Aduertissement tresutile du grãt proffict qui reuiendroit a la chrestienté, sil se faisoit inuentaire de tous les corps sainctz & reliques qui sont tãt en Italie, qu’en France, Almaigne, Espaigne & autres royaulmes & pais.

A treshault, & trespuissant, & tresillustre prince Frãcoys Roy de France treschrestien, son prince & souuerain seigneur.

Ex libris Stephani Dolet.

Exhortatiõ a la lecture de la saincte escripture.

Brief discours de la republicque francoyse, desirant la lecture des liures de la saincte escripture.

Nouueau testament.

Cantica canticorum en francoys.

E iii Les epistres & euãgiles des cinquante & deux dimenches de lan, auec briefue & tresutile exposition dicelles.

Expositiõ sur la premiere epistre sainct Iehan diuisee par sermons.

Ex libris desiderii Erasmi Roterodami.

La maniere de prier.

La maniere de se confesser.

Le cheualier chrestien imprimé par Estienne dolet.

Ex libris Gulielmi farel.

Respõse a lepistre de maistre Pierre Caroli: auec seconde epistre dudit farel.

Epistre enuoyee au Duc de Loraine.

Ex libris Francisci Lamberti.

Declaratiõ de la reigle & estat des cordeliers, E iii
verso
Cõposée par vng iadis de leur ordre, & maintenant de Iesuchrist.

Ex libris Petri Martyris verunglii firentini.

Vna sẽplice dechiratiõe sopra gli duodecim articuli della fede christiana.

Qui est a dire. vne simple declaration sur les douze articles de la foy chrestienne.

Ex libris Clementis Marot.

Vng sermon du bon & mauluais pasteur.

Ex libris Philippi Melanchthonis.

De lauthorité de leglise, des docteurs dicelle, & de la parolle de Dieu trãslatee de latin en francoys.

De la puissance & authorité de la saincte eglise chrestienne.

E iiii ...... Ex libris Hippophili Melangæi.

Sur sainct Matthieu.

Ex libris Vldrici Zuinglii.

Briefue & claire exposition de la foy chrestienne annoncée, & escripte au Roy chrestien.

 
 

CATALOGVS LIBRORVM
gallicorum ab incertis authoribus.

 

A

ABC. pour les enfans, contenant ce qui sensuyt. Loraison dominicale, &c.

La maniere de soy confesser, pour laquelle specialement a esté condamné.

Familiaire & briefue exposition, sur lapocalypse.

Exposition sur lapocalypse de sainct Iehan, extraicte de plusieurs docteurs E iiii
verso
tant anciens que modernes, reueue & augmentée de nouueau a Genefue.

Les arrestz & ordonnances de la court celeste.

Exposition chrestienne, cõtenant quatre briefz traictez.

Le premier des dix commendemens.

Le deuxiesme des douze articles de la foy.

Le troisiesme de loraison de nostre seigneur.

Le quatriesme, lexplication des sacrementz.

Larbre de la foy chrestienne.

Les sept assaultz.

B

Bible de Genefue. auec lindice.

La bergerie spirituelle enuoyee au roy.

C

Le catalogue du pape & de Moyse.

F Chansons spirituelles pleines de consolation.

Chansons chrestiennes, par lesquelles les fidelles pourrõt soulager leur esprit, & les ignorans, ayans congnoissance des abuz, ausquelz ont esté detenuz par les ministres de satan, venir a Iesuchrist.

Le catechisme de Genefue: Cest assauoir. La forme d’instruire les enfans en chrestienté.

La forme de prier, & chantz ecclesiastiques, auec la maniere d’administrer les sacrementz, & consacrer le mariage selon la coustume de leglise anciẽne.

De la saincte cene de nostre seigneur Iesus, & de la messe que lon chante cõmunement.

Confession de Beda, faulsement imposee a feu maistre Noel beda docteur en theologie.

F
verso
Consolation chrestienne.

Cymbalum mundi.

D

Debat de pitié & superstition.

Sermon de la dedicace.

Les epistres & euangiles pour les cinquante deux dimenches de lan, commenceant au premier dimẽche de laduent a lusage de Meaulx, condamnez lan cinq cens vingt & trois.

La doctrine des bons enfans.

Les commendemens & doctrine du philosophe Aristote, a son disciple roy Alexandre.

La doctrine nouuelle & ancienne.

E

Vne exhortation, voire vng commendement & parolle du seigneur par le sainct esprit: Et en la fin vng petit liure Emanuel a tous coeurs fideles.

Vng brief enseignement tiré hors de la F ii saincte escripture, pour amener la personne a voluntiers mourir & poinct craindre la mort.

Exposition sur lepistre aux Rõmains, extraicte des commentaires de Caluin.

Exposition sur les deux epistres aux Thessaloniciens.

Exposition sur lepistre catholique de sainct Iacques.

Epistre catholicque de sainct Iacques apostre, auec vne exposition briefue & bien faicte.

Exposition sur les deux epistres de saĩct Pierre, & sur celle de sainct Iude.

Epistre enuoyée aux fideles cõuersans entre les chrestiens papisticques.

Epistre demonstrant comment nostre seigneur est la fin de la loy, & la somme quil fault cercher en lescripture.

Cest la bonne coustume. Est epistola quæ dirigitur ad pauperem & mendicam F ii
verso
ecclesiam Lutheranorum.

Le liure delesprit Faictes le guet, faictes le guet voire bon guet.

Les sainctes euangiles de Iesuchrist, & au commencement vne epistre exhortatoire qui sent la doctrine de Luther.

Exposition sur leuangile sainct Matthieu.

Briefue exposition, faicte par maniere dexhortation sur loraison dominicale prinse sur le pater noster, & autres parolles de nostre seigneur Iesuchrist recitees au sixiesme chapitre sainct Matthieu.

Auec exposition sur les parolles de Iesuchrist, faictes des amys des richesses d’iniquité.

Exhortation tresutile sur les sainctes parolles de nostre seigneur Iesus.

Les sainctes euangiles de Iesuchrist, au commencement ya vne epistre Lutherienne.

F
F iii

Briefue & claire exposition de la foy chrestienne.

G

Grandes annalles & tresueritables des gestes & merueilleux faictz du grant Gargantua & Pantagruel roy des Dipsodes.

La grace, paix, & misericorde de Dieu.

H

Sur l’hystoire des dix lepreux, extraicte du dixseptiesme chapitre sainct Luc.

Heures de Paris, petites, qui entre autres cõtiennent vne confession lutherienne, sans Calendrier ne vigiles des trespassez.

I

Indice preposé a la bible de Genefue.

De la difference qui est entre les superstitions & dotatiõs des anciens, gẽtilz F iii
verso
& payans: Et les erreurs & abuz qui sont entre ceulx qui sappellent chrestiens. Et de la vraye maniere d’honnorer Dieu & la vierge Marie.

La difference de lidolatrie.

Instruction pour les enfans.

Instruction & recreãce des chrestiens.

Institution de la religion chrestienne.

Introduction des bons enfans.

Introduction des enfans, translatée de latin en francoys.

Briefue instruction, faicte par maniere de lettre missiue, pour se confesser en verité.

Linstruction de la religion chrestiẽne.

Introduction familaire a facilement & en peu de temps aprendre la Grammaire latine: faicte en forme de Dialogue, auquel sont introduictz les personnages. A. B.

Sont les grãdz pardons & indulgẽces.

M
F iiii

Le liure des marchantz.

La medecine de lame.

La forme des prieres ecclesiastiques, auec la maniere de administrer les sacrementz & celebrer le mariage, & la visitation des malades.

Dung seul mediateur & aduocat entre Dieu & les hõmes nostre seigneur Iesuchrist.

O

La tressacrée oraison que Iesuchrist a baillé a ses apostres.

La tressaincte oraison que nostre seigneur a baillé a ses apostres, les enseignant commẽt ilz & tous vrays chrestiens doibuent prier. Auec vng recueil daucuns passaiges de la saincte escripture, faicte en maniere pour esueiller lentendemẽt des fideles a prier de plus grande affection. Oultre les F iiii
verso
prieres, desquelles on vse a present en leglise de Genefue.

Les prieres & oraisons de la bible, faictes par les sainctz peres, & par les hõmes& femmes illustres, tãt de lancien que du nouueau testament: imprimé par Dolet.

P

Pantagruel & Gargatua.

Paradis du pape Iule.

Les prieres de leglise de Genefue

Exhortatiõ tresutile sur les sainctes parolles de nostre seigneur.

Les sept pseaulmes du royal prophete Dauid exposez, puis nagueres diuulguez, pour donner a tous maniere de se retirer de peché, & se cõuertir a dieu & le prier deuotement selon la maniere que enseigne le sainct esprit par Dauid en sept pseaulmes penitentiaulx.

G Liure merueilleux contenant en brief la fleur & substance de plusieurs traictez tant de propheties & reuelations que anciennes cronicques.

Vng traicté de purgatoire.

R

Brief recueil daucuns lieux, fort necessaires pour mettre sa conscience en Dieu.

Recueil de plusieurs passages de la saincte escripture, faisant a la declaration de loraison dominicale, des articles de la foy, & des dix commendemens de la loy, auec le recueil des offices des chrestiens.

La remonstrance de la vertu insuperable & fruictz inestimables de la foy chrestienne.

S.

Simulachres & historiees faces contenant la medecine de lame, Auec la forme G
verso
& maniere de consoler les malades.

Les simulachres de la mort.

Lordre & maniere d’administrer les sacrementz en leglise de Genefue, Assauoir le baptesme, & la cene de nostre seigneur.

Summaire & briefue declaration daucuns lieux fort necessaires pour mettre sa conscience en Dieu.

Supplication & remonstrance sur le faict de la chrestienté, & de la reformation de leglise faicte au nom de tous amateurs du regne de Iesuchrist, a lempereur, & aux autres princes & estatz, tenant maintenant iournée imperiale, a Spire.

T

Table qui se commence. Icy est briefuemẽt comprins, tout ce que les liures de la saincte bible enseignent a tous G ii chrestiens.

Vne autre table qui se commence. Les commandemens de Dieu, baillez par Moyse, exposez par Iesuchrist.

Petit traicté demonstrãt que doibt faire l’homme fidele quant il est entre les papistes.

La triade Rommaine.

V

La verité cachée deuant cẽt ans imprimee, & depuis reueue & augmẽtee par maniere de dialogue.

La vie de Iesuchrist, & du Pape.

La vie de Iesuchrist, en petit volume.

 

Censura librorũ sequentium & similium.

QVamuis in quãcunque linguam vertãtur sacræ literæ, De traditione librorum sacro[rum] in linguam uernaculam. quæ suapte natura sanctæ sunt, & bonæ:

Quanti tamen sit periculi permittere G ii
verso
passim lectionem earum in linguã vulgarem traductarum idiotis & simplicibus, nec eas piè & humiliter legẽtibus, quales nunc plurimi reperiuntur, satis indicarunt Valdenses, Albigenses, Pauperes de Lugduno, & turelupini, qui inde occasione sumpta, in multos errores lapsi, plurimos in eosdem induxerunt. Quare huiusce tempestatis perspecta hominum malicia, periculosa ac perniciosa censetur eiusmodi traductio.

 

Les cinq liures de Moyse.

Le nouueau testament, auquel est demonstré Iesuchrist.

Le nouueau testament, Cest a dire la nouuelle alliance de nostre seigneur, & seul saulueur Iesuchrist, trãslaté de grec en francoys.

Les pseaulmes de Dauid translatez de Hebrieu en langue francoyse.

G iii Psalmes mys en rithme.

Psalmes de Dauid translatez.

Le commencement de leuãgile sainct Iehan, & quelques lieux de la saincte escripture.

Recueil d’aucuns pseaulmes de Dauid, mis en rithme.

 

Fin des liures censurez par la faculté de Theologie de Paris, tant en latin qu’en francoys.

 
 

Imprimé à Paris, par Benoist preuost, Imprimeur demourant en la rue fremẽteil, Pres le College du Plessis, Faict le xxvi. aoust.

1544

 
 

G iii
verso

N (Nos)Os itaque præfati decanus & facultas scholæ Parisiensis, omnibus præsentis huiusce catalogi libris longo tempore examinatis ac discussis, quid de iis sentirent orthodoxi ecclesiæ doctores, quid sacra concilia definissent, quíaue in sacris literis caueretur, diligẽter annotauimus. Post quorum diligentem discussionem & examen apud Sorbonam per nos sæpius factum, hunc tandem catalogum in nostra generali congregatione apud sanctum Mathurinum per iuramentum super iis specialiter conuocata, ac post missam de Sancto spiritu solenniter è more celebratam, comprobauimus, & ratũ habuimus, cõprobamus, & ratum habemus. Acta fuerunt hæc anno domini .M.v.xliiii. Die vero decimatertia mensis Augusti.

De mandato domini decani & sacræ facultatis Theologie Parisiensis.I. Tauuel.

G iiii

 

Christus Horum Charitas

 

 

Pagination

The original text did not have page numbers. Instead, the first two or three recto (right) pages of each 8-page signature were numbered as A, Aii, Aiii... Page numbers added by the transcriber, including all verso (left) pages, are shown in smaller type. In the original text, folio numbers matched the font of each page’s body text, with italicized pages in the form Aij, Aiij... They have been regularized to Aiii form for this e-text.

Sidenotes

Most pages of the book have one or more handwritten notations, generally in the margins. Although not technically part of the book, they may be of interest for some readers, so they have been included in the e-text. Those that originally appeared in the margins are given as sidenotes with links to an image. Longer handwritten passages, and those from otherwise blank pages, are shown below. Expanded ligatures such as [par] are shown in brackets. Some transcriptions are extremely conjectural.

The marginal citation “1 Tim. 3” appears to have been printed in the original book.

Blank page facing title page:

Veri studium et patriæ caritatem.
[Signature:] E. d’...ville

Above title:

M. Martinus Besardus Sui... D. D.
M. Benedicto Franco Salodocix, ...æ anno [domini] 1556

Final page, above illustration:

Catalogus libro[rum] latino[rum] sine ordinẽ alphabeti.
Cata. libro[rum] anonimo[rum] 1.E. ... fol. 3
Cata. lib. Gallico[rum] sine auctores 2. E.
Cat. li. Gal. anonimo[rum] 4. E.

Blank page after final page:

[list of authors’ names from Catalog]

Missing Hyphens

In longer passages such as the Latin introduction, about half of all lines ended with a split word. Some words were printed without a connecting hyphen; they have not been individually marked but are listed here:

animarum no/strarum medicos
veluti mor/tiferum quoddam poculum
eiúsque re/gibus, ad hæc
totis eloquen/tiæ viribus
deformatàm, agni/turus, in qua mille
tempestate floren/tissima erat
penè or/bis consensu
Luthe/rano longè nocentiora
euidentioribus argu/mentis,
ipsi ta/men miro quodam supercilio
veris autho/rum nominibus suppressis
ma/gnates, & prĩcipes
prouin/ciarũ præsides

visi/tation des malades
d’administrer les sa/crements en leglise