The Project Gutenberg eBook of Colloquia, sive Confabulationes tyronum literatorum
    
This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States and
most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
of the Project Gutenberg License included with this ebook or online
at www.gutenberg.org. If you are not located in the United States,
you will have to check the laws of the country where you are located
before using this eBook.

Title: Colloquia, sive Confabulationes tyronum literatorum

Author: Hermannus Schottennius

Release date: May 7, 2023 [eBook #70713]
                Most recently updated: March 22, 2024

Language: Latin

Original publication: Germany: Johann Petreius, 1556

Credits: Aurēliānus Agricola. Complementary proofreading by AndreiosDiscipulus


*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK COLLOQUIA, SIVE CONFABULATIONES TYRONUM LITERATORUM ***

Important note: If during the Middle Ages Latin evolved 
independently from its classical archetype, the humanists of the 
Renaissance strove to restore the original language by drawing 
from copies of the works of ancient authors. These copies being 
imperfect, the spelling of certain words was impaired with folk 
etymology and influenced by improper pronunciation, and the 
length of the vowels, despite its importance in the classical 
language, was and still is widely neglected. Only the rise of 
Indo-European studies, especially after 1850, helped restoring 
and gradually spread the original forms and sounds of the words. 
Older works, when they are republished, may also benefit from 
the most recent spelling, and as such show more useful to 
students who need to learn from the best standards, or just 
provide a more pleasurable reading experience to more advanced 
readers. Therefore, this work is offered to you in the original 
version, but also in a renewed version, with better spelling if 
applicable, and long vowels noted with macrons. On the other 
hand, although the spelling has been modified, vocabulary, 
grammar and syntax, fortunate or not, which belong to the 
author, were kept as they were out of respect for the original 
work.


COLLOQUIA,
SIVE CONFABULATIONES TYRONUM LITERATORUM,
Hermanno Schottennio Hesso autore. Ab eodem nuper plusquàm 
triginta Conviviis lepidissimis auctæ. Ad hæc, quotidiani 
sermonis formulas communiores, ex doctissimis quibusque 
Autoribus decerptas, in puerorum gratiam adiecimus.

Lugduni, apud Antonium Gryphium. 1566.

—Hermannus Schottennius Hessus candido lectori.
—Et Genere et moribus adolescenti ingenuo Gysberto Sterckenberg, 
Hermannus Schottenius Hessus S. P. D.
—Difficile esse Latinum discere sermonem, et unde dicatur sermo 
Latinus.
—De salutatione matutina.
—De salutatione Pomeridiana.
—De salutatione Vespertina.
—De verbis dum cubitum itur.
—De cubitu resurgendo.
—De Ientaculo sumendo.
—De prandio.
—De Victu pomeridiano.
—De Cœna.
—De Postcœnio.
—De potu postremo à cœna.
—De invitatione ad Ientaculum.
—Invitandi alium ad prandium.
—Vocandi alium ad cibum pomeridianum.
—Vocandi alium ad Cœnam.
—De modo studendi.
—De Epistola conficienda.
—De repetenda Lectione.
—De Corycæi metu auscultantis eos qui non Romano utuntur 
sermone.
—De Somno plus æquo extenso.
—De morbo Socordiæ, quem scholasticis adscribunt.
—De metu Ferulæ.
—De excusatione absentiæ à ludo literario.
—Quare Schola dicatur Ludus.
—De die qua otiatur à lectione.
—De Æstate.
—De Autumno.
—De Hyeme.
—De Vere.
—In festo sancti Galli.
—De festo sancti Lamberti.
—De eligendo Episcopo.
—De eligendo Rege.
—De festo Natali Christi.
—De tempore Bacchanali.
—De Quadragesima.
—De festo Paschatis.
—De festo Pentecostes.
—De festo sancti Martini.
—De Xeniis mittendis.
—De Pecunia danda in novæ scholæ ingressu.
—Non semper esse studendum.
—Quem ludum debeant iuvenes exercere.
—De Eleemosynis colligendis.
—De Ludo Pilæ.
—De Ludo globorum missilium, quos Omnia vocant Colonienses 
tyrunculi literarii.
—De Ludo globorum qui torquentur per anulum.
—De Ludo Saltus.
—De certamine cursus.
—An ille sit doctus semper (ut putant rustici) qui magnos potest 
legere libros.
—De præceptore eligendo.
—An Præceptor literarius sit colendus tanquàm parentes.
—De Nundinis & munerum Nundinariorum emptione.
—De Nundinis Francfordiensibus.
—De vitando mendacio.
—De confessione.
—De cœna suprema CHRISTI cum discipulis, & de die Parasceues.
—De sumptionis Eucharistiæ præparatione.
—De more post Gymnasia trivialia accedendi scholas præcelsas, 
quas bursas appellant.
—De deponendis (ut aiunt) cornibus Beanitatis.
—Quòd difficile et amarum sit, à tepefacto surgere lecto.
—De profectione in peregrinæ urbis gymnasium literarium.
—Quando quis satis scientiæ habeat, vel sciat.
—De more standi ad cyathos.
—Quibus utendum verbis, dum vinum foris emptum, mensæ adfertur.
—De modo sternendi mensam.
—Miserum esse in prandio venire peracta fabula.
—De uvis carpendis.
—De Cerasis.
—De Fabis, et cur sit proverbium, Fabis virentibus furiunt mori.
—De Missa in dies audienda.
—Quomodo iuvenis in literis profecturus se gerere debeat.
—Cur Scholastici tam desides sint ad laborem.
—Quòd promissa stultos exhilarant.
—De Omasis vicinis deportandis, post bovem mactatum.
—De Convivio opiparo & lauto.
—De convivio tenui & frugali.
—De Avibus, Columbis, & Piscibus capiendis.
—De Balneis ingrediendis.
—De pestis sævitia.
—De Bellorum incommodo.
—De annonæ caritate.
—Quàm delicatè in oppidis, et quàm miserè ac tenuiter victitent 
in agris.
—Facilè emergere eos, qui opulenti sunt.
—De Nuptiis.
—De Vino dando in illius sancti die, cuius nos nomen gerimus.
—De primo Sacerdotis sacrificio.
—De exequiis defunctorum peragendis.
—De sepultura
—De anno Iubilæo.
—De tempore quo librorum lectiones auspicantur.
—De tempore quo lectionibus librorum colophon imponitur.
—De Ebrietate vitanda.
—De Cereis gerendis in festo Purificationis Mariæ.
—De Sertis in die celebri ferendis
—De Convivio inter cervisiæ barathra celebrando.
—De Convivio vicissitudinario, quod sacerdotes inter se agunt.
—Cur convivium istud instituerunt sacerdotes, vel alii.
—Exemplo Sacerdotum, etiam conviviorum ineunt circulum.
—De moribus Mensæ.
—De feriis divi Blasii.
—De Eloquentia & Barbarie.
—An omne perdatur tempus, quod studio non impartitur, ut dixit 
Plinius.
—Cum ætate esse sapiendum.
—De novis indumentis colloquuntur.
—Tractare dicunt fabrilia fabros.
—Ad mensam læta, & non tristia debere esse colloquia.
—Ante & post cibum hymnum esse dicendum.
—De Capite aperiendo.
—De fertili Sacerdotio.
—De officio mechanico addiscendo.
—Eos rarò probos fieri, quibus in teneris annis parentes nimiùm 
indulgent.
—Qui parentes suos diligant filios.
—Quis noster sit Amicus.
—Quis nobis sit inimicus.
—De monasterii & religionis ingressu.
—Non omnes doctos esse qui capite redimiti sunt rubeo tegmine.
—Quibus sit utendum verbis, dum aliquid à Præceptore flagitatur.
—De ovis colligendis circa Paschatis ferias.
—Nusquam nunc tutam esse Fidem.
—Quòd obsequium amicos veritas odium pariat.
—Convivium Bacchanale, sive ultima cœna dierum Lupercalium.
—Hermannus Schottennius Hessus studiosae Iuventuti S.P.D.
—Convivium Thelesphorianum, sive Esuriale.
—Pythagoricum Convivium.
—Philosophica mensa.
—Diogenicum Convivium.
—Aristippicum Convivium, sive Aulicum.
—Regium Convivium post ferias Epiphaniæ.
—Convivium Amicorum.
—Funebre Convivium.
—Convivium Nuptiale.
—Convivium Epicureum.
—Convivium Caninum, vel Cereale.
—Convivium Plebeium, vel vulgare.
—Convivium Divitum, sive opulentorum
—Convivium Paschale.
—Convivium Nundinarium, sive dedicationis Templi.
—Convivium Campestre.
—Convivium Satyricum, sive invectivum.
—Convivium Laudatorium.
—Convivium Declamatorium.
—Convivium Reconciliatorium.
—Convivium Histrionum, sive Parasiticum.
—Convivium Nugatorium.
—Convivium Tabernarium, ubi certo asse et numis præsentibus 
convivatur et solvitur.
—Convivium Natale.
—Convivium delicatorum palatorum.
—Convivium Helluonum poculis sese urgentium.
—Convivium commilitonum literatorum asses suos congerentium.
—Convivium lucri lusorii.
—Convivium ultimi digressus, dum discessus monumentum 
compotatur.
—Convivium disceptatorium, & literarium.


————

Hermannus Schottennius Hessus candido lectori.


Cum nuper hasce conderem nugas pueriles, Candide lector, in 
eorum usum qui sub mea agunt ferula, ilico exoriebantur nonnulli 
(nescio amore an odio ducti) qui dicerent, se satis admirari non 
posse, edendi Colloquia provinciam me velle subire post Erasmum 
illum Germaniæ decus, et literarum verarum vindicem nostra 
ætate, cuius colloquia omnium iuvenum palatis satis facerent. 
Horum stomacho paucis respondere lubet. Admiror ego rursus 
ipsos, qui credant nihil me audere debere in confabulationibus 
novis componendis, ob Erasmi autoritatem. Nónne in literario 
munere multos in eandem arenam descendisse legimus, neque 
absterritos ob id, quòd alii albis (ut aiunt) equis 
præcesserint? Nam, ut inquit Cicero in oratore ad Brutum, in 
Poëtis Græcis, non soli Homero est locus, aut Archilocho, aut 
Sophocli, aut Pindaro, sed horum vel secundis, ut etiam infra 
secundos. Neque verò in Philosophia Aristotelem à scribendo 
deterruit amplitudo Platonis. Nec ipse Aristoteles admirabili 
scientia et copia cæterorum studia restinxit. Demosthenes 
quanvis Græcorum oratorum excellentissimus esset, multi tamen 
alii eo tempore viguerunt, neque posteà defecerunt. Quare et ego 
semipaganus, ac in literis Camelus saltans, ausus sum post 
Erasmum, Colloquia Tyronum literatorum conscribere: quæ si non 
optima reddidi, contentus saltem ipsa vel optimis proxima 
censeri. Solùm enim haec in meorum discipulorum usum composui, 
et illorum, quorum ingenia humi repunt, ac Latinum sermonem 
nondum neque à limine salutarunt, neque primoribus labiis 
attigerunt.



————

Et Genere et moribus adolescenti ingenuo Gysberto Sterckenberg, 
Hermannus Schottenius Hessus S. P. D.


Platonem quondam discipuli rogitarunt, ut ea quæ ipsis 
lectionibus variis tradidisset, in unum redigeret volumen: 
quorum precibus Philosophiæ præceptor ille divinus facilè 
consensit, conscribens libros complures in Philosophiæ 
consecutionem. Huius ego excitatus exemplo, ut fidus estimarer 
ingeniorum saginator, Latinas locutiones, quas hactenus satis 
abundè tibi tuisque commilitonibus literariis dictavi, in unum 
hunc confabulationum libellum congessi, quo tuam Minervam Latinè 
loquendi copia irrigarem, ut quandoque elimatior reddita, patris 
tui, viri prudentissimi, mihi amicissimi, expectationi de te, 
tuisque aliis duobus fratribus Ioanne et Matthia, respondeat. A 
cuius vestigiis te de generare turpissimum certè esset: huius ut 
votis auscultes (fervidè scilicet amplectendo literas) 
æquissimum erit, tibíque multo magis, quàm ipsi conducet. Et ut 
facilius emergas, tu cæterique tui fratres et sorores, neque 
unquàm egestate obruamini, ipse pater vester virtutum verum 
domicilium huius inclytæ urbis Agrippinæ de albo, Senatorum 
prudentia nulli secundus, omni conatu, omne movendo saxum, etiam 
et cælibem ducendo vitam: id unicum agit, quo te, tuosque 
fratres et sorores ditet, locupletet, et vobis ut congerat 
reliquæ vitæ commeatum. Suis igitur, Gysberte discipule 
dilectissime, expectationibus rogo respondeas: tunc autem 
respondebis, si scientia et virtute te pulchrè ornaveris, Vale 
Gysberte charissime, ac cum tuis commilitonibus aliis mihi 
discipulis strenuè studeas. Animus mihi est, in literatos vos 
evehere viros, vobis animus sit velle proficere. Faxit Deus, ut 
utrunque utrique bene succedat. Iterum vale.

Coloniæ ex ædibus meis, decimonono Calendas Martias.




COLLOQUIA SIVE CONFABULATIONES TYRONUM LITERATORUM.


————

Difficile esse Latinum discere sermonem, et unde dicatur sermo 
Latinus.


Albertus & Antonius.

Albertus. — Quid tu hîc terrarum geris?

Antonius. — Hîc literis incumbo.

Albertus. — Quando venisti huc?

Antonius. — Ante paucos dies.

Albertus. — Quis tecum?

Antonius. — Pater meus.

Albertus. — Rediit ipse deinde solus in patriam?

Antonius. — Non, sed habuit comitem unum aut alterum.

Albertus. — Qui isti fuerunt?

Antonius. — Nostri concives fuerunt.

Albertus. — Militas in schola sermonis Latini vel Germanici?

Antonius. — Latinæ linguæ.

Albertus. — Difficile est Latinum addiscere sermonem.

Antonius. — Consentio.

Albertus. — Nisi quis semper loquatur Latinè ægrè addiscet.

Antonius. — Non dissentio.

Albertus. — Sed scisne quare dicatur lingua Latina?

Antonius. — Credo quòd ab Italia, quæ quondam Latium est dicta.

Albertus. — Venit tunc ab Italia lingua Latina ad nos Germanos.

Antonius. — Ita, ignoras illud?

Albertus. — Optimè credo, quia sermo Italorum est medius 
Latinus.

Antonius. — Non aberras.

Albertus. — Sed cur Italia olim dicta est Latium?

Antonius. — Quia Poëtæ scribunt, dum Saturnus à suo filio Iove è 
cœlo esset expulsus, tum latuit in Italia, inde a latendo 
dicitur Latium. Et à Latio Latinus, a, um.

Albertus. — Ubi in Italia Latina lingua est orta?

Antonius. — Dicunt in urbe Roma, quæ Italiæ caput est.



————

De salutatione matutina.


Vilhelmus & Volfgangus.

Vilhelmus. — Bonum mané.

Volfgangus. — Semper sanè.

Vilhelmus. — Sic ipse non responderem.

Volfgangus. — Cur non?

Vilhelmus. — Quia barbarum est, et doctis displicet.

Volfgangus. — Tamen multos sacerdotes ita fari audivi: verum dic 
tu, si nosti, elegantius.

Vilhelmus. — Et tibi quoque, dicerem.

Volfgangus. — Et ita posthac responsum solutanti dabo.

Vilhelmus. — Bonus vel bona dies.

Volfgangus. — Et tibi.

Vilhelmus. — Precor tibi hunc diem candidum.

Volfgangus. — Tibi quoque et talem rursus precor.

Vilhelmus. — Felix sit tibi huius diei exordium.

Volfgangus. — Et tibi quoque.

Vilhelmus. — Opto tibi diem felicem.

Volfgangus. — Eiusmodi et tibi opto vicissim.

Vilhelmus. — Candidus sit tibi hic dies.

Volfgangus. — Tibi etiam.

Vilhelmus. — Precor, ut hoc die tibi prosperè succedant omnia.

Volfgangus. — Rursus et tibi fiat istud.

Vilhelmus. — Opto ut hodie nihil tibi accidat mali.

Volfgangus. — Non aliud et ego opto tibi.

Vilhelmus. — Auspicatum tibi diem precor.

Volfgangus. — Non inauspicatum tibi per vices precor.

Vilhelmus. — Faxit. Deus, ut hic dies tibi candidus illuxerit.

Volfgangus. — Idem faciat ut talis sit tibi.

Vilhelmus. — Felici omine hic dies te afficiat.

Volfgangus. — Te pariter.

Vilhelmus. — Fortunatus præsens sit tibi dies.

Volfgangus. — Sit tibi non infortunatus.



————

De salutatione Pomeridiana.


Petrus & Cornelius.

Petrus. — Salve.

Cornelius. — Salve et tu.

Petrus. — Sis salvus.

Cornelius. — Salvus sis tu quoque.

Petrus. — Sis salutatus.

Cornelius. — Tu pariter.

Petrus. — Salutem tibi precor.

Cornelius. — Eandem et tibi opto.

Petrus. — Salute te impertior.

Cornelius. — Ego quoque te.

Petrus. — Salus sit tibi.

Cornelius. — Et tibi non desit.

Petrus. — Salutem opto ut habeas.

Cornelius. — Eam precor habeas et tu.

Petrus. — Adsit tibi salus.

Cornelius. — Et tibi absit minimè.

Petrus. — Iubeo te salvere.

Cornelius. — Te quoque ego.

Petrus. — Iubeo ut salvus sis.

Cornelius. — Talem iubeo et ego te esse.

Petrus. — Iubeo te salute frui.

Cornelius. — Et ea te potiri opto.

Petrus. — Salutifera sit tibi fortuna.

Cornelius. — Et talis tibi adsit.

Petrus. — Salvam et incolumem vitam habeas.

Cornelius. — Talem habeas et tu.

Petrus. — Salute te afficio.

Cornelius. — Ego vicissim et te.

Petrus. — Adeo te salute.

Cornelius. — Id facio et ego.

Petrus. — Salute te adorior.

Cornelius. — Non aliter et ego te.

Petrus. — Salvum te esse toto cupio animo.

Cornelius. — Et ego infelicem te non esse desidero.

Petrus. — Felicitatis particeps sis, anhelo.

Cornelius. — Totus et tu sis felix.

Petrus. — Secunda tibi sint omnia.

Cornelius. — Tibi etiam secundè adveniant singula et ex 
sententia.



————

De salutatione Vespertina.


Ioannes & Gysbertus.

Ioannes. — Bonus vesper.

Gysbertus. — Et tibi.

Ioannes. — Bonum serum.

Gysbertus. — Sic ego non loquerer.

Ioannes. — Quare?

Gysbertus. — Quia serum significat tarde, et non tempus 
vespertinum.

Ioannes. — Tamen Capnion in Comœdia prima dicit: Uxor, bonum 
serum.

Gysbertus. — Id ioco dicitur, et qui loquitur, est homo villanus 
imperitus.

Ioannes. — Estne dicendum Bonum vesper?

Gysbertus. — Non, sed bonus.

Ioannes. — Tamen sic olim loquebantur, et adhuc quidem senes.

Gysbertus. — Quid tum? nunc non licet apud doctos.

Ioannes. — Precor tibi felix tempus vespertinum.

Gysbertus. — Idem et tibi opto.

Ioannes. — Felicem noctem tibi opto.

Gysbertus. — Talem et tibi precor.

Ioannes. — Auspicata sit tibi nox.

Gysbertus. — Non alia sit et tibi.

Ioannes. — Faustam habeas noctem.

Gysbertus. — Tu quoque.

Ioannes. — Fortunatum tibi sit tempus nocturnum.

Gysbertus. — Et tibi non infortunatum.

Ioannes. — Candidam tibi opto noctem.

Gysbertus. — Et ego non sinistram tibi precor.

Ioannes. — Prospera sit tibi nox imminens.

Gysbertus. — Tibi etiam non infelix.

Ioannes. — Vespertinum tibi commodet tempus.

Gysbertus. — Et tibi non incommodet.



————

De verbis dum cubitum itur.


Valterus & Adrianus.

Valterus. — Quota est hora?

Adrianus. — Octava.

Valterus. — Quotam horam sonuit?

Adrianus. — Octavam.

Valterus. — Quota est audita hora?

Adrianus. — Octava, et nona imminet.

Valterus. — Id non credo.

Adrianus. — Verum est per Herculem.

Valterus. — Tunc eundi cubitum tempus est.

Adrianus. — Ego nondum dormiturio.

Valterus. — Me autem somnus oppidò urget.

Adrianus. — Ipse adhuc horam aut alteram vigilarem.

Valterus. — Vigila tu quoad placuerit, ego cubitum ibo.

Adrianus. — Abi tu Endymion.

Valterus. — Ita me appellas, sed id nominis rectius tibi 
convenit.

Adrianus. — Res ipsa nunc loquitur, quis maior sit Endymion et 
Epimenides.

Valterus. — Tu alias semper prius me te cubitum confers.

Adrianus. — Istud posthac non fiet.

Valterus. — Ô insigne mendacium!

Adrianus. — Voco te in pignus quodcunque.

Valterus. — Nihil habeo quod tecum deponam.

Adrianus. — Nunc, si unquam prior te lectum petiero, solidum 
pendam.

Valterus. — Qualem solidum? an talem, qualem præceptor noster 
præbet ferula?

Adrianus. — Non, sed pecuniæ solidum.

Valterus. — Agè placet, memor ero.

Adrianus. — Istud facias.



————

De cubitu resurgendo.


Volfgangus & Georgius.

Volfgangus. — Heus tu, expergiscere.

Georgius. — Hui, sine ut dormiam.

Volfgangus. — Non sinam te dormire longius.

Georgius. — Quare?

Volfgangus. — Quia surgendi tempus est.

Georgius. — Nondum tamen diluxit.

Volfgangus. — Lux non est amplius expectanda.

Georgius. — Tamen ante dies octo hora sexta in luce sonuit.

Volfgangus. — Credo, sed interim dies diminutus est.

Georgius. — Quomodo tam citò?

Volfgangus. — Nunc pauca loquere, et surge.

Georgius. — Surge tu prior.

Volfgangus. — Faciam sed postea te non expectabo.

Georgius. — Fac ut lubet, nam mihi ad scholam nota est via.

Volfgangus. — Verùm et ego lucernam mecum feram, tum tibi in 
tenebris est eundum.

Georgius. — Id parum refert, Lyncei mihi sunt oculi.

Volfgangus. — Nunc surge, ut unà eamus.

Georgius. — Ah, si liceret mihi adhuc momentum stertere.

Volfgangus. — Tandem tamen oporteret te calidum deserere nidum.

Georgius. — Post semihorulam ac lubens surgerem.

Volfgangus. — Surge nunc, et vesperi eò citius lectum repetas.

Georgius. — Æstimas id consultum probè?

Volfgangus. — Ita mea fert opinio.

Georgius. — Parebo tibi, ac surgam.



————

De Ientaculo sumendo.


Hermannus & Laurentius.

Hermannus. — Quid sibi vult celer tuus gressus?

Laurentius. — Quid loqueris?

Hermannus. — Quæro quò tendas tam cito gradu.

Laurentius. — Domum versus.

Hermannus. — Quid isthuc est, quod te properare cogit?

Laurentius. — Ientaculum nunc ibi sumitur, quod negligam, si non 
mox affuero.

Hermannus. — Non expectant te servi ientando?

Laurentius. — Expectant quidem, sed patina exinanita.

Hermannus. — Non tum coquinæ ministra aliud tibi parat 
ientaculum?

Laurentius. — Minimè, sed citius fustem mihi offert tam serò 
venienti.

Hermannus. — Cogeris tunc esurire ad prandium usque?

Laurentius. — Non prorsus.

Hermannus. — Quid tum ientaris?

Laurentius. — Panem cui, pro obsonio addo caseum.

Hermannus. — Non iuvat te id ientaculi?

Laurentius. — Non quantum panis iurulentus.

Hermannus. — Ô tu delicate, et miseriæ expers.

Laurentius. — Nescis fruendum esse fortuna, dum præstò est.

Hermannus. — Bellè scio: sed delicata iuventus omni ætati nocet.

Laurentius. — Iuventus mea etiam non adeò lautè alitur.

Hermannus. — Nunc sat est verborum, tu abi, ne te morer.

Laurentius. — Abeo, tu vale.

Hermannus. — Sis mei memor, dum ex voto tibi succedit.

Laurentius. — Non intermittam.



————

De prandio.


Theodoricus & Baptista.

Theodoricus. — Quid ita mœsto es vultu?

Baptista. — Miraris hoc?

Theodoricus. — Quid ni mirarer? Laboras ne morbo?

Baptista. — Ita, morbo stomachi, quia fortiter esurio.

Theodoricus. — Nondum es ientatus?

Baptista. — Essem ientatus, cum sit ieiunium?

Theodoricus. — Servas ne tu ieiunium?

Baptista. — Non observarem? magis certè quàm lubeat.

Theodoricus. — Sis bono animo, mox aderit prandii hora.

Baptista. — Ô utinam adesset, quam ego vellem.

Theodoricus. — Expecta, iam audies horam undecimam.

Baptista. — Si illam audirem, hunc roderem panem.

Theodoricus. — Prandebis ne ad nudum panem?

Baptista. — Non, sed ipsum ederem quoad melius consequerer.

Theodoricus. — Quid obsonii domi vestræ paratum est in prandium?

Baptista. — Æstimo olus, ova, et halec unum aut alterum.

Theodoricus. — Exaturas te etiam isto cibo?

Baptista. — Utique olere voragines ventris impleo.

Theodoricus. — Quot ova peredis?

Baptista. — Nunquam plura nisi duo.

Theodoricus. — Addis ovis etiam halec unum?

Baptista. — Addo, et quidem integrum si tostum est.

Theodoricus. — Quid te delectet halec erutum salsugine?

Baptista. — Ab isto nauseo.

Theodoricus. — Qui tum iuvat te halec elixum?

Baptista. — Utcunque, praefero tamen tostum.



————

De Victu pomeridiano.


Ludovicus & Ioannes.

Ludovicus. — Cur ita altè suspiria ducis?

Ioannes. — Pudet me dicere causam.

Ludovicus. — Credo, quod domum cogitas.

Ioannes. — Penè rem acu attigisti.

Ludovicus. — Urgeris ne siti?

Ioannes. — Ita, sed et fame.

Ludovicus. — Nondum fortè prandisti?

Ioannes. — Prandi utique, sed modice.

Ludovicus. — Fuit vobis prandium adeò exiguum?

Ioannes. — Fuit, quia foris prandebant parentes.

Ludovicus. — Non sat habuistis panis et casei?

Ioannes. — Habuimus quidem, sed isto non capior cibo.

Ludovicus. — Sumes iam domi cibum merendinarium?

Ioannes. — Sumam, Deo favente.

Ludovicus. — Erit lautior quàm meridiei fuit obsonium?

Ioannes. — Ita spero, si mater domi fuerit.

Ludovicus. — Quid tu ipsius eges præsentia?

Ioannes. — E promptuario cibi aliquid carnis mihi largietur.

Ludovicus. — Ut audio: caro domi vestræ occluditur?

Ioannes. — Occluditur, sed non prandii vel cœnæ tempore dum 
parentes adsunt.

Ludovicus. — Sed dum absunt, fortè occlusa servatur.

Ioannes. — Nonnunquam.

Ludovicus. — Ô miseram vestram familiam, cui carnes denegantur 
interdum.

Ioannes. — Non est misera, sat habet alimenti.

Ludovicus. — Sed ad merendam et ientaculum nihil habet carnis.

Ioannes. — Istud facile est toleratu: nescis tenuem tunc 
temporis oportere esse cibum, aliàs in cœna vel prandio nihil 
haberemus esuriei, neque ad edendum essemus alacres.



————

De Cœna.


Petrus & Valterus.

Petrus. — Salve: ut tecum agitur?

Valterus. — Et tu salve, agitur mecum prosperè, gratia superis.

Petrus. — Id lubens audio.

Valterus. — Gratiam habeas.

Petrus. — Ubi toto latuisti die?

Valterus. — Nusquam nisi in ludo literario.

Petrus. — Esset mihi quod tibi loquerer, si vacaret.

Valterus. — Certè modò vacat minimè.

Petrus. — Quî sic?

Valterus. — Nox imminet, domum mihi eundum est illico.

Petrus. — Domi quid ages?

Valterus. — Cœnabo cum parentibus.

Petrus. — Non licet tibi pauxillum morari?

Valterus. — Non, si saltem plagas vitare volo.

Petrus. — Fortassis tuum est mensam sternere?

Valterus. — Est, simul et ad cyathos stare.

Petrus. — Non facit famula ista munera?

Valterus. — Non, sed in popina agenda exequitur.

Petrus. — Cœnant parentes tui semper domi?

Valterus. — Ita, verùm prandent quandoque foris.

Petrus. — Nunquam vocantur et interdum aliô ad cœnam?

Valterus. — Persæpe, sed venire renuunt.

Petrus. — Quamobrem recusant?

Valterus. — Timent noctu plateas emetiri.

Petrus. — Vanè timent.

Valterus. — Nequaquam, nescis noctem nihil boni, sed sæpe pugnas 
afferre.



————

De Postcœnio.


Cornelius & Adrianus.

Cornelius. — Ô utinam nox præsto esset.

Adrianus. — Cur id velles?

Cornelius. — Quia delicati aliquid edulii edam.

Adrianus. — Ubi, domi vestræ?

Cornelius. — Non, sed alibi.

Adrianus. — Ubinam dic amabo mi Corneli?

Cornelius. — Dicam, sed tibi nihil conferet.

Adrianus. — Quid tum, gestio tamen audire.

Cornelius. — Arrige igitur aures.

Adrianus. — Faciam sedulò.

Cornelius. — Parentes mei sunt vocati ad dubiam cœnam, quam 
postcœnium appellitant.

Adrianus. — Quid ibi tu frugis speras?

Cornelius. — Permultum sanè.

Adrianus. — De isto me certiorem reddas.

Cornelius. — Lucernam feram isthuc, ut domum versùs reducam 
parentes.

Adrianus. — Tum tibi fortè ad lumen tibi operiendum erit.

Cornelius. — Non, sed intromittar, quia ædium custodem nosco.

Adrianus. — Intromissus quo concedis?

Cornelius. — Mensam accedo, cui parentes accumbunt, ibi bolum 
opiparum consequor.

Adrianus. — È parentum manu?

Cornelius. — Ita et quidem largiter, saccharum, mellitissimúmque 
potum.

Adrianus. — Ô si tum tibi adessem: sed ore et mihi sacchari 
buccellam serva.

Cornelius. — Polliceor tibi, si ipse non totum absumpsero.

Adrianus. — Fac te amicum experiar.



————

De potu postremo à cœna.


Quirinus & Nicolaus.

Quirinus. — Ut sic sedes nutanti capite?

Nicolaus. — Dormiturio.

Quirinus. — Certè non dormituris, sed iam dormis.

Nicolaus. — Fortassis.

Quirinus. — Quin surge, et cubitum perge.

Nicolaus. — Congredere mihi.

Quirinus. — Cur me comitem petis, timésne lemures?

Nicolaus. — Non, sed quia lectus friget.

Quirinus. — Ventris anhelitu ipsum tepefac.

Nicolaus. — Nequeo, quia rapas cœnatus non sum.

Quirinus. — I præ, postquam denuo bibero, sequar.

Nicolaus. — Mihi quoque palatum adhuc aret.

Quirinus. — Mane, eo eductum haustum postremum à cœna.

Nicolaus. — Manebo, sed velox redi.

Quirinus. — Promámne plusculum tui gratia?

Nicolaus. — Sic facito.

Quirinus. — En, hîc affero.

Nicolaus. — Gratum mihi est.

Quirinus. — Sed præbibere est meum.

Nicolaus. — Non displicet mihi.

Quirinus. — Medium tibi propino.

Nicolaus. — Prosit, sed non exhaurias totum.

Quirinus. — Ne dubita, sat tibi reliquum sinam.

Nicolaus. — Nunc bibe actutúm.

Quirinus. — Vides plus tibi relictum, quàm à me potatum.

Nicolaus. — Video, rursus tecum partiar.

Quirinus. — Non admodum moror, si lubet exicca.

Nicolaus. — Nimium est, quam quod ebibere possem.



————

De invitatione ad Ientaculum.


Crato & Michael.

Crato. — Ô te miserum hominem!

Michael. — Quid me miserum vocas?

Crato. — Quia domus tua hinc longe distat, non potes ientare.

Michael. — Assuetus sum ad prandium usque famem suspendere.

Crato. — Id certè meo non arrideret stomacho.

Michael. — Tu bene in ipso nido ederes.

Crato. — Si esuris, veni mecum ientatum.

Michael. — Istud tibi cordi non est.

Crato. — Seriò loquor, comitare me.

Michael. — Sed quid mater tua diceret?

Crato. — Ipsa aberit ab ædibus.

Michael. — Nunc lubet mihi congredi.

Crato. — Sed id tibi prædico, præter panem iurulentum habebimus 
nihil edulii.

Michael. — Credo, quia fortassis caro nondum erit percocta.

Crato. — Rectè coniicis.

Michael. — Instruit famula tam serò focum?

Crato. — Ita, quia non nisi undecima hora accumbimus mensæ.

Michael. — Cur tam serò?

Crato. — Quia non citius pater à negotiis executis domum redit.

Michael. — Non prandetis nisi ipse præsto fuerit?

Crato. — Essemus adeò inciviles, quòd ipsum non operiremur?

Michael. — Istud non suspicabar.

Crato. — Nunc ingrediemur, ne coquinæ ministra ientacuculo nos 
maneat.

Michael. — I præ, sequar.



————

Invitandi alium ad prandium.


Petrus & Georgius.

Petrus. — Tempore pomeridiano gymnasio nostro non interero.

Georgius. — Quid te remorabitur?

Petrus. — Vocandi mihi erunt convivæ in crastinum prandium.

Georgius. — Qui sit, quòd convivas invitatis?

Petrus. — Bovem mactavimus, ad intestina hospites tractabimus.

Georgius. — Etiam et me?

Petrus. — Si non est tibi lautior mensa, veniat.

Georgius. — Umbra sum, nolo.

Petrus. — Emaneres ideo?

Georgius. — Ita, nam umbris non est parata sedes.

Petrus. — Ignoras convivam subitum et improvisum, nonnunquàm 
vocato esse acceptiorem?

Georgius. — Apud paucos certè.

Petrus. — Parentes mei omnes ex æquo tractant et excipiunt 
convivas.

Georgius. — Nosti tu parentum cogitatus?

Petrus. — Ego opera eorum et mentis perpendo recessus.

Georgius. — Sæpe aliud foris, et aliud corde habent homines.

Petrus. — Talia de meis desine parentibus suspicari.

Georgius. — Esto, faciam.

Petrus. — Actutum cras decima postquàm sonuerit, venias. Domi 
nostræ nil plus dicas, quàm parentes salutes.

Georgius. — Essem adeò incivilis?

Petrus. — Te à me invitatum loquitor.

Georgius. — Faciam, tum audacior ero, ingrediendo domum, et ad 
mensam edendo ac bibendo.



————

Vocandi alium ad cibum pomeridianum.


Antonius & Albertus.

Antonius. — Quid in sinu geris adeò turgidum?

Albertus. — Cibum merendinarium.

Antonius. — Certè providus es, quòd esuriem futuram 
præmeditaris.

Albertus. — Non et tu quippiam alimenti tecum tulisti?

Antonius. — Mehercle ne bolum quidem.

Albertus. — Fortè memoriæ tuæ non obrepsit.

Antonius. — Non soleo à prandio cibum ferre mecum in ludum 
literarium.

Albertus. — Si esuris, tecum hunc panem partiar.

Antonius. — Vix tibi soli sufficit.

Albertus. — Æstimas me vulturem esse?

Antonius. — Non sed ipse ieiunus istum panem uno devorarem 
rictu.

Albertus. — En, accipe dimidiatum ipsum.

Antonius. — Hui, tantum non expeto.

Albertus. — Casei, quantum lubet, ede.

Antonius. — Comede et tu.

Albertus. — Non admodum esurio.

Antonius. — Tamen edendo sis mihi comes.

Albertus. — Faciam, ne cibus tibi venenatus videatur.

Antonius. — Istud non soleo vereri.

Albertus. — Ut tuum delectat palatum caseus iste?

Antonius. — Optime, nam pinguedine affatim est condîtus.

Albertus. — Paritne tibi sitim?

Antonius. — Paululùm excitat mihi palatum.

Albertus. — Ex hac lignea lagena tibi propino.

Antonius. — Sit felix tibi bibenti.

Albertus. — Cervisia est nostra domestica.

Antonius. — Eam malo, quàm quæ vulgò venit.



————

Vocandi alium ad Cœnam.


Ioannes filius civis, Henricus aliò oriundus.

Ioannes. — Condixistíne alicui hodie cœnam?

Henricus. — Nemini.

Ioannes. — Neque aliquis tibi obtulit?

Henricus. — Nemo: hercle nemo.

Ioannes. — Cœnabis tum domi tuæ?

Henricus. — Domi meæ non cœnabo, sed ieiunabo.

Ioannes. — Qui fit hoc?

Henricus. — Quia nihil mihi est quod edam.

Ioannes. — Parentes mei rogant, ut nobiscum cœnam sumas.

Henricus. — Vellem te vera loqui.

Ioannes. — Fidem mihi habeas.

Henricus. — Esto, do fidem.

Ioannes. — Eas igitur celerrimè.

Henricus. — Ut præcesseris, ita et sequar.

Ioannes. — Veni ocyus, mensa est instructa obsoniis.

Henricus. — Venio, ac velox.

Ioannes. — Rogo, ad mensam ne quid mali de me loquaris 
parentibus.

Henricus. — Securus esto, delator non sum.

Ioannes. — Si quærent parentes an in literis progrediar, quid 
dices?

Henricus. — Asseram te omnibus aliis in literis ferventiorem.

Ioannes. — Si secùs dixeris, postremum me amicum habuisti.

Henricus. — Ad mensam soleo non garrire, sed stomachum curare.

Ioannes. — Fac edas fortiter, ne vereare ob parentum præsentiam.

Henricus. — In mensa frontem perfrico.

Ioannes. — Sat vini tibi in calicem largiar, tu vide, ut ebibas.

Henricus. — Vinum non moror, si cervisia in promptu est.

Ioannes. — Nescis, vinum modice sumptum acuere ingenium?

Henricus. — Ingenium meum plus enecat vini potus, quàm excitat.

Ioannes. — Bibendo fortè modum excedis. Sed ingredere, ne 
cœnando moremur parentes.

Henricus. — Præcede, ut dignum est.



————

De modo studendi.


Thylmannus & Martinus.

Thylmannus. — Ubi lates, quòd nusquam proripis?

Martinus. — Semper domi ad libros.

Thylmannus. — Assides continuè libris?

Martinus. — Assideo utique.

Thylmannus. — Vide ne quid immodico te affligas studio.

Martinus. — Id minimè timeo.

Thylmannus. — Multi qui in studio modum excedunt, tandem 
desipiunt.

Martinus. — Id præcavebo ne quid desipiam.

Thylmannus. — Vigilandum est tibi providè.

Martinus. — Non tantum me macero literis.

Thylmannus. — Amentia illa etiam quandoque oritur ex tenui 
victu.

Martinus. — Non est mihi victus parcus.

Thylmannus. — Assiduitatem tuam in literis laudo.

Martinus. — Nunc naso me suspendis.

Thylmannus. — Moriar, si non ex animo loquor.

Martinus. — Concedo.

Thylmannus. — Is primus in studio est modus, ut quis laboret, 
quò indies alios assequatur scientia.

Martinus. — Id ego conor sedulò.

Thylmannus. — Pudendum est, dum scientia ab alio vincimur.

Martinus. — Nusquam Pol, est maior habendus pudor.

Thylmannus. — Multos tamen nihil pudet esse indoctos.

Martinus. — Horum est salus desperanda.

Thylmannus. — Sed quis tibi studendi est modus?

Martinus. — Indies aliquid addisco.

Thylmannus. — Id si perannum feceris, non parum coacervabis 
scientiæ.

Martinus. — Istud exitus ostendet anni.

Thylmannus. — Vide, ne ante anni egressum tepescas.

Martinus. — Istud Dii avertant, quòd deferveam discendo.

Thylmannus. — Accidit plerunque initio calescentibus, ut in dies 
frigidius laborent.



————

De Epistola conficienda.


Leo & Nicolaus.

Leo. — Ut sic sedes labia mordens?

Nicolaus. — Epistolam vulgarem verto Latinè.

Leo. — Opúsne est tibi conatu tanto in epistola conficienda?

Nicolaus. — Est, et quidem perdifficili.

Leo. — Ego dico citius epistolam in Latinum commuto.

Nicolaus. — Credo, sed admodum impolite.

Leo. — Non curo an polita vel inepta sit.

Nicolaus. — Cur id parui pendis?

Leo. — Quia præceptor adhibet limam.

Nicolaus. — Tamen puderet me alios audire tam inelegantem meam 
epistolam.

Leo. — In isto perfricui frontem.

Nicolaus. — Hui, quid loqueris? non pudet te inscitiæ?

Leo. — Non pudet me istius, quod etiam doctis usu venit.

Nicolaus. — Quid istud est?

Leo. — Quòd eorum emendantur scripta.

Nicolaus. — Utcunque sit, dedecus est lapsum esse.

Leo. — Cudis tu epistolam ubique politam?

Nicolaus. — Id certè si non facio, laboro tamen pro vîribus.

Leo. — Est id satis, pro viribus laborasse, dum nihil exit 
egregii?

Nicolaus. — Ita, quia in magnis (ut aiunt) voluisse sat est.

Leo. — Posthac in epistola diligentior etiam ero.

Nicolaus. — Id faxit Deus.

Leo. — Si lubet, certemus, quis in epistola scribenda excellat, 
vel Nicolaus sit.

Nico. — Assumo provinciam.

Leo. — Ego glaciem secabo.

Nicolaus. — Quid hoc proverbii est?

Leo. — Adagium est, significans primùm rem aliquam experiri.

Nicolaus. — Et ego te sequar, literisque meis tibi obstrepam.



————

De repetenda Lectione.


Gosvinus & Matthæus.

Gosvinus. — Quid à cœna tibi domi est negotii?

Matthæus. — Appetis id scire?

Gosvinus. — Appeto oppidò, ideo sciscitor.

Matthæus. — Arrige aures, non te celabo.

Gosvinus. — Arrigo sedulò, effare.

Matthæus. — Cibo recondito expatior, vel colloquor parentibus 
pauculis.

Gosvinus. — Quid istis colloqueris?

Matthæus. — Varia sunt verba, et præcipuè si quæ iucunda per 
diem didici.

Gosvinus. — Ut audio, tu parentes doces vesperi, quod ipse per 
diem didicisti.

Matthæus. — Non doceo eos, sed dicto aliquo lepido eos delecto.

Gosvinus. — Transigis totam vesperam istis colloquiis?

Matthæus. — Non, sed semi fortassis hora.

Gosvinus. — Quid operis deinde tibi sumis?

Matthæus. — Per diem in ludo literario audita rumino.

Gosvinus. — Quo id facis modo, cùm solus sis?

Matthæus. — Perlego subinde: ubi ignoro, sciscitor altero mane à 
peritiore.

Gosvinus. — Vellésne repetendo te Theseum habere?

Matthæus. — Mallem, si consequi possem.

Gosvinus. — Quid si me comitem susciperes?

Matthæus. — Arrideret mihi.

Gosvinus. — Si hospitio parentes tui me vellent immunem habere?

Matthæus. — Nihil libentius facerent, mei gratia.

Gosvinus. — Ô quàm fervidè lectiones repetere velimus.

Matthæus. — Certè manibus et pedibus discere velimus.

Gosvinus. — Certaremus ante cubitum, quis eo die didicisset 
uberius.

Matthæus. — Hîc ego semper tibi cederem.

Gosvinus. — Quisque laborare deberet ut vinceret.

Matthæus. — Utique, nam vinci turpissimum est, in literis 
præcipuè.



————

De Corycæi metu auscultantis eos qui non Romano utuntur sermone.


Erasmus & Udalricus.

Erasmus. — Hem, quî sic loquêris?

Udalricus. — Ut loquor?

Erasmus. — Éstne hic sermo habendus?

Udalricus. — Cur non? ita mater me instituit.

Erasmus. — Nostíne, nobis indicta esse verba, quæ à matre 
didicimus?

Udalricus. — Quibus tum utemur?

Erasmus. — Latinis vel Romanis.

Udalricus. — Quis ita sancivit?

Erasmus. — Præceptor constituit Coryceos in eos, qui non Latinè 
sonant.

Udalricus. — Quid facient illi, qui Latini sunt expertes?

Erasmus. — Hi aut silebunt, aut ut possunt Latina proferent.

Udalricus. — Sed quid iuvat malè Latina fari?

Erasmus. — Qui loquendo delirat, ab eruditione debet instrui.

Udalricus. — Id æquum est.

Erasmus. — Timeo mihi malè à clanculario illo Coryceo.

Udalricus. — Ego autem manum non vertero.

Erasmus. — Ipse oppidò timeo, quia ferulæ podicem subdere 
oportet.

Udalricus. — Cutis mea ad ferulam occalluit.

Erasmus. — Aliud certè diceres, si ad ferulam tibi res rediret.

Udalricus. — Quid tum, quando corrigor, dentes comprimo, quòd 
ictus non sentio.

Erasmus. — Ego conabor ut caliga mea ligulis sint constrictæ 
diploidi.

Udalricus. — Non solet præceptor ligulas cultro solvere?

Erasmus. — Nondum visum est mihi.

Udalricus. — Sed mihi sæpiusculè contigit.

Erasmus. — Fortassis iste præceptor tuus fuit plagosus.

Udalricus. — Imò sævior Orbilio.



————

De Somno plus æquo extenso.


Vinandus & Sebastianus.

Vinandus. — Hui nos miseros, quid faciemus nunc?

Sebastianus. — Quid sic eiulas?

Vinandus. — Quídni eiularem? surgendi hora præteriit.

Sebastianus. — Quam horam putas?

Vinandus. — Sextam, qua schola invisenda est.

Sebastianus. — Sis bono animo, ea nondum sonuit.

Vinandus. — Sonuit certè diu.

Sebastianus. — Id mihi non persuadebis.

Vinandus. — Si scholam accesserimus, tum ferulam nanciscemur.

Sebastianus. — Semel nobis indulgebit præceptor.

Vinandus. — Indulsit mihi heri, dicens se ultrà non 
condonaturum.

Sebastianus. — Nondum mihi condonavit plagam, ideo iam liber 
ero.

Vinandus. — Pete igitur tu scholam.

Sebastianus. — Non es congressurus?

Vinandus. — Non, sed tu emanendi mihi copiam flagita.

Sebastianus. — Quid causæ afferam?

Vinandus. — Dic me matri negotium facessere.

Sebastianus. — Timeo ne postea mater ambos apud præceptorem 
mendacii accuset.

Vinandus. — Id ne metuas, in me sumam si quid irata fuerit.

Sebastianus. — Bene, tu lues, ego minimè.

Vinandus. — Periculum faciam.

Sebastianus. — Iacias aleam, mea nihil refert.

Vinandus. — Tu abi, nam appetit septima hora.

Sebastianus. — Abeo, tu in medium dormias diem.

Vinandus. — Non hercle, pauxillum adhuc quiescam, mox inde 
erumpam.

Sebastianus. — Ego hinc discedo, tu pigritiam edormias. sed vide 
ne cum periculo.

Vinandus. — Ferulæ ictum non timeo, vulnera non infligit.



————

De morbo Socordiæ, quem scholasticis adscribunt.


Valterus & Petrus.

Valterus. — Salve tu Epimenides, cur tam diu Gymnasio non 
interfuisti?

Petrus. — Morbus obstitit.

Valterus. — Morbus! cuius farinæ fuit?

Petrus. — Dolor nempe capitis et ventris.

Valterus. — Coniicio facilè quid ægritudinis fuerit.

Petrus. — Quî hoc agnoscis? an ex facie mea?

Valterus. — Non, quia medicam artem non calleo.

Petrus. — Unde aliâs percipis?

Valterus. — Divino.

Petrus. — Potes divinare, amâbo dic, quam putas fuisse mihi 
infirmitatem?

Valterus. — Eam quam adscribunt scholasticis, scilicet desidiam.

Petrus. — Minimè, toto cœlo aberras.

Valterus. — Ne inficias iveris, per Herculem is fuit morbus.

Petrus. — Peream si ille fuerit.

Valterus. — Esto, sed isto morbo plerunque succumbunt 
scholastici, dum à ludo absunt.

Petrus. — Assentio, sed istius cohortis ego non sum.

Valterus. — Ah, quasi te intus et in cute non noscerem.

Petrus. — Si talem me æstimas, nondum à vertice ad pedes me 
novisti.

Valterus. — Dum me hic occupat morbus, dico matri, me ex 
intestinorum dolore laborare.

Petrus. — Adhibet tum fidem tuis dictis?

Valterus. — Ilico, et mollem collocat lectum, ovorúmque 
sorbitiuncula lauta me reficiens.

Petrus. — Si talem haberem matrem, sæpe me ægrum simularem, ut 
sorbitiuncula potirer et lautis bolis.

Valterus. — Ego nonnunquam totus sanus assero me infirmum, dum 
opipari aliquid meum palatum suspirat.

Petrus. — Mater mea citius fustem, quam talia mihi præberet.

Valterus. — Per Pollucem miror cur scholastici plus aliis 
socordiæ sint obnoxii.

Petrus. — In promptu causa est, quia à labore feriantur, eumque 
fugiunt et execrantur omnes.



————

De metu Ferulæ.


Cornelius & Christianus.

Cornelius. — Quò tu abis?

Christianus. — Gymnasium literarium versús.

Cornelius. — Istuc tibi non congrediar.

Christianus. — Quid te remoratur vel detinet?

Cornelius. — Quia (ut nosti) lectionibus diu non interfui.

Christianus. — Emaneres ideò.

Cornelius. — Ita, quia malè mihi metuò à ferula.

Christianus. — Non est tibi quid commenti, quo te excuses?

Cornelius. — Veri nihil habeo quod afferam.

Christianus. — Vera ubi desunt, falsis utere, quò plagas 
effugias.

Cornelius. — Rogabo fortassis matrem, ut præceptorem mihi 
reconciliet.

Christianus. — Id age, et illico redeas.

Cornelius. — Vereor tamen matrem petere, quia latet eam illa mea 
à schola absentia.

Christianus. — Fugit id matrem tuam? ubi locorum tum egisti?

Cornelius. — Cum nonnullis commilitonibus aves captatum.

Christianus. — Proh, quid audio? es tu avium captator?

Cornelius. — Non sum sed captionis spectator.

Christianus. — Iuxtà carpendus ut captator es.

Cornelius. — Nunc quid faciam consulis, quò ferulam evadam?

Christianus. — Certè consilio vaco.

Cornelius. — Scio quid faciam.

Christianus. — Quid fac audiam.

Cornelius. — Præceptoris ferulam subibo, ne parentum fustes 
recipiam.

Christianus. — Id si feceris, prudenter ages.

Cornelius. — Præstat molles ferulæ plagas sustinere, quàm 
fustium graves morsus.

Christianus. — Istud te sapere arguit, et pituitæ (ut vulgò 
fertur) non esse obnoxium.

Cornelius. — Corneæ fibræ homo esset, qui non acrem ferulam, 
quàm virides fustes ferre mallet, si quid commeruisset.



————

De excusatione absentiæ à ludo literario.


Laurentius & Crato.

Laurentius. — Quî fiat, nescio, hodie totus à schola abhorreo.

Crato. — Ego quoque.

Laurentius. — Ô si liceret iam à libris et lectione nos feriari.

Crato. — Id perquàm vellem.

Laurentius. — Periculum faciemus apud præceptorem de impetranda 
vacatione.

Crato. — Ægrè impetrabitur otiandi facultas, nam multi fuerunt 
dies celebres.

Laurentius. — Dicemus posthac nos fore ferventiores in literario 
labore.

Crato. — Istud verbum apud eum nihil habebit loci.

Laurentius. — Unde hoc nostis?

Crato. — Quia illo verbo sæpe usi sumus, neque unquam facto 
æquavimus.

Laurentius. — Pollicemur nunc, cum periculo cutis.

Crato. — Arridet mihi, si et aliis.

Laurentius. — Sed si ludendi copiam nobis non concedat 
præceptor, ipse mihi ferias faciam.

Crato. — Vide si feceris, ne malè cadat.

Laurentius. — Quomodo malè caderet?

Crato. — Quia cras ferulam senties.

Laurentius. — Ibi consilii sum plenus.

Crato. — Fac et nos participes si quid boni consilii nosti.

Laurentius. — Præceptorem adeo vel ipse, vel per nuntium, et 
domi meæ detineri dico negotio aliquo.

Crato. — Faciemus et id nos quoque tunc, tum unà expatiabimur.

Laurentius. — Sanciemus inter nos foedus, ut in scholis unus 
alterius afferat verbum.

Crato. — Placet, sed pœna dicatur in eum, qui tesseram fregerit.

Laurentius. — Pœna sit, quòd è nostro eliminetur consortio.

Crato. — Ratum sit et sancitum quod loqueris.



————

Quare Schola dicatur Ludus.


Eberardus & Theodoricus.

Eberardus. — Quorundam verbis aliquando percepi, scholam dici 
ludum, audistíne et tu?

Theodoricus. — Audivi sæpiusculè.

Eberardus. — Quid tum censes? æstimas verum esse?

Theodoricus. — Neutiquam certè.

Eberardus. — Neque ego, cùm in ea non ludatur, sed percutiatur.

Theodoricus. — Tuæ accedo sententiæ.

Eberardus. — Fortassis præceptori est ludus, qui ad nutum nos 
miseros serit.

Theodoricus. — Istud ludere Eumenides ferant.

Eberardus. — Herculè scholam potius pistrinum quàm ludum 
dicerem.

Theodoricus. — Verius istud nominis ipsi conveniret Gymnasio.

Eberardus. — Sed age, dic causam, cur credis scholam dictam esse 
ludum?

Theodoricus. — Eloquar, quantum ab aliis didici.

Eberardus. — Ero auditor sedulus.

Theodoricus. — Ut lusor suo Theseo sæpe facetias præbet, ita 
præceptor animo amico tanquam ludendo docebit discipulos.

Eberardus. — Hoc certè perpauci schola præfecti faciunt.

Theodoricus. — Nosco cute expertus.

Eberardus. — Ô quàm lubens scholas inviserem, si blandiens esset 
præceptor!

Theodoricus. — Oportet blandiri diligenti, non desidi et 
Endymioni, ut tibi.

Eberardus. — Miror an plus prodesset discipulis benignitas vel 
severitas præceptoris.

Theodoricus. — Istud non miror vel hereo: nescis libentius nos 
sequi blandientem quàm minantem?

Eberardus. — Habuistíne unquàm ludimagistrum, qui ludentis 
speciem instruendo exhibuit?

Theodoricus. — Habui, et quidem primo studii mei tempore.

Eberardus. — Studebas sub istius ferula apprimè diligenter?

Theodoricus. — Conatum quem potui discendo adhibui, ut solent 
elementares pueri, si laudati fuerint, et non ad acres tractati 
virgas.

Eberardus. — Mirum est, si studio incaluisti: licentia tamen et 
blanditiis solemus fieri deteriores, ut Terentius inquit.

Theodoricus. — Nihil sceleris nobis permisit præceptor, sed in 
discendo nostros conatus laude extulit.



————

De die qua otiatur à lectione.


Ioannes & Udalricus.

Ioannes. — Ô simus hilares, sodales charissimi.

Udalricus. — Ut sic gestis?

Ioannes. — Non gestirem hodie, cum à prandio sit nobis otiandum 
à lectionibus?

Udalricus. — Illud et ipsi scimus.

Ioannes. — Hanc diem feliciorem omnibus aliis iudico.

Udalricus. — Et nos non parum delectat.

Ioannes. — Bellè post meridiem sol lucebit.

Udalricus. — Ita aurora prædixit.

Ioannes. — Prandii igitur peracta fabula, si omnibus est cordi, 
unà rusticabimur.

Udalricus. — Cui id displiceret?

Ioannes. — Vel si vobis visum fuerit, in pomœrio ludemus.

Udalricus. — Parum intererit, quo nos recreemus loco, saltem in 
schola non desideamus.

Ioannes. — At adhuc incerti sumus, an à lectione vacabimus.

Udalricus. — Isto nihil est certius.

Ioannes. — Si facultas divagandi nobis dabitur, quid agemus 
scio.

Udalricus. — Exprime.

Ioannes. — Arcum in rus mecum feram in columbas tela emissurus.

Udalricus. — Si velint sagittam tuam morari.

Ioannes. — Nonnunquàm volando ipsas enecavi.

Udalricus. — Hoc contigit perquàm rarò.

Ioannes. — Quicquid avium consecutus fuero, commune erit.

Udalricus. — Age tum convivabimur.

Ioannes. — Ubi? An in platea ovium, ubi solemus potitare à ludo?

Udalricus. — Ibidem torrebimus aves à te enectas.

Ioannes. — Sed à symbolo per aves ego immunis ero.

Udalricus. — Quicquid biberimus, nos pendemus, tu non teruntium 
dabis.

Ioannes. — Sin nihil prædæ et spolii sagittæ à me emissæ 
attulerint, de impendio compotatiunculæ quid fiet?

Udalricus. — Compotatiuncula nulla inter nos agetur.

Ioannes. — Dedeceret à deambulando siccis palatis nos digredi.

Udalricus. — Id laudabilius, quàm si madentes potu, nutanti 
gressu domum parentum repeteremus.



————

De Æstate.


Hermannus & Gysbertus.

Hermannus. — Placétne tibi mihi congredi rusticatum?

Gysbertus. — Rusticari nondum cupio.

Hermannus. — Ego autem anhelo maximè, quia æstatis amœnitas 
advenit.

Gysbertus. — Est tibi æstas? mihi hybernaculum adhuc immoratur.

Hermannus. — Hui, non pudet te hybernaculo nunc infidere 
temporis?

Gysbertus. — Minimè, cùm acre sit frigus.

Hermannus. — Rus hinc abeo, visum quo modo campi floreant.

Gysbertus. — Abi, me comitem non habebis.

Hermannus. — Aliquo tamen dierum, quo tibi integrum erit, rus 
unà invisemus.

Gysbertus. — Si vacaverit, non renuam.

Hermannus. — Eundem in campum mihi est latum frondes redolentes.

Gysbertus. — Tales vix ortas reperias.

Hermannus. — Inveniam complures, nam diu floruerunt.

Gysbertus. — Deferésne eas deinde vænum clamando per plateas, 
hîc frondes redolentes?

Hermannus. — Æstimas talia me agere?

Gysbertus. — Quò aliâs feras ipsas?

Hermannus. — Domum versús, ut ibi nobis redoleant.

Gysbertus. — Hoc negotii quis tibi dedit?

Hermannus. — Mater.

Gysbertus. — Tum vade, ocyus exequere.

Hermannus. — Satis temporis ad vesperam restat.

Gysbertus. — Audín’ tu hac æstate quid ages, dum nimius fuerit 
æstus?

Hermannus. — Domi me in umbra continebo.

Gysbertus. — Inamoenum est domi latitare aëre calido et 
blandienti.

Hermannus. — Non inficias eo.

Gysbertus. — Cur tum sub tecto domi tempus teris?

Hermannus. — Oportet per parentes.

Gysbertus. — Plus æquo curiosi et molesti sunt parentes, qui te 
eo tempore domi coërcent, ut nusquàm proripias.

Hermannus. — Mei commodi sunt solliciti.

Gysbertus. — Istud domi desidere, quid conferre tibi potest?

Hermannus. — Non parum prodest.

Gysbertus. — Explica.

Hermannus. — Domi cochleæ agendo vitam, calceos non detero, 
neque à sole exuror, ut fuscus fiam.

Gysbertus. — Per Herculem istud multum accommodat.



————

De Autumno.


Iasperus & Iacobus.

Iasperus. — Adest rursus tempus istud pestiferum, et hyemem 
reducens.

Iacobus. — Quod tempus putas?

Iasperus. — Autumnale, cuius hodie primus est dies, festum 
sancti Bartholomæi.

Iacobus. — Vocas tu istud tempus pestiferum?

Iasperus. — Voco, quia nunquàm magis quàm hoc tempore, morbo 
succumbunt homines.

Iacobus. — Si verum fateri vis, nullo non tempore totius anni 
laboratur doloribus corporis.

Iasperus. — Præcipuè tamen Autumni diebus.

Iacobus. — Nescio, laus superis, ego nunquàm infirmitatem sensi 
in Autumno.

Iasperus. — Præter istud incommodum, et frugem tamen aliquam 
secum affert.

Iacobus. — In quo est frugifer?

Iasperus. — Quia vinum profert.

Iacobus. — In hoc certè laudem meretur.

Iasperus. — Alia quoque commoda habet.

Iacobus. — Quǽnam? dic.

Iasperus. — Abigit pulices suo frigore, qui nos nocte in æstate 
verminarunt.

Iacobus. — Certè non omnibus illos depellit.

Iasperus. — Qui sentiunt pulices in Autumno?

Iacobus. — Vetulæ mulieres semper sub vestibus quæritant eos.

Iasperus. — Apud illas perpetuum habent hospitium.

Iacobus. — Adde, et pediculi.

Iasperus. — Autumnus etiam nucum adducit messem.

Iacobus. — Istas non admodum moror.

Iasperus. — Narra quid causæ siet?

Iacobus. — Quia adimunt vocis synceritatem.

Iasperus. — Eam restituit aqua pura et calida.

Iacobus. — Sed à cibo abhorreo, qui me aquam potare cogit.

Iasperus. — Supra communem hominum fortem sapis.

Iacobus. — Nunc me naso suspendis.

Iasperus. — Non, quia homines sæpe aliqua edunt, etiam unde 
perniciem sunt accepturi, istud tu fugiturum te dicis.



————

De Hyeme.


Vilhelmus & Georgius.

Vilhelmus. — Ah, ah, quantum frigeo.

Georgius. — Friges nunc temporis?

Vilhelmus. — Nónne et tu frigore premeris?

Georgius. — Non, sed totus caleo.

Vilhelmus. — Præstantius me vestitus es.

Georgius. — Id sanè parum est, sed crepidæ me calere faciunt.

Vilhelmus. — Facile frigus pellit, cui crepidæ sunt et 
chirothecæ subductæ pellibus.

Georgius. — Oportet et corpus multis operiri indumentis.

Vilhelmus. — Quid faciam nescio, malè ad hyemem instructus sum.

Georgius. — Quî hoc fit?

Vilhelmus. — Indumenti mihi nihil est, nisi quam conspicis.

Georgius. — Verè non bene tibi cum hyeme conveniet.

Vilhelmus. — Si in patria agerem, in cœlo essem.

Georgius. — Quare?

Vilhelmus. — Dum ibidem essem, hyemem non sensi.

Georgius. — Non tum scholam invisisti?

Vilhelmus. — Æstate quidem, sed hyeme post fornacem latui.

Georgius. — Quid egisti? torrebásne poma in fornacem?

Vilhelmus. — Utique et pyra quandoque.

Georgius. — Mirum quòd parentes tibi indulserunt.

Vilhelmus. — Lubentissimè, sed istam non habebo hîc lautitiam.

Georgius. — Vereor quòd non.

Vilhelmus. — Ah, quantum mihi ferendum erit vice deliciarum, 
quas in patria habui.

Georgius. — Tibi ipsi es vates.

Vilhelmus. — Dabit Deus his quoque finem.

Georgius. — Sed serius fortassis quàm velles.

Vilhelmus. — Et hæc olim (ut inquit Poëta) meminisse iuvabit.

Georgius. — Mehercle dulcius nihil est, quàm actorum recordari 
laborum, quos superavimus.

Vilhelmus. — Multos tamen quandoque vidi (ut 2. Æneidos de Ænea 
scribit Vergilius) qui lachrymando habitam miseriam 
recensuerunt.

Georgius. — Stulti homines qui victam calamitatem lachrymis 
prosequuntur.



————

De Vere.


Gerhardus & Bruno.

Gerhardus. —Unde tanta fluviorum copia?

Bruno. — Nix altis in montibus liquitur.

Gerhardus. — Fortassis.

Bruno. — Sic est.

Gerhardus. — Tempus expetit, quia ver adest.

Bruno. — Non adesset ver, cùm simus in martio mense?

Gerhardus. — Nunc agricolæ redeunt ad agros colendos.

Bruno. — Labor etiam rursus incumbit equis.

Gerhardus. — Satis per hyemem quieverunt.

Bruno. — Inertiam ipsis aratrum expellet.

Gerhardus. — Fuistíne hisce diebus in pomariis?

Bruno. — Istic nihil est quod agam.

Gerhardus. — At fortassis violas quæsisses.

Bruno. — Non sum violarum, sed librorum amator.

Gerhardus. — Putabam violas à rusticis egestas.

Bruno. — Hæ tuo naso et ori conveniunt.

Gerhardus. — Bona verba, quæso.

Bruno. — Ut loqueris, ita et responsum accipis.

Gerhardus. — Fateor, meo ipsius gladio cado.

Bruno. — Incidisti in foveam quam fecisti.

Gerhardus. — Post aliquot dies redolebunt pomaria violis.

Bruno. — Post multos, non paucos certè.

Gerhardus. — In dies iam è terra erumpunt.

Bruno. — Vidistín’ aliquas?

Gerhardus. — Vidi complusculas.

Bruno. — Ego hoc vere nullam.

Gerhardus. — Si quas reperiam, ad te feram.

Bruno. — Id facito, si te non gravabit.

Gerhardus. — Non me degravat obsequium amico exhibendum.

Bruno. — Facile amicos tibi parabis (teste Comico) si obsequiis 
conferendis aliis delectaris.

Gerhardus. — Inservire amicis mihi delicium est.

Bruno. — Id hominem decet (ut alius inquit Comicus) ut homini 
alteri Deus sit, id est, præstet auxilium et commodum.



————

In festo sancti Galli.


Nicolaus & Vinandus.

Nicolaus. — Appetit nunc dies sancti Galli, quo scholastici 
delectari solent.

Vinandus. — Ego certè ipsius adventu nunc doleo.

Nicolaus. — Solebas tamen plus aliis gaudere ob diem istum.

Vinandus. — Fateor, sed nunc secus mecum agitur.

Nicolaus. — Amabo dic, quis tibi est scrupulus?

Vinandus. — Facilis est, et tamen plurimum me malè habet.

Nicolaus. — Fortassis causam probè augurarer.

Vinandus. — Si coniectura consequi potes, dicam.

Nicolaus. — Periculi coniiciendi faciam.

Vinandus. — Age, audiam.

Nicolaus. — Non licet tibi prosternationi galli adesse.

Vinandus. — Hercule rem acu tetigisti.

Nicolaus. — Sed cedo, quid impedimenti erit?

Vinandus. — Mater æs mihi largiri recusat.

Nicolaus. — Sis animi præsentis, isti rei facilè medebor.

Vinandus. — Quî mihi succurres?

Nicolaus. — Mutuum tibi solidum æris dabo.

Vinandus. — Si feceris, non diu carebis ipso.

Nicolaus. — Estne tibi animus laborare ut tu gallum eneces, et 
(ut aiunt) rex efficiaris?

Vinandus. — Istud honoris non cupio, ubi nihil est lucri.

Nicolaus. — Vellem me posse ipsius cædem peragere.

Vinandus. — Vino te donabo, si ipsi mortem intuleris.

Nicolaus. — Omne movebo saxum, quo ipsum acerbius aliis tangam.

Vinandus. — Spectator ero.

Nicolaus. — Sed interim non obliviscaris vini mihi modò 
promissi.

Vinandus. — Do fidem me præstiturum promissa.

Nicolaus. — Ego si gallum interfecero, lautum exhibebo vobis 
convivium.

Vinandus. — Quid à te immune accipiemus?

Nicolaus. — Duos gallos gallinaceos ad veru coctos, et vini 
mensuras quatuor.

Vinandus. — Sat erit.

Nicolaus. — Spero quòd aliquid vini mihi donabitur, tum minus 
impendii faciam.



————

De festo sancti Lamberti.


Paulus & Thomas.

Paulus. — Rursus matrem iratam reddam.

Thomas. — Quo ipsam offendes?

Paulus. — Rogitando pecuniam.

Thomas. — Pecunia quid eges, cum victum habeas?

Paulus. — Aliis egeo quàm victu.

Thomas. — An non, quibus indiges, præbent tibi parentes?

Paulus. — Quid ni?

Thomas. — Cur tum æs expetis?

Paulus. — Ludimagistro ut manus farciam.

Thomas. — Cuius rei gratia?

Paulus. — Lamberti feriæ expostulant.

Thomas. — Ecce nisi dixisses, oblitus fuissem.

Paulus. — Nunquid et tu modico ære ipsum donabis?

Thomas. — Quod moris est, ipse non intermittam.

Paulus. — Solet fieri, sed ignoro an meritò.

Thomas. — Forte præmii loco est?

Paulus. — Pretium seorsum exolvitur.

Thomas. — Quod nunc dandum est, fortè munus æstimat præceptor.

Paulus. — Id muneris crebrius pendimus.

Thomas. — Nostíne, sæpe dandum amicis, ne intereat gratia?

Paulus. — Præceptor munere isto non amicus, sed inimicus 
redditur.

Thomas. — Exploratum unde habes?

Paulus. — Scio aliquos qui plus cæteris ipsi conferunt 
munuscula, et illos acerbius corrigit, et in eos animadvertit.

Thomas. — Quos sævius tractat, illos præ aliis diligit.

Paulus. — Istud diligere Eumenides ferant.

Thomas. — Cessa imprecari præceptori.

Paulus. — Quid tu ipsi dabis? ego solido eum exhilarabo.

Thomas. — Numum præstares (quem indocti album vocant) tu 
opulentus es, ego obolum unum aut alterum dabo.



————

De eligendo Episcopo.


Iaspar & Melchior.

Iaspar. — Intererísne die lunæ Gymnasio literarios?

Melchior. — Sic credo.

Iaspar. — Cui tuam dabis vocem?

Melchior. — Quid hoc est vocem dare?

Iaspar. — Id est, quem eliges in episcopum?

Melchior. — Inconcinna est locutio.

Iaspar. — Dictu venustiorem.

Melchior. — Cui tuum dabis suffragium?

Iaspar. — Poterísne et alio pacto eloqui?

Melchior. — Possum, in cuius personam eligendam tu consenties?

Iaspar. — Memoriæ istas recondam orationes. Ego suffragabor 
tibi.

Melchior. — Ne facito.

Iaspar. — Cur? istum non desideras magistratum?

Melchior. — Non, quia frugis nihil affert.

Iaspar. — Satis præmii mihi esset honor iste.

Melchior. — Ipse honoris istius avidus non sum.

Iaspar. — At pulchrum est dici episcopus.

Melchior. — Verum, sed miserum est censum non expectare.

Iaspar. — Si episcopus fierem, sperarem adhuc me in magnum 
evasurum virum.

Melchior. — Unde istud sperares?

Iaspar. — Ex moribus Gentilium.

Melchior. — Quos isti habuerunt mores?

Iaspar. — Ab his quæ in iuventute alicui acciderunt, sumpserunt 
futuræ fortunæ conditionem.

Melchior. — Fiebant etiam quandoque voti compotes? vel semper 
frustrabantur spe?

Iaspar. — Quídni? sæpissimè.

Melchior. — Exemplum unum eloquere.

Iaspar. — Platoni in cunis dormienti, apes in os mel 
ingesserunt, ex quo aruspices eum fore virum facundum dixerunt, 
quod sic factum est.

Melchior. — Mirum quod audio, sed haud et ægrè credibile est.



————

De eligendo Rege.


Henricus & Iacobus.

Henricus. — Hodierno vesperi ubi tui cœnabunt parentes?

Iacobus. — Ubi aliâs, nisi domi nostræ?

Henricus. — Non aliquò sunt vocati convivæ?

Iacobus. — Quò hodie invitati essent?

Henricus. — Ad amicorum lances.

Iacobus. — Foris cœnare eos puderet hoc die.

Henricus. — Apud honestos convivam agere non est pudendum.

Iacobus. — Fateor.

Henricus. — Cur tum dicis quòd eos puderet?

Iacobus. — Quia non solent hanc vesperam solennem foris 
peragere.

Henricus. — Quî fiat cedo?

Iacobus. — Nobiscum frontem domi exporrigunt.

Henricus. — Ecquid voluptatis domi habetis?

Iacobus. — Multum certè.

Henricus. — Fortassis regem inter vos decernitis.

Iacobus. — Id ipsum facimus scilicet.

Henricus. — Delectúne, an forte?

Iacobus. — Chartulis pileo impositis.

Henricus. — Súntne omnes inscriptæ literis?

Iacobus. — Sunt, et quidem nominibus magistratuum.

Henricus. — Adest etiam reginæ scriptus titulus?

Iacobus. — Est, sed vel matri, vel ancillis vendicantur.

Henricus. — Fortuna quem regem fecerit, quid pendet?

Iacobus. — Hodierno vesperi à sumptu est immunis.

Henricus. — Immunis? quis tum vini exolvit cyathos?

Iacobus. — Potu omni nos alii regem donamus, sed ipse alio 
tempore suo ære geniale parat nobis convivium et regium.



————

De festo Natali Christi.


Georgius & Gysbertus.

Georgius. — Ego nunquam toto anno plus gaudeo, quàm nunc 
temporis.

Gysbertus. — Ego verò nunquàm magis doleo.

Georgius. — Doles tu tempore adeò læto?

Gysbertus. — Non dolerem in tanto frigore?

Georgius. — Ipse totus lætor, ob festorum dierum adventum et 
copiam.

Gysbertus. — Quid feriæ tibi commodant?

Georgius. — Otiabimur à lectionibus abundè.

Gysbertus. — Quot dies?

Georgius. — Fermè quatuordecim.

Gysbertus. — Quando incipient istæ vacationes nostræ?

Georgius. — À pridiano Thomæ, et ad alterum Circuncisionis diem 
durant.

Gysbertus. — Et interim non visimus scholam?

Georgius. — Accedimus quandoque, sed solùm cantatum.

Gysbertus. — Quæ cantabimus?

Georgius. — Reddenda istis sacris diebus in templo.

Gysbertus. — Istos cantus novi abhinc biennio.

Georgius. — Anni curriculo mihi exciderunt memoria.

Gysbertus. — Oportet ut sterilissima sit tibi memoria.

Georgius. — Talia mihi cura non sunt, diligentius lusus quàm 
ista cogito.

Gysbertus. — Scholasticum id dedecet.

Georgius. — Canenda bis diebus habésne scripta?

Gysbertus. — Habeo, et cum musicis concentibus.

Georgius. — Exscribenda mihi ipsa accommodes.

Gysbertus. — Libentissimè.

Georgius. — Plurimum lætor, quòd nunc temporis adeò mitis est 
aër, et non acerbum frigus.

Gysbertus. — Et ego gaudeo, aliâs in matutinis precibus frigore 
perirem.

Georgius. — In lecto me continerem, si frigus sæviret.

Gysbertus. — Ah, propter novum Regem natum nihil velis pati?

Georgius. — Durum est à tepido nido discedere.



————

De tempore Bacchanali.


Michael & Vilhelmus.

Michael. — Quot hebdomadæ nunc intersunt, inter ferias Natales 
Christianas et Quadragesimam?

Vilhelmus. — Opinor novem.

Michael. — Hui tot?

Vilhelmus. — Ita relatu aliorum accepi.

Michael. — Cuius verbis habes?

Vilhelmus. — Viri cuiusdam apprimè docti.

Michael. — Tum longum erit carnisprivium.

Vilhelmus. — Tace, obsecro, verbum istud barbarum.

Michael. — Carnisprivium non est verbum venustum et Latinum?

Vilhelmus. — Minimè, sed maximè impolitum.

Michael. — Dic politiorem dictionem aliquam.

Vilhelmus. — Tempus Bacchanale.

Michael. — Cur ita appellas tempus hoc?

Vilhelmus. — Quia olim in sacrificiis Bacchi insaniebant ita, ut 
hoc tempore furiunt.

Michael. — Insaniebant, sacrificando Baccho Deo Gentiles?

Vilhelmus. — Vivebant in omni luxu et dementia.

Michael. — Éstne tibi aliud verbum quo hoc tempus appelles?

Vilhelmus. — Festum vel tempus Lupercale etiam potest dici.

Michael. — Quid novi verbi affers?

Vilhelmus. — Novum non est, sed à veteribus historicis proditum.

Michael. — À quibus?

Vilhelmus. — À Valerio Maximo.

Michael. — Cur illud nomen huic tribuis tempori?

Vilhelmus. — Ob morem Gentilium.

Michael. — Quis is erat mos?

Vilhelmus. — Pastores pecorum currebant hoc tempore nudi, 
habentes pelles inmanibus in honorem Panos Dei pastorum.

Michael. — In quod commodum isti sacrificabant?

Vilhelmus. — Credebant quòd ab ovibus pelleret lupos: hinc 
vocatum est tempus Lupercale.

Michael. — Fiebant etiam voti compotes?

Vilhelmus. — Ignoro, nam tunc temporis vitam non egi.



————

De Quadragesima.


Severinus & Philippus.

Severinus. — Poëtarum non semper vanæ sunt fabulæ.

Philippus. — Certè me iudice parum habent veri.

Severinus. — Habent mea sententia sæpe nihil præter veritatem.

Philippus. — Probes id, aliô qui fidem tibi non habeo.

Severinus. — De Fortuna fabulantur, quòd rotæ insistat.

Philippus. — Notum habui diu.

Severinus. — Istud veracissimè dicunt.

Philippus. — Fac mihi persuadeas.

Severinus. — Hactenus per aliquot dies curavimus cutem 
delicatissimè.

Philippus. — Prætereà quid?

Severinus. — Et nunc instat tempus quo corpus rursus 
macerabimus.

Philippus. — Æstimas forte ieiunii tormentum.

Severinus. — Puto istud, nam carnes prohibentur, quæ solæ 
pascunt corpus.

Philippus. — Etiam pisces multos saginant.

Severinus. — Nervos adeò non roborant, ut caro.

Philippus. — Imò videas nonnullos pinguiores ex piscibus, quàm 
alios è carnibus.

Severinus. — Qui isti sunt?

Philippus. — Monachi in cœnobiis, ubi Pythagoricè mensa 
instruitur.

Severinus. — Crassa illorum capita et ventres obesi certè è 
piscibus non fiunt, vel exurgunt.

Philippus. — Fortè extra limen monasteriorum vescuntur crudis 
carnibus.

Seuerinus. — Scio, et vidi, non solùm credo.

Philippus. — Et mihi visum est creberrimè.

Severinus. — In hisce semiseptem hebdomadibus esurialibus quo 
vescêris cibo?

Philippus. — Pisis et pyris in fornace tostis.

Severinus. — Ficubus istis, qui rusticis mel sapiunt?

Philippus. — Ita, illos ad panem edo cum nucibus.



————

De festo Paschatis.


Petrus & Matthæus.

Petrus. — Appetit nunc tempus, quo nullum toto anno est 
crudelius.

Matthæus. — Quod illud est adeò impium?

Petrus. — Paschatis puto dies.

Matthæus. — Sunt isti tibi immanes et impii?

Petrus. — Utique nam magna solet fieri cædes.

Matthæus. — Habetur tum semper bellum hoc tempore?

Petrus. — Nescis istud?

Matthæus. — Ignoro.

Petrus. — Nosti Thuringiam regionem Germaniæ Orientalis?

Matthæus. — Nosco, ubi urbs Erphurdia est excellentior.

Petrus. — Ibidem duo sunt loci: unus ab Halece, alter à Vitulo 
nomen sortitus.

Matthæus. — Et quid posteà?

Petrus. — Inter hos circa Pascha ingens bellum oritur.

Matthæus. — Etiam annuo?

Petrus. — Imò quotannis duabus vicibus.

Matthæus. — Tempore dic quo?

Petrus. — Circa Quadragesimæ auspicium, et ferias paschales.

Matthæus. — Cuius loci incolæ evadunt victores?

Petrus. — Cùm exorditur esuriale tempus, illi de Halece 
agnominati.

Matthæus. — Quare illi?

Petrus. — Quia diebus ieiunii piscis iste in coquinis et patinis 
dominatur.

Matthæus. — Quando illi triumphant de prælio, quibus Vitulus 
agnomen præbuit?

Petrus. — Paschatis tempore.

Matthæus. — Qui hoc?

Petrus. — Nam sequentibus diebus victitatur carnibus.

Matthæus. — Lepidum audio iocum.

Petrus. — Hoc quondam Erphurdiæ agens, nugari audivi.

Matthæus. — Satis festinum dicterium.



————

De festo Pentecostes.


Vinandus & Baptista.

Vinandus. — Sabbato proximo pridianus erit dies festi 
Pentecostes.

Baptista. — Compertum id habeo.

Vinandus. — Ventri nostro rursus bellum afferet.

Baptista. — Quale bellum narras?

Vinandus. — Corporis bellum, ieiunium scilicet.

Baptista. — Pulchrè ieiunium vocas bellum, quia ventri odiosum 
est.

Vinandus. — Hactenus tranquilla fuit caro nostra.

Baptista. — Unde ista sibi tranquillitas quam æstimas?

Vinandus. — Quia à Paschatis die non sensit ieiunii molestiam.

Baptista. — Corpus meum tum ovis, tum aliis affatim est pastum 
delicatis bolis.

Vinandus. — Sabbato denuò in pristinum ibimus.

Baptista. — Facile est unum diem abstinentia peragere.

Vinandus. — Ipso die Pentecostes accedes sacram Synaxin?

Baptista. — Incertus sum.

Vinandus. — Quî sic? ego me accingam, quo gratiam Spiritus 
sancti acquiram.

Baptista. — Facerem et id ipse quoque, sed unicum me moratur.

Vinandus. — Istud quidnam est?

Baptista. — Invitus confiteor.

Vinandus. — Ego alicubi ignoto mea delicta recenseo, tum plus 
audeo.

Baptista. — Parabo et me, ut tecum peccata in sacrificuli aurem 
murmurem.

Vinandus. — His Spiritus sancti feriis nobis scholasticis in 
primis est scelerum sex eiicienda.

Baptista. — Verè dicis, ut Spiritus sanctus nos invitat.

Vinandus. — Si is nobis præsto fuerit, sine sudore discemus.

Baptista. — Ô utinam tum mihi adesset.

Vinandus. — Peccata exue, pœnitentiam age, certè te suo donabit 
munere.

Baptista. — Enitar pro viribus.

Vinandus. — Sic facias, et literis fies aptior alumnus.



————

De festo sancti Martini.


Hieronymus & Hermannus.

Hieronymus. — Quótnam dies abhinc absunt feriæ sancti Martini?

Hermannus. — Opinor octo.

Hieronymus. — Quodie peragentur?

Hermannus. — In macra die, scilicet Veneris.

Hieronymus. — Vespera tamen erit ipso die Iovis.

Hermannus. — Erit ni fallor.

Hieronymus. — Ô tum adhuc bene nobiscum agetur.

Hermannus. — Unde illud coniicis?

Hieronymus. — Nam tunc carnibus vescentur homines.

Hermannus. — Illud nostro stomacho non commodabit.

Hieronymus. — Imò plurimùm proderit.

Hermannus. — Effare quomodo?

Hieronymus. — Quicquid iusculi vel carnis à mensis levarint, 
nobis adfores cantantibus impartient.

Hermannus. — Ad istud certè ollam mihi parabo.

Hieronymus. — Si tibi placuerit, invicem tunc temporis ostiatim 
canemus.

Hermannus. — Oppidò mihi arridet.

Hieronymus. — Sed quicquid obsonii, vel æris nobis datum fuerit, 
commune erit.

Hermannus. — Conferetur in illius vesperæ nostrum convivium.

Hieronymus. — Sed qua hora egrediemur precatum stipem?

Hermannus. — Postquam octava sonuerit.

Hieronymus. — Illud temporis planè integrum erit nostræ 
precationi.

Hermannus. — Conveniet maximè, nam eo tempore de mensa tolluntur 
patinæ.

Hieronymus. — Anno abhinc proximo tantum accepi alimenti, quo 
octo victitabam dies.

Hermannus. — Ô si ea nunc rediret fortuna!

Hieronymus. — Sperandum est, et Deo confidendum.

Hermannus. — Quis illius non anhelaret adminiculum?

Hieronymus. — Multi suum exoptant præsidium, verùm inserviunt 
ipsi iniquè.

Hermannus. — Hi consequentur gratiam eius ad Græcorum Calendas.



————

De Xeniis mittendis.


Kilianus & Theodoricus.

Kilianus. — Precor tibi diem candidum.

Theodoricus. — Talem et tibi opto.

Kilianus. — Xenium fac mihi præbeas.

Theodoricus. — Hui, tam citò! vix novi anni dies illuxit.

Kilianus. — Hodie verum est tempus dandi xeniola.

Theodoricus. — Hodie incipit, sed diu durat.

Kilianus. — Fateor, sed tamen qui alteri dare volunt, non 
diuturnam moram agunt.

Theodoricus. — Expecta, quo ad ipsum struxero.

Kilianus. — Non opto strenam farinaceam.

Theodoricus. — Lautior mihi non est alia.

Kilianus. — Sed puderet me amicum mellito munusculo salutare.

Theodoricus. — Quî id fit?

Kilianus. — Quia timerem ne ab ipso nausearet.

Theodoricus. — Vanum metuis, si bonus esset, boni consideret.

Kilianus. — Verbis fortassis, at corde sperneret.

Theodoricus. — Is personatus amicus esset.

Kilianus. — Honestius est panniculum emunctorium largiri vice 
xenii.

Theodoricus. — Est quidem, sed tale munus non omnibus in promptu 
est.

Kilianus. — De interula aut panni ulna plura conficiuntur.

Theodoricus. — Sed sæpe pluris constat conficiendi sumptus, quàm 
pannus.

Kilianus. — Cultros vidi quandoque inter amicos missitari.

Theodoricus. — Illos ego non mitterem.

Kilianus. — Cur?

Theodoricus. — Quia vulgò dicitur, cultros amicitiam rumpere.

Kilianus. — Solide isti tu accedis dicto?

Theodoricus. — Non totus consentio.

Kilianus. — Attamen nonnihil ipsi fidem præbes.

Theodoricus. — Facio, ut solent hi, qui quicquid audiunt, ex 
oraculo prolatum putant.

Kilianus. — Es tu illius farinæ homo?

Theodoricus. — Nescio. Meipsum non nosco.

Kilianus. — Sed strenulam mihi fac mittas.

Theodoricus. — Cras ultrò tibi conferam, interim spe vivas.



————

De Pecunia danda in novæ scholæ ingressu.


Martinus & Nicolaus.

Martinus. — Feriabimúrne post meridiem à lectionibus?

Nicolaus. — Non compertum habeo.

Martinus. — Ego ea spe ducor.

Nicolaus. — Vide ne vanam spem foveas.

Martinus. — Certus sum, spe non frustrabor.

Nicolaus. — Præstaret fide iussorem habere.

Martinus. — Tam scio quàm nomen meum.

Nicolaus. — Eloquere quî scias.

Martinus. — Est mihi adolescens domi, qui primùm iam scholam 
inviset.

Nicolaus. — Hoc quid afferet nobis?

Martinus. — Ipse à præceptore copiam otiandi nobis impetrabit.

Nicolaus. — Qua arte?

Martinus. — Largiendo ipsi pauxillulum numorum.

Nicolaus. — Putas illud quod introitum vulgò appellitant?

Martinus. — Istud ipsum volo.

Nicolaus. — Sat habeo.

Martinus. — Verùm, nostín’ unde mos ille pervenerit?

Nicolaus. — Audivi nunquàm originem.

Martinus. — Dicam huius consuetudinis fontem, si te audire non 
tæduerit.

Nicolaus. — Audire gestio.

Martinus. — Qui apud artifices mechanicos tyrones sunt, istius 
artificii classi aliquid pendêre coguntur.

Nicolaus. — Vidi quandoque in ipsorum artificum conciliabulo.

Martinus. — Isto munusculo favorem sibi vendicant aliorum.

Nicolaus. — Etiam in ipsorum album referuntur.

Martinus. — Non secus et novus literarum tyro et præceptorem et 
nos demeretur.

Nicolaus. — Quo?

Martinus. — Præceptorem pauxillo æris, nos verò otio medii diei.



————

Non semper esse studendum.


Vincentius & Vilhelmus.

Vincentius. — Heus tu, paucis te volo.

Vilhelmus. — Quis me vocat?

Vincentius. — En, ego te voco.

Vilhelmus. — Quid est quod me vis?

Vincentius. — Facilis res est.

Vilhelmus. — Exprime ocyus.

Vincentius. — Quî sit quod ita palles?

Vilhelmus. — Palleo? id ipse ignoro.

Vincentius. — Palles non secus ac ægrotares.

Vilhelmus. — Sanè nihil sentio doloris, gratia Deo.

Vincentius. — Unde tum pallor ille oritur?

Vilhelmus. — Color hic mihi est nativus.

Vincentius. — Non adeò pallescunt homines à natura.

Vilhelmus. — Quî nosti? ésne medicus?

Vincentius. — Non, sed coniectura assequor, te chartis nimiùm 
addictum.

Vilhelmus. — Literis totum transigo otium quod habeo.

Vincentius. — Si id agis, tibi ipsi obes.

Vilhelmus. — Hoc non spero, quòd mihi desim studendo.

Vincentius. — Prodes fortè animæ, sed corpori noces.

Vilhelmus. — Malo animæ quàm corporis profectum.

Vincentius. — Bellè dicis, sed corpori debili et animæ tandem 
vis perimitur.

Vilhelmus. — Periti istud non asserunt.

Vincentius. — Quid tum dicunt?

Vilhelmus. — Ad tenuem lancem, literas melius imbibi.

Vincentius. — Concedo, sed tamen oportet corporis curam non 
totam omittere.

Vilhelmus. — Neque hoc facio.

Vincentius. — Extremum dementiae esset, abstinentia immodica 
suum fraudare genium.

Vilhelmus. — Præstat tamen alimonia animæ quàm corporis.

Vincentius. — Enervatis autem corporis viribus, fulcimentum 
animæ et virtutibus tollitur.

Vilhelmus. — Inficias non eo, cum corpus sit animæ promptuarium.



————

Quem ludum debeant iuvenes exercere.


Antonius & Laurentius.

Antonius. — Hui ludis tu tesseris?

Laurentius. — Hoc tua quid refert?

Antonius. — Ludus iste non scholasticorum est.

Laurentius. — Quorum tum est?

Antonius. — Nebulonum, heluonum, et histrionum.

Laurentius. — Vidi ego complures literarum tyrones hoc uti ludo.

Antonius. — Nihilo fuêre meliores.

Laurentius. — Ánne peiores eos fuisse censes?

Antonius. — Hercule non solùm peiores, sed et pessimos.

Laurentius. — Tu nosti, quia tertius Cato es.

Antonius. — Ride ut lubet, vera loquor.

Laurentius. — Nihil ludendum et scholasticis arbitraris?

Antonius. — Ludendum et ipsis quandoque, sed aliud lusus genus.

Laurentius. — Age, qui ludus?

Antonius. — Ludi nempe honesti, et verecundi.

Laurentius. — Qui illi sunt?

Antonius. — Quos olim Cumani suos docuerunt liberos.

Laurentius. — Quales isti tradiderunt pueris?

Antonius. — Natare, dimicare, et certare luctando.

Laurentius. — Nullos alios?

Antonius. — Nullos quos audiero.

Laurentius. — Nunquam charta lusoria, vel talis?

Antonius. — Minimè gentium.

Laurentius. — Etiámne inter convivia cum amiculo?

Antonius. — Nusquàm locorum.

Laurentius. — Nimiùm sapuerunt.

Antonius. — Si semel et iterum concessissent, malè cecidisset.

Laurentius. — Nonnunquàm ludere, ferendum esse.

Antonius. — Audistín’ Platonem dicentem, non parvum incommodum 
esse consuetudinem iniquam?

Laurentius. — Consuetudo diutino et frequenti conatu fit, non 
rarò tentando.



————

De Eleemosynis colligendis.


Ludovicus & Pantaleon.

Ludovicus. — Placétne tibi mihi congredi?

Pantaleon. — Quò?

Ludovicus. — Ignoras? ostiatim petitum decimas nostras.

Pantaleon. — Decimas quid vocas?

Ludovicus. — Stipem, quæ nobis pauperibus à divitibus erogatur.

Pantaleon. — Est illa nobis vice decimarum?

Ludovicus. — Utique est.

Pantaleon. — Mihi non fit verisimile.

Ludovicus. — Pinguis Minervæ homo es, quòd ista non capis.

Pantaleon. — Haud capio, rogo apertius mihi dicas.

Ludovicus. — Obsecundabor, tu ausculta.

Pantaleon. — Advertam diligenter.

Ludovicus. — Nosti agrorum dominos oportere suis, aut 
parœcianis, aut principibus pendere decimas?

Pantaleon. — Nosco per parentes meos.

Ludovicus. — Non secus oportet et divites illos, de suis bonis 
pendere nobis stipem.

Pantaleon. — Certè si oporteret eos, tum nunquàm recusarent.

Ludovicus. — Dum renuunt, ipsis luditur.

Pantaleon. — Imò plus luditur nobis, quàm ipsis.

Ludovicus. — Longè aberras.

Pantaleon. — Deliro dicis: venter mihi fame perit.

Ludovicus. — Divitum incommodum longè est gravius.

Pantaleon. — Dic, quod illud est?

Ludovicus. — Dei incidunt iram, quòd pietatis non sunt cultores.

Pantaleon. — Istud non æstimant.

Ludovicus. — Sed olim ante iudicem Deum acerbè sentient.

Pantaleon. — Interim induciis fruuntur?

Ludovicus. — Miserae induciæ sunt, quas certum sequitur 
tormentum.

Pantaleon. — Solatium tamen est dilatione frui, etiam 
momentanea.



————

De Ludo Pilæ.


Gysbertus & Petrus.

Gysbertus. — Ut sic desidetis? surgite pigerrimi.

Petrus. — Quid conabimur?

Gysbertus. — Colludemus nonnihil?

Petrus. — Malumus hîc in gramine viridi quiescere.

Gysbertus. — Endymionum est, non adolescentum, ita gramini 
incumbere.

Petrus. — Attamen dulce est.

Gysbertus. — Iucundius mihi est ludere, quàm torpere.

Petrus. — Age, ludendo concertemus.

Gysbertus. — Pilámne iaciendo invicem?

Petrus. — Cui est pila? nobis deest.

Gysbertus. — En, hîc duas habeo.

Petrus. — Molliorem et leviorem accipiemus.

Gysbertus. — Bellè dicis, nam ista minus afferet doloris.

Petrus. — Sed sortiemur periculi et ludi comites.

Gysbertus. — Ludemus, ut pila scrobibus impellatur.

Petrus. — Tum sors mittatur, quis incipiat.

Gysbertus. — Scrobs prius adscribatur cuilibet.

Petrus. — Quisque accipiat quam velit, suprema erit mea.

Gysbertus. — Advolve pilam, in cuius scrobem ceciderit, eam in 
alios proiiciet.

Petrus. — Papæ, meam incidit, fugite hinc.

Gysbertus. — Ho, ho, neminem tetigisti, notula tibi appingatur 
creta.

Petrus. — In calceum fige mihi cretæ lineam.

Gysbertus. — Demum adiice foveis pilam.

Petrus. — Nunc tuæ intrudam foveæ.

Gysbertus. — Si feceris, te primum proiiciam.

Petrus. — Vidén’? age quæ lubet.

Gysbertus. — Fuge, aut te iactu petam.

Petrus. — Si audes, iacias.

Gysbertus. — Audeo maiora, en, tactus es.

Petrus. — Et te rursus ad suras læsi.

Gysbertus. — Vix credo, nam sensi penitus nihil.



————

De Ludo globorum missilium, quos Omnia vocant Colonienses 
tyrunculi literarii.


Cornelius & Iacobus.

Cornelius. — Non decet aliis ludentibus nos ita defidere.

Iacobus. — Præstat spectatorem esse, quàm ignavum collusorem.

Cornelius. — Auspicemur et nos duo ludum cognitum.

Iacobus. — Quem agemus consulis ludum?

Cornelius. — Globularem.

Iacobus. — Cum globulis quos Omnia vocant?

Cornelius. — Impolitum est istud verbum.

Iacobus. — Nosti tu aliud venustius?

Cornelius. — Ipse dicerem globulos missiles per pollices.

Iacobus. — Et istam memoria recondam orationem.

Cornelius. — Fiat fossiculus, in quem globuli mittantur.

Iacobus. — Tibi culter est, effode terram.

Cornelius. — Præscribe tu ludi carceres.

Iacobus. — Hoc signo ligneolo.

Cornelius. — Præmitte tu globulum, ego deinde.

Iacobus. — En istic me ferias.

Cornelius. — Si possum, non sinam te ibidem durare.

Iacobus. — Te expectabit globulus.

Cornelius. — Vides? ubi nunc sistis?

Iacobus. — Semel sum à te propulsus, id nihil æstimo.

Cornelius. — Denique tria vici, tu nondum lucratus es.

Iacobus. — Istis tribus nihil addes lucri.

Cornelius. — Res ipsa loquetur.

Iacobus. — Quibus Fortuna prius aspirat, tandem adversatur.

Cornelius. — Mox sex numerabo.

Iacobus. — Ipse præveniam te.

Cornelius. — Ah, nunc mihi timeo.

Iacobus. — Ecce et mihi tria sunt.

Cornelius. — Ego rursus tribus te excello.

Iacobus. — Non diu numero superior manebis.

Cornelius. — Istud experiar.

Iacobus. — Tuis conatibus ipse obsistam.

Cornelius. — Enitere quantum potes.



————

De Ludo globorum qui torquentur per anulum.


Udalricus & Vinandus.

Udalricus. — Eamus deambulatum rus versus.

Vinandus. — Ruri quid tractabimus?

Udalricus. — Ibi et ambulando, et colludendo nos oblectabimus.

Vinandus. — Quod ludi genus exercebimus?

Udalricus. — Torquebimus globum per anulum ferreum.

Vinandus. — Age, propere eamus.

Udalricus. — Sed audi, in ludo globi anularis peritior me es.

Vinandus. — Rarus certè ipsum exerceo.

Udalricus. — Attamen videbo quid et ego possim.

Vinandus. — Globum prome.

Udalricus. — En tibi ferreum anulum, terræ infige.

Vinandus. — Flagellum et mihi præbe.

Udalricus. — Sortiemur, quis prius ludet.

Vinandus. — Ego cultrum sursum iaciam, tu elige.

Udalricus. — Seligam alterum cultelli latus, signum ubi 
impressum est.

Vinandus. — Latus planum sursum vergit, exordiri est meum.

Udalricus. — Age, placet, incipe.

Vinandus. — Ictu primo globum per anulum pellam.

Udalricus. — Si feceris eris mihi magnus Apollo.

Vinandus. — Ridere sine, videbis me virum.

Udalricus. — Ah, ah, nondum te expertum aspicio.

Vinandus. — Nescis verbum Vergilii, neminem ubique felici ludere 
dextra?

Udalricus. — Ut ego, ita per anulum agitares globum.

Vinandus. — Robur tibi est maius quàm mihi.

Udalricus. — Hic non robur, sed et promptitudo valet.

Vinandus. — Nunc bellè anulum penetrabit.

Udalricus. — Vel à latere præteribit.

Vinandus. — Istud ipsi prohibebo.

Udalricus. — Clausis oculis aptius te luderem.

Vinandus. — Verbis tu magnus es, sed factis nullus.



————

De Ludo Saltus.


Georgius & Volfgangus.

Georgius. — Ô vos ciconiarum proles.

Volfgangus. — Sumus proles ciconiarum?

Georgius. — Estis, quia longissima habetis crura.

Volfgangus. — Hoc tua nihil refert.

Georgius. — Si audetis, ego pomilio unum quemvis vestrûm ad 
saltandum lacesso, et provoco.

Volfgangus. — Et ipse in arenam tecum descendam.

Georgius. — Hoc saltandi more me imitare.

Volfgangus. — Præsileas, faciam periculum.

Georgius. — Ter solùm salias post cursum factum.

Volfgangus. — Metam signa lapide aut ligno.

Georgius. — En, hîc constiti.

Volfgangus. — Eam facilè assequar metam.

Georgius. — Id post cursum iactita.

Volfgangus. — Nunc viri aspice saltum.

Georgius. — Ah, saltum indignum iuvene tali.

Volfgangus. — Pro viribus conatus sum.

Georgius. — Vires tibi (ut video) sunt imbecilles.

Volfgangus. — Rursus experiar quid possim.

Georgius. — Semel vici, non alterum tibi concedam saltum.

Volfgangus. — Si nunc non assequor metam, palmam dabo.

Georgius. — Lubens permitto, tandem tenta.

Volfgangus. — Vides me penè assecutum metam tuam?

Georgius. — Assecutus es, sed non longius transponis.

Volfgangus. — Sat est quòd attigi.

Georgius. — Denuò tibi consequendam ponam metam aliam.

Volfgangus. — Vix remotius collocabis.

Georgius. — Puderet me si non qualibet vice distantius saltarem.

Volfgangus. — Te virum dicam, si ostenderis.

Georgius. — Vides? penè prolongassem.

Volfgangus. — Quod penè fit (ut vulgò dicitur) id tamen non 
consequitur votum.



————

De certamine cursus.


Gerardus & Crato.

Gerardus. — Cessemus oro de hoc ludo torquendi globum per 
anulum.

Crato. — Repetemus tum ædes nostras?

Gerardus. — Ut visum fuerit vobis.

Crato. — Esset nimis tempestivum.

Gerardus. — Ludi aliud genus incipiamus.

Crato. — Quale æstimas auspicandum?

Gerardus. — Mihi ex diutino inflexu genua dolent.

Crato. — Eò præstaret in gramine decumbere.

Gerardus. — Id me puderet, sed currendo ipsa reficiam.

Crato. — Hoc fatigat, non recreat.

Gerardus. — Currere vires excitat, quas enervavit torpor.

Crato. — Multi currendo crura infregerunt, qui torpendo tuti 
fuissent.

Gerardus. — Equi in stabulis diutius sistendo, crurum vires 
amittunt.

Crato. — Aliud equis et homini competit.

Gerardus. — Quemlibet vestrum ad parem cursum irrito.

Crato. — Et ego currendo tecum palæstram ineo.

Gerardus. — Aliquo pretiolo curremus.

Crato. — Quid deponemus?

Gerardus. — Victus pendet binas vini mensuras.

Crato. — Mensuras cervisiæ, non vini exolvet.

Gerardus. — Ut lubet, qui primus portæ adfuerit, vicit.

Crato. — Sed unà cursum inchoëmus.

Gerardus. — Adsis, meo adsta lateri: dum clamavero, curremus 
alacriter.

Crato. — Asto, curre, non retine me veste.

Gerardus. — Ho, ho, vici, vici.

Crato. — Nisi cecidissem, me non præcurrisses.

Gerardus. — Gaudeo me evicisse te: utcunque primus attigi metam, 
id refert nihil.

Crato. — Facile est vincere solum currentem.

Gerardus. — Fortuna victoriam largiri solet.



————

An ille sit doctus semper (ut putant rustici) qui magnos potest 
legere libros.


Philippus & Hieronymus.

Philippus. — In doctissimi hominis ædibus nunc fui.

Hieronymus. — Doctissimi! age, quis iste est?

Philippus. — Ecclesiæ nostræ rector, quem vulgus pastorem 
appellitat.

Hieronymus. — Proh, istum doctissimum existimas?

Philippus. — Non magnæ esset eruditionis, cùm grandes legat et 
habeat libros!

Hieronymus. — Librorum acervus et pretiositas doctum non arguit 
virum.

Philippus. — Vulgus tamen persuasum habet, grandium librorum 
lectorem, peritum admodùm esse.

Hieronymus. — Toto errat cœlo id credendo.

Philippus. — Errorem illum mihi ostende.

Hieronymus. — Multi libros habent, quos neque legunt, neque 
lectos intelligunt.

Philippus. — Quare tunc eos mercati sunt?

Hieronymus. — Ut se exornent, tanquàm oppidò gnaros.

Philippus. — Stulti qui pecuniam non retinent.

Hieronymus. — Emendo librorum supellectilem docti sibi nomen 
conciliant.

Philippus. — Si hoc scirem, doctum me vocatum iri, tota re 
paterna libros emerem.

Hieronymus. — Apud populum philosophus dicereris.

Philippus. — Utrum præstare credis, complures habere libros, et 
indoctum esse, vel peritum, et pauculos libros?

Hieronymus. — Peritum esse prævalet, et modicos possidere 
codices.

Philippus. — Peritia è memoria citò elabitur, in libris autem 
diutius durat.

Hieronymus. — Præstantius tamen est (ut inquit Erasmus) ingenium 
habere doctum, quàm libros eruditos.

Philippus. — Sed è memoria elapsa scientia, ubi rursus 
acquiretur, si copia librorum deerit?

Hieronymus. — Ubique extant bibliothecæ literariæ.



————

De præceptore eligendo.


Antonius & Ioannes.

Antonius. — Es tu in hoc ludo literario duraturus longius?

Ioannes. — Minimè, sed aliò me conferam.

Antonius. — Quò locorum?

Ioannes. — Ubi melius erit consultum meo profectui in literis?

Antonius. — Vide ne præstantiora quærens, viliora incidas.

Ioannes. — Providebo strenuè.

Antonius. — Sed nosti quis sit præceptor eligendus?

Ioannes. — Instar cæci, qui mihi arridet, illi me subdo.

Antonius. — Ementium haberes morem, qui nihil emunt, nisi diu 
antè perspectum habeant.

Ioannes. — Præceptorem, ut rem vænum expositam, licétne 
perspicere?

Antonius. — Duo sunt, per quæ præceptor utrisque (ut aiunt) 
brachiis amplexandus cognoscitur.

Ioannes. — Quæ illa sunt? edissere precor.

Antonius. — Si eruditè docet, et discipulos literatos reddit.

Ioannes. — Eruditionem præceptoris ignoti quomodo percipiam?

Antonius. — Audiendo eum docentem, vel alios de ipso consulendo.

Ioannes. — Ego indoctus iudicii sum expers.

Antonius. — Peritiores, qui vir sit, facilè tibi ostendent.

Ioannes. — Iudicántne etiam discipuli de præceptoris industria?

Antonius. — Hæres in illo? nescis proverbium vulgò usurpatum, 
discipuli doctrinam ex præceptoris pendêre peritia?

Ioannes. — Audivi interdum, Qualis præceptor, tales et fieri 
discipulos.

Antonius. — Quid tum adhuc suspenso es animo?



————

An Præceptor literarius sit colendus tanquàm parentes.


Iacobus & Laurentius.

Iacobus. — Ut ita erga præceptorem te habes?

Laurentius. — Tua quid refert?

Iacobus. — Nihil.

Laurentius. — Quid ni? tum sileas.

Iacobus. — Iniquum videns, tacere nequeo.

Laurentius. — Est istud iniquum, obloqui præceptori?

Iacobus. — Certè parum decet.

Laurentius. — Par pari referre licet.

Iacobus. — Præceptori non reluctandum, sed tacendum est.

Laurentius. — Dico ut tu, iniqua obticere nequeo.

Iacobus. — Taciturnitas decorat iuvenem, præcipuè ad præceptoris 
verba.

Laurentius. — Vecors esset, qui ad plagas obmutesceret.

Iacobus. — Qui obmurmurat, plus ictuum recipit.

Laurentius. — Iuvat me tamen verbis ulcisci, si factus non 
conceditur.

Iacobus. — At miserum est verbis emere verbera.

Laurentius. — Istas parui pendo plagas.

Iacobus. — Illi infelicis ter succedit, qui præceptorem non 
veneratur.

Laurentius. — Talem hominem quis veneraretur?

Iacobus. — Sit fortunæ cuiuscunque, denique præceptor noster 
est.

Laurentius. — Non diu sibi discipulus ero.

Iacobus. — De tuo non plorabit discessu.

Laurentius. — Et ego gaudebo me ab eo liberari.

Iacobus. — Præceptores non secus ac parentes sunt colendi.

Laurentius. — Sanè per Herculem, id ego feci nunquam.

Iacobus. — Ego autem maiori amore præceptorem, quàm parentes sum 
prosecutus.

Laurentius. — Ô ingrate parentibus!

Iacobus. — Præceptor scientiam mihi præbet, quod nequeunt 
parentes.

Laurentius. — Ab ipsis autem vitam habes, et quòd homo es.

Iacobus. — Id parum est: quid enim vita est sine literarum 
peritia?

Laurentius. — Nescis, vita nihil est nobilius?

Iacobus. — Sed vita nostra, imperiti si fuerimus, non vita, sed 
mors est verius, si quid Aristoteli fidei datur.



————

De Nundinis & munerum Nundinariorum emptione.


Severinus & Balthasar.

Severinus. — Vidisti, quàm fervidè tentoria erigunt mercatores?

Balthasar. — Vidi, quid deinde?

Severinus. — Nundinarum appetunt feriæ.

Balthasar. — In illo mihi nihil metitur.

Severinus. — Sed ipse nonnihil commodi spero.

Balthasar. — Quo nomine?

Severinus. — Ab amicis munera nundinaria expecto.

Balthasar. — Ah, expectare miserum est.

Severinus. — Satius tamen expectare, quàm nihil habere spei.

Balthasar. — Qui spe vivit, miseram agit vitam.

Severinus. — Non omnes spe frustrantur.

Balthasar. — Plures certè quàm voti compotes fiunt.

Severinus. — Nundinaria munera quotannis his nundinis mihi 
largiuntur affatim.

Balthasar. — Fortunatior me es, cui non teruntius datur.

Severinus. — Tu alienus es, ego incola et civis sum.

Balthasar. — Si in patria agerem, etiam de nundinis gauderem.

Severinus. — Expecto nunc, et calceos, et tiaram me accepturum.

Balthasar. — Quis ista ubi mercabitur?

Severinus. — Cognati et agnati mei, qui ex alienis adsunt 
oppidis.

Balthasar. — Vide, ne mercimoniis impediti tui obliviscantur.

Severinus. — Ego ipsos sæpe admoneo, et interpello.

Balthasar. — Rogare mendicorum est.

Severinus. — Non stipem rogo, sed munus nundinarum.

Balthasar. — Parum interest.

Severinus. — Sit utcunque, ego lubens accipio ea munuscula.

Balthasar. — Certè desiperes, si data recusares.



————

De Nundinis Francfordiensibus.


Gysbertus & Andreas.

Gysbertus. — Nautæ nunc suas instruunt naves passim.

Andreas. — Quò concessuri sunt?

Gysbertus. — Francfordiam versús.

Andreas. — Appropinquátne tempus nundinarum?

Gysbertus. — Mox in foribus erit anteà, quam isthuc venient.

Andreas. — Non putassem adhuc eas pulsare fores.

Gysbertus. — Ô quam vellem et me istuc posse concedere.

Andreas. — Ibidem tibi quid exequendum esset.

Gysbertus. — Præter quam ignota perlustrarem loca, prorsus 
nihil.

Andreas. — Pigrior ego essem, quàm quòd eò tenderem, ubi nihil 
esset quod agerem.

Gysbertus. — Dulce est peragrasse varias urbes.

Andreas. — Præstat tamen quandoque in patria mansisse.

Gysbertus. — Francfordiam Hercule accederem, nisi aliqua 
memorarentur.

Andreas. — Quæ te detinent?

Gysbertus. — Sanè multa, præcipuè tamen duo.

Andreas. — Quæ illa sunt?

Gysbertus. — Primùm viatici carentia.

Andreas. — Num id pater tibi suppeditaret?

Gysbertus. — Nimio constat, ego iuvenis quantum ipse sumptus in 
diversoriis facerem?

Andreas. — Fidem do, sed quod est alterum impedimentum?

Gysbertus. — Dicunt in itinere eum, cui nunquam visa est 
Francfordia, tractari ut asinum inter simias.

Andreas. — Et istud nonnunquàm vidi quomodo aquæ immergebantur.

Gysbertus. — Post illud et multantur credo pecunia.

Andreas. — Fortè aureum insumunt convivio, id parum est.

Gysbertus. — Certè non parum est, quia difficilis acquisitu est 
pecunia.

Andreas. — Tibi et tui similibus nihil obest.



————

De vitando mendacio.


Evergissus & Hermannus.

Evergissus. — Nostra non diu amicitia constabit.

Hermannus. — Mali quid ipsam infrigeret?

Evergissus. — Mentiri assuescis.

Hermannus. — Mentiri ioco ferendum est.

Evergissus. — Anguem minus odi, quàm mendacium.

Hermannus. — Loqueris tu semper certa?

Evergissus. — Aut sileo, aut quæ mihi constant, loquor.

Hermannus. — Iocarísne interdum?

Evergissus. — Etiam sæpissimè.

Hermannus. — Quî iocari potes, si vero inniteris?

Evergissus. — Nequit iocus per verum, credis, fieri?

Hermannus. — Verum mordere solet, et odium párere.

Evergissus. — Delectátne tum sermo falsus?

Hermannus. — Nugæ quantò maiores, tantò exhilarant uberius.

Evergissus. — Frugi homines falsitate et mendacio non capiuntur.

Hermannus. — Non omnes sunt Solones, ut tu.

Evergissus. — Probi veritate sola tenentur.

Hermannus. — Attamen quandoque dum carpuntur, inviti eam 
recipiunt.

Evergissus. — Mendacio detestabilius in homine nihil esse 
potest.

Hermannus. — Lusorem, vel furem, vel latronem esse adhuc gravius 
est.

Evergissus. — Ah, minimè, longè ista excedit mentiri ipsum.

Hermannus. — Credat hoc Iudæus apella.

Evergissus. — Qui mentiri audet, nihil sceleris intentatum 
relinquit.

Hermannus. — Ô tu mendacii contemptor.

Evergissus. — Vulgò fertur, Furari mendacium comitatur.

Hermannus. — Vulgi non est innitendum sententiæ.



————

De confessione.


Thomas & Iodocus.

Thomas. — Recensuistíne sacerdoti peccata tua?

Iodocus. — Nondum.

Thomas. — Quando exequêris istud muneris?

Iodocus. — Adhuc sat restat temporis.

Thomas. — Peracto autem opere, dulce est quiescere.

Iodocus. — Etiam ante laborem quies est iucunda.

Thomas. — Sed non adeò delectat ut negotio executo.

Iodocus. — Assentio.

Thomas. — Ego nunc confessum eo.

Iodocus. — Comitabor te.

Thomas. — Cui soles delicta enarrare, an plebeiario nostro?

Iodocus. — Feci nunquam, sed semper cuipiam monachorum.

Thomas. — Istud et mihi est moris.

Iodocus. — Apud illos plus mihi est devotionis.

Thomas. — Et illi ipsi pecuniæ nihil expetunt.

Iodocus. — Aliquid eorum tamen acciperent, si daretur.

Thomas. — Timésne etiam sacerdoti peccata denudare?

Iodocus. — Metuebam olim puer, nunc non.

Thomas. — Metum quid tibi incutiebat?

Iodocus. — Dicebatur passim, quòd uni à confessore fronti clavus 
infigeretur.

Thomas. — Istud et ipse audivi, sed credebam nunquam.

Iodocus. — Confiteris tu ex chartula?

Thomas. — Confiteor, aliâs timor omnium mihi induceret 
peccatorum oblivionem.

Iodocus. — Prohibent tamen istud nonnulli confessionem 
audientes.

Thomas. — Timent ne perdatur schedula, verùm eam deinde ilico 
comburo.

Iodocus. — Latinéne reddis confessionem?

Thomas. — Non, sed Germanicè loquor.

Iodocus. — Confessor quadam vice nolebat à me Romanum audire 
sermonem.

Thomas. — Fortassis pessimè intellexit.

Iodocus. — Certe parum doctus fuit.



————

De cœna suprema CHRISTI cum discipulis, & de die Parasceues.


Vincentius & Matthias.

Vincentius. — Nunc post triduum Pascha præsto erit.

Matthias. — Verùm, sed illud triduum nondum lapsum est.

Vincentius. — Elabetur denique citius, quàm dies esuriales 
hactenus acti.

Matthias. — Magis autem et acerbius nunc esuriendum est.

Vincentius. — Id refert nihil, carceri incluso egendum esset 
cibo.

Matthias. — Ibi necessitas eum urgeret.

Vincentius. — Hi dies tres mihi abibunt pernicissimè.

Matthias. — Quo delicio eos transiges?

Vincentius. — Spe vescendi ovis paschalibus (ut vulgò fertur) 
post ipsos.

Matthias. — Pulchrè dicis, nam spes quandoque levat adversa.

Vincentius. — Ubi hodie intereris pedum lotioni?

Matthias. — Cœnobium aliquod religiosorum accedam.

Vincentius. — Quorum?

Matthias. — Incertus sum, quocunque venero.

Vincentius. — Expectas aliquem bolum opiparum?

Matthias. — Utique in quibusdam cœnobiis mensæ accumbitur.

Vincentius. — Cui monasterio soles interesse hoc die?

Matthias. — Antonio divo dicatis ædibus.

Vincentius. — Ibidem quid consequêris lucri?

Matthias. — Placentas duas triticeas.

Vincentius. — Accumbit quilibet istuc veniens mensæ?

Matthias. — Assidet, et ante ipsùm calix vini ponitur.

Vincentius. — Et quot placentæ?

Matthias. — Cuilibet duæ, deinde una inter duos, de quo rodunt 
ut sitim excitent.

Vincentius. — Defert quisque duas secum domi.

Matthias. — Quidni?

Vincentius. — Quoties calices vino replentur?

Matthias. — Tribus (ni fallor) vicibus.

Vincentius. — Lavantúrne ibi pedes?

Matthias. — Religiosis, sed advenis dextra manus.

Vincentius. — Quis CHRISTI munus exequitur?

Matthias. — Cœnobii antistes, quem vulgus præceptorem appellat, 
vir nostra ætate verè literatorum Mœcenas.



————

De sumptionis Eucharistiæ præparatione.


Antonius & Michael.

Antonius. — Hoc vesperi si lubet tibi, unà modicè bolum unum aut 
alterum edemus.

Michael. — Edere mihi non licet.

Antonius. — Es fortè cras sacrum CHRISTI corpus manducaturus?

Michael. — Ita stat sententia, si dignè possem.

Antonius. — Bolus ac haustus unus vini te nihil impediet.

Michael. — Nonnihil edam, ne deficiam corpore.

Antonius. — Quo modo te parare soles ad synaxim sumendum?

Michael. — Vesperi os colluo aqua, et eximo si quid cibi inhæret 
dentibus.

Antonius. — Præstaret cor à peccandi voluntate purgare.

Michael. — Quantum possum ne id negligo.

Antonius. — Ad dignè manducandum id confert oppidò.

Michael. — Compertum habeo.

Antonius. — Difficilimum est voluntatem peccandi radicitus 
excutere.

Michael. — Fit facile, si Dei precati fuerimus opitulamen.

Antonius. — Istud sedulò invoco.

Michael. — Tum confide sacramenti sumptionem tibi saluti 
futuram.

Antonius. — Nosti quid facies, si hostia summo adhæserit palato?

Michael. — Scio, potu depono, non digito detraho.

Antonius. — At, quàm diu corpus CHRISTI in nostro manet ventre?

Michael. — Quousque hostiæ materia fuerit decocta.

Antonius. — Estne expuendum illo die in terram?

Michael. — Ante cibum sumptum vitandum est.

Antonius. — Licebit tum prandio peracto?

Michael. — Concedetur: satius tamen esset (vulgi sententia) in 
parietem sputum emittere.



————

De more post Gymnasia trivialia accedendi scholas præcelsas, 
quas bursas appellant.


Vinandus & Crato.

Vinandus. — Præceptor erit nobis in prandio conviva.

Crato. — Vocarunt eum parentes tui?

Vinandus. — Ego ipsum heri nomine parentum invitavi.

Crato. — Cuius rei gratia?

Vinandus. — Id homo linguax mox dixisset.

Crato. — Tu loquace non es præstantior.

Vinandus. — Expetis scire causam?

Crato. — Utique cupio.

Vinandus. — Mea fit causa.

Crato. — Facile persuadebis mihi.

Vinandus. — Mercedem meae instructionis ei pendet pater.

Crato. — Hoc ipsum oblectabit.

Vinandus. — Sed aliud audiet, unde dolebit.

Crato. — Loquentúrne ei parentes tui lapides?

Vinandus. — Dicent me ferulæ alterius subditurum manus.

Crato. — In quónam Gymnasio militabis?

Vinandus. — Non in triviali, sed ubi studentes agunt nudis 
capitibus.

Crato. — In bursáne?

Vinandus. — Ibidem scilicet.

Crato. — Cur nostram deseris palæstram literariam?

Vinandus. — Pudet me grandævum assiderè tyrunculis literariis.

Crato. — Non puduit tamen Iudæos assidere puero Iesu.

Vinandus. — Etiam ætas mea exigit, ut graviora petam studia.

Crato. — Vide ut primam et rudem prius calleas eruditionem.

Vinandus. — Si quid meis defuerit rudimentis, tempus addet.

Crato. — Sed forsan non omnis schola.

Vinandus. — Noli mihi tutor esse.

Crato. — Nostíne cur Gymnasia ista Philosophica Bursæ vocentur?

Vinandus. — Doceas me, auscultabo.

Crato. — A bursa (quod nonnullis crumena est) quia crumenam 
exigunt.

Vinandus. — Quî hoc?

Crato. — Quia gradus inanium nominum magno in ipsis veniunt.



————

De deponendis (ut aiunt) cornibus Beanitatis.


Petrus & Urbanus.

Petrus. — Heus tu, audistíne unquam proverbium, odit figulus 
figulum?

Urbanus. — Hisce hausi auribus sæpiusculè.

Petrus. — Nosti quid velit?

Urbanus. — Novi diutissimè.

Petrus. — Explica ut audiam.

Urbanus. — Id est, quisque artis suæ odit rivalem.

Petrus. — Hæc inter deditos literis etiam est simultas?

Urbanus. — Est inter studentes et nos, quos Beanos vocant.

Petrus. — Credísne tu, cornua nos gerere, ut ipsi garriunt?

Urbanus. — Ignoro, nam meipsum non nosco.

Petrus. — Nemo persuadebit mihi.

Urbanus. — Ipsi tamen dicunt, et se olim ea habuisse.

Petrus. — Nugantur et nos hircum olêre.

Urbanus. — Istud est facilius creditu.

Petrus. — Ais et tu, unde coniicis?

Urbanus. — Sordemus à frustis panis delinitis, quæ sæpe ad diem 
in sinu gessimus.

Petrus. — An nos liberant ab bis duobus vitiis, dum cornua nobis 
tollunt?

Urbanus. — Sic habet fides ipsorum.

Petrus. — Fides ista vanior est mulierum credulitate.

Urbanus. — Ipse fortassis brevi experiar.

Petrus. — Tollentur tibi cornua?

Urbanus. — Auferentur simul et sordities.

Petrus. — Ô si liceret me esse spectatorem.

Urbanus. — Ego quoque spectare mallem, quàm ferre.

Petrus. — Vidistín’ quandoque spectaculum istud?

Urbanus. — Nusquam integrè.

Petrus. — Tractabunt te ut asinum inter simias.

Urbanus. — Iaciam aleam, non tamen de capite agitur.



————

Quòd difficile et amarum sit, à tepefacto surgere lecto.


Cornelius & Petrus.

Cornelius. — Ah, si liceret nobis diutius stertere.

Petrus. — Hoc et ego optarem.

Cornelius. — Me sopor oppidò adhuc gravat.

Petrus. — Et mihi oculi sunt constricti.

Cornelius. — Sputo ipsos linias, et aperientur.

Petrus. — Proderítne?

Cornelius. — Fac periculum et percipies.

Petrus. — Incipio uti visu.

Cornelius. — Sed surgemúsne?

Petrus. — Tuæ me subscribam sententiæ.

Cornelius. — Frigus est acre.

Petrus. — Sensi dum è lodice extendi manum.

Cornelius. — Præstaret nido tepido immorari, quàm à cubitu 
resurgere.

Petrus. — Probè mones.

Cornelius. — Frigus non minus ac culter lædit.

Petrus. — Istud nasus meus et manus loquuntur.

Cornelius. — Pauxillum temporis adhuc sub centone agemus.

Petrus. — Hoc si tacuisses, protulissem.

Cornelius. — Interulam et caligas sub lodicem pone, quò 
incalescant.

Petrus. — Hac nocte indusio indormivi.

Cornelius. — Nequeo somnum capere, nisi totus me exuero.

Petrus. — Ô delicias hominis!

Cornelius. — Aiunt inde vermes gigni, si diu noctúque vestes 
corpori adhæserint.

Petrus. — Expers metus illius sum, quia sæpe muto lineum 
indumentum.

Cornelius. — Sat nugatum est, surgendum est tandem.

Petrus. — Hui, vellem me indutum esse.

Cornelius. — Festinemus, nos cingendo vestibus.

Petrus. — Age, uter citius erit instructus.

Cornelius. — Caligæ me morantur.

Petrus. — Et ego calceos non reperio.



————

De profectione in peregrinæ urbis gymnasium literarium.


Erasmus & Adolphus.

Erasmus. — Salve sodalium iucundissime.

Adolphus. — Salve et tu quoque.

Erasmus. — Quomodo tibi convenit cum parentibus tuis?

Adolphus. — Quî tu istud quæritas?

Erasmus. — Eô, quia ipse apud meos longius durare nequeo.

Adolphus. — Nolunt te alere?

Erasmus. — Alerent me bene, sed nunquàm tranquillè.

Adolphus. — Fortè plagis te sæpe domant.

Erasmus. — Non, sed me semper inscitiæ arguunt.

Adolphus. — Unde ipsi tuæ peritiæ periculum habent?

Erasmus. — Mater æstimat me iuxtà inscium manere.

Adolphus. — More Andabatarum id fortassis coniicit.

Erasmus. — Ideò aliò me conferam è patria.

Adolphus. — Exulabísne?

Erasmus. — Invisam quid aliis in urbibus rerum geratur.

Adolphus. — Sed fac ut eruditior redeas.

Erasmus. — Omne movebo saxum.

Adolphus. — Id decet: nam patriam regredi imperitum, extremum 
est vitiorum.

Erasmus. — Accinge te, mecum proficiscere.

Adolphus. — Placeret mihi, si parentibus visum esset.

Erasmus. — Non posses scio à matre abesse.

Adolphus. — Quî hoc nosti?

Erasmus. — Nonnunquàm mammillas te sugere oportet.

Adolphus. — Assem sumerem, et matris devoverem conspectum.

Erasmus. — Si tibi liberum fuerit, hoc vesperi mihi adsis.

Adolphus. — Dabis nobis monimentum discessus?

Erasmus. — Largiar, et cras prima luce hinc anchoram solvam.

Adolphus. — Precabor parentes meos, quò convenire liceat.

Erasmus. — Istud facito et venias, bellos homunculos agemus.

Adolphus. — Si per parentes potuero, non emanebo.



————

Quando quis satis scientiæ habeat, vel sciat.


Ioannes & Iacobus.

Ioannes. — Tu veterane miles, assides adhuc libris?

Iacobus. — Aliud nihil agere possum commodius.

Ioannes. — Tranquillam nunc sumeres vitam, otiando et potando.

Iacobus. — Nulla mihi tranquillior est vita, quàm literaria.

Ioannes. — Satis nunc scientiæ habes.

Iacobus. — Scientias vix prioribus labiis attigi.

Ioannes. — Nunc tuum ipsius encomium taces.

Iacobus. — Loquor quod res est.

Ioannes. — Tamen omnes tuos commilitones peritia excellis.

Iacobus. — Facile est amusos præcellere.

Ioannes. — Si tua mihi esset eruditio, libros rarò salutarem!

Iacobus. — Tum certè tibi ipsi imponeres.

Ioannes. — Non moror philosophiæ fastigium.

Iacobus. — Et ego nollem aliis esse imperitior.

Ioannes. — Precor edissere, quando quis satis scientiæ habeat?

Iacobus. — Quod quæris, mei ingenii vires excedit.

Ioannes. — Respondeas saltem, quantum per Minervam potueris.

Iacobus. — Respondeo, quando nihil ignorat.

Ioannes. — Tuo iudicio (ut audio) nullus fieret doctus.

Iacobus. — Non capio quid velis.

Ioannes. — Quia illi qui habentur passim eruditi, adhuc multa 
ignorant, ut artes ipsas manuarias.

Iacobus. — Nescire illas literis deditum refert nihil.

Ioannes. — Speras etiam te olim consecuturum scientiæ metam?

Iacobus. — Si Nestoris audio sententiam, tunc nunquam.

Ioannes. — Quid Nestor dixit de scientiarum meta?

Iacobus. — Retulit se et senem fieri, et in dies prius ignota 
discere.

Ioannes. — Quem Plato literatum censuit?

Iacobus. — Eum, qui omnium scientiarum esset utcunque gnarus.



————

De more standi ad cyathos.


Adrianus & Christophorus.

Adrianus. — Ô quàm occupatissimi omnes cras erimus domi nostræ!

Christophorus. — Unde istæ occupationes?

Adrianus. — Permulti apud nos prandebunt.

Christophorus. — Facient tui parentes soli sumptum?

Adrianus. — Utique, solemus hoc die annuo vicinos excipere 
convivio.

Christophorus. — Gentiles Romanos imitamini.

Adrianus. — Solebántne et illi inter se solenne agitare 
convivium?

Christophorus. — Solebant, si Valerio Maximo credatur.

Adrianus. — Et quos invitabant?

Christophorus. — Solos amicos.

Adrianus. — Apud pocula quid tractabant?

Christophorus. — Anni spatio inter se ortam invidiam leniebant.

Adrianus. — Ni fallor, et ea gratia nobis mos ille est.

Christophorus. — Facilè credidero.

Adrianus. — Mihi autem cras plus aliis sudandum erit.

Christophorus. — Quod tibi commendatur munus?

Adrianus. — Aliis accumbentibus standum mihi erit ad cyathos.

Christophorus. — Est illud tibi molestum?

Adrianus. — Non molestum admodum, sed laboriosum.

Christophorus. — Convivæ tibi interdum calices exorbendos 
dabunt.

Adrianus. — Certè istas delicias non efflagito.

Christophorus. — Tamen aliquorum palata iuvant.

Adrianus. — Cantharus quo pocula impleo, et patinarium tollere, 
me onerabunt.

Christophorus. — Non licebit tibi fesso, alteri tradere in 
decursu lampadem?

Adrianus. — Tum omnes me incusarent desidiæ.

Christophorus. — Simulares te ægrotare.

Adrianus. — Absit istud, quia tunc lautis privarer bolis.

Christophorus. — Minimè, nescis delicatiora porrigi ægris?



————

Quibus utendum verbis, dum vinum foris emptum, mensæ adfertur.


Emericus & Chrysantus.

Emericus. — Quippiam te rogarem, si scirem non recusaturum.

Chrysantus. — Si potuero, haud difficilis ero.

Emericus. — Poteris facilè, si te non gravaverit.

Chrysantus. — Gravabit me nequaquam, si præstare possum.

Emericus. — Doceas me oro, quibus verbis vinum afferam mensæ, 
mercatum vel latum foris.

Chrysantus. — Nihil ac lubens fecero.

Emericus. — Loquere tu ut vinum afferens, ego ac mensæ accumbens 
respondebo.

Chrysantus. — Faciam, tu vide commodè respondeas.

Emericus. — Auspicare.

Chrysantus. — Hoc vini prosit bibentibus.

Emericus. — Et tibi afferenti.

Chrysantus. — Istud vini bibentibus non obsit.

Emericus. — Neque tibi adducenti.

Chrysantus. — Vinum quod apporto, sit vobis omnibus salutiferum.

Emericus. — Et tibi apportanti salutem præbeat.

Chrysantus. — Merum hoc quod foris tuli, felix sit vobis potus.

Emericus. — Neque infelix sit tibi nuntio.

Chrysantus. — Hic Bacchicus potus vobis omnibus fortunatus sit.

Emericus. — Talis sit et tibi id nobis precanti.

Chrysantus. — Hoc vini Deus salubre faciat.

Emericus. — Idem et tibi reddat.

Chrysantus. — Felicissimo omine hæc Bacchica bibite munera.

Emericus. — Et tu quoque felici auspicio de ipsis sumito.

Chrysantus. — Has vineæ dotes opto vobis omnibus secundas.

Emericus. — Gratiam habe, neque tibi sint minus salutiferæ.



————

De modo sternendi mensam.


Crato & Valterus.

Crato. — Audín’ tu horologium?

Valterus. — Audio, quid inde?

Crato. — Scis quota sonat hora?

Valterus. — Æstimo nona.

Crato. — Si addideris unam, vera loquêris.

Valterus. — Sonat decimam?

Crato. — Accelera tu domum versús.

Valterus. — Tardus non ibo.

Crato. — Appara mensam ante patris adventum.

Valterus. — Timeo ne tam cito possim.

Crato. — Veni, iuvabo te.

Valterus. — Ah, leva mihi laborem.

Crato. — Faciam, sed alia vice et me auxilio afficies.

Valterus. — Experieris me diligentiorem quàm putas.

Crato. — Linteum quo mensa sternitur, feras, ego panem quæram.

Valterus. — Linteum nondum ab hesterna cœna evacuatum est.

Crato. — Ilico effunde, si quid intus est quisquiliarum.

Valterus. — En feci, mensam sterno.

Crato. — Panis nondum est decorticatus.

Valterus. — Ego celerrimè ipsum perpoliam.

Crato. — Confero me eductum cervisiam.

Valterus. — Vade vorans viam.

Crato. — Rursus præsto sum.

Valterus. — Quadras porrige.

Crato. — Æreas, vel ligneas?

Valterus. — Ligneas primúm.

Crato. — Circinum in medium mensæ ponas.

Valterus. — Tu talis sis memor.

Crato. — Cuilibet quadræ frustum panis appone.

Valterus. — Et tu singulis poculum adde cervisiæ.

Crato. — Quid nunc restat?

Valterus. — Calices vini elue.

Crato. — Satis maturè istud fiet vino allato.

Valterus. — Mox aderit qui vinum afferet.



————

Miserum esse in prandio venire peracta fabula.


Balthasar & Lyborius.

Balthasar. — Tu saltas nunc, ego potius flerem.

Lyborius. — Fleres fortè siccis oculis.

Balthasar. — Certè oculis madentibus.

Lyborius. — Non tamen vapulas.

Balthasar. — Aliud est quod mihi lachrymas excuteret.

Lyborius. — Dum nihil est secreti, effare.

Balthasar. — Esurie mihi crepitat venter.

Lyborius. — Esuris tu à prandio?

Balthasar. — Ieiuni est esurire.

Lyborius. — Fortè nondum es pransus.

Balthasar. — Non tantillum.

Lyborius. — Denegabant tibi parentes victum?

Balthasar. — Et à cibo et potu me arcebant.

Lyborius. — Gravitérne eos offendisti?

Balthasar. — Nihil commerui, nisi quòd mensa sublata, domum 
veni.

Lyborius. — Ubi tam serus fuisti moratus?

Balthasar. — Templa diversa obambulavi orandi gratia.

Lyborius. — Vix tantum religionis tibi esse credo.

Balthasar. — Devotionis nihil mihi vendico.

Lyborius. — Sed age, cogitur ille esurire, qui post sumptum 
prandium venerit?

Balthasar. — Ædes nostræ, peracta prandii fabula, nulli victum 
præbent.

Lyborius. — Certè tum post plaudite apud vos venire, miserum 
est.

Balthasar. — Me hodie veniente domum, de prandio conclamatum 
fuit.

Lyborius. — Non rursus tibi sternebatur mensa?

Balthasar. — Nequaquam, sed fuste ego sternebar terram versús.

Lyborius. — Saturaberis etiam inde?

Balthasar. — Non in stomacho, sed in corpore plagis.

Lyborius. — Ita nollem saturari.

Balthasar. — Et ego esurire malo, quàm sæpe illo pasci cibo.



————

De uvis carpendis.


Petrus & Cornelius.

Petrus. — Nosti quid sequenti hebdomada nobis incumbit laboris?

Cornelius. — Carpemus uvas, ut opinor.

Petrus. — Lubens faciam.

Cornelius. — Ô quantum uvarum ego devorabo!

Petrus. — Et ego illis non abstinebo.

Cornelius. — Videndum tamen est, ne earum esus nobis malè cadat.

Petrus. — Quî malè caderent?

Cornelius. — Multi nocte lectum concacant.

Petrus. — Novi aliquos qui caligas impleverunt ventris oleto.

Cornelius. — Ego in die sæpe exonerabo aluum.

Petrus. — Eris tum nocte liber, credis.

Cornelius. — Spero.

Petrus. — At in nocte primum fit digestio.

Cornelius. — Ego postquàm cunas deferui, nunquàm lectum oleto 
fœdavi.

Petrus. — Neque ipse, ut mater testis est.

Cornelius. — Acuisti cultrum tuum?

Petrus. — Heri subegi in coticula.

Cornelius. — Per quot dies carpemus uvas?

Petrus. — Nescio, istud copia vel turba decerpentium admonebit.

Cornelius. — Si mensis spatio duraret, non me gravaret.

Petrus. — Quid ais? omnium rerum est satietas.

Cornelius. — Aliquot uvas celabo sub vestem, et domi deponam.

Petrus. — Quò? ad arculam tuam?

Cornelius. — Sic, et dum cubitum ibo, semper unam aut alteram 
edam.

Petrus. — Ô tu delicati palati homo!

Cornelius. — Partiar tecum, si apud matrem me non prodes.

Petrus. — Harpocratem agam bellissimè.

Cornelius. — Quam diu fortè solus fueris.

Petrus. — Silebo bellissimè.



————

De Cerasis.


Bartholomæus & Ægidius.

Bartholomæus. — Ho, ho, quid ego novi vidi.

Ægidius. — Quid? quid? exprime.

Bartholomæus. — In foro quippiam vidi, quo gaudebam.

Ægidius. — Audiam quid?

Bartholomæus. — Matura cerasa.

Ægidius. — Vix credo.

Bartholomæus. — Sanè erant ligneolo circumligata.

Ægidius. — Quanti veniebant?

Bartholomæus. — Ligneolum fortè viginti continens cerasa, 
teruntio vendebatur.

Ægidius. — Tanti ego non edam cerasa.

Bartholomæus. — Si nummus mihi esset, mercarer ilico.

Ægidius. — Expecta, mox vilius venient.

Bartholomæus. — Expectare vix queo, ita gula mihi prurit.

Ægidius. — Eme ipsa, si æs in numerato habes.

Bartholomæus. — Coëamus rogo solido.

Ægidius. — Fiet posthac, dum minoris vendentur.

Bartholomæus. — Timeo desinat cerasorum messis, antequàm me 
ipsis exaturavero.

Ægidius. — Metuis ne cœlum ruat.

Bartholomæus. — Quàm diu credis adhuc erit ipsorum mercatus?

Ægidius. — Ad sesquimensem.

Bartholomæus. — Nunc in cœlo sum, interim numatus evadam.

Ægidius. — Istud mihi non est sperandum.

Bartholomæus. — Colligis tu è cerasis nucleos?

Ægidius. — Conservo utique.

Bartholomæus. — At in quem usum? an tu par vel impar ludas?

Ægidius. — Non, sed ut ipsos dem præceptori.

Bartholomæus. — Locum tibi dicam, ubi permultos reperies nucleos 
ceraseos.

Ægidius. — Ubinam?

Bartholomæus. — In oleti reconditorio.

Ægidius. — Istic tu eos lege.

Bartholomæus. — Ego ipsis non egeo.

Ægidius. — Et mihi satis magna illorum est copia.



————

De Fabis, et cur sit proverbium, Fabis virentibus furiunt mori.


Franciscus & Augustinus.

Franciscus. — Nunc virent campi, nunc formosissimus annus.

Augustinus. — Haud falsa narras.

Franciscus. — Segetes nunc adolescunt.

Augustinus. — Mox adoleverunt.

Franciscus. — Vidisti etiam et fabas virere?

Augustinus. — Utique ante dies complusculos.

Franciscus. — Sensisti etiam ipsas florere in capite tuo?

Augustinus. — Quomodo fabarum germen caput meum perciperet?

Franciscus. — Miraris hoc?

Augustinus. — Admiror maximè, cùm in agris, non meo crescant 
capite.

Franciscus. — Ah, certè ius fabarum nusquam magis, quàm in tuo 
cerebro oritur.

Augustinus. — Cerebrum meum tamen non est satum fabis.

Franciscus. — Æquè vis ipsarum ibidem refidet.

Augustinus. — Quid vocas vim fabarum?

Franciscus. — Vis earum est, obtusum reddere quod tangunt.

Augustinus. — Fortè ingenia eorum qui ipsis vescuntur.

Franciscus. — Sic: ideò Pythagoras iussit abstinere ab illis.

Augustinus. — Vero non dissonat.

Franciscus. — Habes compertum, cur dicatur, Fabis virentibus 
furere moros?

Augustinus. — Proverbium scio, sed non causam.

Franciscus. — Hæc est causa, quia per ipsa infatuata cerebra 
hominis faciunt furere.

Augustinus. — Tunc eas nunquam degustabo.

Franciscus. — Etiam odore perceptæ gestire faciunt moros.

Augustinus. — Nunc tutus esse nequeo.

Franciscus. — Olfactum occlude alterius rei odore.

Augustinus. — Cuius rei suades?

Franciscus. — Oleti vetulæ aniculæ.

Augustinus. — Id facito vice mea.

Franciscus. — Ipse amoris sum liber.

Augustinus. — Quî hoc?

Franciscus. — Sæpe navigo Anticyras, et edo nasturcium.



————

De Missa in dies audienda.


Bernardus & Conrardus.

Bernardus. — Quando è lecto tu te mane corripis?

Conrardus. — Statutum mihi tempus non habeo.

Bernardus. — Licet dum tibi ad tuum dormire nutum?

Conrardus. — Hisce diebus quos sacros habemus.

Bernardus. — Transigis tunc cubando longius tempus, quam alio 
die?

Conrardus. — Etiam, quia plus per scholam vacat.

Bernardus. — Matutinis sacrificiis non soles interesse?

Conrardus. — Soleo, sed non nisi in præcipuis sanctorum festis 
et summis.

Bernardus. — Diebus autem operosis quando à cubitu surgis?

Conrardus. — Ad horam quintam.

Bernardus. — Invisis ea hora scholam?

Conrardus. — Non, sed templum accedo.

Bernardus. — In templo quid exequeris?

Conrardus. — Sacrificio missæ intersum.

Bernardus. — Quotidiéne audis missam?

Conrardus. — In dies certè, si licet per negotia.

Bernardus. — Ego nunquàm, nisi die festo vel dominico.

Conrardus. — Ideò etiam in literis nequis progredi.

Bernardus. — Æstimas id esse causæ?

Conrardus. — Scio veracissime.

Bernardus. — Unde nosti?

Conrardus. — Evangelium dicit, Si primùm quæsierimus regnum Dei, 
omnia nobis dabuntur.

Bernardus. — Nonnullos tamen vidi peritissimos evadere, et 
rarissimè ædem sacram inviserunt.

Conrardus. — Fortuna illorum diu non durabit.

Bernardus. — Quantumvis autem sciverunt, inopes tamen usque 
mansêre.

Conrardus. — Sint tibi exemplo, et tu frequentius ora.

Bernardus. — Faciam, tu tuæ admonitionis gratiam habeas.

Conrardus. — Videbis pauxillulo temporis progressum ubique 
feliciorem te habiturum.

Bernardus. — Parebo tuis iussis.



————

Quomodo iuvenis in literis profecturus se gerere debeat.


Albanus & Lycurgius.

Albanus. — Salve.

Lycurgius. — Et tu quoque.

Albanus. — Negotii quid geris?

Lycurgius. — Equidem otium, non negotium ago.

Albanus. — Tu rarus libros tractas.

Lycurgius. — Non semper eadem sunt agenda.

Albanus. — Credebam te nihil quàm chartas revolvere.

Lycurgius. — Cur id persuasum habuisti?

Albanus. — Quia longe præcellis alios peritia.

Lycurgius. — Scientia non solùm legendo acquiritur.

Albanus. — Quo tum alio modo?

Lycurgius. — Etiam precando, et gratiam divinam implorando.

Albanus. — Tamen rarò templis intersunt ferventes studio.

Lycurgius. — Mane, dum tu stertis in nido calido, ipsi Deo 
serviunt.

Albanus. — Ego etiam singulis diebus oro, perlego folia multa.

Lycurgius. — Labiis fortè murmuras, sed cor aliud volvit.

Albanus. — Et corde oro quantum conceditur.

Lycurgius. — Et orare et studere simul oportet.

Albanus. — Putabam habita gratia divina labore opus non esse.

Lycurgius. — Minimè, proverbium est, Cum Diis manum admove.

Albanus. — Quid illud sibi vult adagium?

Lycurgius. — Id est, cum gratia divina etiam laborandum esse.

Albanus. — Posthac igitur ferventius et orabo, et chartis 
impallescam.

Lycurgius. — Scientia datur à præceptoribus, à libris, et gratia 
divina.



————

Cur Scholastici tam desides sint ad laborem.


Theophilus & Parmeno.

Theophilus. — Cur tu ita desides manibus insinuatis?

Parmeno. — Quid agerem?

Theophilus. — Admove manum nostro operi.

Parmeno. — Labore non capior.

Theophilus. — Quo tum? delectarísne otio?

Parmeno. — Sic potius quàm opere.

Theophilus. — Facilè mihi persuaseris.

Parmeno. — Credis ita celerrimè?

Theophilus. — Ubi vera audio, non dubito.

Parmeno. — Et falsis ego quandoque fidem præbeo.

Theophilus. — Compertúmne habes, cur scholastici plus aliis 
torpeant?

Parmeno. — Causam ignoro.

Theophilus. — Otiando torpor adipiscitur.

Parmeno. — Torpent interdum et laborantes.

Theophilus. — Citius tamen otiosi, quia non sunt assueti labore.

Parmeno. — Etiam et laboriosi enervati nonnunquam sudando.

Theophilus. — Torpor præcipuè tamen scholasticis adscribitur.

Parmeno. — Miror cur id fiat.

Theophilus. — Hanc vulgus adhibet causam, quia in die divi 
Gregorii omnibus privantur viribus.

Parmeno. — Dum primùm in scholam feruntur? at quis ipsis vires 
adimeret?

Theophilus. — Aiunt quòd beatus Gregorius.

Parmeno. — Vanum est: iste scientiæ est præses, non virium 
spoliator.

Theophilus. — Per Pollucem, me censore socordiæ scholasticæ 
longè alia est causa.

Parmeno. — Amâbo dic quæ?

Theophilus. — Adsuescunt mollem ducere pennam, et onera graviora 
fugiunt.

Parmeno. — Assuefactio efficacissima est, et altera fermè 
natura.



————

Quòd promissa stultos exhilarant.


Davus & Pamphilus.

Davus. — Ipse nunc in portu navigabo, scísne?

Pamphilus. — Mutabitur tecum fortuna?

Davus. — Ita sperare iussus sum.

Pamphilus. — Cave vel vide, ne lupus hians deludaris.

Davus. — Ab isto non timeo, nam aurei montes mihi sunt promissi.

Pamphilus. — Polliciti fortè, sed nondum præstiti.

Davus. — Certus sum, ac si accepissem.

Pamphilus. — Fatue, quid loqueris?

Davus. — Qui mihi promisit homo, fallere non solet.

Pamphilus. — Est ipse tibi intus et in cute notus?

Davus. — À pedibus usque ad verticem mihi cognitus est.

Pamphilus. — Spem igitur foveas.

Davus. — Pollicitus est mihi ultro.

Pamphilus. — Promissa ultronea sæpe non dantur.

Davus. — Cur minus dantur quàm precata?

Pamphilus. — Quia vulgò dicitur, Promisisse sat est, præstare 
opus non est.

Davus. — Spe vivam, hominem ipsum exploraturus.

Pamphilus. — Ita facito, sed interim cum sæpe moneto.

Davus. — Crebrius monere molestum reddit, cui supplicatur.

Pamphilus. — At veteri proverbio, Bona nomina nonnunquàm fiunt 
mala, si nunquàm interpellas.

Davus. — Dicterio isto quid significatur?

Pamphilus. — Oblivisci nostri, si nunquam interloquimur, amicum.

Davus. — In dies conspectui istius obversor.

Pamphilus. — Fias voti compos, precor.

Davus. — Si promissa factis mihi æquentur, efficiar egregius.

Pamphilus. — Tum me non agnosces.



————

De Omasis vicinis deportandis, post bovem mactatum.


Eusebius & Thylmannus.

Eusebius. — Quò vadis?

Thylmannus. — Hanc patinam latum amicis.

Eusebius. — Quid in ipsa geris tecti?

Thylmannus. — Quippiam opipari.

Eusebius. — Sine aspiciam quid sit.

Thylmannus. — Quid videre tibi proderit?

Eusebius. — Fortè omasa sunt et farcimina.

Thylmannus. — Ea ipsa sunt, aspice.

Eusebius. — Feres ipsa uni domui?

Thylmannus. — Dividerem, quum modica sunt?

Eusebius. — Tantum carnis et ego boni consulerem.

Thylmannus. — Tibi iniurato do fidem.

Eusebius. — Num et me intestinorum portiuncula donabis?

Thylmannus. — Si pusillum tibi gratum esset, à parentibus 
buccellam unam aut alteram intestinorum bovillorum impetrarem 
tuæ gulæ.

Eusebius. — Farcimine etiam admodum exiguo me delectare poteris.

Thylmannus. — Non tantùm farcimine te donabo, sed et omasorum 
duobus verubus.

Eusebius. — Belle promittis, si præstares facto.

Thylmannus. — Ut primùm domum rediero, matrem rogabo tuo nomine.

Eusebius. — Mei gratia nemini sis molestus.

Thylmannus. — Hoc non metuas, adamat omnes qui mihi sunt socii.

Eusebius. — Si potes, egestati meæ subvenias.

Thylmannus. — Faciam, vide ut domi sis.

Eusebius. — Digitulo appulses ianuam, ubi veneris.

Thylmannus. — Tum et actutum aperi.

Eusebius. — Confestim aperire soleo afferenti.

Thylmannus. — Occludésne ostium petenti?

Eusebius. — Istius pulsare non audio.

Thylmannus. — Unde percipis pulsantem vel afferre, vel exigere?

Eusebius. — Per rimulam ianuæ video quis homo sit.



————

De Convivio opiparo & lauto.


Hospes, Convivæ & Puer.

Hospes. — Acceptus est mihi vester adventus.

Convivæ. — Gratia tibi sit ô hospes.

Hospes. — Perplacet, quòd in tempore adestis.

Convivæ. — Gaudemus.

Hospes. — Hybernaculum ingredimini.

Convivæ. — Non admodum frigemus.

Hospes. — Æquè intus, ac hîc in frigido eritis.

Convivæ. — Obsequemur tuis iussis.

Hospes. — Si cupitis, fervidius instruetur fornax.

Convivæ. — Non: nam calet temperatè.

Hospes. — Ipse nequeo ferre, dum nimio calore æstuat.

Convivæ. — Insalubre etiam est.

Hospes. — Mox erit coquinæ ministra parata, tum eduliis 
onerabimus mensam.

Convivæ. — Nil properes nostra causa, non vehementi premimur 
fame.

Hospes. — Feram bolum aliquem, unde procœnium facietis.

Convivæ. — Ah, noli, tum prandere cupidè nobis non licebit.

Hospes. — Parebo. Lavetis manus, et accumbite mensæ.

Convivæ. — Discumbe tu prior, ut decet.

Hospes. — Domi meae sum, stabo vel assidebo mensæ.

Convivæ. — Advenias tamen nobis.

Hospes. — Consecra cœnam puer.

Puer. — Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Puer. — Quicquid appositum est et apponetur, per verbum Dei 
sanctificetur, in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Convivæ. — Amen.

Hospes. — Nunc vos amici, hæc attingite obsonia, et eorum 
vilitatem boni consulite.

Convivæ. — Sunt hæc vilia? principis decerent patinas et 
conspectum.

Hospes. — Sunt talia, quæ plebeiorum focus fert, et infimæ 
fortunæ homines edunt.



————

De convivio tenui & frugali.


Hospes, Puer & Convivæ.

Hospes. — Serve curre adductum convivas.

Puer. — Facesso iussum.

Hospes. — Dic instructa omnia.

Puer. — Exequar.

Hospes. — Et ut maturent gressus.

Puer. — Iubebo.

Hospes. — Meos expectare nuntia.

Puer. — Faciam.

Hospes. — En mi convivæ, gratulor vestro adventui.

Convivæ. — Habemus tibi gratiam.

Hospes. — Cur tam serò adestis? quid vos detinuit?

Convivæ. — Timuimus nondum hîc instructum esse prandium.

Hospes. — Omnia diu extructa fuêre.

Convivæ. — Tam serò quòd adsumus, tibi tamen non displiceat 
precamur.

Hospes. — Non stomacho meo amarum fuit.

Convivæ. — Cur non ientabaris!

Hospes. — Credebam vos semper propediem affuturos.

Convivæ. — En, iam adsumus ipsi.

Hospes. — Gaudeo, si diutius emansissetis, edissem.

Convivæ. — Nunc alacrius prandebis nobiscum.

Hospes. — Prædico vobis mi convivæ, tenuis hic erit ciborum 
apparatus.

Convivæ. — Facile contenti erimus obsoniis, non vulturis ac lupi 
stomachum habemus.

Hospes. — Patina olusculi et porcina carne vos tractabo.

Convivæ. — Nihil super istud expetierimus.

Hospes. — Aqua igitur manus abluite, et quisque mensæ assideat.

Convivæ. — Faciemus ut iubes.

Hospes. — Prælegamus nunc hymnum.

Convivæ. — Ipsum enarra hospes, nos respondebimus.



————

De Avibus, Columbis, & Piscibus capiendis.


Georgius & Valterus.

Georgius. — Quid negotii tibi sumis à labore literario?

Valterus. — Aves, columbas, et pisces insequor.

Georgius. — Insequeris tu ista? non usque libris insudas?

Valterus. — Nequeo semper incumbere chartis.

Georgius. — Proficies in literis, timeo, nunquàm.

Valterus. — Auguraberis spero falsò.

Georgius. — Memoria teneas quod tibi vaticinor.

Valterus. — Elaborabo ne verax sies.

Georgius. — Vulgatum audistíne Proverbium?

Valterus. — Quod?

Georgius. — Per avium, piscium et columbarum studia, multa 
interiisse ingenia.

Valterus. — Sæpissimè audivi, non tamen assensi.

Georgius. — Non convenit simul insequi aves et pisces, ac 
literas amplecti.

Valterus. — Dum otiamur à lectionibus, licebit talia quandoque 
agere.

Georgius. — At tu nimis sæpe aves et columbas, rarò libros 
tractas.

Valterus. — Hoc me plus delectat.

Georgius. — Verùm minus proderit, nauseas timeo à labore 
literario.

Valterus. — Præfero aucupium et piscationem.

Georgius. — Serus vide ne sapias.

Valterus. — Satis sapio mihi, non opto Catonis prudentiam.

Georgius. — Vive tuo more, nolo tibi esse tutor.

Valterus. — Non intermitto penitus studium literarium, ut tu 
æstimas.

Georgius. — Animum oportet habeas liberum, non talia cogitantem, 
si profectum eruditionis desideras.

Valterus. — Sentio quòd quicquid ago, cogito de piscibus.

Georgius. — Literis solùm te dedas, et istas desere nugas.

Valterus. — Ægrè possum, at tamen conabor.



————

De Balneis ingrediendis.


Petrus & Hermannus.

Petrus. — Ut ita oles hircum?

Hermannus. — Arguis me fœtoris Beanorum?

Petrus. — Non Beanum te voco, sed graviter oles.

Hermannus. — Fortè pituita laboras.

Petrus. — Sordes tanquàm diu balneis non interfuisses.

Hermannus. — Balnea ut Syrenes fugio.

Petrus. — Maléne tibi cum balneis convenit?

Hermannus. — Scabie infectus sum, ideo vereor conspici nudus.

Petrus. — Tanto crebrius te ablueres, quò purgareris.

Hermannus. — In balneis non omnes purgantur.

Petrus. — Quî non?

Hermannus. — Multi ingressi mundi, exeunt ulcerosi.

Petrus. — Scabiem tamen plerunque isthic tollunt homines.

Hermannus. — Credo, sed et deridetur, et vitatur ab omnibus 
scabie confectus.

Petrus. — Mallem istud deridere ferre, quàm semper scabie 
affligi.

Hermannus. — Facilè consilium præbes (sententia Terentii) quia 
tu cute purus es.

Petrus. — Consulo tibi, quod et ego agerem.

Hermannus. — Vereor apprimè conspici scabiosus.

Petrus. — Frontem perfrica, ac mihi in balneum congredere mea 
crumena.

Hermannus. — Exolves tu lotionis meæ symbolum?

Petrus. — Promitto, immunis meo balneabis ære.

Hermannus. — Congrediar, posthac, et te ab impendio balnei 
habebo liberum.

Petrus. — Id non expeto, accinge ut coëamus.

Hermannus. — Ibo prius domum, indutum interulam mundam vel 
lotam.

Petrus. — I properè, hîc in ædibus te manebo.

Hermannus. — Mox rursus adero.

Petrus. — I Pegasæo gradu, et vorans viam.



————

De pestis sævitia.


Arnoldus & Theodolus.

Arnoldus. — Curiam à patria exulas?

Theodolus. — Patriam iam fugio, ut aves avernum.

Arnoldus. — Quomodo iste avernum fugiunt?

Theodolus. — Avernus locus est, quem propter fœtorem nequeunt 
aves incolere.

Arnoldus. — Fugis tu etiam ita nunc sŏlum tuum natale?

Theodolus. — Utique.

Arnoldus. — Quî fit istud?

Theodolus. — Quia ibi nunc fœtor pestifer imperat.

Arnoldus. — Ah, tu perfide.

Theodolus. — Perfidiæ quid me insimulas?

Arnoldus. — Tu perverse Menalca, qui deseris in miseria patriam.

Theodolus. — Traherem ibi moram, ubi de meo capite ageretur?

Arnoldus. — Amicus in neutra est deserendus fortuna.

Theodolus. — Inficias non eo, tamen sibi ipsi est cavendum.

Arnoldus. — In Amicitia vera, cura propria non est amico 
præferenda.

Theodolus. — Credo: sed tamen genu cruri propius est.

Arnoldus. — Iuvares consolando amicos peste infectos.

Theodolus. — Sat isthic habent consolatorum ex cucullatis 
monachis.

Arnoldus. — Adsunt ibidem ægrotis monachi?

Theodolus. — Ita, ordinis sancti Alexii, non autem sacerdotes 
sunt.

Arnoldus. — Sunt etiam illi infirmis mulieribus præsto?

Theodolus. — Mulieribus adsunt moniales, sive virgines vestales.

Arnoldus. — Sævit apud vestrates adeò atrociter pestis?

Theodolus. — Homines in dies agminatim moriuntur.

Arnoldus. — Quanta funerum in dies est turba?

Theodolus. — Nonnunquàm una die viginti condiebantur humo me 
præsente.

Arnoldus. — Miserum et lamentabile est spectaculum, tot sepelire 
eodem tempore.

Theodolus. — Extremum tristitiæ est illis, quorum amici animam 
agunt.

Arnoldus. — Istud expertus sum, dum mei parentes vita 
defungebantur.

Theodolus. — In paterno meo solo homines penitus erant 
consternati animis.

Arnoldus. — Quis animo non esset perturbato, dum periculum 
capitis adest?

Theodolus. — Satius tamen est in culcitra, quàm alio mortis 
genere occumbere.

Arnoldus. — Vergilius eos vocat térque quatérque beatos, quibus 
contigit Troiæ ante ora patrum mori.

Theodolus. — Istud ex oraculo Apollinis protulit dictum: nam 
mortem levat patria et amicorum præsentia.



————

De Bellorum incommodo.


Martinus & Valerius.

Martinus. — Ô quam miserè ista natio est devastata!

Valerius. — Unde ista miseria?

Martinus. — È bellorum tyrannide.

Valerius. — Solet bellum cantum afferre ruinæ?

Martinus. — Reparat nihil, sed omnia sŏlo æquat.

Valerius. — Ô rem execrabilem.

Martinus. — Pacis est quæque salva reddere, ita belli omnia 
dissipare.

Valerius. — Longè (ut video) præstabit pace frui.

Martinus. — Experientia istud persuadet.

Valerius. — Felices térque quatérque, qui armis nunquam 
obruuntur.

Martinus. — Bellum agendi quis tamen autor extitit?

Valerius. — Nullus nisi Eumenides et furiæ.

Martinus. — Ego æstimo eos esse autores, qui primi belli 
invenerunt tormenta.

Valerius. — Haud malè iudicas.

Martinus. — Sed apud quam nationem illa sunt exorta?

Valerius. — Aiunt in Germania.

Martinus. — À nostris Germanis multa mira sunt reperta.

Valerius. — Tamen illa tormenta præstaret nunquàm excogitata.

Martinus. — Res bellica etiam crebrò armis et satellitibus, non 
istis geritur ferocibus instrumentis.

Valerius. — Arma et satellites urbem soli non expugnarent.

Martinus. — Obsiderent tamen, et tandem esurie vincerent eam.

Valerius. — Fortè et ipsi fame compulsi, demum abirent ante 
victoriam.



————

De annonæ caritate.


David & Lucas.

David. — Quid sibi vult macies ista tua?

Lucas. — Quòd macer appareo, mirum non est.

David. — Fortè pasceris aridè et tenuiter.

Lucas. — Tenacissimè alunt me parentes.

David. — In rem tuam fortè faciunt.

Lucas. — Est illud commodum, parcè ali?

David. — Libris incumbenti non convenit saturitas.

Lucas. — Certè et venter ieiunus chartis non gaudet.

David. — Cibus mediocris commodat literis dedito.

Lucas. — Eo contentus essem, si daretur.

David. — Cur tam modicum tibi præbent cibi?

Lucas. — Ob annonæ caritatem.

David. — Est ideo ieiunandum, quia omnia veneunt carè?

Lucas. — Est, egenti pecunia.

David. — Nobis adhuc in annum de frugibus prospectum est.

Lucas. — Feliciores nobis estis.

David. — Quanti nunc venit siligo?

Lucas. — Aureo numo credo.

David. — Tolerandus adhuc est iste mercatus.

Lucas. — Certè non inopibus, sed opulentis.

David. — Audivi in Gallia in quadam urbe vendi quinque coronis 
(ut vocant) aureis.

Lucas. — Hui, mentiris nimiúm.

David. — Inde huc scriptum est.

Lucas. — Per quem?

David. — Per filium cuiusdam Senatoris huius urbis.

Lucas. — Nollem me istic nunc temporis agere.

David. — Et ego lætor me istic præsto non esse.

Lucas. — Gratia Deo, quòd hîc adhuc asse tolerando venditur.



————

Quàm delicatè in oppidis, et quàm miserè ac tenuiter victitent 
in agris.


Eobanus & Adelarius.

Eobanus. — Ô magne Apollo, quàm iniquè inter homines vivitur!

Adelarius. — Ut istud coniicis?

Eobanus. — Nam multi delicatè, aliqui tenuiusculè victitant.

Adelarius. — Es tu expertus fortunam vitæ aliorum?

Eobanus. — Res ipsa loquitur passim.

Adelarius. — Apertius istud loquere.

Eobanus. — Rustici ut edant, vidistín’?

Adelarius. — Vidi, pulmentis ordeaceis pascuntur.

Eobanus. — Urbani autem omni utuntur ciborum lautitia.

Adelarius. — Aliqui eorum nudum rodunt panem.

Eobanus. — Quandoque tamen curant cuticulam et vivunt 
genialiter.

Adelarius. — Ut possunt illud, cùm as ipsis desit?

Eobanus. — Vestes vel alia oppignerant.

Adelarius. — Tum oporteret eos nudos incedere.

Eobanus. — Domi se continent, quousque redemerint.

Adelarius. — Fortassis accommodatis indumentis utuntur.

Eobanus. — Nonnunquàm certè, vel æs credito accipiunt, unde 
redimant vestes.

Adelarius. — Tum vorsuram solvunt.

Eobanus. — Quid est vorsuram solvere?

Adelarius. — Est creditorem solvere pecunia credita accepta ab 
alio.

Eobanus. — Vivitur adeò opiparè et magno in urbibus?

Adelarius. — Utique, quicquid labore acquiritur, festo die 
prodigitur.

Eobanus. — Quo victitant deinde diebus operosis?

Adelarius. — Pane et raparum quisquiliis.

Eobanus. — Stulti homines, qui crapula famem emunt.

Adelarius. — Ipsi super chœnice non sedent.



————

Facilè emergere eos, qui opulenti sunt.


Matthias & Vergilius.

Matthias. — Subitò iste in virum evasit.

Vergilius. — Dignum non est admiratione.

Matthias. — Ego vehementer miror.

Vergilius. — Ego nihil, quia facilè potuit.

Matthias. — Quî facilè potuit?

Vergilius. — Quia opulentus fuit.

Matthias. — Emergunt illi omnes qui divites sunt?

Vergilius. — Dubitas? ánne in dies istud vides?

Matthias. — Pauperibus ut succedit?

Vergilius. — Iacent et pessundantur ubique.

Matthias. — Prospice quid dicas.

Vergilius. — Dico Apollinis oraculum.

Matthias. — Non rarò pauper in virum evadit egregium, dives 
semper humi repit.

Vergilius. — Rarò visum est quod dicis.

Matthias. — Eruditorum turbam et classem aspice, omnes fermè 
inopes fuêre.

Vergilius. — Adiuti tamen aliorum opibus.

Matthias. — Sæpe et sibiipsi opitulantur ingeniis et scientiis.

Vergilius. — Per illa ipsis applauditur ab opulentis.

Matthias. — Phœnice rariorem reperies doctum, qui rerum est 
educatus copia.

Vergilius. — Quî illud fiat, admiror.

Matthias. — Qui abundant, æstimant se non egere doctrina.

Vergilius. — Tales complures audivi suas iactitantes opes.

Matthias. — Nonnulli etiam abundantes ære, scientia nequeunt 
pollere ob ingenii ruditatem.

Vergilius. — Verè dicis, nam non omnia Dii uni dedêre, uni 
ingenium, alteri opes, cæteris formam corporis venustissimam, 
etc.

Matthias. — Tanta varietate mortales differre voluit verus ipse 
Iupiter.



————

De Nuptiis.


Herebertus & Hylgerus.

Herebertus. — Ad proximum diem festum indulgebo genio.

Hylgerus. — Ubi locorum?

Herebertus. — In ædibus nostris.

Hylgerus. — Habebitis aliquid apparatum lautius?

Herebertus. — Convivium habebimus geniale et lautissimum.

Hylgerus. — Tantos cur facietis sumptus?

Herebertus. — Nuptiæ peragentur domi nostræ.

Hylgerus. — Inter quos erit vinculum maritale?

Herebertus. — Inter sororem meam, et filium alterius civis.

Hylgerus. — Sponsus éstne locuples?

Herebertus. — Nescio, arculam suam non sum exploratus.

Hylgerus. — Quantam dotem afferet?

Herebertus. — Aiunt, duo millia aureorum.

Hylgerus. — Ho, ho, satis abundat.

Herebertus. — Contenta est soror mea dote ista.

Hylgerus. — Quantam ipsa afferet?

Herebertus. — Nescio, mihi non retulerunt parentes.

Hylgerus. — Duces tu sponsam?

Herebertus. — Ad templum ducam, sed non rursus educam.

Hylgerus. — Qui tum sunt educturi? vel immorabitur usque 
Ecclesiæ?

Herebertus. — Cognati ipsius sponsi, cui in templo committetur 
in manus.

Hylgerus. — À prandio habebitísne choreas?

Herebertus. — Saliemus mirè ad tibiam et tympanum.

Hylgerus. — In tanta lætitia et mei recordêris.

Herebertus. — Venias ad nos, impartiam tibi quippiam lauti è 
sponsa.

Hylgerus. — È sponsa nihil cupio.

Herebertus. — Hem, lapsus sum lingua, è nuptiis dixissem.

Hylgerus. — Nasum tuum nosco.



————

De Vino dando in illius sancti die, cuius nos nomen gerimus.


Nicolaus & Ioannes.

Nicolaus. — Ut præsentes tibi sint numi facito.

Ioannes. — Præsenti quid agam pecunia?

Nicolaus. — Istud experieris.

Ioannes. — Quando experiar?

Nicolaus. — Die festo illius sancti, cuius nomen refers.

Ioannes. — An tum plus egebo ære quàm nunc?

Nicolaus. — Sumptum oportet facias.

Ioannes. — Quas haberem expensas?

Nicolaus. — Pendes vinum ob tuum nomen, quo isti sancto es 
cognominis.

Ioannes. — Spem frustra fovebis.

Nicolaus. — Recusabis? nónne et ego nomen meum vino celebravi?

Ioannes. — Potationi ego autem non adfui.

Nicolaus. — Si præsto fuisses, combibisses, non potuimus te 
expectare.

Ioannes. — Iniquum esset, me tingere te vino, quum tuum non 
degustavi.

Nicolaus. — Anno ab hinc proximo largius bibe, ubi redierint 
feriæ sancti illius, cui nomini ego consono.

Ioannes. — Incertus sum an vita superstes manebo.

Nicolaus. — Dabis vinum nécne?

Ioannes. — Experiemini, ubi dies ille advenerit.

Nicolaus. — Memores erimus, non obliviscemur.

Ioannes. — Præter binas vini mensuras dabo nihil.

Nicolaus. — Sat erit ultrà non postulantibus.

Ioannes. — Unde exortus sit mos ille, miror maximè.

Nicolaus. — Ex Gentilium consuetudine, qui solebant diem natalem 
convivando celebrare.

Ioannes. — Verisimile est, nam multa vestigia Ethnicorum nostrae 
consuetudines referunt.



————

De primo Sacerdotis sacrificio.


Bonifacius & Brictius.

Bonifacius. — Quando sacris initiaberis ordinibus?

Brictius. — Proximo Paschate spero.

Bonifacius. — Est tibi matura ætas?

Brictius. — Ago nunc annum vigesimum quartum.

Bonifacius. — Ordinibus suscipiendis isti conveniunt anni.

Brictius. — Ætas mihi tanta est, verùm minor sapientia.

Bonifacius. — Addisce tandem spargere nuces, si hactenus puerum 
egisti.

Brictius. — Ad vires laborabo.

Bonifacius. — Census quid habes, cuius ope vives in ordinibus 
sumptis?

Brictius. — Parentum vivam prædiis.

Bonifacius. — Potes de illorum opibus sacerdotis ducere vitam?

Brictius. — Confido, nam unicus sum filius.

Bonifacius. — Ipse nollem ordinibus sacris initiari, si 
sacerdotii nihil mihi esset.

Brictius. — Eleemosynarum non sum cupidus.

Bonifacius. — Etiam præter sacerdotis vitam posses patrimonio 
uti?

Brictius. — Possem, at sacerdos effici ardeo.

Bonifacius. — Nunc temporis miserrimum est sacerdotem esse.

Brictius. — Cur est calamitosum?

Bonifacius. — Quia passim odio persequuntur ab his, qui Luthero 
accedunt.

Brictius. — Id si ferent æquo animo, magnam accipient mercedem.

Bonifacius. — Exploduntur quibusdam in locis, tractantur ut 
Iudæi forent.

Brictius. — Omnium rerum est vicissitudo: sic et illud tandem 
cessabit.

Bonifacius. — At fortassis serius quàm proderit.



————

De exequiis defunctorum peragendis.


Bernardus & Leonardus.

Bernardus. — Hodie rursus Ecclesiae nostræ plebeiarius messem 
suam exercebit.

Leonardus. — Non est tamen messor vel agricola.

Bernardus. — Plures metunt, qui tamen agricolæ non sunt.

Leonardus. — Nunquàm vidi etiam doctum hominem metere.

Bernardus. — Aliud mihi significat metere, quàm tibi.

Leonardus. — Quid per ipsum verbum intelligis?

Bernardus. — Metere, id est, commodum et lucrum accipere.

Leonardus. — Melius te nunc capiam loquendo.

Bernardus. — Plebeiarius noster hodie metet in altari oblatam 
pecuniam.

Leonardus. — Fiet hodie tanta immolatio numorum?

Bernardus. — Exequiæ agentur cuidam meorum cognatorum.

Leonardus. — Intereris etiam et tu?

Bernardus. — Præsto ero, et cum aliis meos altari offeram 
numulos.

Leonardus. — Quot numorum receptum est immolare?

Bernardus. — Tres in tribus altaribus.

Leonardus. — Retinet pastor sibi istud soli?

Bernardus. — Cum Sacellanis (credo) partitur.

Leonardus. — Quanti constabit candelarum emptio?

Bernardus. — Conducimus eas, et quantum combusserimus ceræ, 
tantum exolvemus.

Leonardus. — Præter ista quid Plebeiario datis?

Bernardus. — Incertum est mihi, sat scio pecuniæ.

Leonardus. — Ditescere eum oportet.

Bernardus. — Nunquàm aliquem sortis suæ audivi, qui se non egêre 
diceret.



————

De sepultura


Eberhardus & Iodocus.

Eberhardus. — Candelæ per fenestras extensæ quid portendunt?

Iodocus. — Cadaver hominis ædibus interesse.

Eberhardus. — Apud nostrates istud moris non est.

Iodocus. — Nullo signo prætereunti ostenditur in domo defunctum 
iacere hominem?

Eberhardus. — Ostium patet, et in domo cum candelis ardentibus 
ponitur funus.

Iodocus. — Cuique nationi suus est ritus.

Eberhardus. — Emúntne omnes istas candelas, quas fenestris 
extendunt?

Iodocus. — Conducunt eas, non mercantur.

Eberhardus. — Quanti?

Iodocus. — Quamlibet solido opinor.

Eberhardus. — Præferuntur funeri ad sepulchrum?

Iodocus. — Etiam et accenduntur.

Eberhardus. — Sepultura quanti hîc constat?

Iodocus. — Certè maximo ære.

Eberhardus. — Dic mihi cur sepultura sit adeò pretiosa.

Iodocus. — Terra cœmeterii emenda est, qua corpus conditur.

Eberhardus. — Illa à quo venditur?

Iodocus. — Puto, à plebeiario, vel ædituo.

Eberhardus. — Qua fronte audent terram vendere?

Iodocus. — Quid ni auderent?

Eberhardus. — Ad ipsos non pertinet, cur tum aliena venditant?

Iodocus. — Cuius est humus, si non ipsorum est?

Eberhardus. — In Psalmo scriptum est? Domini est terra, et 
plenitudo eius.

Iodocus. — Si est Domini, ergo et pastorum, quia Domini sunt 
vicarii.

Eberhardus. — Quod Domini est, non ære, sed præcordiis devotis 
impetratur.

Iodocus. — Precibus etiam plebani cœmeterium vendunt, sed 
pecunia addita.



————

De anno Iubilæo.


Paschasius & Alexius.

Paschasius. — Accingam me hac hyeme profectioni longissimæ.

Alexius. — Quò diriges gressus?

Paschasius. — Romam versús.

Alexius. — Impetratum fortè sacerdotium fertile?

Paschasius. — Minimè: sed depositum isthic peccata, pergam.

Alexius. — Depositurus es ibi delicta?

Paschasius. — Confore spero.

Alexius. — Fidem non habeo.

Paschasius. — Non fit tibi verisimile?

Alexius. — Dicis istud tuo ingenio, vel ab alio relatum habes?

Paschasius. — In literis Pontificis Romani ita legi.

Alexius. — Quid continebant?

Paschasius. — Cuilibet verè pœnitenti, et Romam hoc anno 
accedenti, condonari scelera et pœnam.

Alexius. — Istud et in his terris consequi potes.

Paschasius. — Quî hoc fieret?

Alexius. — Ubicunque locorum homo pro suis ingemuerit peccatis, 
remittuntur ipsi, ut Evangelii fides nos instruit.

Paschasius. — Si istud Evangelium promittit, tum hîc domi me 
continebo, et sumptibus parcam.

Alexius. — Verùm, nosti originem anni Iubilæi?

Paschasius. — Audivi exortum istum morem celebrandi annum 
Iubilæum à veteribus Iudæis, apud quos quinquagesimus quisque 
annus sacrosanctus habebatur.



————

De tempore quo librorum lectiones auspicantur.


Gregorius & Ambrosius.

Gregorius. — Ho, ho, sodales optimi, cor nunc est comedendum 
nobis.

Ambrosius. — Delirásne?

Gregorius. — Cur delirarem?

Ambrosius. — Quòd cor esse nobis comedendum dicis, in nobis 
inclusum?

Gregorius. — Proverbii vicem habet, significans contristari.

Ambrosius. — Est nunc mœrendi tempus?

Gregorius. — Latet vos istud?

Ambrosius. — Ignoramus, fac tu nos certiores.

Gregorius. — Appetit tempus, quod nos à matre rursus in exilium 
vocat.

Ambrosius. — Quò?

Gregorius. — Ad peregrinas urbes, nam lectiones auspicabuntur 
ilico.

Ambrosius. — Aliò concedens, ne tantillum flere soleo.

Gregorius. — Sed ego lugeo affatim.

Ambrosius. — An ob digressum à matre?

Gregorius. — Non, sed ob discessum à lauta culina.

Ambrosius. — Coquinam semper iuxtà opiparam non optarem.

Gregorius. — Alienis in terris est mihi precaria dape vivendum.

Ambrosius. — Id dulce est pati in iuventute, ut in senio 
abundemus.

Gregorius. — Isto pati mallem carere.

Ambrosius. — Hæc olim dulce et iucundum erit meminisse.

Gregorius. — Multum caseorum et carnis porcinæ mecum profecturus 
deferam.

Ambrosius. — At ego opimam ære crumenam malo.

Gregorius. — Parcè mihi æs præbent parentes.

Ambrosius. — Timent ne prodigas.



————

De tempore quo lectionibus librorum colophon imponitur.


Lucius & Udalricus.

Lucius. — In articulis quid tecum computas adeò solicitè?

Udalricus. — Dies quot restant ad ferias divi Bartholomæi?

Lucius. — Etiam si scires, conferrétne tibi?

Udalricus. — Exhilararer oppidò, si iste adessent feriæ.

Lucius. — Eloquere cur, ut tibi congratuler.

Udalricus. — Ad umbilicum tum ducuntur scholæ lectiones.

Lucius. — Optimum esset eas et nostro inhærere ingenio.

Udalricus. — Id flocci pendo.

Lucius. — Remigrabis tu patriam versus?

Udalricus. — Nisi aliud literis iusserint parentes, hîc non 
durabo.

Lucius. — Vestiêris recens?

Udalricus. — Ista spe vivo.

Lucius. — Sed age, libri súntne penè finiti?

Udalricus. — Non longè abest, Plaudite.

Lucius. — Plaudite quid vocas?

Udalricus. — Id est, finis in quo plaudimus libris.

Lucius. — Audisti unquam causam, cur pulsemus libris, dum sunt 
perlecti?

Udalricus. — Facilè liceat coniicere quæ sit.

Lucius. — Coniectura ego nequeo assequi.

Udalricus. — Ex more lusus Comœdiarum credo ortum.

Lucius. — In ludo Comœdiarum quid fieri solet?

Udalricus. — In fine comploditur manibus.

Lucius. — Vis conferre scholæ lectiones ludo Comœdiarum?

Udalricus. — Quid ni? lectores sunt actores, nos spectatores, 
libri verò Comœdiæ.

Lucius. — Hactenus credidi per librorum ad caput allisionem 
cerebro scientiam imprimi.

Udalricus. — Ah, nimiùm delirasti.



————

De Ebrietate vitanda.


Demea & Helvo.

Demea. — Pudétne te hominem inebriari, et in bestiæ degenerare 
mores?

Helvo. — Pudet utique, sed vitare nequeo.

Demea. — Mirum esset si cavere non posses.

Helvo. — Per Pollucem non queo.

Demea. — Auscultare si velles, docerem te vitandi modum.

Helvo. — Age parêbo.

Demea. — Fugias haustus ingentes.

Helvo. — Vix potero.

Demea. — Nequis istud, saltem paucos bibas.

Helvo. — Pauci exorpti calices non opprimunt (credis) hominem?

Demea. — Haud facile, nisi immodicum contineant potus.

Helvo. — Quot cyathos mihi permittis exiccandos?

Demea. — Ternarium cave transgredi.

Helvo. — Hui, nimiùm palatum meum fraudare conaris.

Demea. — Audisti nunquàm verbum (ni fallor) Thaletis Philosophi? 
Primam crateram ad sitim, secundam ad hilaritatem, tertiam ad 
voluptatem, quartam ad insaniam pertinere.

Helvo. — Antiqui abeant, sequamur tempora nostra.

Demea. — Si à mea aberraveris sententia, bestiam indues.

Helvo. — Fierem ob id bestia, si potu maderem?

Demea. — Moribus non hominem, sed bestiam præ te feres.

Helvo. — Ah, tace, probi sunt homines, qui inebriantur.

Demea. — Habentur isti probi, quo autore?

Helvo. — Vulgo ipso quod dicit, Scelestos non audere potu 
madêre.

Demea. — Ita aiunt populares, non tamen nimium et ebrios 
laudant.

Helvo. — Tamen ipsis delectantur, et ab eis risum captant.



————

De Cereis gerendis in festo Purificationis Mariæ.


Theophilus & Germanus.

Theophilus. — Quò te confers?

Germanus. — Forum versús.

Theophilus. — Obsonatúmne?

Germanus. — Non.

Theophilus. — Executum aliquid negotii?

Germanus. — Mercatum candelam ceream.

Theophilus. — At in quem usum?

Germanus. — Ut cras eam in templo feram.

Theophilus. — Adulterorum est candelas ferre.

Germanus. — Alio modo autem lapidibus additis.

Theophilus. — Quantum emes cereum?

Germanus. — Unius talenti.

Theophilus. — Sufficeret semilibræ.

Germanus. — Inter alios puderet me minutiorem gerere candelam.

Theophilus. — Ut audio, tua candela videri cupis.

Germanus. — Cupio, sed ad honorem Mariæ virginis, non meum.

Theophilus. — Plus placet Deo cor humile, quàm celebris pompa.

Germanus. — Animo pio in Deum facio, quicquid agam.

Theophilus. — In manibus ego tenebo candelam sebaceam, non 
ceream.

Germanus. — Nulla solet deferri, nisi cerea; sed proverbium est: 
Pauperes et vilia offerunt. Verum solido mercaberis cereum 
lumen.

Theophilus. — Locupletius orabo Mariæ virgini.

Germanus. — Attamen consuetudini non satages.

Theophilus. — Malo placere Deo, quàm hominibus.

Germanus. — Platonis tamen verbum est, oportere placere 
hominibus.

Theophilus. — At contrà, divi Pauli verbum est, Si hominibus 
placerem, CHRISTI servus non essem.

Germanus. — Istud intelligitur in factis malis, non bonis.



————

De Sertis in die celebri ferendis


Kilianus & Marcus.

Kilianus. — Ancillæ vestræ quid à prandio agent?

Marcus. — Quare sciscitaris?

Kilianus. — Est cur quæram.

Marcus. — Audiam tum respondebo.

Kilianus. — Capitis sertum mihi concinnarent.

Marcus. — In foro venustius emes.

Kilianus. — Mercari non soleo nugas istas.

Marcus. — Et nos rosas tibi non donabimus nihilo.

Kilianus. — Sat florum tamen nobis in horto sunt, qui pereunt.

Marcus. — Isti mihi hac æstate vix coronas præbebunt.

Kilianus. — Una vestrarum ancillarum mihi sertum debet.

Marcus. — Debet, dic unde?

Kilianus. — Ex promisso mihi facto.

Marcus. — Sufficit promisisse, reddere non oportet.

Kilianus. — Si nequeo rosaceum sertum consequi, ex frondibus 
unum conficiam.

Marcus. — Receptum non est, tales gerere coronas.

Kilianus. — Morem ipse mihi ita faciam.

Marcus. — Novi moris autor exibilatur passim.

Kilianus. — Spero quòd ancilla vestra me non deseret.

Marcus. — Faciam ut te donet rosis, tu deinde sertum connecte.

Kilianus. — Aut unum in foro mercabor.

Marcus. — Solido ibidem emes.

Kilianus. — Tribus numis comparabo mihi sat pulchrum.

Marcus. — Laborabo quo te venustius habeam.

Kilianus. — Non pudet me in talibus nugis superari.

Marcus. — Ego malo pulchrior, quàm deformior conspici.



————

De Convivio inter cervisiæ barathra celebrando.


Strophilus & Lyconides.

Strophilus. — Salvus sis sodalium meorum optime.

Lyconides. — Quid adeò blandè me appellas?

Strophilus. — Quia diu mihi visus non es.

Lyconides. — Neque tu mihi.

Strophilus. — Latuisti semper domi instar testudinis.

Lyconides. — Domi rarò fui, semper foris negotia parentum 
executus sum.

Strophilus. — Tanto in tempore cur me non salutasti?

Lyconides. — Licuit mihi nunquàm per occupationes.

Strophilus. — Refarciemúsne intermissam amicitiam et 
sodalitatem?

Lyconides. — Ad tuum nutum obsequar.

Strophilus. — Id ego ferrem consilii, ut compotaremus 
pauxillulum.

Lyconides. — Renitar nihil.

Strophilus. — Potatoriámne domum aliquam nosti?

Lyconides. — Rarus soleo esse aliorum compotor, quòd tabernas 
nescio.

Strophilus. — Mihi est compertum, ubi bibuli scholastici latêre 
solent.

Lyconides. — Fortè et frequens ipsis ades.

Strophilus. — Interdum, cum per crumenam licet.

Lyconides. — Non te immunem poculis tingunt?

Strophilus. — Pari asse impendium solvo.

Lyconides. — Non donarent te pauperem symbolo?

Strophilus. — Vis scire ubi sit situm diverticulum nostrum 
cervisiarum?

Lyconides. — Percupio.

Strophilus. — In platea (quam vocant) ovium.

Lyconides. — Tranquillum et solitarium locum egistis.

Strophilus. — Latebris solemus gaudere.

Lyconides. — Id prudentiæ est.

Strophilus. — Concedamus istuc visum an aliquot nostrûm ibi 
pocula tractant.

Lyconides. — Congredior.



————

De Convivio vicissitudinario, quod sacerdotes inter se agunt.


Burchardus & Conrardus.

Burchardus. — Domi vestræ cur adeò lautus instruitur focus?

Conrardus. — Convivium nobiscum agetur festivum.

Burchardus. — Qualénam erit illud?

Conrardus. — Nequeo Latinè reddere.

Burchardus. — Effare ut potes.

Conrardus. — Canonici inter se convivium agunt, quod à serto 
capitis vocitant.

Burchardus. — Scio, convivium vicissitudinarium Latinè dices.

Conrardus. — Quare?

Burchardus. — Quia per vices, nunc ab hoc, nunc ab illo sumptus 
ipsius fiunt.

Conrardus. — Verum est, alternatim faciunt impendia.

Burchardus. — Fiet istud ære tui domini?

Conrardus. — Fiet, quia ordine sequitur eum, qui ultimò expensas 
dedit.

Burchardus. — Quanti constabit credis prandium istud?

Conrardus. — Insumet forte decem aureos numos.

Burchardus. — Hui tanti?

Conrardus. — Et alii suo tempore non minus in obsoniis exponunt.

Burchardus. — Exporrigunt etiam frontem basilicè?

Conrardus. — Omnibus numeris sese exhilarant.

Burchardus. — Edunt etiam carnes veru paratas?

Conrardus. — Carnem elixam ac assam simul, et vinum, et hornum, 
et bimum.

Burchardus. — Quàm crebrò istud convivium agunt?

Conrardus. — Ni fallor quolibet mense.

Burchardus. — Quisque fortè semel est convivator?

Conrardus. — Toties quoties numero succedit.



————

Cur convivium istud instituerunt sacerdotes, vel alii.


Zacharias & Ferdinandus.

Zacharias. — Proverbium vulgò est, Nihil sine causa.

Ferdinandus. — Quid tum?

Zacharias. — Hoc mihi probatur maximè.

Ferdinandus. — Etiam si detestari velles, salva fronte non 
posses.

Zacharias. — Convivii vicissitudinarii precor causam profer.

Ferdinandus. — Unde radices ceperit, facile est cognitu.

Zacharias. — Mihi est quàm ignotissimum.

Ferdinandus. — In convivis farcitur amicitia, nónne?

Zacharias. — Hercule non dissentio.

Ferdinandus. — Et sarcitur solidius, sæpius invicem convivando.

Zacharias. — Esset inde vicissitudo illa convivii nata?

Ferdinandus. — Persuasum ita habeo.

Zacharias. — Vix mihi persuaseris.

Ferdinandus. — Es adeò incredulus?

Zacharias. — Ad istud dictum difficilis sum fide.

Ferdinandus. — Scrupulum in eo quem habeas, cedo.

Zacharias. — Scio, Vulgus amicitias utilitate probat.

Ferdinandus. — Ita Horatius in Odis refert.

Zacharias. — Est Horatii verbum, sed et vulgi probatum calculo.

Ferdinandus. — Non inficiabor istum diligi unde commodum datur.

Zacharias. — Sed convivium illud incommodat convivatori, ideo 
non est ob amicitiam natum.

Ferdinandus. — Canonici opulenti amicitiam non commodo, sed 
corde pensitant.

Zacharias. — Malunt tamen accipere, quàm præbere.

Ferdinandus. — Dando etiam non sunt difficiles.



————

Exemplo Sacerdotum, etiam conviviorum ineunt circulum.


Gerardus & Henricus.

Gerardus. — Seniorum vita, audivi quondam, est iuniorum 
instructio.

Henricus. — Debet esse, si fuerit bona.

Gerardus. — Si autem fuerit mala. quid tum fiet?

Henricus. — Non erit imitanda.

Gerardus. — Vicissitudo conviviorum frequens sacerdotibus éstne 
sequenda?

Henricus. — Est, sed opulentis.

Gerardus. — Nobisne fugienda?

Henricus. — Inopia nostra satis docet.

Gerardus. — Pulchrum tamen esset inter nos orbem agi 
conviviorum.

Henricus. — Quàm pulchrum fuerit ignoro, parum quæstuosum certè.

Gerardus. — Nescis ob sumptum pulchra non intermittenda?

Henricus. — Fateor, pulchra et honesta.

Gerardus. — Non indecorum est invicem potitare modicè.

Henricus. — Sed nequimus abstinere, ubi amplexi fuerimus pocula.

Gerardus. — Cessabimus una aut altera epota mensura.

Henricus. — Tum unusquisque vix labia humectaret.

Gerardus. — Ineamus precor fœdus agendi inter nos mutuas 
interdum compotationes.

Henricus. — At quis sumptus feret?

Gerardus. — Vicissim omnes.

Henricus. — Quantum impendet potationis princeps?

Gerardus. — Exiguum: nam præter cervisiam et bolum panis (nisi 
liberalior fuerit) dabit nihil.

Henricus. — Si vinum appeteremus, unde istud compararetur?

Gerardus. — Quisque suo apponet nomine.

Henricus. — Nunc consentio.



————

De moribus Mensæ.


Iulius & Morus.

Iulius. — Iuvenem exornat nihil quàm ingenii mores, dixit hodie 
præceptor noster.

Morus. — È tripode locutus est.

Iulius. — Hactenus credidi, plus scientia nos decoraret.

Morus. — Toto cœlo aberrasti.

Iulius. — Pluris tamen constat scientia, quàm virtus.

Morus. — Nonnunquam scientia facilius adipiscitur.

Iulius. — Sed sine moribus probis, scientia nihil habet laudis.

Morus. — Nescius sum istis.

Iulius. — Quantumvis peritus sit, si moribus vacaverit candidis, 
nihili homo erit.

Morus. — Tantíne fiunt mores?

Iulius. — Æstimantur magni ubivis locorum, maxime tamen ad 
mensam.

Morus. — Ad lances ego frontem perfrico, morum omnium ignarus.

Iulius. — Non pudet te absque fronte esse hominem?

Morus. — Proverbium vulgi sequor: Ad mensam verecundari decere 
neminem.

Iulius. — Non satis intelligis dicterium illud.

Morus. — Quid sibi velit tu apertius dicas.

Iulius. — Neminem à cibis debere abstinere, iuxtà tamen, mores 
servandi.

Morus. — Admones me hactenus ignoti.

Iulius. — Nusquàm magis, quàm ad mensam rusticitas advertitur 
hominis.

Morus. — Estne adeò facile ad mensam delinquere?

Iulius. — Facillime, si vel indecorè biberis, comederis, vel 
cibum attigeris.

Morus. — Posthac me instar assidentium geram, ne quid committam 
indignum.



————

De feriis divi Blasii.


Osvaldus & Paschasius.

Osvaldus. — In quem usum paras cuspidem illam?

Paschasius. — Quasi tu nescires.

Osvaldus. — Quî ego scirem tua negotia?

Paschasius. — Id quod molior, commune hîc locorum est.

Osvaldus. — Age, et me istius certiorem redde.

Paschasius. — Crastino die oculis cernes.

Osvaldus. — Spectaculum fortè aliquod erit?

Paschasius. — Spectaculum erit non ludi, sed cursus.

Osvaldus. — Quî current, et quorsum?

Paschasius. — Receptum est puerulos cras ostiatim cursitare.

Osvaldus. — Quid ostiatim petent?

Paschasius. — Aliquid muneris in divi Blasii nomine.

Osvaldus. — Et quid precantibus erogatur?

Paschasius. — Frustum carnis suillæ, vel panis triticeus unius 
teruntii.

Osvaldus. — Unde natus est mos iste?

Paschasius. — Fugit me per Herculem.

Osvaldus. — Coniicio eius originem.

Paschasius. — Enarra unde æstimas.

Osvaldus. — In templo memini me vidisse divi Blasii simulachrum.

Paschasius. — At qua effigie vel forma?

Osvaldus. — Habens caput porcinum baculo infixum.

Paschasius. — Ista est vero similis coniectura.

Osvaldus. — Ipse credo inde esse ortum morem quem dicis.

Paschasius. — Origo sit quæcunque, ego prædam me facturum spero.



————

De Eloquentia & Barbarie.


Quirinus & Romulus.

Quirinus. — Mirum est, quantum loquendo discrepant homines.

Romulus. — Quomodo dissonant?

Quirinus. — Unus cultè, alius fœtidè Latinè loquitur.

Romulus. — Unde ista sermonis diversitas?

Quirinus. — À vario præceptorum genere.

Romulus. — Non sunt præceptores eiusdem farinæ?

Quirinus. — Ah, inter corvum et cygnum colore plus convenit, 
quàm inter præceptores literarios.

Romulus. — In quo dissimiles sunt?

Quirinus. — In eruditione, peritus est unus, alter amusus.

Romulus. — Præceptor indoctus esse nequit, si instituit.

Quirinus. — Magistratum præceptoris multi gerunt, sed provinciæ 
non satagunt.

Romulus. — Omnes discipulos docent.

Quirinus. — Docere varium est.

Romulus. — Quomodo est varium?

Quirinus. — Aliqui docent vana, inutilia, et auditu iniucundi.

Romulus. — Quæ vocas iniucunda auditu?

Quirinus. — Latinum impolitum fortè in aliqua coquorum officina 
effectum.

Romulus. — Talem sermonem nullus docet discipulos.

Quirinus. — Ah, nunc mihi cerebrum excutis.

Romulus. — Loquor ut qui ignorat.

Quirinus. — De te verè iudicas.

Romulus. — Doceas tamen quid Barbaries sit, et quid eloquentia.

Quirinus. — Barbaries est sermo, inculta habens verba, et 
impolitam compositionem.

Romulus. — Quid Eloquentia?

Quirinus. — Est sermo ornatum habens tum verbis, tum 
compositione.



————

An omne perdatur tempus, quod studio non impartitur, ut dixit 
Plinius.


Stephanus & Theodorus.

Stephanus. — Historici, admiror an semper vera afferant.

Theodorus. — Istud credendum audaci animo.

Stephanus. — Tamen Græci à multis mendaciis arguuntur in 
historiis.

Theodorus. — Latinorum ego tutelam gero.

Stephanus. — Plinii iunioris verbum fuit, id perire temporis, 
quod studio vacaret literario, credis tu illud?

Theodorus. — Non crederem? experior in dies.

Stephanus. — Aliud agendo nónne etiam bene collocant tempus 
homines?

Theodorus. — Audiam, quid operis putes?

Stephanus. — Potitando, edendo, et ventrem iuvando.

Theodorus. — Hoc aliud est nihil, quàm tempus perdere.

Stephanus. — Tamen inde commodum sequitur corpori.

Theodorus. — Sed interim negligitur anima, quæ est nobilior.

Stephanus. — Qui manibus laborant artifices, perdunt isti etiam 
tempus?

Theodorus. — Id non reor.

Stephanus. — Tamen Plinius istud videtur velle.

Theodorus. — Plinius de literis deditis loquitur.

Stephanus. — Literarum alumni nequeunt semper incumbere chartis.

Theodorus. — Dic quando non?

Stephanus. — Dicam. Plinius Secundus in Epistolis dicit de 
Plinio iuniore, quòd tempus balnei eximebat studio: ergo et 
illud perdidit.

Theodorus. — Vanè loqueris: et si libros non tractabat, tamen 
semper de suis meditabatur scientiis.

Stephanus. — Fortè dicere vis, istud bene collocari tempus, quod 
in libris vel colloquiis de scientia teritur.

Theodorus. — Rem ipsam tenes.



————

Cum ætate esse sapiendum.


Antonius & Burchardus.

Antonius. — Non pudet te adultum ita gerere?

Burchardus. — Quî ago?

Antonius. — Instar pueri.

Burchardus. — Das id mihi vitio?

Antonius. — Quis vitio ubi non adscriberet?

Burchardus. — Nescis, nemo ubique iuxtà sapit.

Antonius. — Scio dulce esse quandoque desipere in loco.

Burchardus. — Cur tum me increpas?

Antonius. — Tu nunquàm non desipis.

Burchardus. — Ut sapiam me instrue.

Antonius. — Si audire me velis.

Burchardus. — Auscultabo.

Antonius. — Duo sunt sapientiæ præcepta.

Burchardus. — Quæ illa sunt?

Antonius. — Primum est, posse tacere.

Burchardus. — Alterum quod est?

Antonius. — Discere quid sit loquendum.

Burchardus. — Ista memoria recondam.

Antonius. — Sed scis quando, vel ubi tacendum?

Burchardus. — Non, et id me doceas.

Antonius. — Tacendum est, ubi taciturnitas plus confert, quàm 
loquacitas.

Burchardus. — Istud præscire quis potest?

Antonius. — Præmeditandum istud est, antequàm lingua moveatur.

Burchardus. — Quando loquendum est?

Antonius. — Dum taciturnitas est obfutura.

Burchardus. — Obéstne aliquando silere?

Antonius. — Nescis, Amyclas tacendo periisse?

Burchardus. — À quo discam quid loquendum sit?

Antonius. — Sapientum adverte verba, et plus audias quàm 
loquare.

Burchardus. — Vix illa tenere potero.

Antonius. — In mente habeas præceptum Periandri Corinthii, quòd 
meditatio totum continet.

Burchardus. — Posthac non hiscam, nisi enixè præmeditatus, quò 
verba vergant.



————

De novis indumentis colloquuntur.


Carolus & Daniel.

Carolus. — Hodie me noscis, cras non agnosces.

Daniel. — Mutaberis in aliud animal?

Carolus. — Non, sed alio modo totus variabor.

Daniel. — Fortè incantamentis.

Carolus. — Non, sed vestitu novo.

Daniel. — Vestiêris recens?

Carolus. — Utique novus à talis usque ad verticem.

Daniel. — Tuo ære vel parentum?

Carolus. — Parentum, non meo sumptu.

Daniel. — Quî id es meritus?

Carolus. — Diu est quòd polliciti sunt mihi.

Daniel. — Cuius rei gratia?

Carolus. — Si viderint me in literis progredi.

Daniel. — Certè tui profectus sunt avidi.

Carolus. — Commodum meum plus quàm ego anhelant.

Daniel. — Ista vera est parentum pietas.

Carolus. — Laborabo omni conatu, ut talis efficiar, qualem me 
cupiunt ipsi.

Daniel. — Nunc tempus esset, ut nuces spargeres.

Carolus. — Cum isto recenti amictu fervidior fiam literarum 
alumnus.

Daniel. — Faxit id magnus Apollo.

Carolus. — Ludibrio tu habes quæ dico, sed meliora præstaturum 
me videbis.

Daniel. — Ut primum videro credam.

Carolus. — Ignoras muneribus illectari iuvenes ad studia?

Daniel. — Horatii ista sententia est.

Carolus. — Non secus ac ego novis vestibus donatus, discendo 
fervescam.

Daniel. — Ardor ille vereor peribit propediem.

Carolus. — Id Dii avertant.

Daniel. — Ero tibi augur, vestibus veterascentibus, exarescet et 
in te discendi cupiditas.

Carolus. — Hoc in plerisque accidit, sed in me locum non 
habebit, id exitus ostendet.

Daniel. — Si perduraveris diligentia, eris mihi magnus Apollo.



————

Tractare dicunt fabrilia fabros.


Eberhardus & Fabritius.

Eberhardus. — Quæ convivæ vestri fuderunt colloquia?

Fabritius. — Talia, quales fuere hospites.

Eberhardus. — Cuius tum farinæ isti erant?

Fabritius. — Negotiatores, et mercatores, ac fœneratores.

Eberhardus. — Hi quid invicem nugabantur?

Fabritius. — De fœnore quod exercent.

Eberhardus. — Sperant nunc quæstum aliquem?

Fabritius. — Spe lucri iam foventur.

Eberhardus. — Sed quare lucrum facient nunc temporis?

Fabritius. — Annonam vænundando.

Eberhardus. — Frugum venditio nunc tempestiva est.

Fabritius. — Id et ipsi norunt, quia pretiose vænit.

Eberhardus. — Hui pereant cum eorum aviditate illi hominum et 
pauperum tortores.

Fabritius. — Faxit Deus ut mercatus annonæ vilior fiat.

Eberhardus. — Vereor ante proximam messem vilius non vendetur 
frumentum.

Fabritius. — Fidendum est Deo, qui omnia vertere potest.

Eberhardus. — Ferendum adhuc esset, si non charior fieret emptio 
frugum.

Fabritius. — Id Dii prohibeant.

Eberhardus. — Non alii adfuere convivæ?

Fabritius. — Præsto erant et sacerdotes nonnulli.

Eberhardus. — An isti qui mercede conducti missas celebrant, 
quos præsentionarios vulgus vocat?

Fabritius. — Eiusmodi erant sacrificuli.

Eberhardus. — Qualis ipsis fuit sermo?

Fabritius. — Nusquam iam vel rarò defunctis exequias fieri.

Eberhardus. — Quid causæ putabant esse?

Fabritius. — Quòd Luthero accederent homines.

Eberhardus. — Altera et hæc est ratio, quod egent plerique.

Fabritius. — Certum est, egestate ubique laboratur.



————

Ad mensam læta, & non tristia debere esse colloquia.


Hero & Iulianus.

Hero. — Abeant verba illa.

Iulianus. — Quare?

Hero. — Tristia sunt quæ huic loco et tempori non conveniunt.

Iulianus. — Quæ tum verba hîc apta erunt?

Hero. — Dulcia et iucunda dicteria.

Iulianus. — Quis hic est, qui aliquot scommata proferet?

Hero. — Sales dicantur inter nos vicissim.

Iulianus. — Cuius rei auspicari?

Hero. — Hospitis istud est munus.

Iulianus. — Placet, deinde et propius assidentes aliqui iocos 
afferent.

Hero. — Vel si visum est hospiti, sortiemur quis incipiat.

Iulianus. — Incipere ipse essem instructus.

Hero. — Lepidi igitur aliquid recense.

Iulianus. — Sed sileant prius omnes.

Hero. — Tenebimus ora intenti omnes, ut inquit Vergilius?

Iulianus. — Proverbium est multorum in ore, ad mensam sedendo 
iuvenescere homines, ídne vobis verisimile videtur?

Hero. — Fertur, sed certum est quòd falsè.

Iulianus. — Cur fictum esse creditis?

Hero. — Quia tempore senescimus, ubicunque locorum simus.

Iulianus. — Diffiteri nequeo, attamen ad mensam iuvenescimus.

Hero. — Consonum verò non credimus esse.

Iulianus. — Advertite vobis persuadebo.

Hero. — Age facias, et Phyllida solus habebis.

Iulianus. — Sententia Horatii est: Vinum hominem reddere 
iuvenem.

Hero. — Æquè tamen senes manent ebrii.

Iulianus. — Fiunt iuvenes animo et hilaritate.

Hero. — Id verum est, quia vinum curas abigit.

Iulianus. — Et iuvenum est curis vacare.

Hero. — Ipsi non curant, quanti annona veniat.

Iulianus. — Ideò ad mensam sinite et nos iuvenescere, largius 
bibendo.



————

Ante & post cibum hymnum esse dicendum.


Lucanus & Mauricius.

Lucanus. — Homines sitis an bestiæ, dubito.

Mauricius. — Formam nostram aspice.

Lucanus. — Species est humana, sed vita non.

Mauricius. — Vivimus tum bruta?

Lucanus. — Agitis mores beluinos.

Mauricius. — Hui, bona verba.

Lucanus. — Porcorum est edere, nullis precibus dictis.

Mauricius. — Oraremus usque?

Lucanus. — Decet hominem orando, cibum adire et deserere.

Mauricius. — In æde sacra sat precum diximus.

Lucanus. — Fortassis ibidem fabulis transegistis tempus.

Mauricius. — Confabulari illic non solemus.

Lucanus. — Etiam non ad Deum preces funditis scio.

Mauricius. — Observasti tu in templo quid ageremus?

Lucanus. — Sæpenumero.

Mauricius. — Tecum habita, si nos mordere intendis.

Lucanus. — Reprehendite vos et me, si quid scitis malè per me 
gestum.

Mauricius. — Sapientiores sumus, quàm quòd litem auspicaremur.

Lucanus. — Oretis, deinde cibo fruamini.

Mauricius. — Omittemus posthac nunquàm preces ad cibum solitas.

Lucanus. — Nihil incivilius est, hominem edere sine hymno dicto, 
cùm id CHRISTUS fecerit.

Mauricius. — Obliviscimur quandoque, aliarum dum sumus soliciti 
rerum.

Lucanus. — Solicitus sum nunquàm adeò, ut Dei obliviscar.

Mauricius. — Felix, qui istam habeas gratiam.

Lucanus. — Precantibus ad mensam victus suppeditatur à Deo.

Mauricius. — Facilè credimus.

Lucanus. — Facite igitur, ut hoc præcepto mei semper suis 
memores.

Mauricius. — Fiet, tibi gratiam habemus.



————

De Capite aperiendo.


Nestor sapiens & Otmarus.

Nestor. — Rustice, ubi egisti vitam, an inter bestias?

Otmarus. — Mihi cum beluis non convenit.

Nestor. — Plus cum bestiis, quàm hominibus tibi est similitudo.

Otmarus. — Causam indica.

Nestor. — Apud honestos viros sine moribus es.

Otmarus. — Mores quos haberem?

Nestor. — Honestiori te aperiendo caput, loquereris.

Otmarus. — Caput aperire crebrò molestum est.

Nestor. — Optimè decet, quia datur virtuti.

Otmarus. — At caput nudum frigus mordet.

Nestor. — Quantumvis acre sit frigus, nequit citò lædere 
detectum caput.

Otmarus. — Ipse doleo capite, dum frigus sentio.

Nestor. — Nihil plus decorat iuvenem, quàm dignioribus adesse 
non operto capite.

Otmarus. — Admiror, nihil tamen prodest illis quibus illud fit.

Nestor. — Honor non accipientium, sed exhibentium est.

Otmarus. — Ut audio honor est meus, non quibus ipsum facio.

Nestor. — Sentis veraciter.

Otmarus. — Si præscivissem aperuissem caput crebrius.

Nestor. — Ingenuos indicat mores adolescentis.

Otmarus. — Tum facillimè moratus efficiar.

Nestor. — Audisti unquam Romanorum morem de capite nudando?

Otmarus. — Non, recense tu mihi.

Nestor. — Lex erat apud eos, quòd capite plecteretur, qui 
seniorem præteriret coopertis capillis.

Otmarus. — Nollem tunc temporis apud illos me vixisse.

Nestor. — Ipse si ibidem vitam egissem, nunquàm operimento 
verticis fuissem usus.

Otmarus. — Istud et ego non omisissem.



————

De fertili Sacerdotio.


Pater & Quirinus.

Pater. — Ad vitam agendam sat mihi nunc est commeatus.

Quirinus. — Gratiam Deo habeas.

Pater. — Sed nostíne, unde victitabo?

Quirinus. — Tu me certiorem redde.

Pater. — Optimum mihi est sacerdotium.

Quirinus. — Tale et mihi esse vellem.

Pater. — Piscare undique, fortè reperies simile meo.

Quirinus. — Aureo hamo careo.

Pater. — Argenteum ut habeas hamum oportet.

Quirinus. — Fortassis et tibi ære adeptum est sacerdotium.

Pater. — Crede mihi, non inani ipsum sum nactus manu.

Quirinus. — Id tibi iniurato credo.

Pater. — Pendet mihi singulis annis centum aureos numos.

Quirinus. — Sufficiet et tibi, et Nymphæ, quam ales.

Pater. — Puellam educabo nullam, sed parentibus commorabor.

Quirinus. — Sapies in rem tuam, si feceris.

Pater. — Grave esset, me et domum, et ancillam, et coquinam 
fovere.

Quirinus. — Dicto citius multum prodigitur.

Pater. — Parentibus vivis, impendiis largis parcam.

Quirinus. — Viaticum ad senium tibi compara.

Pater. — Vellem et tibi esse fœcundum sacerdotium.

Quirinus. — Ipse quoque percuperem.

Pater. — Reperies aliquos pios, qui tui miserabuntur.

Quirinus. — Ô utinam quàm gratus esse vellem.

Pater. — Suborna amicos, qui pro te divites precentur.

Quirinus. — Tentarem sedulò, si profuturum scirem.

Pater. — Periculum faciendum quippiam cupienti.

Quirinus. — Verum est, audaces fortuna iuvat. Et desidenti (ut 
vulgò fertur) assa non advolat columba.



————

De officio mechanico addiscendo.


Romulus & Scipio.

Romulus. — Nunc temporis novus mos inolevit.

Scipio. — Quem morem putas?

Romulus. — Quòd à plerisque literæ deferuntur.

Scipio. — Quid tum susceptant?

Romulus. — Manibus operando victitant.

Scipio. — Pœnitebit ipsos olim.

Romulus. — Illud quàm multis prædixi, sed lapidi loquebar, et 
mortuo verba feci.

Scipio. — Sapient nimis serò.

Romulus. — Laboriosos dies non diu tolerabunt.

Scipio. — Gustata laboris amaritudine, ad literas recurrent.

Romulus. — Regredi ipsis non licebit ad deserta studia.

Scipio. — Reditum quid morabitur?

Romulus. — Parentes et aliorum hominum nasi suspensio.

Scipio. — Satis amarum est Ciconia affici et depingi.

Romulus. — Quid agent credis, postquàm eos laboris tæduerit?

Scipio. — Crumenas amputabunt, et iugulabunt homines.

Romulus. — Bellorum satellites fient etiam strenui.

Scipio. — Fieri potest, nam et animam et vitam vænum habent.

Romulus. — Monachorum et quorundam divitum admiror dementiam.

Scipio. — Ah, admirari desine, nequeunt opiparos ferre dies.

Romulus. — Stolidi qui luxuriosam vitam commutant miseria.

Scipio. — Ignoras? Optat ephippia bos, piger optat arare 
caballus.

Romulus. — Horatius isto verbo quid dicere volebat?

Scipio. — Quenque suæ sortis pœnitere, optare alienam.



————

Eos rarò probos fieri, quibus in teneris annis parentes nimiùm 
indulgent.


Thelesphorus & Udo.

Thelesphorus. — Ô iuvenis, iuvenis, melior virtute evades 
nunquàm.

Udo. — Nosti tu fortunas hominum?

Thelesphorus. — Tantum nosco sortem tuam, quod in melius non 
proficies.

Udo. — Deus adhuc successum felicem mihi spero non denegabit.

Thelesphorus. — Tenera ætas de tota iudicat vita.

Udo. — Hercule fallit sæpissimè.

Thelesphorus. — In teneris molliter, ut tu, educati omnium 
evadunt pessimi.

Udo. — Tum nulli fierent principes probi, quia lautè aluntur.

Thelesphorus. — Principem probum nigro cygno invenies rariorem.

Udo. — Contine linguam, audire fastidio.

Thelesphorus. — Veterum perlustra historias, invenies egisse 
tyrannos ferè omnes.

Udo. — Abeant prisca tempora, ætate nostra Reges et Duces 
trutinemus.

Thelesphorus. — Hac tempestate dives probus albo corvo est 
rarior.

Udo. — Tertius tu Cato es, omnia nosti.

Thelesphorus. — Sim qui sim, Quintiliani sequor sententiam.

Udo. — Quæ illa est?

Thelesphorus. — Virtute eum nunquàm adolescere, qui in purpura 
repserit.

Udo. — Ita visum est Quintiliano fortè inopi.

Thelesphorus. — Censura est sua, et experientia veracissimum 
esse probat.

Udo. — Perpauci probi essent, si vera diceres.

Thelesphorus. — Loquor de illis, quorum lautè alitur iuventus.

Udo. — Omnis fermè mater molliter alit filium.

Thelesphorus. — Facerent quidem istud omnes nutrices, sed multis 
reclamat indigentia.

Udo. — Ideò Deus pauperibus, non divitibus proles concedit.



————

Qui parentes suos diligant filios.


Xenophon & Cyprianus.

Xenophon. — Vellem tales mihi contigisse parentes.

Cyprianus. — Quales optares?

Xenophon. — Ut ille est fortius.

Cyprianus. — Fatue, nescis quid desideras.

Xenophon. — Oppidò bene scio.

Cyprianus. — Si perpenderes votum, taceres.

Xenophon. — Dies delicatos cupio.

Cyprianus. — Tales si haberes, commodaréntne tibi?

Xenophon. — Frugiferi essent, nam nulla re egerem.

Cyprianus. — Unde tum omnium rerum haberes copiam?

Xenophon. — Ab opulentis parentibus.

Cyprianus. — Ah, ah, quid loqueris stolide?

Xenophon. — Loquor quod res est.

Cyprianus. — Parentes divites plus surripiunt, quàm largiuntur 
filiis.

Xenophon. — Ipsis quid auferunt?

Cyprianus. — Omnem laudem et commoditatem.

Xenophon. — Parentes darent filiis, citius quàm adimerent.

Cyprianus. — Ut tu reris.

Xenophon. — Amabo, effare quid filiis demunt?

Cyprianus. — Virtutem, qua nihil est in mundo præstantius.

Xenophon. — Dicta tua non teneo.

Cyprianus. — Vis ut tibi tanquam Davo Terentiano apertius 
loquar?

Xenophon. — Volo et desidero.

Cyprianus. — Divites suis filiis plus æquo indulgent.

Xenophon. — Indulgentia ista quid obesse potest?

Cyprianus. — Quintilianus inquit, quòd et corporis et animi 
nervos omnes corrumpit mollis illa educatio.

Xenophon. — Age, quomodo indulgent?

Cyprianus. — Errantes non puniunt, neque à præceptoribus eos 
corrigi volunt.



————

Quis noster sit Amicus.


Albertus & Bruno.

Albertus. — Miser homo nunc est, qui rerum est expers humanarum.

Bruno. — Quis esset illarum rerum rudis?

Albertus. — Proh dolor, tales reperies complures.

Bruno. — Quos vocas tu humanarum rerum ignaros?

Albertus. — Hosce quibus facilè imponitur.

Bruno. — Nonnunquàm prudentissimo cuique dantur verba.

Albertus. — Sortem mundi qui calluerit pulchrè, sibi cavebit.

Bruno. — Nostíne dicterium, Homerum quandoque dormitare?

Albertus. — Inter homines agenti vigilandum est strenuè.

Bruno. — Tenduntur tum nobis semper insidiæ?

Albertus. — A multis nobis insidiatur, etiam quos amicissimos 
credimus.

Bruno. — Amici illi personati sunt.

Albertus. — Apparent fautores coràm, sed clam mordent, et 
pungunt instar felium.

Bruno. — Effingunt pulchrè naturam felis.

Albertus. — Amicus est res nobilissima sed rarissima.

Bruno. — Unico tamen munusculo amicus adipiscitur.

Albertus. — Iste muneris, non nostri est amicus.

Bruno. — Verùm quem æstimabimus amicum?

Albertus. — Neminem festinanter et temere.

Bruno. — Quando? oro instrue me.

Albertus. — Quem diutino convictu intus et in cute noverimus.

Bruno. — Intus aliquem noscere difficillimum est.

Albertus. — Longa consuetudo arguit, qualis sit à talis ad 
verticem, albus an ater.

Bruno. — Multi Crocodili naturam habent, aliud vultu, aliud 
corde gerentes.

Albertus. — Verum est, ideo Momus Deus reprehensorius carpebat 
naturam, quòd hominem occluso pectore crearit, quòd cordis 
alterius nos lateret cogitatus.

Bruno. — Cordium si quis explorator esse posset, facilè amicum 
verum agnosceret.



————

Quis nobis sit inimicus.


Critolaus & David.

Critolaus. — Ô tu hominis somnium, non homo.

David. — Tu me hominem esse negas?

Critolaus. — Nego et manibus et pedibus.

David. — Confirma quod dicere audes.

Critolaus. — Quia brutis minus sapis.

David. — Bruta, sapiúntne?

Critolaus. — Provident diligentius sibi, quàm tu tibi.

David. — Curam mei quantum possum gero.

Critolaus. — Factis istud, verbis non præstas.

David. — Ubi tum mihi incommodo?

Critolaus. — Quòd cuilibet homini æquè credis.

David. — Non crederem amicis?

Critolaus. — Amicos quos æstimas, inimici veri sunt.

David. — Id Dii prohibeant.

Critolaus. — Coràm tibi blandiuntur, rodunt à tergo.

David. — Hoc si agnovero, deferam eos.

Critolaus. — Percipies vereor non sine periculo.

David. — Argus ero quò me non fallant.

Critolaus. — Actum est, diu in casses eorum incidisti.

David. — Adhuc tamen liber sum.

Critolaus. — Corpore liber es, sed emolumento captus.

David. — Nocumenti adhuc sentio prorsus nihil.

Critolaus. —Percipies more Phrygum serus nimiúm.

David. — Tu si amicus es, præmoneas, quo mihi caveam commodius.

Critolaus. — Sed me apud eos non prodas velim.

David. — Silebo ac lapis iste.

Critolaus. — Fœdus inierunt te deplumandi, quoad possent.

David. — Id ipsis prohibebitur, quia parum mihi restat quod dem.

Critolaus. — Id modicum si perdideris, nudus esses totus, ipsos 
desere.

David. — Diutius eis non convivam.



————

De monasterii & religionis ingressu.


Georgius & Hermannus.

Georgius. — Éstne tibi præfixum, quo pacto senium ages?

Hermannus. — Est præscriptum diutissimè.

Georgius. — Ipse adhuc incertus sum, quam subeam senii 
conditionem.

Hermannus. — Præscire illud deceret tanquam metam in quam 
curritur.

Georgius. — Quo studio senectutem tu transiges?

Hermannus. — Pietatis studio et religionis.

Georgius. — Fovebis in senio cultum religionis?

Hermannus. — Sic stat sententia.

Georgius. — Monachíne assumes personam?

Hermannus. — Cuculla me vestiam.

Georgius. — Habitus maximè convenit senili corpori.

Hermannus. — Quî id putas?

Georgius. — Nam senectutem frigidam calere facit.

Hermannus. — Ob id eam non induam.

Georgius. — Qua spe ductus religionem ingrediêris?

Hermannus. — Ob vitæ consequendum commeatum.

Georgius. — Pessimam habes propositi metam.

Hermannus. — Plurimi tamen ducti ea causa, mundo se abdicant.

Georgius. — Satius esset cœnobia illos non invisere.

Hermannus. — Emanere eorum gulæ non conferret.

Georgius. — Prodesset tamen animæ.

Hermannus. — Corporis gerunt curam, animam Deo committunt.

Georgius. — Deo, non ventri ut serviatur, monasterium est 
ingrediendum.

Hermannus. — Hui, indulgendum est nonnihil et gulæ.

Georgius. — Quæ te Erinnys agitat, quòd nunc temporis monachatum 
cogitas?

Hermannus. — Ardeo illius vitæ desiderio, quî fiat ignoro.

Georgius. — Conspicísne, quomodo passim nunc monachi solitas 
deponunt personas?

Hermannus. — Audio quòd undique se nudant cucullis.

Georgius. — Non frueris illorum insania, detestaris monasticam 
vitam?

Hermannus. — Non citò fugiendum est, quod execrantur homines 
nihili.

Georgius. — At expertis credendum, religiosam vitam commutant 
mundana, tanquàm meliori.

Hermannus. — Ipsi voluptate delectantur, ideo in mundum redeunt, 
quò ipsa potiantur uberius.



————

Non omnes doctos esse qui capite redimiti sunt rubeo tegmine.


Iupiter & Ludolphus.

Iupiter. — Hodie aliquid vidi, quod portenti loco habeo.

Ludolphus. — Ecquid istud fuit?

Iupiter. — Fortassis tibi non novum.

Ludolphus. — Dicam, postquàm audiero.

Iupiter. — Imberbem adolescentem magisterii opertum diademate.

Ludolphus. — Quid tecum tacitus cogitabas?

Iupiter. — Vix adultum, in literis tantùm profecisse.

Ludolphus. — Stultus cogitatus fuit.

Iupiter. — Prudenter volvebam hoc mente, nam multos novi annis 
plurimis confectos, et nondum illum erant magistratum adepti.

Ludolphus. — Unde faciebas istum in peritia longè progressum?

Iupiter. — Capitis redimiculum id me docuit.

Ludolphus. — Æstimas tu ab amictu eruditum?

Iupiter. — Quid aliâs loquitur istud capitis velamen, quàm 
hominis ingenuam doctrinam?

Ludolphus. — Sæpe inscitiæ est lenocinium, non eruditionis 
index?

Iupiter. — Ô quantum hactenus spe vana me lactatum video!

Ludolphus. — Quomodo tibi impositum est?

Iupiter. — Prosequutus sum honore et laude omnes capite velatos 
insigniter.

Ludolphus. — Ah, rerum humanarum rudis es.

Iupiter. — Quî ipse scivissem eos inscios, quum tiara prodirent 
erudita?

Ludolphus. — Nostín’ adagium? Nartecophori multi, Bacchi verò 
pauci.

Iupiter. — Proverbii quid istud est?

Ludolphus. — Multi aliud apparent, quàm intus sunt.

Iupiter. — Unde tu periculum sumis alterius eruditionis?

Ludolphus. — Si multa docet, vel doctè agit.

Iupiter. — Etiam si magisterii pileolo non sit opertus?

Ludolphus. — Hedera viridis vinum nihil commendat, ita neque 
amictus pretiosus animi nobilitatem.



————

Quibus sit utendum verbis, dum aliquid à Præceptore flagitatur.


Marcus & Nero.

Marcus. — Instar folii trepido, dum præceptor mihi est 
conveniendus.

Nero. — Cur tremis? éstne tantus tyrannus?

Marcus. — Non, sed aliud mihi timorem incutit.

Nero. — Audaculus tamen homo soles esse.

Marcus. — Apud præceptorem mihi semper animus in pedes labitur.

Nero. — Verecundari decet discipulum apud instructorem suum.

Marcus. — Vereor ideo, Latinè nescio, ut decet, loqui.

Nero. — Non te labentem lingua secus docet?

Marcus. — Instruit quidem, sed semper asinum me vocat, ubi 
loquendo cado.

Nero. — Sic incutit tibi inscitiæ pudorem.

Marcus. — Verax es, nusquam nisi apud cum sermonis solicitus 
sum.

Nero. — Eo pacto quandoque integrè Latinè loqui disces, et minus 
errare.

Marcus. — Ea spe ducor.

Nero. — Ista non frustraberis confidentia.

Marcus. — Certiorem me redde, quomodo precabor ab ipso exeundi 
veniam, dum cacaturio.

Nero. — Rogo veniam exonerandi ventrem.

Marcus. — Dum urina urgeor?

Nero. — Precor facultatem ad evacuandam vesicam.

Marcus. — Quando domi mihi est manendum?

Nero. — Opto consensum emanendi è gymnasio, per occupationes 
adesse nequeo.

Marcus. — Si mihi ad prandium est vocandus præceptor?

Nero. — Colende præceptor, parentes mei te in prandium vel 
cœnam, convivam petunt.

Marcus. — Excusaturus me quòd non interfui lectioni, per 
parentum iussa?

Nero. — Ignoscas oro colende præceptor meæ absentiæ, quia præsto 
esse non potui, per parentum negotia.



————

De ovis colligendis circa Paschatis ferias.


Aristophorus & Buttubata.

Aristophorus. — Quid struis, suppingis tu calceos?

Buttubata. — Suppingo, ita pecuniam mihi servo.

Aristophorus. — Quam pecuniam?

Buttubata. — Dandam suppactori calceario.

Aristophorus. — Veteres quid resarcis calceos? mercare novos.

Buttubata. — Ære laboro.

Aristophorus. — Tantum bene haberes argenti.

Buttubata. — Crumenam meam potius te nosco.

Aristophorus. — Est tibi animus aliquò proficiscendi, quòd 
calceos reficis?

Buttubata. — Faciam iter rus versus ad dies aliquot.

Aristophorus. — Ruri quid exequêris?

Buttubata. — Hoc tempore annuo rusticari soleo.

Aristophorus. — Etiam emolumentum consequitur?

Buttubata. — Imò integri mensis victum.

Aristophorus. — Commeatus iste quis est?

Buttubata. — Ovorum magnam copiam congrego.

Aristophorus. — Multitudinem ovorum, an apud sepes olentium?

Buttubata. — Ista palatum meum non delectant.

Aristophorus. — Colligísne ova gallinacea?

Buttubata. — Coacervo utique à rusticanis mulierculis.

Aristophorus. — Cantas ante fores, vel precaris instar mendici?

Buttubata. — Cano hymnum, quem vocant: CHRISTE qui lux.

Aristophorus. — Iubent etiam quandoque ab ostio te abire 
immunem?

Buttubata. — Sæpe, sed blandior ipsis, quousque stipem 
porrigunt.

Aristophorus. — Nihil tibi præter ova præbent?

Buttubata. — Nonnunquam et pingue farcimen.

Aristophorus. — Solésne comitatus ire collectum ova?

Buttubata. — Interdum solus, ubi Theseus mihi defuerit.

Aristophorus. — Quid si me socium sumeres itineris?

Buttubata. — Placebit mihi.

Aristophorus. — Animo et meo arridet.



————

Nusquam nunc tutam esse Fidem.


Iodocus & Matthæus.

Iodocus. — Lamentarísne?

Matthæus. — Non lamentarer? sanguinem penè flerem.

Iodocus. — Accidit tibi quippiam exitii?

Matthæus. — Ah, mali magna turba.

Iodocus. — Impertias mihi verbis ut tibi condoleam.

Matthæus. — Tuum nihil mihi proderit condolere.

Iodocus. — Solatium est in miseris amicus compatiens.

Matthæus. — Mallem ego iuvantem quàm contristantem.

Iodocus. — Detege mihi mœrorem.

Matthæus. — Fides pollicita mihi non servatur.

Iodocus. — Quid promissi tibi est factum?

Matthæus. — Adminiculum victus totius vitæ meæ.

Iodocus. — Ecastor, si factum fuisset secutum verba, in cœlo 
esses.

Matthæus. — Nunc autem et à spe et promisso decidi.

Iodocus. — Animum ne despondeas, si quid pollicitum est, fortè 
bellè servabitur.

Matthæus. — Quantum intelligo, facta non sequentur verba.

Iodocus. — Nescis divitum animos, volunt sibi supplicari.

Matthæus. — Precatus sat sum.

Iodocus. — Ores demum per amiculos, isti ocyus exaudientur.

Matthæus. — Rete tendam per amicissimos.

Iodocus. — Eos mitte, qui isti sunt intimi, qui promisit.

Matthæus. — Cogitaram id antea diu.

Iodocus. — Verùm ne differas: nam semper nocuit differre 
paratis, et mora sua cuilibet est nociva.

Matthæus. — Quamprimùm opportunum fuerit, periculum faciam.

Iodocus. — Faxit Deus ut alea tibi prosperè cadat.

Matthæus. — De isto mihi optato gratiam habe.



————

Quòd obsequium amicos veritas odium pariat.


Gysbertus & Cornelius.

Gysbertus. — Terentii Comœdiæ súntne unquam tibi lectæ?

Cornelius. — Sæpiusculè, et adhuc indies leguntur.

Gysbertus. — Excerpis etiam elegantiora quædam dicta?

Cornelius. — In hoc raptitius est mihi liber.

Gysbertus. — Obsequium amicos, veritas odium parit, cuius 
Comœdiæ est verbum?

Cornelius. — Primæ, scilicet Andriæ.

Gysbertus. — Videtúrne tibi esse poëticum dictum?

Cornelius. — Nequaquam, sed Delphicum oraculum.

Gysbertus. — Paris tu semper amicos obsequendo?

Cornelius. — Inimicos nunquam nactus sum officio.

Gysbertus. — Obsequia tamen sæpe ingrata sunt.

Cornelius. — Ingrata quæ sunt non merentur obsequia dici.

Gysbertus. — Verùm pessimi sunt homines, qui obsequiis 
irritantur ad nocendum, ut inquit Cicero.

Cornelius. — Istas bestias, non homines dicerem.

Gysbertus. — Ego ipsis beluam præponerem.

Cornelius. — Quare?

Gysbertus. — Bestiæ agnoscunt pietatem exhibitam eis.

Cornelius. — Canes præcipui grati sunt.

Gysbertus. — Miserum est sanè, homini obsequendo operam ludere.

Cornelius. — Præstaret otiosum fuisse.

Gysbertus. — Sed quomodo veritas parit odium?

Cornelius. — Dum alteri dicitur quod ipsum aceto perfundit.

Gysbertus. — Tangitur hominibus ulcus veritate?

Cornelius. — Multis verò sermone movetur bilis et Anagyris.

Gysbertus. — Illorum salus est desperanda (teste Cicerone) 
quorum aures sunt occlusæ veritati.

Cornelius. — Per Herculem nocuit semper suo nutu, et non aliorum 
consilio, singula gerere.



————

Convivium Bacchanale, sive ultima cœna dierum Lupercalium.


Hospes, Uxor, Puer, Servus, Convivæ, Martinus, Arnoldus & 
Citharœdus.

Hospes. — Ô uxor meum corculum, in cœnam quid parabis obsonii?

Uxor. — Nihil, nisi huius prandii reliquias mensæ imponam.

Hospes. — Id dedeceret, nihil habere carnis recentis et vix 
elixæ.

Uxor. — Quid ob unicam cœnam obsonatum irem?

Hospes. — Convivas nonnullos vocavi, hos oportet lautis exponere 
lancibus.

Uxor. — Quos?

Hospes. — Dominum Martinum, et Magistrum Arnoldum filii nostri 
instructorem, tu fortassis et umbræ aliqui accedent.

Uxor. — Qui isti essent umbræ?

Hospes. — Personati qui amicos hoc vesperi invisunt.

Uxor. — Larvis opertis hac nocte limen nostrum non patebit.

Hospes. — Nunc meum deliciolum, focum instrue carne elixanda, et 
veru gallinas duas in cœnam nobis coque.

Uxor. — Servum iube, ut à laniis armum ovillum ferat.

Hospes. — Heus tu serve ubi latitas?

Servus. — Adsum here.

Hospes. — In macellum i celeri gressu, ac carnis ovinæ fer 
talenta sex.

Servus. — Ibo ac velox.

Uxor. — Ego enectum gallinas vado.

Hospes. — Id facito.

Puer. — Noctescit pater, feram vinum in tempore, non tutum erit 
in tenebris vicatim cursitare.

Hospes. — Hîc pecuniam sume in manus quatuor mensurarum, 
quamlibet sedecim mercaberis obolis, dicas matri ut singula 
percoquat, ego mox à somno surgam.

Puer. — Efficiam quòd fiat ut iubes.

Uxor. — Expergiscere marite, statim aderunt convivæ, quinta 
sonuit.

Hospes. — Nunc me erigam: serve vade visum ubi morentur invitati 
à me, an emanere velint?

Servus. — En aliâs testudineo veniunt gradu.

Hospes. — Nunc tu mensam ocyus singulis para et instrue.

Servus. — Dicto citius instructam reddam.

Hospes. — Gratulor vestro adventui mei convivæ.

Convivæ. — Tibi sit gratia.

Hospes. — Ubinam latet tempus Lupercale?

Convivæ. — Ignoramus, abire, nósque deserere parat.

Hospes. — Prius in ipso hilarem ducamus compotatiunculam.

Convivæ. — Ideò huc detulimus pedes, et istud nostrum villi, 
precamur boni consulas.

Hospes. — Hui, nimium est, suffecisset medium: quis epotabit?

Convivæ. — Ebibemus sine sudore, prolixam adhuc agemus 
compotationem ante digressum.

Hospes. — Abluite singuli manus et discumbite, in tempore 
incipiamus, quo hilaritati sat restet spatii.

Convivæ. — Heus puer, adésdum, consecra cœnam.

Puer. — Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Puer. — Quicquid appositum est, et quicquid apponetur, benedicat 
nobis ille, qui sua largitate pascit universa. In nomine Patris, 
et Filii, et Spiritus sancti.

Convivæ. — Amen.

Hospes. — Nunc in cibum manus iniicite, quoad lautiora 
afferentur.

Convivæ. — Nostri muneris non erimus nescii.

Hospes. — Calices reple vino tu serve, ut stas tanquàm Marpesia 
cautes?

Martinus. — Bibere plus appeto quàm edere, hunc ego exorbebo 
calicem.

Uxor. — Interbibendum est, ne in stomacho cibus putrescat: 
marite, hoc te salutabo poculo.

Hospes. — Tibi non incommodet ipsius haustus.

Arnoldus. — Et ego Martine. hunc cyphum tibi propino.

Martinus. — Saluti sit tibi.

Hospes. — Ut ita Chrysippum agitis? non delectat vos cibus?

Convivæ. — Iuvat plurimùm, sed esurimus modicè.

Hospes. — Hoc vitrum volo quisque ordine exiccet, ego glaciem 
secabo, et classicum canam.

Convivæ. — Et nos post te ipsum elambemus.

Hospes. — Age hunc tibi propino Martine, vide ut æquali mihi 
respondeas haustu.

Martinus. — Non recuso.

Hospes. — Ubi cyphus sistit? cur non obambulat? puellulæ istæ 
siti pereunt.

Arnoldus. — Epotavimus ipsum omnes, in uxore tua moratur.

Uxor. — Ego ipsum exhauriam, ubi hunc bolum peredero.

Hospes. — Serve, tolle hæc, ac alia affer edulia, muta quadras, 
et mundas redde.

Uxor. — Marite, excipe convivas ut moris est, ad carnes tostas.

Hospes. — Adventus vester me delectat, ad has gallinas et 
buccellam carnis porcinæ in veru paratam vos vocavi, oro æquo 
accipite animo: si parcus et modicus est cibus, largior erit 
potus.

Convivæ. — Ô hospes apparatum lautiorem quàm opus fuisset 
fecisti, non debueras nostri causa diem festum instituisse.

Hospes. — Tempori inserviendum est nonnihil, dierum licentia et 
patinarum exigit lautitiam. Arnolde, hunc calicem ad imum usque 
tibi præbibo.

Arnoldus. — Prosit tibi. Martine hoc poculum tibi præbibo, ut et 
tu deinde exorbeas.

Martinus. — Præbibitis nulli quàm mihi, video, quid monstri 
alitis? creditis me metam esse, in quam dirigantur pocula, ut 
sagittæ in scopum? Citharœde hoc cyatho te adorior, ut nobis à 
cœna dulcem exhibeas citharæ pulsum.

Citharœdus. — Accipiam abs te libenter.

Hospes. — Serve, affer bellaria, video convivas anhelare 
choream.

Martinus. — Nos viri non, fortè hæ nymphæ saliendi amore ardent.

Hospes. — Mox surgemus.

Uxor. — Edant prius, ut ita maturare conaris?

Arnoldus. — Quis usque, ut vultur edere potest?

Martinus. — Si visum fuerit hospiti, tollatur cibus.

Hospes. — Fiat. Puer adsis, et hymnum postremum recense.

Puer. — Gratias dicimus Deo trino in personis, uni in essentia, 
qui sua immensa potentia condidit omnia, gubernat universa, qui 
nos indignos famulos hoc vesperi suo pavit munere, ipse nobis 
largiatur, ut post hoc exilium secum in æternum fruamur cœlitum 
lætitia, suóque potiamur conspectu per IESUM Christum.

Convivæ. — Amen.

Hospes. — Habeo vobis convivæ humanissimi, gratiam, quòd ad hoc 
conviviolum meum exiguum dignati sitis venire, oro lubenti 
accipite animo quæ præsto fuêre, vice alia delicatiora exhibebo.

Convivæ. — Grati erimus, et quandoque par pari referemus.

Hospes. — Cytharœde nunc fac resonare citharam.

Citharœdus. — Laudare nescio: nisi cantus agrestes et rusticos, 
non regios.

Hospes. — Id refert nihil: nescis illud Bebelii: Cuiuscunque 
fistulæ cantus valet amanti choreas?

Citharœdus. — Age, et salite, ipse ludam.

Martinus. — Ipse sat choreæ fessus sum.

Hospes. — Uxor instrue rursus mensam stribiliginibus et aliis 
bellariis mellitis, ac saccharo conditis.

Uxor. — Omnia diu sunt parata.

Hospes. — Nunc venite vos convivæ ad has stribiligines, sumemus 
nocturnam comessationem, hora exigit. Si quem hoc halec delectat 
salsugine erutum, attingat.

Convivæ. — Nunc præsto est ieiunium.

Hospes. — Cras in prandio rursus unà auspicium sumemus temporis 
esurialis, in his meis ædibus, sicuti nunc invicem peregimus 
dies Lupercales.

Convivæ. — Tu vale in crastinum.

Hospes. — Valete et vos: faxit Deus, ut anno abhinc proximo 
rursus unà simus lætiores, et minus delictis contaminati, ac 
interim crebro.

Convivæ. — Id Dii superi et nobis et tibi concedant.

Finis.



————

Hermannus Schottennius Hessus studiosae Iuventuti S.P.D.


Quæ renascuntur, nosti, tenera et studiosa iuventus, immutantur 
paululùm, novíque aliquid secunda nativitate accipiunt. Sic 
homines per baptismum renati, mundi ab originali peccato fiunt. 
Phœnix unica avis Arabiæ, igne seipsam comburens, renascitur 
iunior et pulchrior: veluti serpentes pelliculam vetustam, per 
angustam arborem repentes, deponunt, tandémque à rugoso senio 
liberantur. Nihilque usque adeò est quod renascendo, vel 
temporis progressu non immutetur, lepidiúsque et candidius 
reddatur. Ideo et mihi nuper, quum hæ confabulationes denuò à 
Typographis essent excudendæ, placuit ut prodirent elimatiores, 
locupletatǽque triginta conviviis sequentibus. Convivia addidi, 
non collocutiones pueriles. Quicquid enim agitur inter homines 
dum otiantur, poculis indulgetur, nam inde amicitia oritur, 
odium et mœror discutiuntur, hilaritas et benevolentia mutua 
acquiruntur. Auxi his conviviis, grandibus dictis descriptis, ut 
et tu adolescas, grandescásque sermone adultorum, non semper 
puerum sones loquendo. Vale.

Coloniæ, Millesimo quingentesimo vigesimo sexto.



————

Convivium Thelesphorianum, sive Esuriale.


Hospes, Uxor, Puer, Servus, Convivæ, Martinus & Arnoldus.

Hospes. — Súntne obsonia mox percocta et matura esui?

Uxor. — Fermè, iube sterni mensam.

Hospes. — Heus puer, ubi latitas?

Puer. — Adsum here.

Hospes. — Mensam suo apparatu decorato, statim convivæ aderunt, 
nam prandendi hora imminet.

Puer. — Expediam festinanter.

Hospes. — Tu serve vinum prome hornum et bimum, ac absynthio 
condîtum.

Servus. — Efficiam domine.

Hospes. — Cervisiæ quoque unum aut alterum poculum.

Uxor. — Omnia edulia sat cocta sunt, accubitum iremus si 
adessent convivæ.

Hospes. — Spero quòd actutùm advenient, ostium credo pulsant. I 
puer, resera fores.

Puer. — Ibo, en adestis, herus vos moratur.

Convivæ. — Ipsi iam adsumus. Salvus sis hospes noster, ut vales 
hoc esuriali tempore?

Hospes. — Valeo pugilicè, salvi et vos sitis: vestrum adventum 
desiderabam, ilico manus abluite, et accumbite mensæ.

Convivæ. — Faciemus, primus tu accumbe.

Hospes. — Hic in sella mihi est locus. Puer, benedic prandium.

Puer. — Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Puer. — Quicquid appositum est, apponetúrque cibi et potus, 
benedicere et conservare velit dextera CHRISTI, sumentibúsque 
salubre reddere. In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Convivæ. — Amen.

Puer. — Pater noster.

Hospes. — Orationem dominicam et salutationem angelicam quisque 
secum oret. Nunc cibo fruimini, alius non est quàm hesterno 
vesperi cibus edendus.

Convivæ. — Sic dierum conditio exigit.

Hospes. — Hoc iusculum pisarum exorbete, conferet cerebro, et 
stomacho non oberit.

Convivæ. — Proderit per Herculem, medebitúrque dolori capitum 
nostrorum ex hesterna compotatione contracto.

Hospes. — Ideò imbibite ipsum dum calet et fervet. Nunc haleces 
has edite, elixas aut tostas.

Convivæ. — Desidiosi non erimus.

Hospes. — Edite et bibite, vobis non ministrabo: incommodabit 
vestro ventri, si à cibo quieveritis. Serve aliud edulii affer, 
mundósque orbes redde. Nunc de hoc vino absynthio condito, 
singuli primum facietis haustum, salubre est. Præbibo tibi 
Martine, tu proximo tuo propines.

Martinus. — Non obsit tibi bibenti.

Hospes. — Arnolde tibi præbibo.

Arnoldus. — Sit salutiferum.

Hospes. — Ordine quisque lambat de ipso. Ut sic abstemii estis? 
neque potu, neque cibo utimini alacriter, fortè hic cibus vos 
parum delectat.

Convivæ. — Ab hesterna cœna adhuc saturati sumus.

Uxor. — Obsonia hæc palato non adeò arrident, ut quæ 
Lupercalibus diebus edimus.

Martinus. — Tempori serviendum est, cuticulam hactenus 
curavimus, nunc genium fraudare oportet.

Hospes. — Breve est tempus, homini sano curriculò abibit.

Arnoldus. — Bene valenti, et piscium copia abundanti, non his 
quibus panis nudus est rodendus.

Uxor. — Diligenti Deum nihil est difficile.

Martinus. — Verum est, nam ut Plautus inquit: “Amor condimentum 
est, amara dulcia faciens”. Sed admiramur quis primus hoc 
esuriale tempus sancivit.

Hospes. — Maiores nostri, sanctique Patres Ecclesiæ, et 
Pontifices in exemplum Prophetarum et CHRISTI, qui se ieiunio 
macerarunt.

Arnoldus. — Cur est vocatum tempus “Thelesphorianum”?

Hospes. — Aiunt Thelesphorum Papam Quadragesimam sic 
instituisse, ut ab Ecclesia peragitur.

Arnoldus. — Quid prodest tamen?

Hospes. — Vitia corporis comprimit, animam salvat, ventri 
pestem, crumenæ commodum, et crapulae decoctionem affert.

Martinus. — Cur non indictum est oleum, ut butyrum et lacteus 
cibus?

Hospes. — Lac et butyrum naturæ sunt sanguineæ, nam lac est 
sanguis vaccarum, colore tantum mutato, sed oleum nihil in se 
carni affine habet.

Arnoldus. — Quare à cibis quibusdam arcemur, non autem ab aliquo 
potus genere?

Hospes. — Sic nostris placuit maioribus, et non tantum saginat 
potus ac cibus.

Uxor. — Loquendo tempus teritis, et interim cibus frigore 
corrumpitur.

Hospes. — Quisque strenuè edat et potitet, ipse nullius edulii 
sum cupidus, nam stomacho non admodum valeo.

Martinus. — Et nos parum bene valemus.

Hospes. — Puer tolle hæc, et nuces, pyra, ac ficus affer, et 
libum mellis. Arnolde, hoc cypho te adoriar.

Arnoldus. — Bibe salubriter.

Hospes. — Puer, singula conde, et hymnum postremum dicito.

Puer. — Quicquid sumpsimus potus ac cibi, id nobis salutiferum 
reddat ille, qui unus est salus omnium.

Convivæ. — Amen.

Hospes. — Vos convivæ boni et æqui accipite, quæ præsto fuêre, 
meliora obsonare non potuimus.

Convivæ. — Tu gratiam habe.

Hospes. — Gratulor vestro adventui.

Convivæ. — Grati nostro nomine tibi sint superi.

Hospes. — Nunc vos amici gratiarum actionum haustum bibite 
singuli.

Convivæ. — Tu nunc vale, nos nostros repetemus Penates, 
quandoque par referemus.

Hospes. — Diu relatum est.



————

Pythagoricum Convivium.


Pythagoras, Hospes, Discipuli, Convivæ.

Discipuli. — Salute te impartimur plurima, vir sapientissime.

Pythagoras. — Eam et vobis opto.

Discipuli. — Esset nobis nonnihil tecum colloquendum, si audire 
velles.

Pythagoras. — Audiam lubentissimè, cur venistis? dicite.

Discipuli. — Adsumus, cupidi literarum, quas sub tua cupimus 
discere ferula, si in discipulos nos habere velis.

Pythagoras. — In meam instructionem admitto nullum, nisi ipsius 
indolem et Minervam sim exploratus.

Discipuli. — Quo tum ignotorum experimentum accipis, ingenia 
qualia habeant?

Pythagoras. — Istud vestra refert nihil.

Discipuli. — Quibus infœcunda contigit Minerva, eósne instruere 
laboras?

Pythagoras. — Illos colendos non suscipio, non minus ac agricola 
sterilem terram, quia laborem luderem.

Discipuli. — Non possent literis imbui infeliciter nata ingenia?

Pythagoras. — Instruuntur opera magna, sed profectu pusillo aut 
nullo. Agri enim non fertiles, et si curantur, non tamen fruges 
proferunt.

Discipuli. — Precamur colendissime Philosophe, nos in tuorum 
discipulorum gregem suscipias.

Pythagoras. — De vestris ingeniis prius periculum sumam, an apti 
sitis literis, tum instruendos assumam.

Discipuli. — Auscultabimus tuis dictis ad unguem lubentissimè.

Pythagoras. — Prandebo, modò meæ adsitis mensæ, tum huius 
gymnasii mei ritus et leges cognoscetis.

Discipuli. — Parebimus tuo verbo.

Pythagoras. — Puer, mensam cibo præpara, prandendi hora est. 
Adolescentes vos mensæ assidete, ego hîc accumbam. Cibum 
consacremus. Omne quo vescemur modò, cibum et potum nobis 
benedicere velit Iupiter, cœlitésque omnes, in nomine ipsius qui 
trinus est in personis, sed unus in essentia.

Discipuli. — Amen.

Pythagoras. — His obsoniis vulgaribus pisis, pyris, pomis, 
potúque vilissimo esurientes vos alite, non alium cibatum hæc 
mensa habere solet.

Discipuli. — Nunquàm carnes neque pisces?

Pythagoras. — Minimè gentium, essemus usque adeò immanes et 
impii, ut victitaremus carnibus animalium et piscibus!

Discipuli. — Esset illud impium et immane?

Pythagoras. — Detestabilissimum est humanæ naturæ.

Discipuli. — Passim tamen locorum bis cibis aluntur homines.

Pythagoras. — Aliud Philosophia nos docet, quæ ab istis nos 
detrahit, brutorum vesci carnibus et piscibus, maximè impium 
est.

Discipuli. — Quare? doceas nos illud humanissime præceptor.

Pythagoras. — Nos Philosophi dicimus animas esse immortales, et 
post mortem animalis in aliud transire corpus, ideo si carnibus 
beluinis vescerer, timerem mei patris animam ne devorarem.

Discipuli. — Cur piscibus tum abstinere soles?

Pythagoras. — Piscis animal innocuum est, nihil exitii hominibus 
inferens: ideo in ipsum nostri morsibus sævire non decet.

Discipuli. — Vesceris aliis cibis omnibus?

Pythagoras. — Famem discipuli mei et ego sedamus alimento 
perquàm exiguo et vili.

Discipuli. — Difficile nobis erit assuescere tam tenuiter 
victitare, qui laute hactenus apud parentes aliti sumus.

Pythagoras. — Ferenda sunt vobis complura, si scientiae metam 
cupitis, nam patientia Philosophiae est radix et fulcimentum.

Discipuli. — Quibus legibus tui sunt addicti discipuli?

Pythagoras. — Variis, uni tamen præcipuè.

Discipuli. — Quæ illa est?

Pythagoras. — Ut per quinquennium taceant.

Discipuli. — Cur ipsis loqui prohibes?

Pythagoras. — Ideo ut tacendo audiant, et discant ab aliis quid 
sit loquendum, antequam ipsi verba proferant.

Discipuli. — Difficillima factu nobis ista videntur.

Pythagoras. — Viribus vestris si non conveniunt, alium 
præceptorem quærite.

Discipuli. — Experiemur quid vires nostræ possint, et quid ferre 
recusent.

Pythagoras. — Sic facite, strenuèque me docente literas discite.



————

Philosophica mensa.


Plato hospes, Aristoteles, Cicero, Demosthenes, Convivæ & 
Minister.

Plato. — Mensam ac patinas accedite literarum fervidissimi 
adolescentes, iamdudum fortassis fame vobis crepuerunt 
intestina.

Aristoteles. — Esuriei adhuc sentio nihil.

Cicero. — Et ipse nondum famelicus sum.

Demosthenes. — Libros legendo, esuriem prorsus non sensi.

Plato. — Ô nobiles literarum cultores, qui chartis animos et 
corpora farcîtis, mensæ nunc accumbite, cibóque corporeo naturam 
fulciatis.

Aristoteles. — Præsto sumus venerande præceptor.

Plato. — Serve edenda nobis tuis precibus consecra.

Minister. — Quæ iam sumemus edulia, ea et nos benedicat qui 
creavit universa, terram, mare, cœlum, omniáque in ipsis 
contenta, mortuorúmque resurrectionem faciet, unus in essentia, 
licet cum populo sit dicendum multos esse Deos, unus autem verus 
est, qui dapem hanc nostram benedicat.

Convivæ. — Amen.

Plato. — Esuriens nunc edat, non famelicus, edere non tentet, 
nam nocivus est omnis cibus, qui præter famem vel editur, vel ad 
edendum illectat.

Aristoteles. — Palato cibum inferam, tum experiar an sibi 
sapiat.

Plato. — Potum præbe tu Endimion, ut stas cogitabundus? Hac 
lance latrantem sedate stomachum eduliis, ultrà nihil habebitis 
quàm bellaria.

Cicero. — Abundè satis erit, neque vultures vel lupi sumus.

Plato. — Potu hoc tenui et vili cibum subsidere facite.

Demosthenes. — Curabitur.

Plato. — Potus est non nectareus, sed Philosophicus, rationem 
bibendi non adimens, nec corpora debilitans.

Aristoteles. — Convenit literis deditis, aliâs Minerva 
debilitata scientiæ fulcimentum laberetur.

Plato. — Puer patinam tolle, et bellaria appone, butyrum, 
caseum, nuces, et poma, mundásque quadras. De his edite epulis, 
si prior patina minus vestris arriserit palatis.

Cicero. — Oppidò meis placuit faucibus.

Plato. — Edite perniciter, ne hîc moremur diutissime.

Demosthenes. — Eruditissime Præceptor, exoptaremus unum à te, ut 
doceres quale debeat esse convivium Philosophicum vel 
literatorum.

Plato. — Quàm lubentissimè istud efficiam, vos quæ dicam 
sitientibus auribus accipite.

Aristoteles. — Advertemus diligenter.

Plato. — Convivium Philosophicum, vel literarium, vel 
literatorum, tenue erit cibis et frugale, sed prudentibus dictis 
et factis providis abundantissimum, operámque quilibet 
adhibebit, ut doctior surgat à mensa, quam ipsam accessit.

Cicero. — Quid si nullus fiat sermo doctus, Latinus et prudens?

Plato. — Convivium Philosophicum dicendum non erit.

Cicero. — Compotandóne certabunt poculis?

Plato. — Istud popularibus relinquant, ipsi literariis haustibus 
se invicem exhilarent.

Aristoteles. — Obsoniis quibus vescentur?

Plato. — Stomachum quæ non onerabunt, neque ingenii vires 
tollent.

Demosthenes. — Nunquam genio indulgebunt, largius bibendo et 
edendo?

Plato. — Ad pocula indulgere genio, quid aliud est quàm 
ingenium, memoriam, thesaurum scientiæ amittere et enecare?

Cicero. — Nihil convenit Baccho cum Pallade?

Plato. — Dissident odio maximo.

Demosthenes. — Tamen Bacchus excitare ingenium dicitur, cùm 
quisque ad pocula discere conatur, et Mantuanus dicit: “Fluit 
melior post pocula sermo”.

Plato. — Eruditorum est, longè à vulgo dissentire. Puer, hymnum 
à cibo profer.

Puer. — Qui nos pavit sua gratia, sit benedictus in secula.

Convivæ. — Amen.



————

Diogenicum Convivium.


Diogenes hospes, Alexander, Aristippus, Chrysippus convivæ.

Diogenes. — Quid ita admirabundus me aspicis tu rex Alexander?

Alexander. — Aspicio te, quòd ita dolio infides instar porci vel 
canis, quum cæteri homines in domibus suis tecto soleant 
agitare.

Diogenes. — Mores hi mihi arrident, placeant aliis sui ritus, 
mea non refert.

Alexander. — Ecquid petis à me Rege potente, totiúsque orbis 
domino?

Diogenes. — Prorsus nihil, quàm ut illud mihi non surripias, 
quod dare non potes.

Alexander. — Quod illud est?

Diogenes. — Stans ante dolium impedis solem, quòd vas meum non 
ingreditur, ideo discede, méque solis splendore potiri concede.

Alexander. — Discedam lubens, sed éstne quid edulii, quo hoc 
prandio stomachum satures?

Diogenes. — Tantùm adhuc habeo, quo me pascam, sed tibi tuíque 
similibus ventri deditis non famem expleret, sed ad edendum 
excitaret.

Alexander. — Dic cuius farinæ sit cibus?

Diogenes. — Frustum panis aridi, duri et mucidi, parúmque crudi 
et viridis oleris.

Alexander. — Non ad ignem coquis olus ipsum?

Diogenes. — Natura mihi ollam dedit, qua cruda coquo, digero, et 
corpori apta facio.

Alexander. — Quæ ista est olla?

Diogenes. — Stomachus in meo positus ventre, nunquam quiescens, 
semper laborans et fervens ad insumpti cibi decoctionem.

Alexander. — Frigidus cibus et crudus, non convenit homini, ut 
medici dicunt.

Diogenes. — Natura medicorum est optima.

Alexander. — Convivas nunquam vocas in hoc dolium tuum?

Diogenes. — Non, quia quibus ego delector et contentus sum, 
aliis hominibus displicent, et ab ipsis nauseant.

Alexander. — Prandebimus hodie tecum nos tres, ego, Aristippus, 
et Chrysippus, si non ægrè tuleris.

Diogenes. — Convivæ mihi si esse volueritis, esuriendum vobis 
erit, nam nihil est vestra delectans palata.

Alexander. — Tua erimus mensa contenti.

Diogenes. — Agite tum in terram discumbite, vel vestes 
substernite, neque lectos, neque sellas habeo.

Aristippus. — Esto, humi sedebimus, stratis tunicis, tu mensam 
obsoniis para.

Diogenes. — Mensa mihi est sinus, manus quadra, culter dentes.

Chrysippus. — Porrige nunc nobis edenda.

Diogenes. — Deum prius salutate orationibus vestris.

Alexander. — Tu ut hospes hymnum præfare.

Diogenes. — Deus totius universi creator, rector et gubernator, 
humani generis plasmator, pascens creata omnia, panem et olus ac 
aquam iam sumenda nobis benedicat.

Convivæ. — Amen.

Diogenes. — Nunc acri morsu istos panis bolos edite et rodite.

Alexander. — Hui, durus est nimiùm, dentes fermè elido mordendo.

Diogenes. — Hîc aquæ intinge, ut mollescat.

Aristippus. — Nihil pani addemus obsonii?

Diogenes. — De hoc crudo olusculo aliquid addite, vel sine 
obsonio ipsum comedite.

Alexander. — Obsonium ubi deest, insipidus est panis.

Diogenes. — Hîc in olla aliquid oleris elixi reconditum habeo, 
sed tepidum non est, illud edite.

Chrysippus. — Immunda est olla, nauseo aspicere, nedum ex ipsa 
edere.

Diogenes. — Si nauseas, mihi sinas, cui mel sapit.

Alexander. — Sitio, panis mihi labia exiccat.

Diogenes. — Pura ista lympha sitim comprime, alius mihi potus 
non est.

Alexander. — Ô tu miserrime Diogenes, qui huiusmodi victitas 
epulis!

Diogenes. — Miser non sum, natura quantum expetit edo et habeo.

Alexander. — Malo me adhuc Alexandrum esse et regem, quàm 
Diogenem et Philosophum pauperrimum.

Diogenes. — Et ego nollem è Diogene fieri Alexander.

Alexander. — Prorsus nihil aliud habes quod edamus?

Diogenes. — Pyra et poma nonnulla mihi adhuc sunt, sed acerba et 
dura.

Aristippus. — Illis non capimur, nam dentes hebetes faciunt. Tu 
vale, nos nostram revisemus aulam regiam et dapsiles lances.

Diogenes. — Abite, ego hîc in dolio naturæ rimabor effectus.



————

Aristippicum Convivium, sive Aulicum.


Aristippus hospes, Theophrastus, Crates, Anaxagoras, Diogenes & 
Minister.

Aristippus. — Ô Diogenes è tuo proripe vase, et nobiscum 
congredere in Regis nostri palatium, pretiosioribus te 
excipiemus.

Diogenes. — Discedite ad vestram crapulam, ego mea delector 
inedia.

Aristippus. — Famelicè vivas quoad placuerit, ipse aulicè 
victitare malo.

Diogenes. — Tu patinarius es Philosophus, ipse contemplatione 
naturæ plus capior, quàm opimis tuis patinis.

Aristippus. — Alios convivas vocabo philosophos, si tu advenire 
recusas.

Diogenes. — Id facito.

Aristippus. — Heus vos Philosophiæ cultores, Theophraste, 
Crates, et Anaxagora, pluteos vestros seponite, mecúmque in 
regiam aulam pergite sumptum cibum.

Philosophi. — Congrediemur lubentes.

Aristippus. — Adsitis, ac studio maceratas vires mensa opipara 
reficite.

Philosophi. — Comitabimur te, faciles sumus ubi convivæ vocamur.

Aristippus. — Ingredimini igitur, prandendi tempus est, Rex 
suíque aulici mensæ accumbunt.

Philosophi. — In solum eamus locum, ubi aulicorum non est 
strepitus, et præsentia.

Aristippus. — Hanc cellulam intrabimus, et nos includemus, quòd 
non obruamur à pluribus.

Philosophi. — Tum aperi, et mensam obsoniis onera, esurimus 
acriter, nondum ientati sumus.

Aristippus. — Mox culinæ minister afferet edulia, en adest, ut 
lupus in fabula.

Minister. — Hunc cibum nobis Deus benedicat.

Philosophi. — Amen.

Aristippus. — Benedictus qui est in ævum, omnibúsque universis 
imperat, cuncta suo nutu gubernat, benedicere velit ea quæ nunc 
sumemus corporis stabilimenta.

Philosophi. — Amen.

Aristippus. — Nunc cultros stringite, voragines vestras his 
primis epulis implete, quoad lautiora dabuntur.

Philosophi. — Impigrè edemus, stomachos habemus fame 
trepidantes.

Aristippus. — Tum ipsis medeamini cibo et potu: de his aprinis 
clunibus vel leporinis sumite.

Theophrastus. — Porcina carne prius vescemur.

Aristippus. — Istam relinquite familiæ, vos delicatiorem 
comedite. Ex hoc argenteo poculo omnibus vobis præbibo, et prius 
tibi Theophraste.

Theophrastus. — In Iovis bibas nomine.

Aristippus. — Nunc bibas et tu, vinum est Lesbium.

Theophrastus. — Illo teneor, nam meæ est nationis.

Crates. — Ô Aristippe tu hîc argenteis edis patinis, aureísque 
bibis poculis: in nostris Musæis nos ligneis vasis bibimus et 
edimus.

Aristippus. — Sapere vultis, sed plurimùm desipitis, qui macra 
mavultis mensa in latebris vivere, quàm dapsilicè apud 
principes.

Anaxagoras. — Consulimus animæ nostræ, ipsam scientia et virtute 
decorantes.

Aristippus. — At interim corpori obestis, et mortem macie 
prævenitis et anticipatis.

Anaxagoras. — Philosophos id decet impallescere chartis, non 
usque genio indulgere.

Aristippus. — Istud et ego quondam feci, optimúmque credidi, 
tandem fame compulsus, Aulicus, ut sum, fiebam.

Theophrastus. — Philosophiam tu iam curas culinariam, sed nos 
literariam.

Aristippus. — Interdum etiam adhuc libris legendis incumbo, non 
totus ferior à literis.

Anaxagoras. — Male convenit per Herculem Philosophiæ studio cum 
opiparis patinis.

Aristippus. — Attamen dulce est corporis culturam gerere, simul 
et Philosophiæ utcunque studere.

Theophrastus. — Nos malumus ad lucernam latêre discentes et 
quieti, quam principum nutibus inservire.

Aristippus. — Nescitis principibus viris placuisse, non ultimam 
et postremam esse laudem?

Crates. — Laus maior virtuti est placuisse et adhæsisse.

Aristippus. — Abeant ista, quisque sua sorte vivat, mihi hæc 
fortuna arridet. Assas istas carnes ferinas decerpite, vinóque 
pretioso isto utimini.

Theophrastus. — Saturi sumus, tollantur dapes, domum versus 
regrediamur ad codices nostros.

Aristippus. — Quando lubet, non vos morabor.

Anaxagoras. — Hymnum igitur à cibo nobis ut hospes recense.

Aristippus. — Laus, honor, et gloria sit sempiterno Iovi, cœlo 
terráque imperanti, quòd cibis nos pavit, famelici qui fuimus.

Philosophi. — Amen.

Aristippus. — Nunc literaria vestra antra repetite, chartas 
voluite et invertite.

Philosophi. — Tu vale, grati quandoque erimus, quando licebit.

Aristippus. — Non moror gratiam vestram, me alit Rex, et portat 
equus.



————

Regium Convivium post ferias Epiphaniæ.


Rex, Regina, Dux, Obsonator, Cancellarius, Secretarius, 
Cubicularius, Stultus & Servus.

Rex. — Ô mea regina pulcherrima, quando convivium nostro regno 
et imperio debitum, nostris aulicis exhibebimus et faciemus?

Regina. — Quando domino Regi meo generosissimo placuerit.

Rex. — Quid si ad hodiernam vesperam ipsius sumptus faceremus?

Regina. — Non displicebit mihi.

Rex. — Habes quæ cœnam delicatam redderent?

Regina. — Sunt mihi gallinæ tres, duo capi, mediúsque agnus.

Rex. — Sufficiet, gallinas cum carne agnina elixa, capos et agni 
medium ad veru coquas.

Regina. — Executum reddam.

Rex. — Sic facito, ego interim aliis intentus ero.

Obsonator. — Ô Rex noster, quando regale convivium tuis aulicis 
parabis?

Rex. — Ad vesperam, tu obsonatum eas, curáque ut singula in 
cœnam sint parata, aut tuo defungeris magistratu.

Obsonator. — Fidelis ero.

Servus. — Magnifice domine Rex, sternam mensam? obsonia singula 
penè sunt percocta.

Rex. — Exequere tuum munus, adsuntne ministri et satellites 
nostri?

Servus. — Ad unum usque hîc domi sunt.

Rex. — Age, tum auspicemur cœnam, potum habendum fac promas, 
viníque copiam affer, et intrent amici cæteri, nostrǽque Aulæ 
domestici.

Servus. — Iubebo. Iussit et vult generosus Rex meus, ut intretis 
hybernaculum.

Convivæ. — Intrabimus modò. Salve Rex potentissime.

Rex. — Rex sum nomine, sed sine regno.

Convivæ. — Denique egregium habere nomen, nonnullos delectat, et 
præstat quam vocari ignominiosum.

Rex. — Mensam ordine accedite, Dux, Cancellarius, quisque ut 
gradu est superior, ita et accubitu sit.

Convivæ. — Discumbat et Rex noster.

Rex. — Modò accumbam, et Regina mihi assidebit. Puer, 
benedictionis hymnum effare.

Puer. — Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Puer. — Huius cœnæ regalis esculenta et potum benedicat ille, 
qui Rex regum est, nobísque faxit sint salutifera, qui hæc ipsa 
in sui facimus memoria, quòd ipse in mundum natus homo, die 
decimo tertio tres Reges, et Magos suo aspectu exhilaravit. In 
nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Convivæ. — Amen.

Rex. — Nunc hilares sitis potu et cibo, strenuéque edite, sic 
ego iam Rex vester impero et volo: istam carnis buccellam domina 
Regina mea grato accipiat animo.

Regina. — Gratia sit domino Regi.

Rex. — Vos nostri Aulici, Chrysippi non sitis, sed cuticulam 
curate basilicè.

Convivæ. — Bibat Rex, tum et nos alii bibemus.

Rex. — Propino Reginæ meæ nobilissimæ.

Regina. — Prosit domino Regi.

Stultus. — Rex bibit, Rex bibit: tandem cessa, noli exiccare, et 
mihi quippiam relinquas.

Convivæ. — Quàm minimè facetus est morus ille.

Stultus. — Clamando fatigabor.

Rex. — Serve, assas affer carnes, et hæc aufer.

Servus. — Mox faciam. Hîc est dominus Dux, Secretarius, 
Cancellarius, Cubicularius, quisque eorum dominum Regem et 
Reginam donant duabus vini mensuris.

Rex. — Gratiam habeant, certè minimè decet Regem vino donari à 
suis famulis.

Convivæ. — Nónne et Reges imperiorum à subiectis aluntur 
colonis?

Rex. — Fateor, capos illos tostos, tu Secretari rumpe, frustáque 
assidentibus propone, nosti quomodo sit ad mensam ministrandum.

Secretarius. — Lubens faciam ex Regis iussu.

Regina. — Regi hunc calicem medium præbibam.

Rex. — Sit commodo Reginæ.

Convivæ. — Regina bibit, exclama tu fatue, ut devoras cibum ac 
vultur.

Stultus. — Regina bibit, Regina bibit, Regina bibit.

Rex. — Agninam illam carnem frustulatim disseca tu Cancellari.

Cancellarius. — Perplacet, hoc frustum Rex noster sibi retineat.

Rex. — Hilares agite sitis, post seculum Gentiles hanc 
occupabunt terram, ut vulgò fertur. Omnibus hoc poculum præbibo.

Cancellarius. — Non obsit Regi. Stulte clama, Rex bibit.

Stultus. — Rex bibit, Rex bibit, Rex bibit.

Rex. — Tolle hæc serve, nemo ipsis vescitur, bellaria affer.

Servus. — Adsunt.

Rex. — Et orbes puros propone.

Servus. — Feci.

Rex. — Caseo hoc cibum subsidere facite, et butyro lenes facite 
animos.

Secretarius. — Ad iugulum usque saturi sumus, nequimus omnem 
pœnum stomacho recondere.

Rex. — Attamen buccellam minimam edite.

Cancellarius. — Non recusamus istud.

Stultus. — Regi domino meo præbibo.

Rex. — Prosit magnifico domino stulto.

Cancellarius. — Stultus bibit, stultus bibit, stultus bipsit, 
bipsit, bipsit.

Stultus. — Salva Grammatica loquimini.

Cancellarius. — En et stultus Grammaticæ peritus est.

Rex. — Serve, tolle singula, omnes dormituriunt, video.

Cubicularius. — Nox intempesta adest, cubitum eundi tempus est.

Rex. — Puer, gratiarum actionis hymnum loquere.

Puer. — De hoc convivio benedicamus Domino.

Cancellarius. — Deo sit gratia.

Puer. — Ille qui est ab ævo, manétque in æternum unicus et solus 
Deus, et nos suis muneribus pascit, salvat et vivificat, sit 
benedictus in secula seculorum.

Convivæ. — Amen.

Rex. — Vos boni amici et Aulici gratis animis accipite quæ 
affuêre: meliora daturus sum, dum imperium meum locupletius 
factum fuerit.

Convivæ. — Gratiam agimus, habemus et referimus domino Regi et 
Reginæ, de benevolentia ostensa et impertita nobis.



————

Convivium Amicorum.


Socrates hospes, Ioannes, Petrus, Philippus, Convivæ, Xantippe 
uxor, Minister.

Socrates. — Hesterno die convivas vos vocavi per ministrum meum 
in hodiernum prandium, estísne venturi?

Convivæ. — Sumus utique.

Socrates. — Tum me iam comitamini, meridies instat.

Convivæ. — Perplacet.

Socrates. — Hilares spero erimus, nisi uxor mea quippiam litis 
inceperit.

Convivæ. — Est tum iam per te offensa?

Socrates. — Veteri suo more ob asini prospectum iurgia parat.

Convivæ. — Nos ipsam crateribus faciemus lepidam et placidam.

Socrates. — Salve mea Xantippe, hîc mecum veniunt amiculi 
nostri, in hodiernum prædium à me invitati.

Xantippe. — Gaudeo, sint salvi vestri adventus amici intimi.

Convivæ. — Gratiam habemus.

Xantippe. — Manibus ablutis, quando lubet ite accubitum.

Socrates. — Fiat, vos amici vestes exuite, fervet hybernaculum 
calore, et ingredimini.

Convivæ. — I tu prior.

Socrates. — Sequimini, præcedam.

Convivæ. — Hîc commodior est aër, quàm foris, ubi mugit Boreas.

Socrates. — Foris nasus muco concrescit ambulanti. Xantippe, 
quando visum tibi fuerit, edulia fac afferri.

Xantippe. — Iam adducentur.

Servus. — Hic cibus edentibus sit salutaris.

Socrates. — Edenda consecra.

Servus. — Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Servus. — Quibus hoc in prandio vescemur, alimenta et potus 
benedicta velit esse ille, qui omnibus benedicere solet, solus 
salutem affert, exitiáque tollit. In nomine sanctæ et individuæ 
Trinitatis.

Convivæ. — Amen.

Socrates. — Cultellos mensæ imponite, et è patina comedenda 
accipite amicissimi convivæ.

Ioannes. — Non cures, ad mensam desides non erimus.

Socrates. — Ab olusculo si abhorret quis vestrum, seponat, et 
carnes edat.

Petrus. — Oleribus lubentes pascimur.

Socrates. — Non admodum tinctum est.

Philippus. — Istud nihil refert, pinguedo nimia vocis affert 
raucedinem.

Socrates. — Bibite et nunc, ne aridus in stomacho marcescat 
cibus: cervisiæ haustu ad mensam semper primum sumere soleo.

Petrus. — Per Herculem opipari saporis est Cereris iste potus.

Socrates. — Domesticus meus est potus, satis vilis, nam fruges 
perquàm carè veneunt, ideò et magis exiguam oportet coquere 
cervisiam, non multùm possidentem.

Xantippe. — Pernas illas, aut caprinas carnes vel vitulinas 
rodite, quæcunque cuilibet sapuerint.

Ioannes. — Hospes, cypho hoc dimidio te impertiar.

Socrates. — Bibas salutiferè.

Ioannes. — Nunc et tu bibendo par pari referas.

Socrates. — Invitus maneo debitor ad pocula. Uxor, haustum 
amicitiæ tibi propino.

Xantippe. — Sit tibi bono. Petre præbibo tibi.

Petrus. — Accipio lubens, tibi non incommodet.

Xantippe. — Petre, æquali haustu et alteri præbibas.

Petrus. — Philippe, tantum tibi propinabo, quantum accepi ab 
hospita nunc nostra.

Philippus. — Feliciter bibe, ut dignum est accipiam abs te 
lubentissimè.

Socrates. — Serve, carnes affer recentes (ut vocant) nitidósque 
orbes propone cuilibet.

Servus. — Efficiam.

Socrates. — De his agninis carnibus edite, ad esuriei 
expulsionem: assas carnes non expectetis, nam frustraremini.

Petrus. — Quantum sat est habemus, plura non exoptamus.

Socrates. — Licet parcè instruxi focum, tamen ut amicos vos 
vocavi, credens vos boni consulturos mensæ tenuitatem.

Ioannes. — Amici ad amicorum lances caseo et Cerere redduntur 
contenti.

Socrates. — Serve, affer bellaria, hǽcque conde, vel culinæ 
affer ministræ.

Servus. — Exequar.

Socrates. — Hîc nunc omnia habuistis obsonia: si stomachos 
implevistis, gaudeo: sin minus, boni tamen consulite.

Ioannes. — Satis supérque præsto adfuit edulii.

Socrates. — Serve, hymnum gratiarum rumina et lege.

Servus. — Benedicamus Domino.

Convivæ. — Deo gratias.

Servus. — Dominus dominantium omniúmque quæ in cœlo et in terra 
sunt, imperator et conservator, de his à nobis sumptis 
nutrimentis, gratiam habeat in æternum.

Convivæ. — Amen.

Socrates. — Aequis animis accipite quas obtuli escas, lautiores 
alia dabo vice.

Ioannes. — Lautissimè fovisti nos, gratos aliquando nos 
exhibebimus.



————

Funebre Convivium.


Filius parentibus utrisque orbatus, Hospes, Martinus, Conradus, 
Arnoldus & Mulieres aliquot.

Filius. — Ô me infelicem adolescentem, me desolatissimum 
iuvenem, me miserrimum hominem, quò me nunc vertam? quid vita 
mihi opus est? mors præstaret: cur vivere exoptarem, cùm mihi 
amicissimi parentes mei obierint, sola mea solatia et spes quæ 
fuêre? Ô tu crudelissima mors, quam acerbe me conturbasti !

Arnoldus. — Ut ita agis? ut sic eiulas et lamentaris, pudétne 
te?

Filius. — Ah, quid me puderet? præ dolore et mœstitia quid agam 
ignoro.

Conradus. — Animam sume, precare Deum, ut parentum animæ quiete 
cœlesti fruantur, lachrymis ipsos in vitam non revocabis.

Filius. — Ah, ah, vellem et mihi pestis vitam adimeret.

Arnoldus. — Taceas illa, nondum Deo visum est ut moriaris, 
mortem precari noli, adhuc citius quàm placebit, tibi aderit.

Filius. — Ô Deus miserere mei miserrimi, et ab hac luce tollas, 
ut unà sim cum Manibus meorum dilectorum parentum.

Mulier. — Lachrymas siste et precare requiem tuis defunctis 
parentibus, nos huc venimus vinum afferentes consolatum te, 
simúlque et tecum exporrectum frontem.

Filius. — Nunc non est mihi neque animus, neque tempus lætitiæ, 
frustrà advenistis, exhilarari re nulla possum.

Mulier. — Animum lætum tibi reddemus favente Deo, antequàm hinc 
abibimus.

Filius. — Istud si poteritis, admirabor: credo quòd si natura 
mea à summo Iove immutaretur, vix lætus fierem, adeò totum me 
luctus dolor omnibus partibus corporis, ut sagitta, penetravit.

Mulier. — Vino te ab omni mœrore illo liberabimus.

Filius. — Tum potitabo vobiscum, ut animum recipiam.

Conradus. — Cibum et vinum nos afferimus, quo te donabimus, et 
ipso animum tuum aspergemus, ut alacrior fiat, ut mente capti 
aqua perfunduntur.

Filius. — Sedete, iubebo mensam sternere servum.

Mulier. — Nos ipsam linteo ipse tegemus, sine famulum suum 
pensum persolvere.

Filius. — Nunc edite et bibite, si quid opipari attulistis è 
vestris penatibus: hîc omnes sumus luctu obruti et consternati, 
quòd ciborum penitus obliviscimur, pane et potu contenti.

Martinus. — Hac vice oculos à lachrymis terge, et genio 
indulgeas.

Filius. — Vix potero.

Conradus. — Uno aut altero calice epoto redibit mentis 
alacritas, hoc poculo integro te consolabor, ut post me ipsum et 
tu ebibas.

Filius. — Timeo ut potuero, gemitus et cordis tormentum vix 
concedet.

Arnoldus. — Conandum quippiam præter opinionem, non dimittendus 
animus, constantia vel magnanimitas viros et arguit, et 
commendat: flere, lamentari, eiulare, mulierum sunt, viris 
inhonestissima.

Conradus. — Poculum fac ebibas.

Filius. — Propino tibi amicissime.

Martinus. — Accipiam libenter, bibas felici omine.

Arnoldus. — Propino tibi Ioannes dilecte, in honorem tuorum 
proborum parentum, morte iam ablatorum tibi.

Filius. — Illorum nomine per vices post te bibam. Vicina, hunc 
calicem ebibam, vis et tu deinde ipsum exiccare si tibi 
præbibero?

Mulier. — Volo, etiamsi adhuc duplo esset maior.

Filius. — Ut bibero, ita post me potabis et tu.

Mulier. — Faciam.

Filius. — Vidén’? exorpsi, elambes tu.

Mulier. — Non omittam, tibi propino, Conrade.

Conradus. — Bibas nomine superùm.

Arnoldus. — Ut nunc te habes Ioannes dilectissime, nusquam mœror 
discutitur tibi in anima?

Filius. — Labascit, nonnihil hilarior fio.

Martinus. — Vinum solet hominum curas utcunque magnas solvere.

Filius. — Gaudeo vos me accessisse consolatum, si unquam licebit 
per opes, rependam. Miror tamen unde mos sit ortus per vinum et 
convivium consolandi lugentes defunctos.

Arnoldus. — À Gentilibus Thracibus, qui hominum puerperia 
luctuosa, sed funera lætabunda habuerunt.



————

Convivium Nuptiale.


Sponsus, Anna sponsa, Parentes amborum, Amici invitati, Famuli & 
Citharœdi.

Sponsus. — Vincti nunc sumus iugo matrimonii et capistro 
inextricabili.

Anna. — Laus superis, nostrum matrimonium fortunet supremus.

Sponsus. — Id faciet spero, si nos concorditer vixerimus.

Parentes. — Salutem exopto tibi fili mi.

Sponsus. — Gratiam habeo mi pater.

Parentes. — Ô filia mea fac cum tuo marito vivas tranquillè.

Anna. — Discors ipsa nunquam ero, si ipse non litem seminaverit.

Parentes. — Ambobus sit felix, fortunatum coniugium.

Sponsus. — Sic faciat Dei filius, ipsáque virgo Deipara.

Parentes. — Sponsus mensæ accumbat, tum et invitati discumbent.

Amici. — Felicitatem initi matrimonii optamus sponso et sponsæ.

Sponsus. — Gratia sit vobis omnibus.

Parentes. — Salvos vos advenisse gaudeo in nomine sponsi et 
sponsæ.

Amici. — Ubínam sponsum conveniemus?

Parentes. — Iam aderit. En aliâs inter amicos nugatur, eum 
accedite.

Amici. — Salve sponse, gratulamur tibi ob hanc diem genialem, 
novámque tuam nuptam, et multum optamus felicitatis.

Sponsus. — Par vobis Deus referat, et quò dignati estis meas 
invisere nuptias.

Amici. — Maiora tuorum parentum causa faceremus.

Sponsus. — Mutuum reddam, si quandoque inservire potuero vobis: 
nunc discumbite, edendi tempus est.

Amici. — Obsequamur.

Sponsus. — Vos famuli fercula afferte.

Famuli. — Præsto sum, tu convivis præponito.

Sponsus. — Istud vos exequimini, ipse prandium consecrabo hymno. 
Benedicite.

Amici. — Dominus.

Sponsus. — Christus Dei filius, hoc prandium benedicere velit, 
sua gratia donare, et nostro huic interesse convivio nuptiali, 
ut quondam in mundo humana carne in Cana Galilææ, cum gloriosa 
sua matre Maria dignatus fuit adesse.

Amici. — Amen.

Sponsus. — Nunc amici omnes, patinis et poculis vos consolamini 
et reficite.

Amici. — Facere istud esuries nos bellè docebit.

Sponsus. — Fortiter edite, sat vini et cibi proponetur.

Amici. — Sponse, propino tibi infelicitatem tuarum nuptiarum.

Sponsus. — Sit saluti. Amici mei, cognati et agnati præbete vos 
hilares rogo.

Amici. — Faciemus, ne cures. Quomodo pugni tibi placuerunt, quos 
hodie in templo accepisti, fuerúntne molesti?

Sponsus. — Mordebant me nonnihil, tamen in hoc me consolabar, 
quòd vibices non intulerunt.

Amici. — Cur plagis ita novos sponsos tundant, scísne?

Sponsus. — Ignoro, nisi quòd consuetudinis est.

Amici. — Audi, tibi dicam, sed ioco excipias.

Sponsus. — Non me offendet.

Amici. — In æde sacra novi sponsi pugnis afficiuntur, ut 
assuescant tum verba, tum verbera ab uxore, nova sua sponsa 
ferre.

Sponsus. — Portendit illud?

Amici. — Utique, sed compertúmne habes cur cereum lumen ardens 
sponsa præferatur in templum?

Sponsus. — Non.

Amici. — Ideo, qui uxorem ducit domum, flammam in ædes accipit, 
et perpetuum tormentum.

Sponsus. — Spero talia me in sponsa mea non habiturum.

Amici. — Neque istud nos credimus.

Parentes. — Ô fili circumeamus exceptum convivas, caro assa 
præposita est.

Sponsus. — Congrediare tu pater, meo loquere nomine.

Parentes. — Agimus, habemus, et referimus vobis gratias, 
sponsus, sponsa, nósque ipsorum parentes, agnati et cognati, par 
paríque rependemus, ubi obsequio nostro indigueritis.

Amici. — Grati erimus: quòd advenimus, sponte et lubentes 
fecimus.

Sponsus. — Vos ministri tollite singula, tempus est ut munuscula 
dent amici, et choreæ ducantur.

Famuli. — Faciemus velociter.

Sponsus. — Gratiam dicamus Domino Deo, qui nos pavit, suáque 
gratia has nuptias fortunare velit.

Amici. — Amen. Hoc munusculo aureo sponsum et sponsam donamus, 
quoad nostri filii adoleverint, tum repetemus.

Parentes. — Gratiam referemus, et recompensabimus.



————

Convivium Epicureum.


Zeno hospes, Sardanapalus, Philoxenus & Æsopus convivæ, Servus.

Zeno. — Ô vos discipuli mei et convivæ, quid in mundo 
felicissimum esse creditis, hominísque summum bonum?

Sardanapalus. — Incerti sumus. Tu nos præceptor instrue.

Zeno. — De summo hominis bono in mundo sententiæ fuerunt variæ, 
aliqui in gloria, in divitiis nonnulli, alii in virtute, alii in 
sanitate corporis ponunt: omnibus autem illis nos verius dicimus 
in voluptate corporis, in cuticula scilicet curanda esse situm 
optimum hominis bonum.

Philoxenus. — Quî hoc sciemus colende præceptor?

Zeno. — Contemplamini animalia tam bruta, quàm rationalia, omnia 
videbitis natura esse procliva in voluptatem, in gulam, in 
crapulam et esuriem: famem ægrè ferunt, ferréque diu non 
possunt.

Æsopus. — Sentio et meo corpore calcar esse incitans me ad curam 
palati, stomachi, gulæque saturitatem et expletionem.

Zeno. — Quod natura omnium rerum parens et altrix ingenuit 
homini, quis hoc pessimum diceret?

Servus. — Certè nullus sanæ mentis.

Zeno. — Optimum est, quod conducit, prodest et iuvat: nónne?

Philoxenus. — Inficias ire salva fronte nemo potest.

Zeno. — Voluptas autem vel cura corporis, ipsi homini confert 
plurimùm, vitam conservat, corpus alit, quo fulcito et vivo, 
etiam anima, in homine pars nobilissima, valet: corpus enim est 
animæ stabilimentum et fulcimentum.

Æsopus. — Abeant igitur ærumnosi Solones, famelici illi 
Philosophi, qui suos fraudant genios, se macerant, malúntque 
stomacho inani et vano philosophari, quàm saturi et pleno 
ventre.

Zeno. — In meas vos iurate leges, mihi vos addicite, 
Philosophiam vos docebo, et animæ et corporis culturam 
afferentem.

Sardanapalus. — Tuæ ferulæ subdemus manus præceptor 
colendissime.

Zeno. — Non olim fecisse vos pœnitebit, erudiam namque vos in 
Philosophia lucernaria, quam ad lucernas domi agentes imbibunt 
Sophi ipsi. Deinde Philosophiam Epicuream et voluptuariam, qua 
apud vulgares passim in tabernis, ubique apud principes et 
reges, grata sit vestra et præsentia et convictus.

Philoxenus. — Quæ ista erit Philosophia voluptatis?

Zeno. — Ut aliis præscribere poteritis, quomodo studere crapulæ, 
gulæ et ventri debeant.

Sardanapalus. — Istud si noscerem, in loco viatici magni 
æstimarem, nam nosco complures, qui omnia metiuntur crapula.

Zeno. — Xerxes Rex Persarum repertori novæ voluptatis constituit 
pretium.

Philoxenus. — Ecquid ærumnosis aliis Philosophis præmii 
pollicitus est, qui abstinentia victitandum esse dicunt?

Æsopus. — Illis medium digitum ostenta.

Zeno. — Permulti ubivis gentium nostram sententiam sequuntur, 
diu noctúque poculis et patinis addicti.

Philoxenus. — Apud Milesios magno in pretio voluptas habetur, 
fames spernitur, expellitur, extremúmque malorum æstimatur.

Zeno. — Sybaritae delicatissimè victitantes in annum integrum, 
unius convivii apparatum fecerunt, convivas ante anni spatium 
vocaverunt, quo se ornandi restaret sat temporis.

Sardanapalus. — Ô térque quatérque beatos et sapientes illos 
Sybaritas!

Æsopus. — Tarentini quoque molles et delicati sunt nuncupati, ob 
voluptatis assiduum studium.

Philoxenus. — Præcepta nobis præbe, quo illam voluptatem, 
felicissimum hominis bonum, amplecti poterimus utrisque 
brachiis.

Zeno. — Faciam, advertite: Quoad vixeritis, edite, bibite, 
ludite: et cùm vos mortales noritis, præsentibus vos explete, 
post mortem nulla voluptas, post funera pulvis eritis, ea 
habebitis quæ libidine exaturata in vita hausistis. Ut quondam 
Sardanapalus ille noster rex Assyriorum in sepulchri sui 
Epitaphio inscribi iussit.

Sardanapalus. — Quàm miseri hactenus desipuimus chartis additi, 
inedia vitam egimus.

Zeno. — Tandem resipiscite: non minus poculis et patinis, quàm 
lucernis Philosophicis dediti sitis.

Philoxenus. — Exequemur fidelissimè.

Zeno. — Edite, bibite, curate cuticulam, genio indulgete, sic et 
hominibus accepti eritis.



————

Convivium Caninum, vel Cereale.


Salacon hospes, Codrus, Yrus, Amyntas, convivæ.

Salacon. — Salvete sodales mei pauperrimi: quid hîc gradum 
sistitis, nihil vobis domi est negotii?

Codrus. — Nihil, neque negotii, neque cibi, neque potus, sed 
esuriei plurimum.

Salacon. — Caretis et pane et aqua?

Yrus. — Satis multum aquæ in ædibus habemus, sed illa sitim, non 
famem comprimit.

Salacon. — Si esuritis, venite ad meos penates mecum comessatum.

Amyntas. — Ah, quid tu nos aleres? tibi frumenti est penuria et 
victus.

Salacon. — Domi meæ mihi tantum adhuc suppetit commeatus, quo 
vos saturabo vestrásque coniuges.

Convivæ. — Credimus, verbis nos pasceres abundè et nugis, at non 
mensæ pabulo.

Salacon. — Stomachis vos farciam, crepitantia intestina pacata 
efficiam, saltem credite et congredimini.

Yrus. — Fidem damus, sed vide ne nos ludo habeas.

Salacon. — Ridere non soleo amicos, licet ærumnosus sim.

Convivæ. — Quid nunc cibi habes quo vescemur?

Salacon. — Aliquot mihi sunt frusta panis ostiatim collecta, 
dura et fortè mucida, vilísque cervisia, et iusculum 
emendicatum.

Amyntas. — Victus est nobis genuinus, ad stipem nanque rogandam 
nati credimur.

Salacon. — Sedete et quiescite, in cibi sportula edenda quæram.

Convivæ. — Sed propera, acriter esurimus.

Salacon. — Istos orbes panarios adipe linitos edite proœmii 
loco, quoad aliud attulero.

Amyntas. — Precemur prius Deo nostro redemptori hymnum.

Salacon. — Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Salacon. — Christus Dei filius Deus et homo qui suo gratioso 
sanguine nos redemit, dignetur nobis exiguum et cereale prandium 
benedicere, qui sui sumus exemplar paupertate et mendicitate 
nostra. In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Convivæ. — Amen.

Salacon. — Orbes nunc illos panarios carne unctos edite, caro 
discessit in alvum divitum, nobis pauperibus in his orbibus 
reliquit pinguedinis vestigia.

Codrus. — Ô quàm mellitè sapiunt!

Yrus. — Longè dulcius carnes, cuius iusculo madent, sapuerunt.

Amyntas. — Optimum condimentum fames est.

Codrus. — Verùm crudas fabas (ut vulgò fertur) sapere ac coctas 
efficit.

Salacon. — Nunc eleemosynas has edite, duræ sunt, attamen 
stomachum replebunt æquè ac mollissimæ forent.

Yrus. — Sitio, quid in lignea hac lagena est potus?

Salacon. — Cervisia est è solo furfure cocta, quam vulgò tenuem 
potum dicunt.

Codrus. — Pitissabo eam.

Salacon. — Facito, fortè palato non displicebit.

Codrus. — Utcunque valet, verùm non satis igne est elixa.

Salacon. — Stomachus consumet quod ignis calor non præstitit.

Amyntas. — Præter hoc nihil quod edamus habes?

Salacon. — Nonnihil iusculi mihi est, sed frigidum, lignis 
careo, aliâs calidum facerem.

Amyntas. — Ô te miserrimum Salaconem: cares lignis, tamen foris 
ambulas lautè vestitus ac opulentissimus esses.

Salacon. — Interdum conductitiis me orno vestibus.

Codrus. — Mortalium omnium nos miserrimi sumus, qui ad 
crepidinem et fores divitum cogimur commeatum conquirere.

Salacon. — Miseriæ nostræ meminit Plautus, dicens: “Miser homo 
est qui ipse sibi quod edit, quærit, et id ægrè invenit: sed 
illo miserior qui ægrè quærit, et nihil invenit: ille 
miserrimus, qui cum esse cupit, quod edat non habet”.

Amyntas. — Sperandum, quòd aliquando nostra fortuna immutabitur, 
nam omnium rerum (ut Comicus dixit) est vicissitudo.

Yrus. — Salus unica nobis est, ut Capnion scripsit, quòd “nihil 
possumus perdere, cùm nihil habeamus”.

Salacon. — Divitum vita semper est solicita et curarum plena.

Convivæ. — Hinc solvemus anchoram, emendicandi iam hora instat, 
nam apud divites modò mensæ tollentur.

Amyntas. — Hymnum gratiarum actionis dicas.

Salacon. — Deus pauperum consolator, omniúmque alumnus, de 
habitis his bolis gratiam habeat, nobísque sit auxilio, ut alias 
dapes precarias nanciscamur.

Convivæ. — Amen.

Salacon. — Nunc quisque divitum aulas adeat, stipem precatum in 
cœnam.

Convivæ. — Fiet, tu vale.



————

Convivium Plebeium, vel vulgare.


Henno hospes, Greta uxor, Dromo, Parmeno, Simo, vicini & 
convivæ.

Dromo. — Ubi est noster vicinus Henno?

Greta. — Non procul abest, quid ipsum quæritis?

Dromo. — Convivæ sibi esse volumus, si integrum fuerit.

Greta. — In horreo est, dans pabulum equis, advocabo ipsum. 
Heus, heus Henno adsis.

Henno. — Quid me vis?

Greta. — Hîc nonnulli te conventum expetunt.

Henno. — Adero celerrimè, ô mei vicini quid vestri adventus 
portendunt, quídve advenistis?

Simo. — Venimus tecum pransuri, domi nostræ culinæ algent, 
uxores in agris sunt et hortis.

Henno. — Per Herculem infelici auspicio advenistis, ignoro an 
noster focus splendeat. Greta, ecquid in prandium nobis parasti 
eduliorum?

Greta. — Olusculum cum duobus frustellis carnis porcinæ.

Henno. — Sufficiet, tum et butyro ac caseo vescemur: sed est ad 
edendum maturum?

Greta. — Penè, quando volueritis, lineo mensam tegam, et 
prandium parabo.

Henno. — Quàm primùm potueris, facito, hi vicini fortè esuriunt.

Parmeno. — Non usque adeò.

Henno. — Ex aquali lavetis manus, et mensæ assidete.

Dromo. — Fiet nunc quisque apud se orationem dicat, hîc nullus 
est qui Latinè cibum benedicat.

Henno. — Ipse dicam. Benedicite. In nomine Patris, et Filii et 
Spiritus sancti. Amen.

Parmeno. — Est benedictio admodum succincta.

Henno. — Eam Parœcianus quondam docuit me. Olere et carne illa 
porcina famem pellite, venistis subiti hospites, ideò et 
præsentia boni consulite: si adventus vestros præscivissemus, 
splendidius paravissemus cibum.

Parmeno. — Sileas, illa domestica patina et in ædibus nostris 
vivimus, quid ni et tum apud te ipsa essemus contenti?

Simo. — Multi patinas alienas spernunt, et in suis tuguriis vix 
nudo pascuntur pane.

Dromo. — Ipse reiicio et contemno nihil præter pugnos.

Greta. — Edite de olere illo: hodie in hortulo nostro recens est 
decerptum.

Parmeno. — Belli saporis est, nam adipe madet.

Simo. — Porcina caro illa pinguet admodum.

Henno. — Sus erat nostra cura alitus et educatus. Simo, tibi 
præbibo de hoc potu nostro domestico.

Simo. — Tibi non incommodet.

Dromo. — Tu mihi propines, nam sitio acerbè.

Simo. — Postquàm bibero, tibi lagenam porrigam.

Dromo. — Bibe raptim, morari nequeo.

Henno. — Tu uxor mea dilecta, lactis coagulati aliquid prome, si 
quempiam delectaret.

Greta. — Afferam, sed fortè dulce non erit.

Henno. — Salubrius est sine dulcedine.

Greta. — Qui capitur lacte, edat.

Dromo. — Plurimum meo arridet palato.

Parmeno. — Tempore æstus stomacho convenit admodum, quia frigore 
ipsum perfundit.

Henno. — Si lubet, cibo non parcite, aut carne, aut lacte 
vescimini.

Parmeno. — Adulti sumus, edendum esse scimus ad dapes et 
patinas.

Henno. — Caseum si quem habes pinguedine conditum, non è vitiato 
lacte paratum, eum deprome, et butyri recentis nonnihil.

Greta. — Butyri illud Maio mense contusum à me, eo panem linite.

Henno. — De hoc caseo sumite aut butyro, ut lenes animis 
efficiamini.

Simo. — Vicine noster Henno, tibi propino.

Henno. — Salutem opto imbibas.

Dromo. — Fac tolli mensam, nobis in rus ad uxores eundum est.

Henno. — Uxor conde singula. Gratia sit cunctipotenti Deo, qui 
nos alit sua clementia, cresceréque è terra facit, quo nos 
indigni vescimur, per CHRISTUM Dominum nostrum.

Convivæ. — Amen.

Henno. — Vicini mei parcum hoc prandiolum gratis accipite 
animis, vile fuit, ut villicorum solet esse mensa, vino 
caruimus, nam carè vænit, bibentibúsque obesse solet.

Convivæ. — Tibi nunc agimus gratias: si aliquando tibi libuerit, 
rursum et ad nostras edes patinas.



————

Convivium Divitum, sive opulentorum


Crœsus hospes, Crassus, Alchmeon, Tantalus, Servus & Uxor.

Crœsus. — Serve, i vocatum ad me Crassum, Alchmeonem, et 
Tantalum, ut mihi in prandio sint convivæ, aliôqui soli 
cœnaturo.

Servus. — Ibo facessum mandatum.

Crœsus. — Dic me nolle ut emaneant.

Servus. — Eloquar. Salve Crasse.

Crassus. — Et tu.

Servus. — Rogat herus meus ut sibi conviva esse digneris.

Crassus. — Certè minus mihi iam est integrum.

Servus. — Iussit, ut dicerem se nolle recusari, etiam Alchmeonem 
et Tantalum vocabo.

Crassus. — Age, tum veniam.

Servus. — Facias, abeo quæsitum et alios duos. Sis salvus mi 
Alchmeon.

Alchmeon. — Tu quoque.

Servus. — Herum meum convenire debes iam in prandium.

Alchmeon. — Prandebit solus?

Servus. — Non, sed Crassus ipse aderit, et Tantalum iam ibo 
vocatum.

Alchmeon. — Tum lubens adveniam.

Servus. — Præter vos tres penitus neminem ad mensam invitavit.

Alchmeon. — Abi Tantalum quæsitum, ego me accingam.

Servus. — Ibo. Salve Tantale honestissime.

Tantalus. — Et tu salvus sis.

Servus. — Vult dominus meus ut secum prandeas, est quòd te 
conventum cupit.

Tantalus. — Iam volebam auspicari prandium.

Servus. — Parcas isti impendio in vesperam, et ædes nostras 
invise.

Tantalus. — Auscultabo, et comitabor te.

Servus. — Sic facies, et hero meo rem gratam facies.

Crœsus. — Advenire vestrum est gratum mei amici: vocavi vos, 
aliôqui solus prandissem, quo nihil magis adversum mihi est.

Convivæ. — Et nobis acceptius nihil est, quàm aliena vivere 
quadra.

Crœsus. — Manibus aquam præbe tu serve, lavetis deinde 
accumbite. Tu Crasse istuc sedeas, tum tu Alchmeon, deinde 
Tantale accubitum eas.

Crassus. — Tu hospes, supremè ac prior accumbas.

Crœsus. — Hic mihi et meae uxori est sedendi locus. Benedicite.

Convivæ. — Dominus.

Crœsus. — CHRISTUS salvator omnium, redemptor et credentium, 
nobis huius prandii alimenta benedicta facere velit, ut ipsa in 
salutem animarum sumamus.

Convivæ. — Amen.

Crœsus. — Has gallinas dirumpite, et iusculo exotico bolos panis 
madefacite.

Convivæ. — Non negligemus.

Crœsus. — Serve vinum cyathis infunde vetus et novum.

Servus. — Effectum reddam.

Crœsus. — Bibite hilariter hospites mei, sat vobis largiar.

Alchmeon. — Impigri ad epulas esse solemus.

Crœsus. — Poculum hoc vobis præbibam, ut grati vestri sint 
adventus.

Tantalus. — Salutiferè sumas haustum istum.

Crœsus. — Serve tolle hæc, assas carnes præbe et puras quadras.

Crassus. — Alchmeon calicem medium tibi præbibo.

Alchmeon. — Sit commodo.

Crassus. — Nunc et tu bibe.

Uxor. — De his perdicibus, vel lepore aut capis illaridatis 
edite, quisque suo palato iucundum accipiat.

Crassus. — Crœse hospes propinabo tibi, si alteri præbibere 
volueris.

Crœsus. — Bibe, mei muneris ad pocula immemor esse non soleo.

Alchmeon. — Ô quàm delicatos et voluptuarios dies agimus nos 
opulenti, cùm interim pauperes esuriant.

Tantalus. — Panis vix sat habent nonnulli inopum.

Crœsus. — Opum mihi tantum est, quo exercitum alere vellem 
copiosum.

Crassus. — Et ego frugibus et ære abundo non parum.

Tantalus. — Argenti et bonorum acervum ego possideo.

Crœsus. — Vivamus igitur genialiter.

Crassus. — Posteris meis non multum relinquam.

Tantalus. — Opibus ego quoad vixero potiar: nepotes mei si 
egebunt, quærant ut ipse quondam feci.

Uxor. — Sed interim cibi estis immemores.

Crœsus. — Serve bellaria affer.

Crassus. — Illa non expectabimus, aliò nos vocant negotia, fac 
hymnum legi, nobis abeundum est.

Crœsus. — Benedictus qui est in secula seculorum, nostro nomine 
habeat laudem et honorem, nostrique misereatur.

Convivæ. — Amen.



————

Convivium Paschale.


Paterfamilias, Ioannes, Marcus, Benedictus, Iasperus, Gotfridus, 
Thylmannus, famuli domus.

Paterfamilias. — Ut se habent vestri stomachi et ventres? súntne 
vacui?

Famuli. — Crepitant instar veteris membranæ librorum, et novarum 
solearum.

Marcus. — Ecastor ilia mihi crepant, fauces lippiunt fame, crura 
ferre me nolunt, brachia vix tollere possum, ita viribus ieiunio 
sum exhaustus, instar lucernæ oleo exiccato.

Paterfamilias. — Aqua manus singuli abluite, Paschalibus et 
novis cibis amissas corporis vires refarciemus.

Benedictus. — Impigrè nos accingemus patinis istis.

Paterfamilias. — Benedicite.

Famuli. — Dominus.

Paterfamilias. — Hæc est dies quam fecit Dominus, exultemus et 
lætemur in ea. Pascha nostrum immolatus est CHRISTUS, itáque 
epulemur in azymis synceritatis et veritatis. Alleluia. Pater 
noster. Ovum quisque accipiat, deinde de perna et aliis 
carnibus.

Thylmannus. — Esuries et fames mihi fuit vehemens.

Paterfamilias. — Eam mutes iam saturitate.

Iasperus. — Laus superis quòd ad hunc diem superstites mansimus.

Gotfridus. — Gaudeo plurimum huiusmodi pisces in patinas 
rediisse.

Marcus. — Hi pisces robur præbent maius, quam esurialis cibus.

Benedictus. — Istud hodie experiar, an vires accipiam 
validiores.

Paterfamilias. — Alterum edite ovum si lubet.

Marcus. — Unum adhuc edam.

Thylmannus. — Pernam ego petam cultro, experiárque ut sapiat.

Benedictus. — Marce, quot ova una vice posses ingurgitare?

Marcus. — Octo sine opera et labore.

Ioannes. — Dura, an mollia?

Marcus. — Adhuc fluida, non indurata.

Ioannes. — At cuius generis vel farinæ?

Marcus. — Gallinis parta.

Ioannes. — Aestimabam ea quæ ad sepes iam sole torrentur.

Marcus. — Illa tuo vultui essent apta.

Thylmannus. — Tu in ovis edendis octo aliorum munere posses 
fungi.

Iasperus. — Edendo ipse pensum meum belle persolvere vellem, si 
certatim comederemus.

Paterfamilias. — Carnes iusculo elixas affer tu puer. Præbibo 
vobis hoc sacro Paschatis die.

Famuli. — Conferat tibi bibenti.

Paterfamilias. — Invicem vobis præbibite, lætósque animos 
poculis vobis facite.

Gotfridus. — Ioannes amicitiæ et charitatis haustu te adoriar.

Ioannes. — Accipiam abs te lubenter.

Benedictus. — Hero nostro propino.

Paterfamilias. — Bibe feliciter. Puer, assas carnes prome, his 
saturi sumus.

Ioannes. — Benedicte, vitrum hoc tibi medium propino, verùm tu 
bibe quantum volueris.

Benedictus. — Auspicatò bibas, tum et ipse potabo.

Iasperus. — Thylmanne, à prandio tuas ædes invisemus omnes, vis 
nos ovis excipere?

Thylmannus. — Ne Gry quidem largiar, tabernæ hospes non sum: si 
convivari vultis, diversoria accedite.

Gotfridus. — Marcus nos medio agno, frustóque vitulinæ carnis 
exciperet, si suum domicilium adiremus.

Marcus. — Ad Calendas Græcas.

Benedictus. — Nihil immune nobis dares his sacris feriis?

Marcus. — Nil nisi sellas et scamna vobis impertiar.

Benedictus. — Istis tu stomachum ieiunum pascas?

Paterfamilias. — Cibo utimini ut tollatur, appetit hora 
concionem sacram audiendi, qui assa carne delectatur, Chrysippum 
non agat. Puer, bellaria fac adsint, et hæc tollantur.

Thylmannus. — Marce, haustum Paschalem tibi propino.

Marcus. — Quid paschalem? vini haustum malo, eo corculum meum 
iuvo.

Paterfamilias. — À cibo templa adite auditum sacram concionem, 
precésque vespertinas, et ad cœnam in tempore adsitis denuò, 
sacratissimæ hodie sunt feriæ.

Gotfridus. — Nusquam ibimus nisi fortassis ad Marcum, degustatum 
de ovis suæ mensæ.

Marcus. — Si veneritis, ante fores vobis manendum erit.

Paterfamilias. — De his novis et Paschalibus obsoniis 
benedicimus Domino.

Famuli. — Deo gratias.

Paterfamilias. — Benedictus et gloriosus sit Dei filius, qui 
hodierna die à morte resurgens, ab æterna nos liberavit morte.

Famuli. — Amen.



————

Convivium Nundinarium, sive dedicationis Templi.


Villicus, Uxor, Pistor, Textor, Calcearius ex urbe cives & 
Servus.

Villicus. — Cura uxor mea Elsa, ut sacrificio Missæ peracto, 
piper cæteráque obsonia sat cocta sint, fortè ex urbe nos 
amiculi nonnulli invisent.

Uxor. — Enitar pro viribus, tu servum iube scopis verrere 
pavimentum horrei vel cubiculi, in quo convivæ sedebunt 
prandentes.

Villicus. — Serve, cubiculum istud à pulveribus redde 
purissimum, parietibúsque adhærentes aranearum telas depone, ne 
quid sit, quod convivis nauseam inferat.

Servus. — Curabo.

Villicus. — Piperis habeas præcipuam curam, ne vel aduratur, 
néve insipidum fiat, nam ipsum in primis nundinarum tempore 
palatis advenarum placere solet.

Uxor. — Quæ culinæ sunt munia, sine te exequar bellissimè, me 
coquere permitte, et tu cocta edas, satis adulta sum, non egeo 
in coquendo te instructore.

Villicus. — Hîc adveniunt tres amiculi ex urbe.

Uxor. — Qui sunt?

Villicus. — Pistor noster socer, Calcearius affinis, et Textor 
cognatus nobis.

Uxor. — Veniunt invicem?

Villicus. — Etiam, et manibus confertis se, ut amicissimi 
ducunt.

Uxor. — Subitò nunc tu serve mensam sterne, singuláque, quibus 
opus erit, impone.

Servus. — In illo moram non faciam.

Uxor. — Ipsa cum obsoniis properabo ocyssimè.

Pistor. — Sis salvus ô Villice, quid geris?

Villicus. — Salvi sitis et vos, gratulor vestro adventui.

Pistor. — Ubi nundinæ sunt vel nundinarum gaudium, in templóne, 
vel ad focum?

Villicus. — Spero quòd utrobique.

Textor. — Præstat in coquina, quàm in templo nundinas esse, nam 
stomachis prodest magis.

Villicus. — At plebeiarius noster mavult in æde sacra nundinas 
celebrari.

Calcearius. — Unus ille homo est, cuius inexplebilis est 
loculus.

Villicus. — Adsitis, limen transcendite, mox prandium 
instruetur.

Pistor. — Ubi uxor latet?

Villicus. — In culina ad focum, ad posticum, si opus est, mictum 
ite, iam piper percoctum erit.

Textor. — Urina non premimur. Salve Elsa, ut vales, tu solicita 
Martha es.

Uxor. — Grati advenistis, valeo bellissimè, sed sine pecunia: 
cubiculum intretis, iam obsonia mittam à foco.

Villicus. — Ex aquali hoc manus mundate, tum mensæ assidete: 
loco benedicite quisque orationem apud se dicat, hîc doctus non 
est.

Pistor. — Cruce signemus, consecrabimúsque cibum nos ipsi, ubi 
eruditus defuerit.

Villicus. — Piper hoc degustate, spero placebit.

Textor. — Sapidum est oppidò.

Calcearius. — Adveniat uxor tua.

Villicus. — Illa, culinæ penso executo, adveniet. Edite 
alacriter, caro in pipere cocta, lepusculus est heri à me 
venatus.

Pistor. — Licet tibi per Nobiles venari lepores?

Villicus. — Nundinarum hoc tempore concedunt.

Calcearius. — Ô Elsa, coquere nosti dapsilicè.

Uxor. — Coquo more villico et agresti, ut rustici edunt 
dapsilicè.

Pistor. — Sat optimus est apparatus et delicatus.

Villicus. — Bibite de hac villana nostra cervisia, in urbe 
pretiosiorem haberetis.

Textor. — Satis iucunda est sapore.

Uxor. — Piper hoc lambite, tum intus denigrabimini.

Pistor. — Multum ipsius edimus.

Villicus. — Uxor tolle piper, et tostas affer carnes. Tu serve 
vinum cyathis infunde. Vinum hoc hîc in nostro Œnopolio venditur 
sedecim obolis.

Pistor. — Vili ære vænit, dignum ut carius venderetur.

Textor. — Præbibo tibi Villice.

Villicus. — Prosit tibi. Agninam carnem ad veru paratam 
attingite, delicatiorem non habebitis. Omnibus præbibo, ut 
accepta sit vestra præsentia.

Calcearius. — Bibe Dei nomine.

Pistor. — Audio utricularium, choreas ludit, pergemus illic et 
nos.

Uxor. — Prius oremus.

Villicus. — Agimus gratias vero Christianorum Deo, ob omnia 
nobis præstita beneficia.

Pistor. — Amen.

Villicus. — Nunc abite ductum choreas.



————

Convivium Campestre.


Campum viridem animi recreandi gratia recedunt, Horatius hospes, 
Henricus, Volfgangus, Maxemilianus, convivæ & Matronæ nonnullæ.

Horatius. — Quam dulciter et iucundè nunc aura blanditur, 
undique locorum floridum est herbis et frondibus nascentibus.

Henricus. — Omnia nunc virent, nunc formosissimus annus.

Volfgangus. — Germinant nunc omnia, prata, agri, horti, et 
sylvæ.

Maxemilianus. — Aviculæ aërem nunc perstrepunt dulci cantu: è 
nidis, quibus hyeme tota delituerunt, erumpunt.

Horatius. — Egrediuntur et nunc homines agminatim in campum vel 
pomœrium, cibo et potu in viridibus locis se oblectantes.

Henricus. — Exeamus et nos ad horas aliquot, quid usque 
insidemus fumosis et obscuris tectis? in apertum campum cum 
avibus repetemus.

Volfgangus. — Rusticari nunc conveniret, si commeatum haberemus, 
quo nos, ut alii solent homines, exhilararemus.

Horatius. — Ipse vobis impertiar pernam suillam et duas vini 
mensuras.

Maxemilianus. — Tum deinde reliquum sumptum faciemus nos.

Henricus. — Pari asse deponemus nos alii.

Volfgangus. — Nymphas bellulas oportet et congredi, aliâs 
hilaritatis habebimus nihil.

Horatius. — Uxorculæ nostræ et famulæ comites erunt nobis, quæ 
sub palliis cibatum ferent.

Maxemilianus. — Non diu moremur, si quò ire volumus, properemus 
antequàm vespera appetat.

Horatius. — Audi tu Uxor mea: sportulam obsonatoriam para, ac 
reple perna hodie elixa, et vini aliquot prome mensuras, in 
pomœrium expatiatum ibimus.

Uxor. — Dicto citius expediam.

Horatius. — Nos præcedemus, tu cum culinæ ministra sequere, ad 
portam nos invenietis.

Uxor. — Sat est, vos pedetentim præcedite.

Horatius. — Eamus, ponè subibit coniunx.

Henricus. — Quàm delectabile est iam deambulare, et repere sub 
frondibus et in viridi gramine!

Volfgangus. — Est per Herculem.

Maxemilianus. — At, quod pomœrium accedemus?

Henricus. — Ubi minus hominum erit.

Horatius. — Ibi conveniet, ne multos nostrorum gestuum habeamus 
spectatores.

Volfgangus. — Possent et multi suspicari matronas, quæ aderunt, 
inhonestas esse, nobisque amicas meretricias.

Maxemilianus. — Videbimus ubi maior erit solitudo.

Henricus. — Hîc in Œnopolio aliquid vini et nostro nomine 
emamus.

Volfgangus. — Ubi lagena est in qua feremus?

Maxemilianus. — Ad fidem dabunt, vinum qui vendunt, mox 
rediturum et relaturum te dicas.

Volfgangus. — Quantum feram?

Henricus. — Quatuor mensuras mercare, tum inter nos exolvemus.

Volfgangus. — Ubi vos reperiam?

Maxemilianus. — Ad portam te manebimus.

Henricus. — En aliâs à longè subsequitur uxor mea famula 
comitante.

Henricus. — Moremur eas, tum et vinum à nobis emptum afferetur.

Horatius. — Sistemus gradus, perplacet mihi.

Uxor. — Ut ita præcurritis, vix potuimus assequi.

Horatius. — Lento tamen gradu ivimus.

Maxemilianus. — Adest et nostri æris vinum.

Horatius. — In gramen nunc decumbamus. Uxor, deprome quod 
attulisti dapis, tu famula vinum cyathis infunde.

Volfgangus. — Ægrè in Œnopolio lagenam mutuò dabant mihi, quia 
ipsis ignotus eram.

Horatius. — Edamus nunc et poculis nos oblectemus.

Maxemilianus. — Ô quàm lepidum est et iucundum hoc in loco esse!

Hospes. — Propino tibi uxor.

Uxor. — Bibe bonis avibus.

Henricus. — Præbibo tibi.

Maxemilianus. — Sit commodo.

Horatius. — Pernam degustate, tum bibere delectabit vos.

Volfgangus. — Adhuc à prandii cibo saturi sumus.

Horatius. — Edere si non libet, alacrius bibite.

Maxemilianus. — Sitienti propino.

Henricus. — Ille ego ipse sum, tibi pari haustu respondebo.

Volfgangus. — Puella illa et potu et cibo abstinet.

Uxor. — Puellarum non est bibere, sed summis labris data pocula 
lambere et pitissare.

Horatius. — Hesperus instat, redeundum est domum.

Maxemilianus. — Quando lubet, in nobis mora non erit.

Horatius. — Exurgite, hinc abeamus.

Henricus. — Celeres congrediemur.



————

Convivium Satyricum, sive invectivum.


Iuvenalis hospes, Bartoldus, Georgius, Antonius, Martinus, 
convivæ & Servus.

Iuvenalis. — Salvi sitis literarum cultores fervidi.

Bartoldus. — Talis sis et tu Poëta eloquentissime.

Iuvenalis. — Quid invicem negotii geritis?

Georgius. — Equidem otium non negotium agimus.

Iuvenalis. — Nihil literarii tractatis?

Bartoldus. — Commentamur mutuò nescio quæ.

Iuvenalis. — Non vos premit æstus, umbras petite aut tecta, non 
parùm incommodat rabies illa canicularis stellæ, quam nunc sol 
incolit.

Antonius. — Domibus sat per hyemem morati sumus.

Iuvenalis. — Has meas ædes et tecta subite, potu vos excipiam.

Martinus. — Sumptui isti parcas, non sitimus oppidò.

Iuvenalis. — Obsequimini, subitóque adsitis, nugabimur mutuò, 
ipse canus adolescentibus literis deditis delector, ut nihil 
suprà.

Georgius. — Frontem perfricabimus, et tua subibimus tecta.

Iuvenalis. — Accedite audientibus animis, meúmque non fugite 
senium, ipse et olim adolescens fui.

Bartoldus. — Canos tuos non fugimus, sed formidamus ignoti et 
pueri, tibi in literis emerito militi convivere.

Iuvenalis. — Serve, i promptum cervisiæ pocula aliquot et vini.

Servus. — Celerrimè curabo.

Iuvenalis. — Potus æstus tempore in pretio est, magníque 
æstimatur, ubi calore arent labella.

Servus. — Hic potus prosit bibentibus.

Iuvenalis. — Adolescentibus vobis literarum cupidi præbibo.

Convivæ. — Salutem precamur, ut potas?

Iuvenalis. — Quisque vestrum labia potu madida faciat, deinde 
edite, nunc potus acceptior est cibo, sed utro plus delectamini, 
eo utimini.

Convivæ. — Utroque iuxtà gaudemus.

Iuvenalis. — Sitim postquàm sedaveritis, literarii aliquid 
nugabimur invicem.

Convivæ. — De literis loqui nostras ingeniorum excedit vires, 
ipsas primoribus labiis vix degustavimus.

Iuvenalis. — Intelligo non usque adeò ipsarum rudes vos esse, ut 
dissimulatis.

Georgius. — Per Apollinem et Palladem expertes sumus ipsarum.

Iuvenalis. — Ideo me capulari sene nunc ut duce utimini, 
respondetéque quæ quæram.

Bartoldus. — Respondebimus ad nota, ad ignota obticebimus.

Iuvenalis. — Festis diebus quid Gentilibus olim erat negotii à 
meridie, sacris Deorum peractis?

Georgius. — Per tenebras scio, et Andabatarum more, à præceptore 
quondam me audivisse recordor, quòd in agris, in viarum compitis 
conveniebant, ibidémque mutuis verbis in se per vices invehebant 
in curribus stantes.

Iuvenalis. — Verè dicis, quisque alteri sua, si quæ habuit, 
scelera obiecit et aperuit.

Antonius. — Non ægrè ferebat qui convitiabatur?

Iuvenalis. — Vitiatus rursus in suum convitiatorem dicebat, ut 
canis morsu petitus remordere solet.

Georgius. — Spectaculum, me Hercule, iucundum fuit visu et 
auditu.

Iuvenalis. — Sic et vos adolescentuli exercere ingenia 
deberetis, ut unus alium nunc laudaret, nunc verò increpando 
læderet.

Bartoldus. — Amicitia mox tum rumperetur.

Iuvenalis. — Prædicendum esset, ut quisque alterius boni 
consuleret verba.

Georgius. — Quid si experimur, an unus alterum suis posset 
coloribus depingere?

Iuvenalis. — Istud efflagito sedulò, unus auspicium sumat.

Georgius. — Cuculi progeniei te esse credo, per Herculem, 
pusillus nanque corpore es, sed voce magna, et virili, canis 
instar bovis, itaque miror quomodo in tam parvo corpusculo tuo, 
tanta vis spiritus resideat.

Bartoldus. — Tu unus eorum qui manticam à tergo non vident, 
aliena non sua cernunt vitia, sic tu me pusillum corpore arguis, 
cum tu quolibet pygmeo minor sis, gressu tamen superbo, rubea 
tunica, tiara pretiosa incedens, alium et Herculem te putas, ac 
nuper Hannibalem te esse afferebas, cùm ne musculum effugare 
posses.

Antonius. — En tu Martine ades? vocaris tu Martinus? ubi equus 
tuus, cui nuper infidebas? quis tu es? ambulas nunc pedibus? ab 
equo non ad asinum, sed terram transcendisti.

Martinus. — Tu nasute, ridere sine, tu trium terunciorum homo, 
tu pomilio, tu lerna malorum, tu morionum hospes, stultitiǽque 
domicilium.

Iuvenalis. — Abundè ingenia ostendistis, nunc bibite, tum demum 
regrediemini domum.

Martinus. — Abibimus, tu gratiam habe.



————

Convivium Laudatorium.


Demosthenes hospes, Gerardus, Theodoricus, Kilianus, Vilhelmus, 
convivæ.

Demosthenes. — Convivas vos volo à meridie.

Theodoricus. — À meridie? cur non prandii hora?

Demosthenes. — Lauta mihi non est culina, sed macra, plenáque 
aranearum telis, non pinguibus suum pernis.

Gerardus. — Per superos, bellus homo es, vocare vis convivas 
saturos, non famelicos, facillimum tum est sine impendio 
convivatorem esse.

Demosthenes. — Convivium apparabo merendinarium, quod à meridie 
loco cibi merendinarii agitur inter homines.

Kilianus. — Ecquid nobis immune dabis?

Demosthenes. — Satis cervisiæ et edulii nonnihil, quo bibendi 
excitetur cupiditas.

Vilhelmus. — Ad quam veniemus horam?

Demosthenes. — Circiter primam, neque diutius moramini.

Theodoricus. — Aderimus in ipso sono primæ horæ.

Demosthenes. — Rogo in tempore huc pedes ferte, agemus palæstram 
quandam literariam.

Kilianus. — Post sublatum prandium huc feremus pedes.

Demosthenes. — Postremum occupabit scabies.

Gerardus. — Ratum sit quod loqueris, postremus qui venerit, malo 
afficietur, domum iam pransuri ibimus.

Demosthenes. — Discedite, propediem huc remigrate.

Vilhelmus. — Salve Demosthenes orator eloquentissime, hic 
advenimus omnes, quid nunc nostra tibi conferet præsentia?

Demosthenes. — In amœnissimo horto meo apud domus posticum 
situm, sub arboribus compotabimus, et unà nugabimur.

Kilianus. — In nobis mora non erit.

Demosthenes. — Serve, ad hortum fer potum, cervisiam scilicet 
pretiosiorem, et bolum unum aut alterum carnis.

Servus. — Præstabo effectum.

Demosthenes. — Me comitamini in horti amœnitatem.

Gerardus. — Paribus sequemur passibus.

Demosthenes. — Hortulum hunc in deliciis meis habeo, éstque 
unicum delectamentum meum.

Vilhelmus. — Est iucundissimus locus.

Demosthenes. — Sub hanc arborem sedebimus quiescentes, et de hoc 
potu exigui valoris sitim curabimus, præbibo cuilibet vestrûm 
calicem hunc.

Kilianus. — Salutem tibi ferat bibenti.

Demosthenes. — Congarriemus postquàm quisque calicem istum 
ebiberit.

Gerardus. — Bibamus nunc ordine omnes, quid iam tibi placet?

Demosthenes. — Exercitiíne aliquid in dies habetis, quo studium 
vestrum corroboretur, magísque grandescat in vobis profectus 
scientiæ?

Vilhelmus. — Nil nisi epistolas scribimus.

Demosthenes. — Exercitatio quædam est, qua nihil est iuveni 
utilius.

Gerardus. — Quæ est illa?

Demosthenes. — Quòd ætate sibi parem vel peritia puerum modò 
vituperet, modò laudet.

Kilianus. — Eam artem vituperandi vel laudandi, ubi disceremus?

Demosthenes. — In Rhetorica, quam vestra indoles non sufficit 
capere, vel uti ipsa: sed alium laudare vel vituperare ingenii 
exercendi gratia, ante artem cognitam, etiam et laudis et 
honoris est.

Vilhelmus. — Laudaturus alium, auspicium unde sumat?

Demosthenes. — À corpore, à genere vel progenie, à fortunæ 
dotibus, et scientia, probitate, vel moribus. Edite buccellas 
aliquot, et bibite: tum vicissim vos laudabitis.

[Gerardus]. — Ipse glaciem secabo. Bellus tu homo es Theodorice, 
candidis capillis, modesto vultu, gressu testudineo, facie alba, 
ingenio fœcundo, parentibúsque opulentis.

Theodoricus. — Te me fricantem refricabo: quod mihi das laudis, 
omne id tibi competit. Pulcher es adolescens, flava coma, 
honesto aspectu, gradu egregio, Minerva fertili, et maioribus 
divitibus prognatus.

[Kilianus]. — Ô Vilhelme, audi à me tui præconium. Parentibus 
percepi te ortum præclaris, scióque non sterili esse indole 
statura non deformi, scientia non contemnenda, assiduúsque es 
librorum lector.

Vilhelmus. — Et tu albæ gallinæ es filius, neque infelici 
ingenio, corporis habitu decoro, ut nihil suprà.

Demosthenes. — In laudando alium semper illud Plinii in mente 
habete: “Hoc ipsum esse amantis, non nimiùm laudare”.



————

Convivium Declamatorium.


Pædagogus hospes, Ioannes, Hermannus, Albertus, Iacobus, 
convivæ, Servus.

Pædagogus. — Hodie dies est, quo à lectionibus feriari receptum 
est.

Ioannes. — Nescimus, quid deinde?

Pædagogus. — Scitis etiam quid sit otiari à lectionibus 
gymnasii? vel quid sit agendum, dum à scholæ negotiis est 
libertas?

Hermannus. — Tum ludendum est in campo, pila vel globo per 
anulum ferreum, vel cursu, vel palæstra dimicatoria, aut 
colluctando.

Pædagogus. — Scopum nondum tetigisti, toto aberras cœlo.

Ioannes. — Eo modo tamen feriæ literariæ à nobis hactenus 
nostrísque maioribus dum literas didicerunt peractæ sunt.

Pædagogus. — Istud nihil aliud est, quàm vacatione à gymnasio 
abuti: à prandio huc me accedite, erudiam vos ad horulam unam, 
quid sit vacare à librorum lectionibus, et quomodo ferias 
scholasticas commodè collocare poteritis.

Albertus. — Adveniemus prandii peracta fabula.

Pædagogus. — Hîc vos operiar, in tempore facite adsitis.

Ioannes. — Certè revertemur propediem.

Pædagogus. — Magnæ fidei adolescentes vos nunc video, quòd 
promissos adventus re exequimini, assidete, nonnihil potus 
afferri faciam, quo linguas irrigemus, promptius ut loquamur.

Hermannus. — Nostri gratia ne assis impendium facias.

Pædagogus. — Serve, aliquid vini prome et affer.

Servus. — Expediam quàm rectissimè.

Pædagogus. — Cupitis nunc audire quid sit otiari à lectionibus 
gymnasii?

Ioannes. — Anhelamus cupidè.

Pædagogus. — Post haustum hunc factum eloquar. Hoc poculo 
vestros adventus excipio.

Hermannus. — Gratiam habemus.

Pædagogus. — Bibat et quisque vestrum. Nunc quæ pollicitus sum 
præstabo. À schola quotiescunque feriabimini, hoc exercitii 
habeatis.

Ioannes. — Quod genus?

Pædagogus. — Audita ruminetis, et breviusculam orationem quandam 
concinnate, in rei vel personæ cuiuspiam laudem vel vituperium, 
quod declamitare olim nocitabant.

Ioannes. — Nescimus qua arte declamationes conficiemus.

Pædagogus. — Rudem et impolitam orationem connectite, quoad 
artem didiceritis. Unicam à me accipite declamationem in 
literarum laudem. Literæ, id est scientiæ, nobilissimæ sunt, 
neque unquàm satis laudatæ, neque laudari, ut dignæ sunt, à 
quoquam possunt, multum nanque boni et frugis afferunt: per 
ipsas posteritati gesta indicantur temporum peractorum: per 
ipsas virtutes, felicitas, magistratus, honores, laudes dantur 
et accumulantur facilius quàm per opes: ipsæ semel adeptæ, 
nunquam, neque in vita, neque post funera decorare aut ornare 
cessant habentem. Dixi.

Ioannes. — Periculum et ipse faciam, commendaturus virtutes.

Pædagogus. — Age, facito, ingenio utere tuo felicissimo.

Ioannes. — Virtus res est ardua maximè, difficilísque acquisitu, 
tandem adepta, felicissimum reddit, omnia quibus egemus præstat, 
nam illi nihil deesse dixerunt scriptores, quem penes esset 
virtus: virtus omnia in se habet, virtus ad sydera vehit, vitium 
ad ima tartara mittit. Dixi.

Pædagogus. — Bibite nunc omnes ordine, quisque calicem exiccet.

Hermannus. — In arenam et ego descendam, prudentiæ præconium 
dicturus. Prudentia virtutum omnium nobilissima, in cognitione 
rerum consistit, qua cognitione nihil est homini honestius, 
scire laudabile, nescire vitiosissimum est: vir prudens, rerum 
peritus, uno minor est Iove, inquit Poëta: ignorans à caudice 
differt nihil. Dixi.

Pædagogus. — Calicem quem meritus es bibe, cæterísque præbibe.

Albertus. — Palæstram ineam ego liberalitatis encomium 
prolaturus. Liberalitas ea virtus est, quæ humanum, pium, et 
benignum esse docet hominem, dátque ubi dandum est, servat ubi 
tenendum est, sua non prodigere, neque tenax esse, ut Euclio 
Plautinus. Dixi.

Pædagogus. — Bibe poculum quod meritus es, et aliis propina. Sic 
vestra otia transigite, tum in eruditos evadetis viros.

Ioannes. — Curabimus, tu vale et gratiam habe.



————

Convivium Reconciliatorium.


Hospes, Arnoldus, Henricus, inimici invicem, Iasperus, Crato 
reconciliatores.

Hospes. — Ut sic rixamini invicem canum more, nihil vos pudet?

Henricus. — Iste malorum lerna, suis semper verbis me insectatur 
malis, nequeo ipsi obvius fieri, vel adesse, quin aliqua iniuria 
me prosequatur.

Arnoldus. — Tu metuis dictis semper laceras, rodísque ac ossa 
caniculi, prædico tibi, ut mordere et deferre apud alios me 
cesses, aut clavum clavo trudam, quod senties cum magno tuo 
malo.

Henricus. — Ah, tu pygmæo minor, quid narras? Ientaculi vice 
quod est esurienti, id tu mihi esses si ad pugnos ventum fuerit.

Arnoldus. — Sim pomilio quantumvis pusillus, tamen à te, ut 
inter simias asinus tractari nolo, neque pessundari.

Crato. — Huiusmodi silete verba, istas lites componite, longè 
præstat pax et concordia, quàm simultas et discordia.

Henricus. — Tranquillus et quietus esse vellem, nihílque secum 
aut convictus aut commercii habere, sed liber ab ipso fieri 
nequeo, insequitur me passim ut umbra corpus, succulique 
scropham.

Arnoldus. — Tuo consortio gaudebo facillimè.

Hospes. — Taceat uterque, scio quid faciemus, quo vos 
reconciliatos reddemus.

Henricus. — Quid? exprime.

Hospes. — Compotatiunculam ad cervisiæ pocula agemus, tum inter 
potandum vestris animis discutiemus rancorem illum mutuum.

Henricus. — Lubet mihi: diversorium istud cervisiarum intremus, 
sequimini vos belli helluones poculorum.

Hospes. — Domi nostræ in umbra sedebimus tranquillius, securius 
et iucundius.

Crato. — Præstat suis interesse penatibus, quàm alienis.

Henricus. — Potus feratur abundè, tum calculum et rationem 
impendii faciemus.

Iasperus. — Adsint et potiora pocula.

Hospes. — Afferentur modò.

Iasperus. — Prospera sit cervisia bibentibus.

Hospes. — Et tibi afferenti.

Crato. — Vos duo hactenus invidiosi invicem et mutuò poculum 
exhaurite in felicem vestræ concordiæ eventum.

Henricus. — Bibam, ubi siti laboravero.

Crato. — Arnolde tibi propino.

Arnoldus. — Commodè et fortunate bibas.

Iasperus. — Vinum biberemus, id convenit reconciliationi.

Henricus. — Duæ mensuræ vini ferantur, alteram ipse exolvam.

Arnoldus. — Alterius sumptum ipse dabo.

Hospes. — I latum vinum, ego calices vitreos eluam.

Iasperus. — Hîc vinum affero, sit felix fortunatúmque de ipso 
potitantibus.

Crato. — Nunc animi prius mutua invidia turgescentes 
immutabuntur.

Hospes. — Heus tu Henrice, ut ita obstipo sedes capite? hanc 
vini pateram propino tibi integram.

Henricus. — Accipiam lubens, postquàm ad fundum fuerit exhausta.

Hospes. — Vidén’? exorpsi.

Henricus. — Video, mihi nunc repleas ipsam.

Hospes. — Faciam, en tibi, ipsam funditus imbibas.

Henricus. — Istud levissimum mihi factum erit.

Iasperus. — Arnolde ut siles? fac à te haustum propinatum 
accipiam.

Arnoldus. — Hoc poculum vini tibi præbibo.

Iasperus. — Faustum sit tibi opto.

Arnoldus. — Bibendo fac respondeas.

Iasperus. — Faciam actutum.

Hospes. — Fervent adhuc animi vestri odio mutuo?

Henricus. — Nequaquàm.

Hospes. — Utrique calicem vini præbibam, quo discordiam in 
concordiam mutetis.

Henricus. — Fiet, tu bibe.

Hospes. — Evacuavi, nunc partite inter vos, calicem illum medium 
quisque epotet.

Henricus. — Arnolde medium tibi propino.

Arnoldus. — Sit felix faustúmque.

Henricus. — Medium bibi, nunc tu ad fundum epota.

Arnoldus. — Faciam, vidén’?

Crato. — Consertis manibus, nunc discordiam devovete, 
concordésque vos victuros promittite, placet istud utrique?

Hospes. — Arridet mihi.

Arnoldus. — Et mihi displicet minimè.

Crato. — Ista sancita est reconciliatio.

Henricus. — Miror quî fiat quòd ad vini calices homines in 
mutuam redire gratiam solent.

Crato. — Deus vini habetur Bacchus ipse, qui aliquando dicitur 
Lyæus, à lyo, id est, solvo, quia vinum tristitiam et invidiam 
solvit.



————

Convivium Histrionum, sive Parasiticum.


Nero hospes, Buttubata, Gnato, Curculio.

Nero. — Unde proditis vos rudes, tremuli, pannosi, alacrésque 
animis histriones?

Buttubata. — È foro.

Nero. — Quid ibi quæstus estis adepti?

Buttubata. — Lucri prorsus nihil, homines nunc sapiunt Solones, 
tertiúmque Catonem præ se ferunt.

Nero. — Non plus vestris capiuntur gesticulationibus?

Gnato. — Afferunt morionum se sat domi habere, seipsos utcunque 
histrionicè gestus exhibere.

Nero. — Vertuntur nunc omnia, ut quæ prius in deliciis sunt 
habita, nunc iaceant, et nihil ducantur.

Curculio. — Timemus quòd esuriendo ad restim nobis res veniet: 
quum victum solitum denegabunt homines.

Nero. — Animos non despondete, ipse solus vos tres integri anni 
curriculo adhuc pascam, ab aliis destituti si fueritis.

Buttubata. — Grati erimus domino regi nostro unico præsidio.

Nero. — Estis famelici? libétne cibum ingurgitare?

Gnato. — Per Herculem, pérque omnes Deos patellarios esurimus 
acerbissimè.

Nero. — Pingue hîc sumen, pinguiáque exta edite, devorate, igne 
et vino calidos vos facite.

Buttubata. — Ô nostrum præsidium et unicum asylum, tu ille nobis 
es Iupiter, id est, iuvans pater: ille nobis es Deus tutelaris, 
tutaris nos à sæva stomachi tyrannide, scilicet fame.

Nero. — Deus vester ero adiutor et alumnus, si ea quæ 
interrogavero mihi responderitis.

Gnato. — Ad verba quæcunque volueris, dicemus nobis comperta.

Nero. — Quis populi de me sit sermo, verè audire delector: verum 
mihi dicite, de me quæ fertur vulgo sententia?

Buttubata. — Passim ad astra referunt, pium benignum, æquum, 
prudentem, divitem, potentem, omniúmque horarum hominem te esse 
dicunt, et qui possit æqua discernere lance, quid distent æra 
lupinis.

Nero. — Ô lepidi histriones, ob id nuntium tritis vos donabo 
lacernis, calidóque sumine.

Gnato. — Quæ diximus, ex oraculo sumus locuti, ita nos 
patellarii iuvent Dii nostri.

Nero. — Vos semper iure feci plurimi, vestrum genus semper 
credidi mundo utilissimum, hominibúsque divinitus datum esse.

Buttubata. — Non facile quis dixerit laudem et encomium nostri 
albi. Nos hominum sumus solamina, nos solatia, mœstorum 
consolatores, veri assertores: sine nobis, vino mulieribus, 
hilares esse nequeunt mortales, imò vos etiam nostris solis 
facetiis alacres facimus: natura nobis semper est læta, semper 
æquè serena, non nubila mens, ut cæteris hominibus mœrorem sæpe 
advehens.

Nero. — Sed agite, quem vos me facitis?

Gnato. — Imò longè maiorem, nos te ad astra ferimus, te Deum 
facimus, et si quid est Deo maius: multus est nobis in ore Rex 
Nero, Rex liberalissimus.

Nero. — Verbis istis semper apud me commeatum, dapsilésque 
lances, tritásque lacernas in promptu reperietis semper.

Buttubata. — Gratia sit domino Regi de præsentibus patinis, 
futura dum accipiemus, etiam pares gratias habebimus.

Nero. — At quales in plebeiorum penatibus vos geritis?

Buttubata. — In ædes admissi, culinas patinásque lautas petimus, 
illas exedimus, lingimus, lambimus, rodimus. Damnosi sumus 
patinis et culinis, nudamus homines argento, dapibus et esca.

Nero. — Pocula non efflagitatis?

Gnato. — Hirundines sumus poculorum, bibere non desinimus, quoad 
guttula restat. Nos Vulcani sumus filii, quicquid tangimus, 
comburimus et consumimus.

Nero. — Approbátne vulgus album vestrum?

Curculio. — Nobis calculum adiicit album, dicens oportere 
versutum esse ac rota est figularis, nullúmque hominem esse 
frugi, quin bene et malè facere sciat ut nos.

Nero. — Nunquàm ad verbera vobis res venit?

Buttubata. — Creberrimè ulmeis pigmentis nobis pellis pungitur, 
verùm ad pugnos induratam cutem habemus.

Nero. — Pelles vestras istis meis poculis iam farcite et 
patinis, tum minus ferire ipsum dolebit vobis.



————

Convivium Nugatorium.


Salibus & nugis recensendis certant Hospes, Poëta, Somniator, 
convivæ, Servus, Nugo.

Hospes. — Bovem mactavi domi, ad intestina comedenda rogo sitis 
mihi convivæ vos quinque.

Nugo. — Plures nostrum sunt, gratiam habe in aliam vicem.

Hospes. — Plus carnis et intestinorum mihi est, quàm vos 
devorare poteritis.

Poëta. — Attamen incommodum est, tantus convivarum cœtus.

Hospes. — Minimè gentium, rancida mihi fient boum intestina sine 
convivis, solus sum cum solo famulo, omnia nequimus devorare, 
nam vultures non sumus.

Somniator. — Tum fac pateant ædes, intrabimus tecum visuri, quò 
nos excipere velis.

Hospes. — Felicibus avibus limen transcendite. Gratulor vobis 
felices adventus in domicilio meo.

Nugo. — Felix sit et tibi accommoda hæc habitatio.

Hospes. — Serve, promptuarium resera, carnésque tostas deprome, 
cervisiam præbe et calices quǽque convivio apta conveniunt, 
ministra.

Servus. — Claves promptuarii præbe, occlusum est.

Hospes. — Velox redi.

Nugo. — Festinare tantopere haud opus est, expectabimus 
facillimè, fame non premimur.

Hospes. — Quid tum? aliquem tamen in stomacho habebitis locum 
bolis aliquot. Tu serve, unum aut alterum intestinorum veru ad 
prunas torreas.

Servus. — Exequar.

Hospes. — Vos interim de his carnibus sumite.

Nugo. — Fiet.

Hospes. — Ipse exemplo vobis ero prius in quadram buccellam 
decerpendo.

Poëta. — Age, tum fenestram edendi et nobis aperies, ut hospitis 
est munus.

Hospes. — Vinum hoc pitissate, palatis sapiet.

Somniator. — Propino tibi.

Hospes. — Bibas prosperè.

Somniator. — Certè nobile est, et cum quolibet alio sapore 
certaret.

Hospes. — Tale est, ut ad egenorum mensam bibitur.

Somniator. — Et acre et suave est.

Hospes. — Exta illa calida, dum fervent edite, frigida insipida 
fiunt.

Poëta. — Ipsis non parcè utemur.

Hospes. — Ut ita silentes et taciti estis? quid in corde 
voluitis? an curam prolium educandarum?

Nugo. — Non, istarum solicitudinem matribus et uxoribus 
relinquimus.

Hospes. — Sumite animos hilares, bibendo, quis nobis scomma 
aliquod recensebit, quo ridebimus? tu istud facito. Nugo 
vocaris, fac et nugeris nobis nonnihil.

Nugo. — Scommatum vel facetiarum expers sum, attamen quod scio 
dicam. Mulieres vetulæ in templo orantes, clunibus attrahunt 
pedes, scitis qua gratia?

Hospes. — Ignoramus, tu dicito.

Nugo. — Ideò, ut si quid per posticum venti emiserint, non 
perdant sine fruge, sed ipso pedes calefaciant, ut Plautinus 
ille Euclio nocte follem ori adstringebat, in quem anhelitum 
mitteret, et mane ignem cum ipso excitaret.

Somniator. — Audite et me: Somnium hac nocte habui, multum me 
invenisse auri et argenti, lepidǽque nymphæ adiacere me 
amplexanti, at expergiscens sensi felem mihi adesse lingens 
maxillas meas, nam madebant ex hesterna crapula.

Hospes. — Tu poëta poëticas facetias nobis narra, tum omne 
impendium huius convivii immune habebitis.

Poëta. — Aures arrigite, versus audietis lepidos in hora poëtica 
natos, undecim scilicet hos.

  Dum vina bibo, tristari non bene quibo.

  In haustu primo, lætor sub pectoris imo.

  In cordis fundo, lætor dum bibo secundò.

  Post ternum potum, vinum mox fit mihi notum.

  Et potus quartus lætum reddit atque facetum.

  Et potus quintus, lætam mentem facit intus.

  Dum bibo bis ter, sum qualibet arte magister.

  Potu septeno, frons efficitur sine freno.

  Potus bis quartus, mihi sensus tollit et artus.

  Sed si plus bibam, kannen, pot, omnia frangam.

  Ut corpus redimam, rock, hemmet, omnia vendam.

Hospes. — Ridiculi per Herculem sunt, et poculis apti versus.

Poëta. — Ipsos boni consulite, qualis sum poëta, tales et dico 
versus.

Hospes. — Immunes vos omnes iam hîc à symbolo fecistis.

Poëta. — Gratiam referemus olim.



————

Convivium Tabernarium, ubi certo asse et numis præsentibus 
convivatur et solvitur.


Tabernarius, Iasperus, Henricus, Maxemilianus, Volfgangus, 
Arnoldus viatores.

Iasperus. — Ho, ho, nemón’ huc prodit? vacant hæ ædes?

Tabernarius. — Quis fores pulsitat, clamandóque domum personat?

Iasperus. — Salve hospes Tabernarie.

Tabernarius. — Et tu.

Iasperus. — Ecquid lauti habes opsonii? dapsilicéne instruxisti 
focum? nostrûm hîc sex peregrè profecti adsunt, ex itinere 
fessi, et esurientes, cibíque et potus cupidissimi.

Tabernarius. — Satis reconditum cibi habeo, si vobis æs 
exolvendi suppetit.

Henricus. — Bonorum datum habemus, pecuniásque Crœsi, et Crassi 
æquamus opulentia.

Tabernarius. — Isti assidete mensæ, fercula iam afferri faciam, 
quiescite interim.

Maxemilianus. — Faciemus, ac tu festina, acerrima nobis fames 
est, qualem ab incunabulis habuimus nunquàm.

Tabernarius. — Morbo isti medebor pulcherrimè: de ista perna 
voragines ventris facite, mox lautiores patinas afferam, sed 
cibum consecrate prius.

Volfgangus. — Benedicite.

Henricus. — Dominus.

Volfgangus. — Christus Dei filius, salutis humanæ autor et 
conservator, tabernarium hoc prandium nobis benedictum reddat.

Henricus. — Amen.

Volfgangus. — Nunc edamus, ipse morari nequeo.

Iasperus. — Ede, non morabimur, quin et nos cibum sumimus.

Arnoldus. — Dura est et admodum falsa caro ista.

Maxemilianus. — Potu salsedinem pelle.

Arnoldus. — Cantharum medium ebibam.

Volfgangus. — Tum ad fundum ipse exiccabo.

Ger[ardus]. — Heus, heus, hospes, cervisiæ plus prome, hæc epota 
est.

Tabernarius. — Abundè cervisiam afferam, placétne et vinum?

Maxemilianus. — Utique quanto pretiosius fuerit, tanto ipso plus 
delectabimur.

Tabernarius. — Hîc vinum affero nectareum, nectari cœlestium 
Deorum ne latum unguem cedens, eo hilares vos reddite.

Iasperus. — Faciemus: alia obsonia præbe, assi si quid habes, 
elixis non oblectamur.

Tabernarius. — Sunt mihi capi duo illaridati, et anser in veru, 
adhuc calidi, de ipsis quid afferam? dicite, utrum ansere, an 
capis palata plus gaudeant vestra.

Iasperus. — Anserem feras, capos tibi serves.

Tabernarius. — Accipite eum pinguem, et adipe multa, ac si tener 
vitulus esset.

Henricus. — Ho, ho, sodales optimi, lassitudinem itinere longo 
adeptam nunc curate, incidimus in cœlum.

Maxemilianus. — Præbibo tibi, guttur mihi constringit anserina 
ista caro.

Iasperus. — Ex postico anseris edas.

Volfgangus. — Oleto ipsius iam capior magis, quàm si viveret.

Tabernarius. — Ô vos convivæ, ut nunc stomachis valetis, éstne 
factum melius?

Maxemilianus. — Longè præstantius intestina nunc vigent, quàm 
dum adveniebamus.

Iasperus. — Hospes propino tibi.

Tabernarius. — Prosit, bibere nondum cupio, impransus sum. 
Bibite vos basilicè, ipse impendiorum immemor non ero.

Geor[gius]. — Et nos tuorum obsoniorum non obliviscemur.

Tabernarius. — Istud decet ad mensam, hîc caseum accipite, qui 
advenarum huc solet esse terror.

Maxemilianus. — Nos perterrescet minimè, sat æris habemus, unde 
symbolum pendamus.

Tabernarius. — Edite de ipso vel butyro quantum lubet.

Iasperus. — Tolle mensam hospes, sat edimus, hinc abeundum est.

Tabernarius. — Non abeundum, sed solvendum, quisque vestrum 
tribus albis symbolum solvet.

Volfgangus. — Hui, tantum? vix cibus valuit tantum.

Tabernarius. — Vini bibistis multum.

Maxemilianus. — Ô vos sodales optimi, hinc quomodo evademus, quo 
pendemus symbolum?

Iasperus. — Hospes, æs in numerato non habemus, nostra 
chirographa tibi dabimus, mox exoluturi, et è patria æs missuri.

Tabernarius. — Chirographa non accipio, nam literarum expers 
sum, sed vel pecuniam vel exuvias.

Henricus. — Nunc versuum quorundam recordor: Est bona vox, hol, 
wein, melior schenk ein, optima trinck auß. Est mala vox, 
rechen, peior bezalem, pessima den rock auß.

Tabernarius. — Sit pessimum vel optimum, aut solvite, aut vestes 
exuite.

Iasperus. — Accipe has vestes, ad vesperam, vel summum cras 
repignerabimus et redimemus.



————

Convivium Natale.


Macrinus natalem diem celebrans, Persius, Castor, Pollux, 
Coquus, convivæ, Servus.

Macrinus. — Io, io, ô festivissimum diem, ô candidissimum solem 
hodiernum, feliciorem integer annus habet nullum.

Persius. — Unde tantum hodierni diei encomium profers?

Macrinus. — Ignorabas hodie mihi esse diem natalem?

Persius. — Per Herculem non cogitabam, non tum natalitio tuo die 
nos tuos amicos epulis et mensa excipis?

Macrinus. — Utique adsitis meo prandio omnes quatuor, meum diem 
genialem mecum celebretis.

Castor. — At quantum impendii faciet quisque?

Macrinus. — Sumptus nihil impendetis, ipse feram omnia mea 
crumena.

Pollux. — Age, perplacet, condicimus, non opus est nobis 
scindere penulam.

Castor. — Ubi convivæ vocamur, sumus facillimi: ubi ad erogandam 
pecuniam, surdi, et auribus mortui.

Macrinus. — At natalitiis muneribus me ut donetis oportet.

Persius. — Ipsa mittemus lubentissimè.

Macrinus. — Coque, súntne edulia percocta?

Coquus. — Quando lubet accubitum ite.

Macrinus. — Serve, éstne mensa decorata, quibus solet ornari?

Servus. — Est, et diutissimè.

Macrinus. — Lavetis mei convivæ, et discumbite.

Castor. — Prior discumbere tuum est ut hospitis.

Macrinus. — Benedicite.

Persius. — Dominus.

Macrinus. — Cunctipotens Deus, cœli et terræ Dominus, bonorum 
omnium autor, creator, salvator humanæ creaturæ, hoc natali 
convivio cibum et potum nobis pransuris salubria facere velit.

Persius. — Amen.

Macrinus. — Nunc epulis negotium sumite et poculis.

Pollux. — Otium non agemus.

Macrinus. — Salsuginosam illam carnem vel porcinam gustate.

Castor. — Fiet.

Macrinus. — Serve, ad cyathos sta, vidéque ne siccitate hient.

Servus. — Curabo.

Macrinus. — Iurulentas fer carnes, his siccis non est delicium 
magnum, quadras alias porrige.

Servus. — Exequi volo.

Macrinus. — Carnibus istis iurulentis fruimini, quoad assæ 
afferentur.

Persius. — Facile est contentum esse patina tali, poculisque 
lepidis.

Macrinus. — Genio indulgete, Epicuríque vivite.

Persius. — Propino tibi in felix auspicium sequentis anni.

Macrinus. — Hodie alium auspicor annum meæ ætatis.

Persius. — Tibi nunc est exordium anni, ut omnibus mortalibus 
ipso Circuncisionis die.

Macrinus. — Assæ carnes fac adsint famule.

Servus. — Efficiam celerrimè.

Macrinus. — Orbes tolle, aliósque propone.

Castor. — Omen felix tibi hoc poculo opto, ô Macrine.

Macrinus. — Et tibi ipsum non sit infelix.

Pollux. — Age, bibendo mihi par referas.

Macrinus. — Non differam: omnibus vobis ad has tostas carnes 
præbibo, in gratiam, quòd hoc natali meo die me invisistis.

Castor. — Lubentes fecimus, maiora velimus, si inservire tibi 
poterimus.

Macrinus. — Decerpite assum, ipsum propositum est ut edatur, non 
ut rursus in culinam deferatur.

Pollux. — Strenuè nostrum agimus munus.

Persius. — Ô Macrine, hilarem nunc sumas diem, genio affatim 
indulge, Deóque gratias habe, qui hoc die vitæ munere te fungi 
fecit et concessit.

Macrinus. — Istud hodie feci, facio, et quoad hic dies 
duraverit, faciam.

Castor. — Macrine, scisne cur munera mittantur ab amicis illi 
cuius est dies natalis?

Macrinus. — Puto quòd signum sit amicitiæ, eo munere gaudeant 
natum esse in mundum, eum cui mittant.

Castor. — Ut die Circuncisionis donantur xenia, ob novi 
auspicium anni, ita ipso die natali nato homini.

Macrinus. — Verisimile est.

Castor. — Sic res est.

Macrinus. — Serve, bellaria appone, et cyathos aspice an 
sitiant.

Persius. — Nunquàm vidi calices sitire.

Macrinus. — Intelligenti pauca satisfaciunt, caseo hoc ora 
exiccate, butyróque animos si mœrent lenîte.

Pollux. — Macrine præbibo, optóque felix sit tibi dies natalis, 
posteráque ætas.

Macrinus. — Commodè bibas.

Castor. — Fac deponi dapes, expatiabimur aliquantulúm.

Macrinus. — Serve mensam tolle.

Castor. — Legamus hymnum.

Macrinus. — Deus misericors et iustus, qui in hanc lucem nos 
creavit, creatósque pascit sua gratia, benedictus sit in æternum 
et ultrà.

Persius. — Amen.

Macrinus. — Boni consulite habita obsonia.

Persius. — Tu pro liberalitate ista gratiam habe.



————

Convivium delicatorum palatorum.


Coloniensis, Vestalus, Thuringus, Saxo, Suevus, Hessus, Franco, 
Phrysius, Obsonator.

Coloniensis. — Heus, heus contubernales optimi, quid agemus? 
tempore hoc licentioso, convivabimúrne invicem? vivemus semper 
Stoicos? nunquàm cum Horatio spargemus nuces patiemúrque vel 
inconsulti haberi?

Vestalus. — Iucundum esset convivari, si opulentæ nobis essent 
crumenæ.

Coloniensis. — Ego omnium nostrorum nomine numos exponam et 
sumptum, si post factum calculum quisque sua parte mihi reddere 
promittit.

Vestalus. — Pollicemur ad sacramentum.

Coloniensis. — Audín’ tu Obsonator, in convivium delicatum 
obsonia mercatum vade, sed cura ut lautissima quæque emas.

Obsonator. — Æris satis si habuero, obsonando accinctissimus 
ero.

Coloniensis. — Accipe aureum istum, et quantum opus fuerit, 
obsoniis splendidis impende.

Obsonator. — Pollucibiliter obsonabo.

Vestalus. — Redeas pegasæo gradu, et vorans viam.

Coloniensis. — Obsonatum misi, qui mercabitur nobis edulia 
ampliter.

Thuringus. — Aderit etiam mox?

Coloniensis. — Apud propôlas cibum coctum emet, tum coquendi 
labore non egemus.

Saxo. — At quid obsonii afferet?

Coloniensis. — Jussi ut delicatissima quæque quæreret et 
mercaretur.

Suevus. — Cuius palato? fortè tuo obsonabit.

Coloniensis. — Quicquid culinaria taberna habuerit opipari et 
cocti, istud nobis comparet.

Hessus. — Adveniétne oppidò?

Coloniensis. — Dicto citius aderit, nos interim mensam 
sternemus.

Franco. — En aliâs redit Obsonator, sub pallio ferens nescio 
quid.

Coloniensis. — Salvus advenisti Obsonator noster, quid splendidi 
mercatus es nobis?

Obsonator. — Admodum calida, nescio an pinguia.

Hessus. — Proh, carnes affert suillas et vitulinas, quis illis 
delectatur? porcina est immunda lepram gignens, vitulina 
insaluberrima febrem pariens, morbúmque et moros gestire facit.

Obsonator. — Mercatus sum quæ potui consequi, delectus mihi non 
erat, aliâs hæc non attulissem.

Coloniensis. — Edamus hæc, dum desunt splendidiora.

Franco. — Verè dicis, boni consulenda sunt vilia, ubi pretiosis 
laboratur.

Hessus. — Edat igitur quisque esuriens, fames ipsi condimentum 
dabit, quo sapient etiam dulcissimè.

Obsonator. — Aut manus admovete, aut solus exedam.

Suevus. — Quod mercatus es ede, nos esurire malumus.

Obsonator. — Nunc in portu navigabo, résque mea in vado erit, 
cùm solus hæc devorare debeo.

Thuringus. — Nihil aliud tibi erat apud propôlas?

Obsonator. — Ne My quidem.

Coloniensis. — Bibamus copiosius, et quo in cibo egemus, in potu 
recompensemus. Mox domum ibo quæsitum piperis aliquid zinzibere 
conditi.

Vestalus. — Ipse si in patria essem, haberem quo latrantem 
stomachum replerem.

Hessus. — Quid?

Vestalus. — Patinam fabarum, déinde lentium, deinde pisorum, tum 
lactis, tum pultis, tum olerum, tum raparum. Hæc fercula quibus 
desunt, potiuntur crassissima carne porcina.

Thuringus. — In laribus meis paternis dulce iusculum de halece 
ederem: tabernam potoriam accedens, in sinum sumerem halec 
salsugine erutum, de quo lamberem inter potandum, ut sitim 
acciperem.

Franco. — Ô nobilem meam Franconiam, in qua vini suavis bibuntur 
calices: ibidem si essem, viverem indulgentius.

Saxo. — In Saxonia mea et nobilis ac satis crassa cervisia 
potatur.

Hessus. — Hessia mea caprinis carnibus abundantissima est, in 
ipsáque obsonia pinguia et multo iusculo eduntur.

Suevus. — Suevi mei vino et nucum copia superbiunt.

Phrysius. — Phrysii nostri butyro fertilibúsque caseis nobiles 
sunt et laudabiles.

Franco. — Quid tu Coloniensis ais? in quo tuam Coloniam effers?

Coloniensis. — Opus non est præconio, satis seipsam commendat.

Franco. — Dapes opipare vobis Coloniensibus nullæ sunt aliæ, 
quàm piper rugosum.

Coloniensis. — Ah, nos inopes Germaniæ orientalis vel 
superioris, vos aquæ bibuli.

Franco. — Si nostrates aquam non biberent, diu Rhenus vos 
Occidentales Germanos submersisset.

Obsonator. — Quisque suam repetet domum, nequeo vestris palatis 
arridentia obsonare, nam nimiùm dissident.



————

Convivium Helluonum poculis sese urgentium.


Hermanus, Arnoldus fratres, Iasperus & Georgius.

Hermanus. — Sitio affatim, quid consilii præbes mi frater?

Arnoldus. — Remedium non est aliud magis præsentaneum siti, quàm 
epotatio crebra poculorum.

Hermanus. — Pocula quid iuvant vacua?

Arnoldus. — Pocula puto non inania, sed potu referta: vacua 
vasa, pocula non merentur dici.

Hermanus. — Quî hoc?

Arnoldus. — Pocula (ni fallor) dicuntur calices, quasi potum 
continentes vel continentia.

Hermanus. — Potatum quò nos conferemus?

Arnoldus. — In eas ædes ubi convenire soliti sumus.

Hermanus. — Iniucundum est duobus solis compotare, si quos 
habere mus congerrones sive compotores.

Arnoldus. — Fortè in ipso domicilio cervisiario quosdam 
inveniemus nostri consortii.

Hermanus. — Accedamus Iasperum veterem nostrum commilitonem.

Arnoldus. — Perplacet, confestim eamus.

Hermanus. — Heus, heus Iaspere, ésne domi?

Iasperus. — Non sum.

Hermanus. — Nónne te loquentem audimus?

Iasperus. — Non Iasperum, sed fortè Theologum auditis.

Hermanus. — Ecce obliti per Herculem fuimus istius tui 
cognominis, quid agis? latitas semper et assides Theologicis 
tuis libris?

Iasperus. — In Grammaticis regulis sudavi et legi. Quid venitis? 
quid expetitis?

Hermanus. — Venimus curatum cuticulam tecum ad pocula.

Iasperus. — Hæc domus ad algidam dicitur culinam, nihil cibi, 
neque potus, neque ignis est.

Hermanus. — Adest cantharus quo potus feratur?

Iasperus. — Fideliam habemus, non stanneum cantharum.

Arnoldus. — Dulcior est potus ex fictili poculo, quàm stanneo.

Hermanus. — Istud est quod dixit Agathocles rex filius figuli, 
qui rex maluit ex fictilibus vasis quàm aureis bibere.

Iasperus. — Huc è regione in taberna coquinaria cervisiam feram, 
interim expectetis.

Hermanus. — At redi velox, sitimus fortiter et acerbissimè.

Iasperus. — Huc redeo, felix sit cervisia bibentibus.

Arnoldus. — Et tibi afferenti non infelix.

Iasperus. — Hoc poculo ebibendo aut totum, aut medium 
combibebimus.

Hermanus. — Arridet, sit ratum quod loqueris.

Iasperus. — Hermane, præbibo tibi integrum poculum.

Hermanus. — Esto, accipio libenter.

Arnoldus. — En Georgi unde tu proripis?

Georgius. — È laribus meis visum venio quid hîc geratur.

Hermanus. — Hîc potatur, genióque indulgetur.

Georgius. — Istud video.

Iasperus. — Assideas, sísque nobis compotor.

Georgius. — Ære careo.

Hermanus. — Prædivitem habemus convivii principem, Iasperum 
nostrum tertium Catonem, et octavum sapientem.

Iasperus. — Nasum vestrum nosco, nasuti estis, præter hoc nihil.

Arnoldus. — Hui, bibite plenis poculis commilitones optimi, 
exemplum vobis dabo, calcárque addam calicem hunc ingurgitando.

Iasperus. — Ho, ho, instar vaccæ bibis.

Arnoldus. — Usqueadeò sapuit, desinere et cessare non potui.

Hermanus. — Georgi, tibi propino.

Georgius. — Accipio lubens.

Hermanus. — Ut defidetis tam siccis palatis calices osculamini, 
ipsísque linguas madefacite.

Arnoldus. — Non feriabimur.

Hermanus. — Cervisiæ plus feras, hæc epota est.

Iasperus. — Asses tres porrigite.

Arnoldus. — Ad calculum feras, in digressu solvemus.

Iasperus. — Sin minus feceritis, vestibus vos nudabo.

Hermanus. — Nunc eas ocyus.

Iasperus. — Felix faustáque sit, quam sero, cervisia bibenti et 
solvere volenti.

Arnoldus. — Quid? non esset salubris satisfacere recusanti?

Iasperus. — Iste non bibat.

Arnoldus. — Nunc tanto cupidius bibemus. Hui, bibite plenis 
buccis sodales optimi, bibite ad iugulum usque.

Georgius. — Quid illud conferret?

Arnoldus. — Multùm sanè, quantum quis plus potu madet, tanto 
peritior est, iucundior et hilarior.

Iasperus. — Hermane, hoc te saluto calice.

Hermanus. — Non obsit, ebibe, aut non suscipiam à te.

Arnoldus. — Abeundi tempus est, vespera imminet.

Iasperus. — Exolvite prius impendium.

Hermanus. — Ad Græcorum Calendas.

Iasperus. — Memor ero, ubi locus fuerit.



————

Convivium commilitonum literatorum asses suos congerentium.


Henricus, Iacobus, Arnoldus, Petrus, Cornelius.

Henricus. — À meridie quid operis faciemus?

Iacobus. — Inscius sum.

Henricus. — Si me audire velitis, scirem quid facere conferret.

Iacobus. — Exprime: audiemus.

Henricus. — Ut asse cuiuslibet apposito conviviolum 
instauraremus, diu non compotavimus.

Arnoldus. — Facilè dictu est, sed difficile factu.

Henricus. — Quî hoc?

Arnoldus. — Ære laboramus.

Petrus. — Neque cingulum, neque marsupium, neque assis minimus 
mihi est.

Cornelius. — Et mihi assis non est, quo restim emerem.

Henricus. — Consilium dabo, ut nonnihil æris acquiratis: 
Parentibus vel cognatis dicite libellum aliquem albo numo vos 
empturos, illum deinde potatiuncula insumemus, quisque non nisi 
unius albi numi (ut vulgò dicitur) sumptum faciet.

Iacobus. — Optimum consilium et acceptandum.

Henricus. — Quisque ilico domum eat, et tantum æris à parentibus 
vel amicis petat.

Iacobus. — Curabimus.

Henricus. — At præpeti gradu redite.

Petrus. — Ibimus viam vorantes.

Arnoldus. — Redeo et voti compos factus, pecuniam affero.

Iacobus. — Præsto ego sum, à matre hoc numo donatus.

Petrus. — Venio et ipse quoque, licet serus, quia diu pater 
nolebat annuere et marsupium laxare.

Henricus. — Ubi tu tam serus moratus es? quid te detinuit?

Cornelius. — Dura cervix meæ nutricis, quæ decies assem in manu 
vertit et revertit, antequàm exponit.

Henricus. — Renuebat tibi tantillum numorum?

Cornelius. — Ægrè extorsi, et fermè lachrymantibus oculis.

Henricus. — Velocissimi nunc potatum eamus, vivamúsque 
cervisiarii potatores, dum nequimus Bacchanalia.

Iacobus. — Quò concedemus?

Henricus. — Ad ædes meas, ubi solitudine fruemur, potabimus, et 
io, io, io, cantabimus, nemine percipiente. Intretis pulcherrimi 
combibones et commilitones literarii.

Arnoldus. — Æquum est, ut qui totis diebus sudantes et laboriosi 
consedimus in gymnasio literario, animis tristibus, trementibus 
corporibus, ob præceptoris sævitiam et ferulæ metum, sic et nos 
ad pocula exhilaremus aliquando.

Petrus. — Decet, ut qui miseriarum fuerunt, etiam lætitiæ sint 
participes.

Henricus. — Quisque vestrûm numos mihi det, ego princeps 
convivii ero.

Cornelius. — Muneris istud habeas, sed fideliter exequere, non 
aliquid pecuniæ recondas in loculum.

Henricus. — Potum et triticeum panem mercabor, quoad teruncium 
habuero, ibo iam latum cervisiam.

Iacobus. — Vade, et celer redi.

Henricus. — Tardus non ibo, en redeo, potus hic cerere coctus 
saluti sit omnibus bibentibus ipsum, sed præbibere est meum, 
tibi propino Arnolde.

Arnoldus. — Accipio libenti animo.

Petrus. — Iacobe, libétne bibere?

Iacobus. — Liberet, si haberem.

Petrus. — Hunc calicem tibi præbibam medium.

Iacobus. — Id facito, cupio.

Petrus. — Bibe nunc et tu.

Iacobus. — Aliquid panis triticei da, edere oportet me, dum 
bibo.

Arnoldus. — Et edendo bibere necesse est, si cibum decoquere et 
ingerere debeo.

Henricus. — Cuius est bibere? in quo sistit amphora? potitet, 
quo et nos alii potu fruamur.

Arnoldus. — Vide ne deficiat cervisia, aliôqui pugnos edes, aut 
versus caput tibi cantharum mittemus.

Henricus. — Non cupio istam fortunam et commoditatem, satis 
supérque adhuc restat, vos saltem invicem præbibite.

Iacobus. — Corneli, tu sitim potu non comprimis? propino tibi 
huius calicis medium.

Cornelius. — Salutiferum sit tibi.

Petrus. — Hoc ebibam, tum non sine fruge sumptum feci.

Henricus. — Pecuniæ suæ quem pœnitet, potu se consoletur.

Iacobus. — Ipse ad summum iugulum me implebo, cogitabóque numos, 
quos è domo paterna attuli, stomacho et ventri me immisisse.

Arnoldus. — Non salsus erit cogitatus: nam bibuli domum in 
ventre referunt quod mane extulerunt ædibus in crumena.

Cornelius. — At abeamus hinc, tempestivum est.

Iacobus. — Fiet.



————

Convivium lucri lusorii.


Albertus, Christianus, Vesselus, Matthias, Dionysius, Staphyla 
mulier.

Albertus. — Attendite, attendite sodales et collusores 
charissimi, vestes induite, in tempore hinc ut discedamus, 
morabimur etiam adhuc horulam in potatoria domo.

Christianus. — Ageremus compotatiunculam? repetenda mihi est 
domus paterna, aliôqui si serus venero, pugnos edam.

Albertus. — Non annum peragemus bibendo, pedibus insistendo 
lucrum ludi consumemus.

Vesselus. — Quantum æris dedit victoria?

Albertus. — Albos numos tres.

Matthias. — Nullos nigros numos?

Albertus. — Nugas agere incipis.

Dionysius. — Eamus, non diu sistemus pedes, in proximum hîc ad 
portam, ubi baculus stramine obsitus, extensus est.

Matthias. — Ibidem vænit cervisia pretio suo respondens.

Christianus. — Es notus mulieri vendenti?

Matthias. — Sum, comitamini, ego præcedam.

Albertus. — I præ, nos in pedes sequemur. Heus, heus, nemón’ huc 
prodit? Staphyla ubi lates? Promes nobis cervisiæ mensuram?

Staphyla. — Lubentissimè, subite tectum, non foris ac mendici 
pedes figite, et stetis, accipite et bibite prosperè.

Matthias. — Tu prius bibas ut dignum est.

Staphyla. — Faciam, ne incantasse me potum suspicemini.

Matthias. — Minimè istud timemus.

Staphyla. — Ite accubitum mensam, quid pedibus insistendo 
biberetis?

Albertus. — Æquè stantes ac sedentes tempus prodigitis, libet è 
poculo bibere?

Christianus. — Placet, porrige fictile aliquod.

Staphyla. — Nunc infundite.

Vesselus. — Ægrè effunditur, ubi nullus restat potus.

Staphyla. — Detis, plus promam.

Matthias. — Duas nunc porrexisti mensuras?

Staphyla. — Verum est, cupitis buccellam panis, quo bibere vos 
delectet?

Albertus. — Non, non, ad parentes eundum et properandum nobis 
est, ibi cœnitabimus.

Staphyla. — Si placuerit, sponte impertiar vobis.

Christianus. — Iuxtà gratiam habeo, acsi dedisses.

Vesselus. — Properè abeamus, moramur nimium.

Matthias. — Staphyla, denuò i eductum potum, deinde discedemus.

Dionysius. — Conveniet tertia mensura consumpta calculum facere, 
nam omne trinum perfectum est.

Staphyla. — Hæc tertia sit vobis salutifera.

Albertus. — Præbibas mihi, dulcior est potus post haustum à 
muliere è cantharo factum.

Staphyla. — Leporis in me cadaverosa muliere nihil est: si 
triginta annis iunior essem.

Dionysius. — Nondum usqueadeò annis confecta es, adhuc butyrum 
(ut vulgò proverbium est) tuis in labiis liquefieret.

Staphyla. — Minimè per Pollucem, ego ex senio edentula facta 
sum, convenio ad libidinis prurientis titillationem expellendam.

Albertus. — Tu totum diem transigeres nugamentis, bibe, ut hinc 
solvamus anchoram.

Matthias. — Propino tibi.

Albertus. — Felicitatem bibas.

Dionysius. — Cæteris propines, ipse exolvam potum, Audín’ 
Staphyla? tres cantharos cervisiæ habuimus, nónne?

Staphyla. — Verum est.

Matthias. — Numos tene, nos discessum faciemus.

Staphyla. — Ite bonis avibus.

Albertus. — Sit tibi nox felix et fausta.

Staphyla. — Vobis quoque sit fortunata et secunda: quandocunque 
fores præteribitis meas, huc potatum concedite, si præsentes non 
habueritis numos, ad fidem cervisiam dabo.

Matthias. — Faciemus.

Christianus. — Quàm callida in suum quæstum est anus illa, 
revocare nos et allicere conatur, quo sæpe potui insumamus numos 
apud se.

Vesselus. — Superstites semitres albos in quid conferemus?

Albertus. — In compotatiunculam proximi nostri congressus.

Matthias. — Ædes suas quisque adeat, hinc digrediendum est 
nobis, prosperam precor vobis noctem.

Dionysius. — Et nos tibi quoque.



————

Convivium ultimi digressus, dum discessus monumentum compotatur.


Crato, Nicolaus, Fridericus, Laurentius discessuri, Pater, Puer.

Crato. — In cœnam vos tres volo convivas, si integrum, vobísque 
cordi fuerit.

Nicolaus. — Unde tanta tibi liberalitas, quòd convivas nos 
vocas: cùm soleas esse Plautino Euclione tenacior?

Crato. — Cum ipso tenacitatem commutavi liberalitate.

Nicolaus. — Quî tam subitò?

Crato. — Cras hinc abibo exulatum peregrè.

Nicolaus. — Fortè in literarum emporium proficisceris?

Crato. — Istud faciam.

Laurentius. — Tum monumento digressus nos donabis ad hodiernam 
cœnam.

Crato. — Sic fiet, vos adsitis, exporrigemus frontem genialiter.

Nicolaus. — Adveniemus, at qua hora?

Crato. — Sexta postquàm sonuerit, facite ut domi nostræ sitis.

Fridericus. — Curabimus, tu abi, nos in tempore sequemur.

Crato. — Vos fumi venditores dicam, si me non inviseritis.

Nicolaus. — Viri sumus, promissa facto exequemur.

Fridericus. — Donabimúsne ipsum vino, si comessatum ipsum 
adierimus?

Laurentius. — Minimè gentium, sui muneris est nos tingere 
poculis et vino in discessus monumentum: nostrum verò pensum 
erit, si quando remigraverit huc salvus, vino excipere ipsum.

Nicolaus. — Ibimus tum ad cœnam ipsum conventum?

Fridericus. — Quid ni? id dedeceret, addixisse ipsi et emanere.

Laurentius. — Quotam sonuit horam?

Nicolaus. — Quintam: et sexta instat.

Laurentius. — Eamus igitur, si accincti estis, ne in nobis sit 
mora.

Fridericus. — Properare opus non est, licet nos post cœnæ 
auspicium venire.

Nicolaus. — Fores pulsa, aut tintinnabulo sonum facito.

Crato. — En mei commilitones, gratum mihi est quòd venistis, 
desperabam de adventu vestro.

Fridericus. — Tales non sumus, qui factis dissonant à verbis. 
sed ubi pater est? ánne hîc domi?

Crato. — Intus insidet hybernaculo, ingredimini.

Nicolaus. — Præeas tu.

Crato. — Sequimini.

Pater. — Qui adsunt?

Crato. — Commilitones mei aliquot.

Laurentius. — Bonus vesper sit tibi here.

Pater. — Et vobis, grati sint vestri adventus.

Nicolaus. — Gratiam habe. Advenimus huc exporrectum frontem cum 
Cratone veteri nostro sodali, qui cras se hinc peregrinaturum 
aliò dixit.

Pater. — Dignè fecistis, est mihi acceptum vestrum advenire: 
manibus aquam accipite, iamiam mensæ accumbemus. Puer, consecra 
cœnam.

Puer. — Benedicite.

Pater. — Dominus.

Puer. — Huius nostræ cœnæ fercula et potus benedicat et 
consecret Deus, qui sua suavitate nutrit omne vivens, pascit 
creaturas omnes, nullúmque sibi fidentem et iustum deserit, 
velit et nos hoc vesperi alere cibo et potu in animæ nostræ 
salutem et suum honorem. In nomine Patris et Filii et Spiritus 
sancti.

Pater. — Amen. Nunc discumbite, hilarem sumamus hanc cœnam.

Nicolaus. — Tu discumbe, nos assidebimus.

Pater. — Hîc mihi solet esse sedes. Puer, obsonia affer.

Puer. — Adsunt.

Pater. — Vino reple vitreos calices.

Puer. — Curabo.

Pater. — Has carnes iusculo elixas edite, mox delicatiora 
dabuntur.

Laurentius. — Munus nostrum exequemur bellè.

Pater. — Præbibo vobis tribus, quòd dignati estis huc venire 
cœnatum, ad monumentum discessus filii mei.

Nicolaus. — Bibas feliciter.

Laurentius. — Crato, hoc poculo te adoriar.

Crato. — Suscipiam ex corde.

Fridericus. — Nicolaë propino tibi.

Nicolaus. — Sit commodo.

Pater. — Puer, tolle hanc patinam, et alia edulia affer.

Puer. — Porrige.

Pater. — Assas has frigidas carnes comedite, quisque ad suam 
decerpat quadram.

Nicolaus. — Crato, ut salvus discedas, feliciórque redeas, hoc 
vitrum tibi propino.

Crato. — Commodè bibas.

Pater. — Crato, quocunque veneris, vide ut probus, fidelis, 
diligens literarum, fugiens ludi, amans Dei et probitatis sis, 
nulli quàm tibi olim proderit.

Crato. — Honestissimè agam, ne cures mi pater.

Pater. — Cura, tibi luditur, si non feceris. Puer tolle mensam, 
et hymnum gratiarum actionis dicas.

Puer. — De sumpta cœna benedicamus Domino.

Pater. — Deo gratias. Cuius benignitate pasti sumus, conservamur 
vivi et salvi, sit benedictus, gratiámque sempiternam habeat.

Crato. — Amen.

Pater. — Vos adolescentes gratiam habete de adventu.

Nicolaus. — Et tu de cœna tua.

Pater. — Præbibo vobis potum gratiarum.

Nicolaus. — Prosit, nunc abeundi tempus est. Crato, cras in 
digressu te alloquemur.

Crato. — Sic fiet, iam valete.



————

Convivium disceptatorium, & literarium.


Iasperus, Ioannes, Henricus, Marcus, Maxemilianus.

Iasperus. — Vos opulenti, vos locupletissimi, quando è vestris 
loculis convivium aliquod nobis instruetis?

Ioannes. — Convivari tu semper expetis: si piscis esses, 
vivarium omne exorberes, in quo reconditus esses.

Iasperus. — Ille potus non iuvaret me, sitire mallem.

Henricus. — Ad convivium impendiosum sex albos immunes dabo.

Maxemilianus. — Et tantum ipse addam.

Marcus. — Io, io, nunc bibemus, et ad Epicureorum morem 
cuticulam curabimus.

Henricus. — His pecuniam meam expendam.

Iasperus. — Redde et tuam Maxemiliane.

Maxemilianus. — Accipe.

Iasperus. — Ibo latum vinum, Creticum vel vulgare?

Maxemilianus. — Quod vulgò venditur, illius multò plus ista 
mercabimur pecunia.

Iasperus. — Ferendo vinum, ab impendio liber ero.

Maxemilianus. — Triticeos panes aliquot emas, unde rodemus, et 
vino perfundemus.

Iasperus. — Nosco, securi sitis, expediam quàm rectissimè.

Henricus. — I celeri gressu.

Iasperus. — Hîc affero vini mensuras quatuor, quamlibet viginti 
terunciis.

Maxemilianus. — Tu cyathis infunde.

Iasperus. — Sed hunc calicem latori debitum, primus ebibam.

Henricus. — Bibe et præliba, sítne veneno infectum, tum nos 
securius et audentius bibemus.

Iasperus. — Propino tibi.

Henricus. — Sit tibi bono. Omnibus bibulis vobis præbibo.

Maxemilianus. — Sit saluti tibi poculorum barathro.

Henricus. — Istud convitiari nihil pendo.

Maxemilianus. — Iaspere, hoc cyatho te aggredior.

Iasperus. — Accipiam grato animo. Agite vos combibones optimi, 
hîc inter pocula literarii aliquid tractemus, ne tempus (ut 
Plautus inquit) comburamus sine fruge.

Marcus. — Conveniet: nam ut Persius ait, “Ecce inter pocula 
quærunt Romulidæ saturi, quid diva poëmata narrent”.

Iasperus. — Ego disserenda proponam, vos respondete.

Maxemilianus. — Faciemus.

Iasperus. — Utrum melius esse creditis, doctum esse et virtute 
præditum, vel indoctum et vitiis inquinatum?

Maxemilianus. — Lippi et tonsores istud diiudicarent, virtutem 
et scientiam, toto cœlo præstare vitiis et inscitiæ.

Iasperus. — Causam dicite.

Maxemilianus. — Virtus ad æthera vehit, vitia ad manes 
præcipitant. Scientia decorat hîc in mundo, et post vitam hanc 
lucêre facit homines, quasi splendor firmamenti. Indocti digitis 
extensis exhibilantur, nihílque à caudice differunt.

Iasperus. — Utrum prævalet, pax et concordia, vel lis et 
discordia?

Henricus. — Pax, nam nutrit omnia, conservat singula, et res 
parvas auget, divinitus mortalibus data. Discordia omnia 
dissipat, conservat nihil, diabolica est, ab imis inferis in 
mundum missa.

Iasperus. — Utrum literatum et inopem esse, vel indoctum et 
opulentum præstat?

Ioannes. — Literas scire et inopem esse.

Maxemilianus. — Inopes tamen nequeunt emergere, et passim 
pessundantur.

Ioannes. — Pauperes et docti ubique in viros evadunt, nam artem 
quævis alit terra.

Iasperus. — Ideo sodales dilectissimi quicquid agimus, curemus 
semper, ut operam literis navemus, chartis impallescamus, ut et 
olim pedes cœno extrahamus, pennas nido extendamus, nostris 
maioribus aut pares fiamus, aut præluceamus virtute.

Henricus. — Hactenus illa, bibite ordine omnes, discedendum est.

Maxemilianus. — Propino tibi.

Henricus. — Libenti animo suscipiam.

Iasperus. — Gratiam agimus vobis heris et heroibus nostris de 
hoc impendioso convivio nobis largito.

Henricus. — Quod fecimus, sodalitatis causa accipite, et gratis.

Iasperus. — Ubi nostræ creverint opes, vices pares reddemus.

Colloquiorum Tyronum Literatorum, et Conviviorum Finis.




COLLOQUIA, SĪVE CŌNFĀBULĀTIŌNĒS TĪRŌNUM LITTERĀTŌRUM,
Hermannō Schottenniō Hessō auctōre. Ab eōdem nūper plūsquam 
trīgintā Convīviīs lepidissimīs auctae. Ad haec, quotīdiānī 
sermōnis fōrmulās commūniōrēs, ex doctissimīs quibusque 
Auctōribus dēcerptās, in puerōrum grātiam adjēcimus.

Lugdūnī, apud Antōnium Gryphium. 1566.

—Hermannus Schottennius Hessus candidō lēctōrī.
—Et Genere et mōribus adulēscentī ingenuō Gīsbertō Sterckenberg, 
Hermannus Schottenius Hessus S. P. D.
—Difficile esse Latīnum discere sermōnem, et unde dīcātur sermō 
Latīnus.
—Dē salūtātiōne mātūtīnā.
—Dē salūtātiōne Pōmerīdiānā.
—Dē salūtātiōne Vespertīnā.
—Dē verbīs dum cubitum ītur.
—Dē cubitū resurgendō.
—Dē Jentāculō sūmendō.
—Dē prandiō.
—Dē Vīctū pōmerīdiānō.
—Dē Cēnā.
—Dē Postcēniō.
—Dē pōtū postrēmō ā cēnā.
—Dē invītātiōne ad Jentāculum.
—Invītandī alium ad prandium.
—Vocandī alium ad cibum pōmerīdiānum.
—Vocandī alium ad Cēnam.
—Dē modō studendī.
—Dē Epistulā cōnficiendā.
—Dē repetendā Lēctiōne.
—Dē Cōrycēī metū auscultantis eōs quī nōn Rōmānō ūtuntur 
sermōne.
—Dē Somnō plūs aequō extēnsō.
—Dē morbō Socordiae, quem scholasticīs adscrībunt.
—Dē metū Ferulae.
—Dē excūsātiōne absentiae ā lūdō litterāriō.
—Quārē Schola dīcātur Lūdus.
—Dē diē quā ōtiātur ā lēctiōne.
—Dē Aestāte.
—Dē Autumnō.
—Dē Hieme.
—Dē Vēre.
—In fēstō sānctī Gallī.
—Dē fēstō sānctī Lambertī.
—Dē ēligendō Epīscopō.
—Dē ēligendō Rēge.
—Dē fēstō Nātālī Chrīstī.
—Dē tempore Bacchānālī.
—Dē Quadrāgēsimā.
—Dē fēstō Paschatis.
—Dē fēstō Pentēcostēs.
—Dē fēstō sānctī Mārtīnī.
—Dē Xeniīs mittendīs.
—Dē Pecūniā dandā in novae scholae ingressū.
—Nōn semper esse studendum.
—Quem lūdum dēbeant juvenēs exercēre.
—Dē Eleēmosynīs colligendīs.
—Dē Lūdō Pilae.
—Dē Lūdō globōrum missilium, quōs Omnia vocant Colōniēnsēs 
tīrunculī litterāriī.
—Dē Lūdō globōrum quī torquentur per ānulum.
—Dē Lūdō Saltūs.
—Dē certāmine cursūs.
—An ille sit doctus semper (ut putant rūsticī) quī magnōs potest 
legere librōs.
—Dē praeceptōre ēligendō.
—An Praeceptor litterārius sit colendus tamquam parentēs.
—Dē Nūndinīs & mūnerum Nūndināriōrum ēmptiōne.
—Dē Nūndinīs Francfordiēnsibus.
—Dē vītandō mendāciō.
—Dē cōnfessiōne.
—Dē cēnā suprēmā CHRĪSTĪ cum discipulīs, & dē diē Parascēvēs.
—Dē sūmptiōnis Eucharistiae praeparātiōne.
—Dē mōre post Gymnasia triviālia accēdendī scholās praecelsās, 
quās byrsās appellant.
—Dē dēpōnendīs (ut ajunt) cornibus Beānitātis.
—Quod difficile et amārum sit, ā tepefactō surgere lectō.
—Dē profectiōne in peregrīnae urbis gymnasium litterārium.
—Quandō quis satis scientiae habeat, vel sciat.
—Dē mōre standī ad cyathōs.
—Quibus ūtendum verbīs, dum vīnum forīs ēmptum, mēnsae adfertur.
—Dē modō sternendī mēnsam.
—Miserum esse in prandiō venīre perāctā fābulā.
—Dē ūvīs carpendīs.
—Dē Cerasīs.
—Dē Fabīs, et cūr sit prōverbium, Fabīs virentibus furiunt mōrī.
—Dē Missā in diēs audiendā.
—Quōmodo juvenis in litterīs profectūrus sē gerere dēbeat.
—Cūr Scholasticī tam dēsidēs sint ad labōrem.
—Quod prōmissa stultōs exhilarant.
—Dē Omāsīs vīcīnīs dēportandīs, post bovem mactātum.
—Dē Convīviō opiparō & lautō.
—Dē convīviō tenuī & frūgālī.
—Dē Avibus, Columbīs, & Piscibus capiendīs.
—Dē Balneīs ingrediendīs.
—Dē pestis saevitiā.
—Dē Bellōrum incommodō.
—Dē annōnae cāritāte.
—Quam dēlicātē in oppidīs, et quam miserē ac tenuiter victitent 
in agrīs.
—Facile ēmergere eōs, quī opulentī sunt.
—Dē Nūptiīs.
—Dē Vīnō dandō in illīus sānctī diē, cujus nōs nōmen gerimus.
—Dē prīmō Sacerdōtis sacrificiō.
—Dē exsequiīs dēfūnctōrum peragendīs.
—Dē sepultūrā
—Dē annō Jūbilaeō.
—Dē tempore quō librōrum lēctiōnēs auspicantur.
—Dē tempore quō lēctiōnibus librōrum colophōn impōnitur.
—Dē Ēbrietāte vītandā.
—Dē Cēreīs gerendīs in fēstō Pūrificātiōnis Marīae.
—Dē Sertīs in diē celebrī ferendīs
—Dē Convīviō inter cervisiae barathra celebrandō.
—Dē Convīviō vicissitūdināriō, quod sacerdōtēs inter sē agunt.
—Cūr convīvium istud īnstituērunt sacerdōtēs, vel aliī.
—Exemplō Sacerdōtum, etiam convīviōrum ineunt circulum.
—Dē mōribus Mēnsae.
—Dē fēriīs dīvī Blasiī.
—Dē Ēloquentiā & Barbariē.
—An omne perdātur tempus, quod studiō nōn impartītur, ut dīxit 
Plīnius.
—Cum aetāte esse sapiendum.
—Dē novīs indūmentīs colloquuntur.
—Tractāre dīcunt fabrīlia fabrōs.
—Ad mēnsam laeta, & nōn trīstia dēbēre esse colloquia.
—Ante & post cibum hymnum esse dīcendum.
—Dē Capite aperiendō.
—Dē fertilī Sacerdōtiō.
—Dē officiō mēchanicō addiscendō.
—Eōs rārō probōs fierī, quibus in tenerīs annīs parentēs nimium 
indulgent.
—Quī parentēs suōs dīligant fīliōs.
—Quis noster sit Amīcus.
—Quis nōbīs sit inimīcus.
—Dē monastēriī & religiōnis ingressū.
—Nōn omnēs doctōs esse quī capite redimītī sunt rubeō tegmine.
—Quibus sit ūtendum verbīs, dum aliquid ā Praeceptōre 
flāgitātur.
—Dē ōvīs colligendīs circā Paschatis fēriās.
—Nusquam nunc tūtam esse Fidem.
—Quod obsequium amīcōs vēritās odium pariat.
—Convīvium Bacchānāle, sīve ultima cēna diērum Lupercālium.
—Hermannus Schottennius Hessus studiōsae Juventūtī S.P.D.
—Convīvium Telesphoriānum, sīve Ēsuriāle.
—Pȳthagoricum Convīvium.
—Philosophica mēnsa.
—Diogenicum Convīvium.
—Aristippicum Convīvium, sīve Aulicum.
—Rēgium Convīvium post fēriās Epiphaniae.
—Convīvium Amīcōrum.
—Fūnebre Convīvium.
—Convīvium Nūptiāle.
—Convīvium Epicūrēum.
—Convīvium Canīnum, vel Cereāle.
—Convīvium Plēbēium, vel vulgāre.
—Convīvium Dīvitum, sīve opulentōrum
—Convīvium Paschāle.
—Convīvium Nūndinārium, sīve dēdicātiōnis Templī.
—Convīvium Campestre.
—Convīvium Satyricum, sive invectīvum.
—Convīvium Laudātōrium.
—Convīvium Dēclāmātōrium.
—Convīvium Reconciliātōrium.
—Convīvium Histriōnum, sīve Parasīticum.
—Convīvium Nūgātōrium.
—Convīvium Tabernārium, ubi certō asse et nummīs praesentibus 
convīvātur et solvitur.
—Convīvium Nātāle.
—Convīvium dēlicātōrum palātōrum.
—Convīvium Helluōnum pōculīs sēsē urgentium.
—Convīvium commīlitōnum litterātōrum assēs suōs congerentium.
—Convīvium lucrī lūsōriī.
—Convīvium ultimī dīgressūs, dum discessūs monumentum 
compōtātur.
—Convīvium disceptātōrium, & litterārium.


————

Hermannus Schottennius Hessus candidō lēctōrī.


Cum nūper hāsce conderem nūgās puerīlēs, Candide lēctor, in 
eōrum ūsum quī sub meā agunt ferulā, īlicō exoriēbantur nōnnūllī 
(nesciō amōre an odiō ductī) quī dīcerent, sē satis admīrārī nōn 
posse, ēdendī Colloquia prōvinciam mē velle subīre post Erasmum 
illum Germāniae decus, et litterārum vērārum vindicem nostrā 
aetāte, cujus colloquia omnium juvenum palātīs satis facerent. 
Hōrum stomachō paucīs respondēre lubet. Admīror ego rūrsus 
ipsōs, quī crēdant nihil mē audēre dēbēre in cōnfābulātiōnibus 
novīs compōnendīs, ob Erasmī auctōritātem. Nōnne in litterāriō 
mūnere multōs in eandem harēnam dēscendisse legimus, neque 
absterritōs ob id, quod aliī albīs (ut ajunt) equīs 
praecesserint? Nam, ut inquit Cicerō in ōrātōre ad Brūtum, in 
Poētīs Graecīs, nōn sōlī Homērō est locus, aut Archilochō, aut 
Sophoclī, aut Pindarō, sed hōrum vel secundīs, ut etiam īnfrā 
secundōs. Neque vērō in Philosophiā Aristotelem ā scrībendō 
dēterruit amplitūdō Platōnis. Nec ipse Aristotelēs admīrābilī 
scientiā et cōpiā cēterōrum studia restīnxit. Dēmosthenēs 
quamvīs Graecōrum ōrātōrum excellentissimus esset, multī tamen 
aliī eō tempore viguērunt, neque posteā dēfēcērunt. Quārē et ego 
sēmipāgānus, ac in litterīs Camēlus saltāns, ausus sum post 
Erasmum, Colloquia Tīrōnum litterātōrum cōnscrībere: quae sī nōn 
optima reddidī, contentus saltem ipsa vel optimīs proxima 
cēnsērī. Sōlum enim haec in meōrum discipulōrum ūsum composuī, 
et illōrum, quōrum ingenia humī rēpunt, ac Latīnum sermōnem 
nōndum neque ā līmine salūtārunt, neque prīmōribus labiīs 
attigērunt.



————

Et Genere et mōribus adulēscentī ingenuō Gīsbertō Sterckenberg, 
Hermannus Schottenius Hessus S. P. D.


Platōnem quondam discipulī rogitārunt, ut ea quae ipsīs 
lēctiōnibus variīs trādidisset, in ūnum redigeret volūmen: 
quōrum precibus Philosophiae praeceptor ille dīvīnus facile 
cōnsēnsit, cōnscrībēns librōs complūrēs in Philosophiae 
cōnsecūtiōnem. Hujus ego excitātus exemplō, ut fīdus aestimārer 
ingeniōrum sagīnātor, Latīnās locūtiōnēs, quās hāctenus satis 
abundē tibi tuīsque commīlitōnibus litterāriīs dictāvī, in ūnum 
hunc cōnfābulātiōnum libellum congessī, quō tuam Minervam Latīnē 
loquendī cōpiā irrigārem, ut quandōque ēlīmātior reddita, patris 
tuī, virī prūdentissimī, mihi amīcissimī, expectātiōnī dē tē, 
tuīsque aliīs duōbus frātribus Jōanne et Matthīā, respondeat. Ā 
cujus vestīgiīs tē dē generāre turpissimum certē esset: hujus ut 
vōtīs auscultēs (fervidē scīlicet amplectendō litterās) 
aequissimum erit, tibique multō magis, quam ipsī condūcet. Et ut 
facilius ēmergās, tū cēterīque tuī frātrēs et sorōrēs, neque 
umquam egestāte obruāminī, ipse pater vester virtūtum vērum 
domicilium hujus inclutae urbis Agrippīnae dē albō, Senātōrum 
prūdentiā nūllī secundus, omnī cōnātū, omne movendō saxum, etiam 
et caelibem dūcendō vītam: id ūnicum agit, quō tē, tuōsque 
frātrēs et sorōrēs dītet, locuplētet, et vōbīs ut congerat 
reliquae vītae commeātum. Suīs igitur, Gīsberte discipule 
dīlēctissime, expectātiōnibus rogō respondeās: tunc autem 
respondēbis, sī scientiā et virtūte tē pulchrē ōrnāveris, Valē 
Gīsberte cārissime, ac cum tuīs commīlitōnibus aliīs mihi 
discipulīs strēnuē studeās. Animus mihi est, in litterātōs vōs 
ēvehere virōs, vōbīs animus sit velle prōficere. Faxit Deus, ut 
utrumque utrīque bene succēdat. Iterum valē.

Colōniae ex aedibus meīs, decimōnōnō Kalendās Mārtiās.




COLLOQUIA SĪVE CŌNFĀBULĀTIŌNĒS TĪRŌNUM LITTERĀTŌRUM.


————

Difficile esse Latīnum discere sermōnem, et unde dīcātur sermō 
Latīnus.


Albertus & Antōnius.

Albertus. — Quid tū hīc terrārum geris?

Antōnius. — Hīc litterīs incumbō.

Albertus. — Quandō vēnistī hūc?

Antōnius. — Ante paucōs diēs.

Albertus. — Quis tēcum?

Antōnius. — Pater meus.

Albertus. — Rediit ipse deinde sōlus in patriam?

Antōnius. — Nōn, sed habuit comitem ūnum aut alterum.

Albertus. — Quī istī fuērunt?

Antōnius. — Nostrī concīvēs fuērunt.

Albertus. — Mīlitās in scholā sermōnis Latīnī vel Germānicī?

Antōnius. — Latīnae linguae.

Albertus. — Difficile est Latīnum addiscere sermōnem.

Antōnius. — Cōnsentiō.

Albertus. — Nisi quis semper loquātur Latīnē aegrē addiscet.

Antōnius. — Nōn dissentiō.

Albertus. — Sed scīsne quārē dīcātur lingua Latīna?

Antōnius. — Crēdō quod ab Ītaliā, quae quondam Latium est dicta.

Albertus. — Vēnit tunc ab Ītaliā lingua Latīna ad nōs Germānōs.

Antōnius. — Ita, ignōrās illud?

Albertus. — Optimē crēdō, quia sermō Italōrum est medius 
Latīnus.

Antōnius. — Nōn aberrās.

Albertus. — Sed cūr Ītalia ōlim dicta est Latium?

Antōnius. — Quia Poētae scrībunt, dum Sāturnus ā suō fīliō Jove 
ē caelō esset expulsus, tum latuit in Ītaliā, inde ā latendō 
dīcitur Latium. Et ā Latiō Latīnus, a, um.

Albertus. — Ubi in Ītaliā Latīna lingua est orta?

Antōnius. — Dīcunt in urbe Rōmā, quae Ītaliae caput est.



————

Dē salūtātiōne mātūtīnā.


Vilhelmus & Volfgangus.

Vilhelmus. — Bonum māne.

Volfgangus. — Semper sānē.

Vilhelmus. — Sīc ipse nōn respondērem.

Volfgangus. — Cūr nōn?

Vilhelmus. — Quia barbarum est, et doctīs displicet.

Volfgangus. — Tamen multōs sacerdōtēs ita fārī audīvī: vērum dīc 
tū, sī nōstī, ēlegantius.

Vilhelmus. — Et tibi quoque, dīcerem.

Volfgangus. — Et ita posthāc respōnsum solūtantī dabō.

Vilhelmus. — Bonus vel bona diēs.

Volfgangus. — Et tibi.

Vilhelmus. — Precor tibi hunc diem candidum.

Volfgangus. — Tibi quoque et tālem rūrsus precor.

Vilhelmus. — Fēlīx sit tibi hujus diēī exōrdium.

Volfgangus. — Et tibi quoque.

Vilhelmus. — Optō tibi diem fēlīcem.

Volfgangus. — Ejusmodī et tibi optō vicissim.

Vilhelmus. — Candidus sit tibi hic diēs.

Volfgangus. — Tibi etiam.

Vilhelmus. — Precor, ut hōc diē tibi prōsperē succēdant omnia.

Volfgangus. — Rūrsus et tibi fīat istud.

Vilhelmus. — Optō ut hodiē nihil tibi accidat malī.

Volfgangus. — Nōn aliud et ego optō tibi.

Vilhelmus. — Auspicātum tibi diem precor.

Volfgangus. — Nōn inauspicātum tibi per vicēs precor.

Vilhelmus. — Faxit. Deus, ut hic diēs tibi candidus illūxerit.

Volfgangus. — Idem faciat ut tālis sit tibi.

Vilhelmus. — Fēlīcī ōmine hic diēs tē afficiat.

Volfgangus. — Tē pariter.

Vilhelmus. — Fortūnātus praesēns sit tibi diēs.

Volfgangus. — Sit tibi nōn īnfortūnātus.



————

Dē salūtātiōne Pōmerīdiānā.


Petrus & Cornēlius.

Petrus. — Salvē.

Cornēlius. — Salvē et tū.

Petrus. — Sīs salvus.

Cornēlius. — Salvus sīs tū quoque.

Petrus. — Sīs salūtātus.

Cornēlius. — Tū pariter.

Petrus. — Salūtem tibi precor.

Cornēlius. — Eandem et tibi optō.

Petrus. — Salūte tē impertior.

Cornēlius. — Ego quoque tē.

Petrus. — Salūs sit tibi.

Cornēlius. — Et tibi nōn dēsit.

Petrus. — Salūtem optō ut habeās.

Cornēlius. — Eam precor habeās et tū.

Petrus. — Adsit tibi salūs.

Cornēlius. — Et tibi absit minimē.

Petrus. — Jubeō tē salvēre.

Cornēlius. — Tē quoque ego.

Petrus. — Jubeō ut salvus sīs.

Cornēlius. — Tālem jubeō et ego tē esse.

Petrus. — Jubeō tē salūte fruī.

Cornēlius. — Et eā tē potīrī optō.

Petrus. — Salūtifera sit tibi fortūna.

Cornēlius. — Et tālis tibi adsit.

Petrus. — Salvam et incolumem vītam habeās.

Cornēlius. — Tālem habeās et tū.

Petrus. — Salūte tē afficiō.

Cornēlius. — Ego vicissim et tē.

Petrus. — Adeō tē salūte.

Cornēlius. — Id faciō et ego.

Petrus. — Salūte tē adorior.

Cornēlius. — Nōn aliter et ego tē.

Petrus. — Salvum tē esse tōtō cupiō animō.

Cornēlius. — Et ego īnfēlīcem tē nōn esse dēsīderō.

Petrus. — Fēlīcitātis particeps sīs, anhēlō.

Cornēlius. — Tōtus et tū sīs fēlīx.

Petrus. — Secunda tibi sint omnia.

Cornēlius. — Tibi etiam secundē adveniant singula et ex 
sententiā.



————

Dē salūtātiōne Vespertīnā.


Jōannēs & Gīsbertus.

Jōannēs. — Bonus vesper.

Gīsbertus. — Et tibi.

Jōannēs. — Bonum sērum.

Gīsbertus. — Sīc ego nōn loquerer.

Jōannēs. — Quārē?

Gīsbertus. — Quia sērum significat tardē, et nōn tempus 
vespertīnum.

Jōannēs. — Tamen Capniōn in Cōmoediā prīmā dīcit: ‘Uxor, bonum 
sērum’.

Gīsbertus. — Id jocō dīcitur, et quī loquitur, est homō vīllānus 
imperītus.

Jōannēs. — Estne dīcendum Bonum vesper?

Gīsbertus. — Nōn, sed bonus.

Jōannēs. — Tamen sīc ōlim loquēbantur, et adhūc quidem senēs.

Gīsbertus. — Quid tum? nunc nōn licet apud doctōs.

Jōannēs. — Precor tibi fēlīx tempus vespertīnum.

Gīsbertus. — Idem et tibi optō.

Jōannēs. — Fēlīcem noctem tibi optō.

Gīsbertus. — Tālem et tibi precor.

Jōannēs. — Auspicāta sit tibi nox.

Gīsbertus. — Nōn alia sit et tibi.

Jōannēs. — Faustam habeās noctem.

Gīsbertus. — Tū quoque.

Jōannēs. — Fortūnātum tibi sit tempus nocturnum.

Gīsbertus. — Et tibi nōn īnfortūnātum.

Jōannēs. — Candidam tibi optō noctem.

Gīsbertus. — Et ego nōn sinistram tibi precor.

Jōannēs. — Prōspera sit tibi nox imminēns.

Gīsbertus. — Tibi etiam nōn īnfēlīx.

Jōannēs. — Vespertīnum tibi commodet tempus.

Gīsbertus. — Et tibi nōn incommodet.



————

Dē verbīs dum cubitum ītur.


Valterus & Hadriānus.

Valterus. — Quota est hōra?

Hadriānus. — Octāva.

Valterus. — Quotam hōram sonuit?

Hadriānus. — Octāvam.

Valterus. — Quota est audīta hōra?

Hadriānus. — Octāva, et nōna imminet.

Valterus. — Id nōn crēdō.

Hadriānus. — Vērum est per Herculem.

Valterus. — Tunc eundī cubitum tempus est.

Hadriānus. — Ego nōndum dormīturiō.

Valterus. — Mē autem somnus oppidō urget.

Hadriānus. — Ipse adhūc hōram aut alteram vigilārem.

Valterus. — Vigilā tū quoad placuerit, ego cubitum ībō.

Hadriānus. — Abī tū Endymiōn.

Valterus. — Ita mē appellās, sed id nōminis rēctius tibi 
convenit.

Hadriānus. — Rēs ipsa nunc loquitur, quis major sit Endymiōn et 
Epimenidēs.

Valterus. — Tū aliās semper prius mē tē cubitum cōnfers.

Hadriānus. — Istud posthāc nōn fīet.

Valterus. — Ō īnsigne mendācium!

Hadriānus. — Vocō tē in pignus quodcumque.

Valterus. — Nihil habeō quod tēcum dēpōnam.

Hadriānus. — Nunc, sī umquam prior tē lectum petierō, solidum 
pendam.

Valterus. — Quālem solidum? an tālem, quālem praeceptor noster 
praebet ferulā?

Hadriānus. — Nōn, sed pecūniae solidum.

Valterus. — Age placet, memor erō.

Hadriānus. — Istud faciās.



————

Dē cubitū resurgendō.


Volfgangus & Geōrgius.

Volfgangus. — Heus tū, expergīscere.

Geōrgius. — Hui, sine ut dormiam.

Volfgangus. — Nōn sinam tē dormīre longius.

Geōrgius. — Quārē?

Volfgangus. — Quia surgendī tempus est.

Geōrgius. — Nōndum tamen dīlūxit.

Volfgangus. — Lūx nōn est amplius exspectanda.

Geōrgius. — Tamen ante diēs octo hōra sexta in lūce sonuit.

Volfgangus. — Crēdō, sed interim diēs diminūtus est.

Geōrgius. — Quōmodo tam citō?

Volfgangus. — Nunc pauca loquere, et surge.

Geōrgius. — Surge tū prior.

Volfgangus. — Faciam sed posteā tē nōn expectābō.

Geōrgius. — Fac ut libet, nam mihi ad scholam nōta est via.

Volfgangus. — Vērum et ego lucernam mēcum feram, tum tibi in 
tenebrīs est eundum.

Geōrgius. — Id parum rēfert, Lyncēī mihi sunt oculī.

Volfgangus. — Nunc surge, ut ūnā eāmus.

Geōrgius. — Āh, sī licēret mihi adhūc mōmentum stertere.

Volfgangus. — Tandem tamen oportēret tē calidum dēserere nīdum.

Geōrgius. — Post sēmihōrulam ac libēns surgerem.

Volfgangus. — Surge nunc, et vesperī eō citius lectum repetās.

Geōrgius. — Aestimās id cōnsultum probē?

Volfgangus. — Ita mea fert opīniō.

Geōrgius. — Pārēbō tibi, ac surgam.



————

Dē Jentāculō sūmendō.


Hermannus & Laurentius.

Hermannus. — Quid sibi vult celer tuus gressus?

Laurentius. — Quid loqueris?

Hermannus. — Quaerō quō tendās tam citō gradū.

Laurentius. — Domum versus.

Hermannus. — Quid istūc est, quod tē properāre cōgit?

Laurentius. — Jentāculum nunc ibi sūmitur, quod neglegam, sī nōn 
mox affuerō.

Hermannus. — Nōn exspectant tē servī jentandō?

Laurentius. — Exspectant quidem, sed patinā exinānītā.

Hermannus. — Nōn tum coquīnae ministra aliud tibi parat 
jentāculum?

Laurentius. — Minimē, sed citius fustem mihi offert tam sērō 
venientī.

Hermannus. — Cōgeris tunc ēsurīre ad prandium ūsque?

Laurentius. — Nōn prōrsus.

Hermannus. — Quid tum jentāris?

Laurentius. — Pānem cui, prō obsōniō addō cāseum.

Hermannus. — Nōn juvat tē id jentāculī?

Laurentius. — Nōn quantum pānis jūrulentus.

Hermannus. — Ō tū dēlicāte, et miseriae expers.

Laurentius. — Nescīs fruendum esse fortūnā, dum praestō est.

Hermannus. — Bellē sciō: sed dēlicāta juventūs omnī aetātī 
nocet.

Laurentius. — Juventūs mea etiam nōn adeō lautē alitur.

Hermannus. — Nunc sat est verbōrum, tū abī, nē tē morer.

Laurentius. — Abeō, tū valē.

Hermannus. — Sīs meī memor, dum ex vōtō tibi succēdit.

Laurentius. — Nōn intermittam.



————

Dē prandiō.


Theodorīcus & Baptista.

Theodorīcus. — Quid ita maestō es vultū?

Baptista. — Mīrāris hoc?

Theodorīcus. — Quid nī mīrārer? Labōrās nē morbō?

Baptista. — Ita, morbō stomachī, quia fortiter ēsuriō.

Theodorīcus. — Nōndum es jentātus?

Baptista. — Essem jentātus, cum sit jejūnium?

Theodorīcus. — Servāsne tū jejūnium?

Baptista. — Nōn observārem? magis certē quam libeat.

Theodorīcus. — Sīs bonō animō, mox aderit prandiī hōra.

Baptista. — Ō utinam adesset, quam ego vellem.

Theodorīcus. — Exspectā, jam audiēs hōram ūndecimam.

Baptista. — Sī illam audīrem, hunc rōderem pānem.

Theodorīcus. — Prandēbisne ad nūdum pānem?

Baptista. — Nōn, sed ipsum ederem quoad melius cōnsequerer.

Theodorīcus. — Quid obsōniī domī vestrae parātum est in 
prandium?

Baptista. — Aestimō holus, ōva, et hallēc ūnum aut alterum.

Theodorīcus. — Exsaturās tē etiam istō cibō?

Baptista. — Utique holere vorāginēs ventris impleō.

Theodorīcus. — Quot ōva peredis?

Baptista. — Numquam plūra nisi duo.

Theodorīcus. — Addis ōvīs etiam hallēc ūnum?

Baptista. — Addō, et quidem integrum sī tostum est.

Theodorīcus. — Quid tē dēlectet hallēc ērutum salsūgine?

Baptista. — Ab istō nauseō.

Theodorīcus. — Quī tum juvat tē hallēc ēlixum?

Baptista. — Utcumque, praeferō tamen tostum.



————

Dē Vīctū pōmerīdiānō.


Lūdovīcus & Jōannēs.

Lūdovīcus. — Cūr ita altē suspīria dūcis?

Jōannēs. — Pudet mē dīcere causam.

Lūdovīcus. — Crēdō, quod domum cōgitās.

Jōannēs. — Paene rem acū attigistī.

Lūdovīcus. — Urgērisne sitī?

Jōannēs. — Ita, sed et famē.

Lūdovīcus. — Nōndum forte prandistī?

Jōannēs. — Prandī utique, sed modicē.

Lūdovīcus. — Fuit vōbīs prandium adeō exiguum?

Jōannēs. — Fuit, quia forīs prandēbant parentēs.

Lūdovīcus. — Nōn sat habuistis pānis et cāseī?

Jōannēs. — Habuimus quidem, sed istō nōn capior cibō.

Lūdovīcus. — Sūmēs jam domī cibum merendinārium?

Jōannēs. — Sūmam, Deō favente.

Lūdovīcus. — Erit lautior quam merīdiēī fuit obsōnium?

Jōannēs. — Ita spērō, sī māter domī fuerit.

Lūdovīcus. — Quid tū ipsīus egēs praesentiā?

Jōannēs. — Ē prōmptuāriō cibī aliquid carnis mihi largiētur.

Lūdovīcus. — Ut audiō: carō domī vestrae occlūditur?

Jōannēs. — Occlūditur, sed nōn prandiī vel cēnae tempore dum 
parentēs adsunt.

Lūdovīcus. — Sed dum absunt, forte occlūsa servātur.

Jōannēs. — Nōnnumquam.

Lūdovīcus. — Ō miseram vestram familiam, cui carnēs dēnegantur 
interdum.

Jōannēs. — Nōn est misera, sat habet alimentī.

Lūdovīcus. — Sed ad merendam et jentāculum nihil habet carnis.

Jōannēs. — Istud facile est tolerātū: nescīs tenuem tunc 
temporis oportēre esse cibum, aliās in cēnā vel prandiō nihil 
habērēmus ēsuriēī, neque ad edendum essēmus alacrēs.



————

Dē Cēnā.


Petrus & Valterus.

Petrus. — Salvē: ut tēcum agitur?

Valterus. — Et tū salvē, agitur mēcum prōsperē, grātiā superīs.

Petrus. — Id libēns audiō.

Valterus. — Grātiam habeās.

Petrus. — Ubi tōtō latuistī diē?

Valterus. — Nusquam nisi in lūdō litterāriō.

Petrus. — Esset mihi quod tibi loquerer, sī vacāret.

Valterus. — Certē modo vacat minimē.

Petrus. — Quī sīc?

Valterus. — Nox imminet, domum mihi eundum est īlicō.

Petrus. — Domī quid agēs?

Valterus. — Cēnābō cum parentibus.

Petrus. — Nōn licet tibi pauxillum morārī?

Valterus. — Nōn, sī saltem plāgās vītāre volō.

Petrus. — Fortassis tuum est mēnsam sternere?

Valterus. — Est, simul et ad cyathōs stāre.

Petrus. — Nōn facit famula ista mūnera?

Valterus. — Nōn, sed in popīnā agenda exsequitur.

Petrus. — Cēnant parentēs tuī semper domī?

Valterus. — Ita, vērum prandent quandōque forīs.

Petrus. — Numquam vocantur et interdum aliō ad cēnam?

Valterus. — Persaepe, sed venīre renuunt.

Petrus. — Quamobrem recūsant?

Valterus. — Timent noctū platēās ēmētīrī.

Petrus. — Vānē timent.

Valterus. — Nēquāquam, nescīs noctem nihil bonī, sed saepe 
pugnās afferre.



————

Dē Postcēniō.


Cornēlius & Hadriānus.

Cornēlius. — Ō utinam nox praestō esset.

Hadriānus. — Cūr id vellēs?

Cornēlius. — Quia dēlicātī aliquid edūliī edam.

Hadriānus. — Ubi, domī vestrae?

Cornēlius. — Nōn, sed alibī.

Hadriānus. — Ubinam dīc amābō mī Cornēlī?

Cornēlius. — Dīcam, sed tibi nihil cōnferet.

Hadriānus. — Quid tum, gestiō tamen audīre.

Cornēlius. — Arrige igitur aurēs.

Hadriānus. — Faciam sēdulō.

Cornēlius. — Parentēs meī sunt vocātī ad dubiam cēnam, quam 
postcēnium appellitant.

Hadriānus. — Quid ibi tū frūgis spērās?

Cornēlius. — Permultum sānē.

Hadriānus. — Dē istō mē certiōrem reddās.

Cornēlius. — Lucernam feram istūc, ut domum versus redūcam 
parentēs.

Hadriānus. — Tum tibi forte ad lūmen tibi opperiendum erit.

Cornēlius. — Nōn, sed intrōmittar, quia aedium cūstōdem nōscō.

Hadriānus. — Intrōmissus quō concēdis?

Cornēlius. — Mēnsam accēdō, cui parentēs accumbunt, ibi bōlum 
opiparum cōnsequor.

Hadriānus. — Ē parentum manū?

Cornēlius. — Ita et quidem largiter, saccharum, mellītissimumque 
pōtum.

Hadriānus. — Ō sī tum tibi adessem: sed ōre et mihi saccharī 
buccellam servā.

Cornēlius. — Polliceor tibi, sī ipse nōn tōtum absūmpserō.

Hadriānus. — Fac tē amīcum experiar.



————

Dē pōtū postrēmō ā cēnā.


Quirīnus & Nīcolāus.

Quirīnus. — Ut sīc sedēs nūtantī capite?

Nīcolāus. — Dormīturiō.

Quirīnus. — Certē nōn dormīturīs, sed jam dormīs.

Nīcolāus. — Fortassis.

Quirīnus. — Quīn surge, et cubitum perge.

Nīcolāus. — Congredere mihi.

Quirīnus. — Cūr mē comitem petis, timēsne lemurēs?

Nīcolāus. — Nōn, sed quia lectus frīget.

Quirīnus. — Ventris anhēlitū ipsum tepefac.

Nīcolāus. — Nequeō, quia rāpās cēnātus nōn sum.

Quirīnus. — Ī prae, postquam dēnuō biberō, sequar.

Nīcolāus. — Mihi quoque palātum adhūc āret.

Quirīnus. — Manē, eō ēductum haustum postrēmum ā cēnā.

Nīcolāus. — Manēbō, sed vēlōx redī.

Quirīnus. — Prōmamne plūsculum tuī grātiā?

Nīcolāus. — Sīc facitō.

Quirīnus. — Ēn, hīc afferō.

Nīcolāus. — Grātum mihi est.

Quirīnus. — Sed praebibere est meum.

Nīcolāus. — Nōn displicet mihi.

Quirīnus. — Medium tibi propīnō.

Nīcolāus. — Prōsit, sed nōn exhauriās tōtum.

Quirīnus. — Nē dubitā, sat tibi reliquum sinam.

Nīcolāus. — Nunc bibe āctūtum.

Quirīnus. — Vidēs plūs tibi relictum, quam ā mē pōtātum.

Nīcolāus. — Videō, rūrsus tēcum partiar.

Quirīnus. — Nōn admodum moror, sī libet exsiccā.

Nīcolāus. — Nimium est, quam quod ēbibere possem.



————

Dē invītātiōne ad Jentāculum.


Crātō & Michāēl.

Crātō. — Ō tē miserum hominem!

Michāēl. — Quid mē miserum vocās?

Crātō. — Quia domus tua hinc longē distat, nōn potes jentāre.

Michāēl. — Assuētus sum ad prandium ūsque famem suspendere.

Crātō. — Id certē meō nōn arrīdēret stomachō.

Michāēl. — Tū bene in ipsō nīdō ederēs.

Crātō. — Sī ēsurīs, venī mēcum jentātum.

Michāēl. — Istud tibi cordī nōn est.

Crātō. — Sēriō loquor, comitāre mē.

Michāēl. — Sed quid māter tua dīceret?

Crātō. — Ipsa aberit ab aedibus.

Michāēl. — Nunc libet mihi congredī.

Crātō. — Sed id tibi praedīcō, praeter pānem jūrulentum 
habēbimus nihil edūliī.

Michāēl. — Crēdō, quia fortassis carō nōndum erit percocta.

Crātō. — Rēctē conjicis.

Michāēl. — Īnstruit famula tam sērō focum?

Crātō. — Ita, quia nōn nisi ūndecimā hōrā accumbimus mēnsae.

Michāēl. — Cūr tam sērō?

Crātō. — Quia nōn citius pater ā negōtiīs exsecūtīs domum redit.

Michāēl. — Nōn prandētis nisi ipse praestō fuerit?

Crātō. — Essēmus adeō incīvīlēs, quod ipsum nōn opperīrēmur?

Michāēl. — Istud nōn suspicābar.

Crātō. — Nunc ingrediēmur, nē coquīnae ministra jentāculō nōs 
maneat.

Michāēl. — Ī prae, sequar.



————

Invītandī alium ad prandium.


Petrus & Geōrgius.

Petrus. — Tempore pōmerīdiānō gymnasiō nostrō nōn intererō.

Geōrgius. — Quid tē remorābitur?

Petrus. — Vocandī mihi erunt convīvae in crāstinum prandium.

Geōrgius. — Quī sit, quod convīvās invītātis?

Petrus. — Bovem mactāvimus, ad intestīna hospitēs tractābimus.

Geōrgius. — Etiam et mē?

Petrus. — Sī nōn est tibi lautior mēnsa, veniat.

Geōrgius. — Umbra sum, nōlō.

Petrus. — Ēmanērēs ideō?

Geōrgius. — Ita, nam umbrīs nōn est parāta sēdēs.

Petrus. — Ignōrās convīvam subitum et imprōvīsum, nōnnumquam 
vocātō esse acceptiōrem?

Geōrgius. — Apud paucōs certē.

Petrus. — Parentēs meī omnēs ex aequō tractant et excipiunt 
convīvās.

Geōrgius. — Nōstī tū parentum cōgitātūs?

Petrus. — Ego opera eōrum et mentis perpendō recessūs.

Geōrgius. — Saepe aliud forīs, et aliud corde habent hominēs.

Petrus. — Tālia dē meīs dēsine parentibus suspicārī.

Geōrgius. — Estō, faciam.

Petrus. — Āctūtum crās decima postquam sonuerit, veniās. Domī 
nostrae nīl plūs dīcās, quam parentēs salūtēs.

Geōrgius. — Essem adeō incīvīlis?

Petrus. — Tē ā mē invītātum loquitor.

Geōrgius. — Faciam, tum audācior erō, ingrediendō domum, et ad 
mēnsam edendō ac bibendō.



————

Vocandī alium ad cibum pōmerīdiānum.


Antōnius & Albertus.

Antōnius. — Quid in sinū geris adeō turgidum?

Albertus. — Cibum merendinārium.

Antōnius. — Certē prōvidus es, quod ēsuriem futūram 
praemeditāris.

Albertus. — Nōn et tū quippiam alimentī tēcum tulistī?

Antōnius. — Mehercle nē bōlum quidem.

Albertus. — Forte memoriae tuae nōn obrēpsit.

Antōnius. — Nōn soleō ā prandiō cibum ferre mēcum in lūdum 
litterārium.

Albertus. — Sī ēsurīs, tēcum hunc pānem partiar.

Antōnius. — Vix tibi sōlī sufficit.

Albertus. — Aestimās mē vulturem esse?

Antōnius. — Nōn sed ipse jejūnus istum pānem ūnō dēvorārem 
rictū.

Albertus. — Ēn, accipe dīmidiātum ipsum.

Antōnius. — Hui, tantum nōn expetō.

Albertus. — Cāseī, quantum libet, ede.

Antōnius. — Comede et tū.

Albertus. — Nōn admodum ēsuriō.

Antōnius. — Tamen edendō sīs mihi comes.

Albertus. — Faciam, nē cibus tibi venēnātus videātur.

Antōnius. — Istud nōn soleō verērī.

Albertus. — Ut tuum dēlectat palātum cāseus iste?

Antōnius. — Optimē, nam pinguēdine affatim est condītus.

Albertus. — Paritne tibi sitim?

Antōnius. — Paululum excitat mihi palātum.

Albertus. — Ex hāc ligneā lagēnā tibi propīnō.

Antōnius. — Sit fēlīx tibi bibentī.

Albertus. — Cervisia est nostra domestica.

Antōnius. — Eam mālō, quam quae vulgō vēnit.



————

Vocandī alium ad Cēnam.


Jōannēs fīlius cīvis, Henrīcus aliō oriundus.

Jōannēs. — Condīxistīne alicui hodiē cēnam?

Henrīcus. — Nēminī.

Jōannēs. — Neque aliquis tibi obtulit?

Henrīcus. — Nēmō: hercle nēmō.

Jōannēs. — Cēnābis tum domī tuae?

Henrīcus. — Domī meae nōn cēnābō, sed jejūnābō.

Jōannēs. — Quī fit hoc?

Henrīcus. — Quia nihil mihi est quod edam.

Jōannēs. — Parentēs meī rogant, ut nōbīscum cēnam sūmās.

Henrīcus. — Vellem tē vēra loquī.

Jōannēs. — Fidem mihi habeās.

Henrīcus. — Estō, dō fidem.

Jōannēs. — Eās igitur celerrimē.

Henrīcus. — Ut praecesseris, ita et sequar.

Jōannēs. — Venī ōcius, mēnsa est īnstrūcta obsōniīs.

Henrīcus. — Veniō, ac vēlōx.

Jōannēs. — Rogō, ad mēnsam nē quid malī dē mē loquāris 
parentibus.

Henrīcus. — Sēcūrus estō, dēlātor nōn sum.

Jōannēs. — Sī quaerent parentēs an in litterīs prōgrediar, quid 
dīcēs?

Henrīcus. — Asseram tē omnibus aliīs in litterīs ferventiōrem.

Jōannēs. — Sī secus dīxeris, postrēmum mē amīcum habuistī.

Henrīcus. — Ad mēnsam soleō nōn garrīre, sed stomachum cūrāre.

Jōannēs. — Fac edās fortiter, nē vereāre ob parentum 
praesentiam.

Henrīcus. — In mēnsā frontem perfricō.

Jōannēs. — Sat vīnī tibi in calicem largiar, tū vidē, ut ēbibās.

Henrīcus. — Vīnum nōn moror, sī cervisia in prōmptū est.

Jōannēs. — Nescīs, vīnum modicē sūmptum acuere ingenium?

Henrīcus. — Ingenium meum plūs ēnecat vīnī pōtus, quam excitat.

Jōannēs. — Bibendō forte modum excēdis. Sed ingredere, nē 
cēnandō morēmur parentēs.

Henrīcus. — Praecēde, ut dignum est.



————

Dē modō studendī.


Thylmannus & Mārtīnus.

Thylmannus. — Ubi latēs, quod nusquam prōripis?

Mārtīnus. — Semper domī ad librōs.

Thylmannus. — Assidēs continuē librīs?

Mārtīnus. — Assideō utique.

Thylmannus. — Vidē nē quid immodicō tē afflīgās studiō.

Mārtīnus. — Id minimē timeō.

Thylmannus. — Multī quī in studiō modum excēdunt, tandem 
dēsipiunt.

Mārtīnus. — Id praecavēbō nē quid dēsipiam.

Thylmannus. — Vigilandum est tibi prōvidē.

Mārtīnus. — Nōn tantum mē mācerō litterīs.

Thylmannus. — Āmentia illa etiam quandōque oritur ex tenuī 
vīctū.

Mārtīnus. — Nōn est mihi vīctus parcus.

Thylmannus. — Assiduitātem tuam in litterīs laudō.

Mārtīnus. — Nunc nāsō mē suspendis.

Thylmannus. — Moriar, sī nōn ex animō loquor.

Mārtīnus. — Concēdō.

Thylmannus. — Is prīmus in studiō est modus, ut quis labōret, 
quō in diēs aliōs assequātur scientiā.

Mārtīnus. — Id ego cōnor sēdulō.

Thylmannus. — Pudendum est, dum scientiā ab aliō vincimur.

Mārtīnus. — Nusquam Pol, est major habendus pudor.

Thylmannus. — Multōs tamen nihil pudet esse indoctōs.

Mārtīnus. — Hōrum est salūs dēspēranda.

Thylmannus. — Sed quis tibi studendī est modus?

Mārtīnus. — In diēs aliquid addiscō.

Thylmannus. — Id sī perannum fēceris, nōn parum coacervābis 
scientiae.

Mārtīnus. — Istud exitūs ostendet annī.

Thylmannus. — Vidē, nē ante annī ēgressum tepēscās.

Mārtīnus. — Istud Diī āvertant, quod dēferveam discendō.

Thylmannus. — Accidit plērumque initiō calēscentibus, ut in diēs 
frīgidius labōrent.



————

Dē Epistulā cōnficiendā.


Leō & Nīcolāus.

Leō. — Ut sīc sedēs labia mordēns?

Nīcolāus. — Epistulam vulgārem vertō Latīnē.

Leō. — Opusne est tibi cōnātū tantō in epistulā cōnficiendā?

Nīcolāus. — Est, et quidem perdifficilī.

Leō. — Ego dīcō citius epistulam in Latīnum commūtō.

Nīcolāus. — Crēdō, sed admodum impolītē.

Leō. — Nōn cūrō an polīta vel inepta sit.

Nīcolāus. — Cūr id parvī pendis?

Leō. — Quia praeceptor adhibet līmam.

Nīcolāus. — Tamen pudēret mē aliōs audīre tam inēlēgantem meam 
epistulam.

Leō. — In istō perfricuī frontem.

Nīcolāus. — Hui, quid loqueris? nōn pudet tē īnscītiae?

Leō. — Nōn pudet mē istīus, quod etiam doctīs ūsū venit.

Nīcolāus. — Quid istud est?

Leō. — Quod eōrum ēmendantur scrīpta.

Nīcolāus. — Utcumque sit, dēdecus est lāpsum esse.

Leō. — Cūdis tū epistulam ubīque polītam?

Nīcolāus. — Id certē sī nōn faciō, labōrō tamen prō vīribus.

Leō. — Est id satis, prō vīribus labōrāsse, dum nihil exit 
ēgregiī?

Nīcolāus. — Ita, quia in magnīs (ut ajunt) voluisse sat est.

Leō. — Posthāc in epistulā dīligentior etiam erō.

Nīcolāus. — Id faxit Deus.

Leō. — Sī libet, certēmus, quis in epistolā scrībendā excellat, 
vel Nīcolāus sit.

Nīcō. — Assūmō prōvinciam.

Leō. — Ego glaciem secābō.

Nīcolāus. — Quid hoc prōverbiī est?

Leō. — Adagium est, significāns prīmum rem aliquam experīrī.

Nīcolāus. — Et ego tē sequar, litterīsque meīs tibi obstrepam.



————

Dē repetendā Lēctiōne.


Gosvīnus & Matthaeus.

Gosvīnus. — Quid ā cēnā tibi domī est negōtiī?

Matthaeus. — Appetis id scīre?

Gosvīnus. — Appetō oppidō, ideō scīscitor.

Matthaeus. — Arrige aurēs, nōn tē cēlābō.

Gosvīnus. — Arrigō sēdulō, effāre.

Matthaeus. — Cibō reconditō expatior, vel colloquor parentibus 
pauculīs.

Gosvīnus. — Quid istīs colloqueris?

Matthaeus. — Varia sunt verba, et praecipuē sī quae jūcunda per 
diem didicī.

Gosvīnus. — Ut audiō, tū parentēs docēs vesperī, quod ipse per 
diem didicistī.

Matthaeus. — Nōn doceō eōs, sed dictō aliquō lepidō eōs dēlectō.

Gosvīnus. — Trānsigis tōtam vesperam istīs colloquiīs?

Matthaeus. — Nōn, sed sēmi fortassis hōrā.

Gosvīnus. — Quid operis deinde tibi sūmis?

Matthaeus. — Per diem in lūdō litterāriō audīta rūminō.

Gosvīnus. — Quō id facis modō, cum sōlus sīs?

Matthaeus. — Perlegō subinde: ubi ignōrō, scīscitor alterō māne 
ā perītiōre.

Gosvīnus. — Vellēsne repetendō tē Thēseum habēre?

Matthaeus. — Māllem, sī cōnsequī possem.

Gosvīnus. — Quid sī mē comitem susciperēs?

Matthaeus. — Arrīdēret mihi.

Gosvīnus. — Sī hospitiō parentēs tuī mē vellent immūnem habēre?

Matthaeus. — Nihil libentius facerent, meī grātiā.

Gosvīnus. — Ō quam fervidē lēctiōnēs repetere velimus.

Matthaeus. — Certē manibus et pedibus discere velimus.

Gosvīnus. — Certārēmus ante cubitum, quis eō diē didicisset 
ūberius.

Matthaeus. — Hīc ego semper tibi cēderem.

Gosvīnus. — Quisque labōrāre dēbēret ut vinceret.

Matthaeus. — Utique, nam vincī turpissimum est, in litterīs 
praecipuē.



————

Dē Cōrycēī metū auscultantis eōs quī nōn Rōmānō ūtuntur sermōne.


Erasmus & Udalrīcus.

Erasmus. — Hem, quī sīc loqueris?

Udalrīcus. — Ut loquor?

Erasmus. — Estne hic sermō habendus?

Udalrīcus. — Cūr nōn? ita māter mē īnstituit.

Erasmus. — Nōstīne, nōbīs indicta esse verba, quae ā mātre 
didicimus?

Udalrīcus. — Quibus tum ūtēmur?

Erasmus. — Latīnīs vel Rōmānīs.

Udalrīcus. — Quis ita sancīvit?

Erasmus. — Praeceptor cōnstituit Cōrycēōs in eōs, quī nōn Latīnē 
sonant.

Udalrīcus. — Quid facient illī, quī Latīnī sunt expertēs?

Erasmus. — Hī aut silēbunt, aut ut possunt Latīna prōferent.

Udalrīcus. — Sed quid juvat male Latīna fārī?

Erasmus. — Quī loquendō dēlīrat, ab ērudītiōne dēbet īnstruī.

Udalrīcus. — Id aequum est.

Erasmus. — Timeō mihi male ā clanculāriō illō Cōrycēō.

Udalrīcus. — Ego autem manum nōn verterō.

Erasmus. — Ipse oppidō timeō, quia ferulae pōdicem subdere 
oportet.

Udalrīcus. — Cutis mea ad ferulam occalluit.

Erasmus. — Aliud certē dīcerēs, sī ad ferulam tibi rēs redīret.

Udalrīcus. — Quid tum, quandō corrigor, dentēs comprimō, quod 
ictūs nōn sentiō.

Erasmus. — Ego cōnābor ut caliga mea ligulīs sint cōnstrictae 
diploidī.

Udalrīcus. — Nōn solet praeceptor ligulās cultrō solvere?

Erasmus. — Nōndum vīsum est mihi.

Udalrīcus. — Sed mihi saepiusculē contigit.

Erasmus. — Fortassis iste praeceptor tuus fuit plāgōsus.

Udalrīcus. — Immō saevior Orbiliō.



————

Dē Somnō plūs aequō extēnsō.


Vīnandus & Sebastiānus.

Vīnandus. — Hui nōs miserōs, quid faciēmus nunc?

Sebastiānus. — Quid sīc ejulās?

Vīnandus. — Quidnī ejulārem? surgendī hōra praeteriit.

Sebastiānus. — Quam hōram putās?

Vīnandus. — Sextam, quā schola invīsenda est.

Sebastiānus. — Sīs bonō animō, ea nōndum sonuit.

Vīnandus. — Sonuit certē diū.

Sebastiānus. — Id mihi nōn persuādēbis.

Vīnandus. — Sī scholam accesserimus, tum ferulam nancīscēmur.

Sebastiānus. — Semel nōbīs indulgēbit praeceptor.

Vīnandus. — Indulsit mihi heri, dīcēns sē ultrā nōn 
condōnātūrum.

Sebastiānus. — Nōndum mihi condōnāvit plāgam, ideō jam līber 
erō.

Vīnandus. — Pete igitur tū scholam.

Sebastiānus. — Nōn es congressūrus?

Vīnandus. — Nōn, sed tū ēmanendī mihi cōpiam flāgitā.

Sebastiānus. — Quid causae afferam?

Vīnandus. — Dīc mē mātrī negōtium facessere.

Sebastiānus. — Timeō nē posteā māter ambōs apud praeceptōrem 
mendāciī accūset.

Vīnandus. — Id nē metuās, in mē sūmam sī quid īrāta fuerit.

Sebastiānus. — Bene, tū luēs, ego minimē.

Vīnandus. — Perīculum faciam.

Sebastiānus. — Jaciās āleam, meā nihil rēfert.

Vīnandus. — Tū abī, nam appetit septima hōra.

Sebastiānus. — Abeō, tū in medium dormiās diem.

Vīnandus. — Nōn hercle, pauxillum adhūc quiēscam, mox inde 
ērumpam.

Sebastiānus. — Ego hinc discēdō, tū pigritiam ēdormiās. sed vidē 
nē cum perīculō.

Vīnandus. — Ferulae ictum nōn timeō, vulnera nōn īnflīgit.



————

Dē morbō Socordiae, quem scholasticīs adscrībunt.


Valterus & Petrus.

Valterus. — Salvē tū Epimenidēs, cūr tam diū Gymnasiō nōn 
interfuistī?

Petrus. — Morbus obstitit.

Valterus. — Morbus! cujus farīnae fuit?

Petrus. — Dolor nempe capitis et ventris.

Valterus. — Conjiciō facile quid aegritūdinis fuerit.

Petrus. — Quī hoc agnōscis? an ex faciē meā?

Valterus. — Nōn, quia medicam artem nōn calleō.

Petrus. — Unde aliās percipis?

Valterus. — Dīvīnō.

Petrus. — Potes dīvīnāre, amābō dīc, quam putās fuisse mihi 
īnfirmitātem?

Valterus. — Eam quam adscrībunt scholasticīs, scīlicet dēsidiam.

Petrus. — Minimē, tōtō caelō aberrās.

Valterus. — Nē īnficiās īveris, per Herculem is fuit morbus.

Petrus. — Peream sī ille fuerit.

Valterus. — Estō, sed istō morbō plērumque succumbunt 
scholasticī, dum ā lūdō absunt.

Petrus. — Assentiō, sed istīus cohortis ego nōn sum.

Valterus. — Āh, quasi tē intus et in cute nōn nōscerem.

Petrus. — Sī tālem mē aestimās, nōndum ā vertice ad pedēs mē 
nōvistī.

Valterus. — Dum mē hic occupat morbus, dīcō mātrī, mē ex 
intestīnōrum dolōre labōrāre.

Petrus. — Adhibet tum fidem tuīs dictīs?

Valterus. — Īlicō, et mollem collocat lectum, ōvōrumque 
sorbitiunculā lautā mē reficiēns.

Petrus. — Sī tālem habērem mātrem, saepe mē aegrum simulārem, ut 
sorbitiunculā potīrer et lautīs bōlīs.

Valterus. — Ego nōnnumquam tōtus sānus asserō mē īnfirmum, dum 
opiparī aliquid meum palātum suspīrat.

Petrus. — Māter mea citius fustem, quam tālia mihi praebēret.

Valterus. — Per Pollūcem mīror cūr scholasticī plūs aliīs 
socordiae sint obnoxiī.

Petrus. — In prōmptū causa est, quia ā labōre fēriantur, eumque 
fugiunt et exsecrantur omnēs.



————

Dē metū Ferulae.


Cornēlius & Chrīstiānus.

Cornēlius. — Quō tū abīs?

Chrīstiānus. — Gymnasium litterārium versus.

Cornēlius. — Istūc tibi nōn congrediar.

Chrīstiānus. — Quid tē remorātur vel dētinet?

Cornēlius. — Quia (ut nōstī) lēctiōnibus diū nōn interfuī.

Chrīstiānus. — Ēmanērēs ideō.

Cornēlius. — Ita, quia male mihi metuō ā ferulā.

Chrīstiānus. — Nōn est tibi quid commentī, quō tē excūsēs?

Cornēlius. — Vērī nihil habeō quod afferam.

Chrīstiānus. — Vēra ubi dēsunt, falsīs ūtere, quō plāgās 
effugiās.

Cornēlius. — Rogābō fortassis mātrem, ut praeceptōrem mihi 
reconciliet.

Chrīstiānus. — Id age, et īlicō redeās.

Cornēlius. — Vereor tamen mātrem petere, quia latet eam illa mea 
ā scholā absentia.

Chrīstiānus. — Fūgit id mātrem tuam? ubi locōrum tum ēgistī?

Cornēlius. — Cum nōnnūllīs commīlitōnibus avēs captātum.

Chrīstiānus. — Prōh, quid audiō? es tū avium captātor?

Cornēlius. — Nōn sum sed captiōnis spectātor.

Chrīstiānus. — Jūxtā carpendus ut captātor es.

Cornēlius. — Nunc quid faciam cōnsulis, quō ferulam ēvādam?

Chrīstiānus. — Certē cōnsiliō vacō.

Cornēlius. — Sciō quid faciam.

Chrīstiānus. — Quid fac audiam.

Cornēlius. — Praeceptōris ferulam subībō, nē parentum fustēs 
recipiam.

Chrīstiānus. — Id sī fēceris, prūdenter agēs.

Cornēlius. — Praestat mollēs ferulae plāgās sustinēre, quam 
fustium gravēs morsūs.

Chrīstiānus. — Istud tē sapere arguit, et pītuītae (ut vulgō 
fertur) nōn esse obnoxium.

Cornēlius. — Corneae fibrae homō esset, quī nōn ācrem ferulam, 
quam viridēs fustēs ferre māllet, sī quid commeruisset.



————

Dē excūsātiōne absentiae ā lūdō litterāriō.


Laurentius & Crātō.

Laurentius. — Quī fīat, nesciō, hodiē tōtus ā scholā abhorreō.

Crātō. — Ego quoque.

Laurentius. — Ō sī licēret jam ā librīs et lēctiōne nōs fēriārī.

Crātō. — Id perquam vellem.

Laurentius. — Perīculum faciēmus apud praeceptōrem dē impetrandā 
vacātiōne.

Crātō. — Aegrē impetrābitur ōtiandī facultās, nam multī fuērunt 
diēs celebrēs.

Laurentius. — Dīcēmus posthāc nōs fore ferventiōrēs in 
litterāriō labōre.

Crātō. — Istud verbum apud eum nihil habēbit locī.

Laurentius. — Unde hoc nōstis?

Crātō. — Quia illō verbō saepe ūsī sumus, neque umquam factō 
aequāvimus.

Laurentius. — Pollicēmur nunc, cum perīculō cutis.

Crātō. — Arrīdet mihi, sī et aliīs.

Laurentius. — Sed sī lūdendī cōpiam nōbīs nōn concēdat 
praeceptor, ipse mihi fēriās faciam.

Crātō. — Vidē sī fēceris, nē male cadat.

Laurentius. — Quōmodo male caderet?

Crātō. — Quia crās ferulam sentiēs.

Laurentius. — Ibi cōnsiliī sum plēnus.

Crātō. — Fac et nōs participēs sī quid bonī cōnsiliī nōstī.

Laurentius. — Praeceptōrem adeō vel ipse, vel per nūntium, et 
domī meae dētinērī dīcō negōtiō aliquō.

Crātō. — Faciēmus et id nōs quoque tunc, tum ūnā exspatiābimur.

Laurentius. — Sanciēmus inter nōs foedus, ut in scholīs ūnus 
alterīus afferat verbum.

Crātō. — Placet, sed poena dīcātur in eum, quī tesseram 
frēgerit.

Laurentius. — Poena sit, quod ē nostrō ēlīminētur cōnsortiō.

Crātō. — Ratum sit et sancitum quod loqueris.



————

Quārē Schola dīcātur Lūdus.


Eberardus & Theodorīcus.

Eberardus. — Quōrundam verbīs aliquandō percēpī, scholam dīcī 
lūdum, audīstīne et tū?

Theodorīcus. — Audīvī saepiusculē.

Eberardus. — Quid tum cēnsēs? aestimās vērum esse?

Theodorīcus. — Neutiquam certē.

Eberardus. — Neque ego, cum in eā nōn lūdātur, sed percutiātur.

Theodorīcus. — Tuae accēdō sententiae.

Eberardus. — Fortassis praeceptōrī est lūdus, quī ad nūtum nōs 
miserōs serit.

Theodorīcus. — Istud lūdere Eumenidēs ferant.

Eberardus. — Hercule scholam potius pistrīnum quam lūdum 
dīcerem.

Theodorīcus. — Vērius istud nōminis ipsī convenīret Gymnasiō.

Eberardus. — Sed age, dīc causam, cūr crēdis scholam dictam esse 
lūdum?

Theodorīcus. — Ēloquar, quantum ab aliīs didicī.

Eberardus. — Erō audītor sēdulus.

Theodorīcus. — Ut lūsor suō Thēseō saepe facētiās praebet, ita 
praeceptor animō amīcō tamquam lūdendō docēbit discipulōs.

Eberardus. — Hoc certē perpaucī scholā praefectī faciunt.

Theodorīcus. — Nōscō cute expertus.

Eberardus. — Ō quam libēns scholās invīserem, sī blandiēns esset 
praeceptor!

Theodorīcus. — Oportet blandīrī dīligentī, nōn dēsīdī et 
Endymiōnī, ut tibi.

Eberardus. — Mīror an plūs prōdesset discipulīs benignitās vel 
sevēritās praeceptōris.

Theodorīcus. — Istud nōn mīror vel haereō: nescīs libentius nōs 
sequī blandientem quam minantem?

Eberardus. — Habuistīne umquam lūdīmagistrum, quī lūdentis 
speciem īnstruendō exhibuit?

Theodorīcus. — Habuī, et quidem prīmō studiī meī tempore.

Eberardus. — Studēbās sub istīus ferulā apprīmē dīligenter?

Theodorīcus. — Cōnātum quem potuī discendō adhibuī, ut solent 
elementārēs puerī, sī laudātī fuerint, et nōn ad ācrēs tractātī 
virgās.

Eberardus. — Mīrum est, sī studiō incaluistī: licentiā tamen et 
blanditiīs solēmus fierī dēteriōrēs, ut Terentius inquit.

Theodorīcus. — Nihil sceleris nōbīs permīsit praeceptor, sed in 
discendō nostrōs cōnātūs laude extulit.



————

Dē diē quā ōtiātur ā lēctiōne.


Jōannēs & Udalrīcus.

Jōannēs. — Ō sīmus hilarēs, sodālēs cārissimī.

Udalrīcus. — Ut sīc gestīs?

Jōannēs. — Nōn gestīrem hodiē, cum ā prandiō sit nōbīs ōtiandum 
ā lēctiōnibus?

Udalrīcus. — Illud et ipsī scīmus.

Jōannēs. — Hanc diem fēlīciōrem omnibus aliīs jūdicō.

Udalrīcus. — Et nōs nōn parum dēlectat.

Jōannēs. — Bellē post merīdiem sōl lūcēbit.

Udalrīcus. — Ita aurōra praedīxit.

Jōannēs. — Prandiī igitur perāctā fābulā, sī omnibus est cordī, 
ūna rūsticābimur.

Udalrīcus. — Cui id displicēret?

Jōannēs. — Vel sī vōbīs vīsum fuerit, in pōmēriō lūdēmus.

Udalrīcus. — Parum intererit, quō nōs recreēmus locō, saltem in 
scholā nōn dēsideāmus.

Jōannēs. — At adhūc incertī sumus, an ā lēctiōne vacābimus.

Udalrīcus. — Istō nihil est certius.

Jōannēs. — Sī facultās dīvagandī nōbīs dabitur, quid agēmus 
sciō.

Udalrīcus. — Exprime.

Jōannēs. — Arcum in rūs mēcum feram in columbās tēla ēmissūrus.

Udalrīcus. — Sī velint sagittam tuam morārī.

Jōannēs. — Nōnnumquam volandō ipsās ēnecāvī.

Udalrīcus. — Hoc contigit perquam rārō.

Jōannēs. — Quicquid avium cōnsecūtus fuerō, commūne erit.

Udalrīcus. — Age tum convīvābimur.

Jōannēs. — Ubi? An in platēā ovium, ubi solēmus pōtitāre ā lūdō?

Udalrīcus. — Ibīdem torrēbimus avēs ā tē ēnectās.

Jōannēs. — Sed ā symbolō per avēs ego immūnis erō.

Udalrīcus. — Quicquid biberimus, nōs pendēmus, tū nōn teruncium 
dabis.

Jōannēs. — Sīn nihil praedae et spoliī sagittae ā mē ēmissae 
attulerint, dē impendiō compōtātiunculae quid fīet?

Udalrīcus. — Compōtātiuncula nūlla inter nōs agētur.

Jōannēs. — Dēdecēret ā dēambulandō siccīs palātīs nōs dīgredī.

Udalrīcus. — Id laudābilius, quam sī madentēs pōtū, nūtantī 
gressū domum parentum repeterēmus.



————

Dē Aestāte.


Hermannus & Gīsbertus.

Hermannus. — Placetne tibi mihi congredī rūsticātum?

Gīsbertus. — Rūsticārī nōndum cupiō.

Hermannus. — Ego autem anhēlō māximē, quia aestātis amoenitās 
advēnit.

Gīsbertus. — Est tibi aestās? mihi hībernāculum adhūc immorātur.

Hermannus. — Hui, nōn pudet tē hībernāculō nunc īnfidēre 
temporis?

Gīsbertus. — Minimē, cum ācre sit frīgus.

Hermannus. — Rūs hinc abeō, vīsum quō modō campī flōreant.

Gīsbertus. — Abī, mē comitem nōn habēbis.

Hermannus. — Aliquō tamen diērum, quō tibi integrum erit, rūs 
ūnā invīsēmus.

Gīsbertus. — Sī vacāverit, nōn renuam.

Hermannus. — Eundem in campum mihi est lātum frondēs redolentēs.

Gīsbertus. — Tālēs vix ortās reperiās.

Hermannus. — Inveniam complūrēs, nam diū flōruērunt.

Gīsbertus. — Dēferēsne eās deinde vēnum clāmandō per platēās, 
hīc frondēs redolentēs?

Hermannus. — Aestimās tālia mē agere?

Gīsbertus. — Quō aliās ferās ipsās?

Hermannus. — Domum versus, ut ibi nōbīs redoleant.

Gīsbertus. — Hoc negōtiī quis tibi dedit?

Hermannus. — Māter.

Gīsbertus. — Tum vāde, ōcius exsequere.

Hermannus. — Satis temporis ad vesperam restat.

Gīsbertus. — Audīn’ tū hāc aestāte quid agēs, dum nimius fuerit 
aestus?

Hermannus. — Domī mē in umbrā continēbō.

Gīsbertus. — Inamoenum est domī latitāre āere calidō et 
blandientī.

Hermannus. — Nōn īnficiās eō.

Gīsbertus. — Cūr tum sub tēctō domī tempus teris?

Hermannus. — Oportet per parentēs.

Gīsbertus. — Plūs aequō cūriōsī et molestī sunt parentēs, quī tē 
eō tempore domī coercent, ut nusquam prōripiās.

Hermannus. — Meī commodī sunt sollicitī.

Gīsbertus. — Istud domī dēsidēre, quid cōnferre tibi potest?

Hermannus. — Nōn parum prōdest.

Gīsbertus. — Explicā.

Hermannus. — Domī cochleae agendō vītam, calceōs nōn dēterō, 
neque ā sōle exūror, ut fuscus fīam.

Gīsbertus. — Per Herculem istud multum accommodat.



————

Dē Autumnō.


Jasperus & Jācōbus.

Jasperus. — Adest rūrsus tempus istud pestiferum, et hiemem 
redūcēns.

Jācōbus. — Quod tempus putās?

Jasperus. — Autumnāle, cujus hodiē prīmus est diēs, fēstum 
sānctī Bartholomaeī.

Jācōbus. — Vocās tū istud tempus pestiferum?

Jasperus. — Vocō, quia numquam magis quam hōc tempore, morbō 
succumbunt hominēs.

Jācōbus. — Sī vērum fatērī vīs, nūllō nōn tempore tōtīus annī 
labōrātur dolōribus corporis.

Jasperus. — Praecipuē tamen Autumnī diēbus.

Jācōbus. — Nesciō, laus superīs, ego numquam īnfirmitātem sēnsī 
in Autumnō.

Jasperus. — Praeter istud incommodum, et frūgem tamen aliquam 
sēcum affert.

Jācōbus. — In quō est frūgifer?

Jasperus. — Quia vīnum prōfert.

Jācōbus. — In hōc certē laudem merētur.

Jasperus. — Alia quoque commoda habet.

Jācōbus. — Quaenam? dīc.

Jasperus. — Abigit pūlicēs suō frīgore, quī nōs nocte in aestāte 
verminārunt.

Jācōbus. — Certē nōn omnibus illōs dēpellit.

Jasperus. — Quī sentiunt pūlicēs in Autumnō?

Jācōbus. — Vetulae mulierēs semper sub vestibus quaeritant eōs.

Jasperus. — Apud illās perpetuum habent hospitium.

Jācōbus. — Adde, et pediculī.

Jasperus. — Autumnus etiam nucum addūcit messem.

Jācōbus. — Istās nōn admodum moror.

Jasperus. — Nārrā quid causae siet?

Jācōbus. — Quia adimunt vōcis sincēritātem.

Jasperus. — Eam restituit aqua pūra et calida.

Jācōbus. — Sed ā cibō abhorreō, quī mē aquam pōtāre cōgit.

Jasperus. — Suprā commūnem hominum fortem sapis.

Jācōbus. — Nunc mē nāsō suspendis.

Jasperus. — Nōn, quia hominēs saepe aliqua edunt, etiam unde 
perniciem sunt acceptūrī, istud tū fugitūrum tē dīcis.



————

Dē Hieme.


Vilhelmus & Geōrgius.

Vilhelmus. — Āh, āh, quantum frīgeō.

Geōrgius. — Frīgēs nunc temporis?

Vilhelmus. — Nōnne et tū frīgore premeris?

Geōrgius. — Nōn, sed tōtus caleō.

Vilhelmus. — Praestantius mē vestītus es.

Geōrgius. — Id sānē parum est, sed crepidae mē calēre faciunt.

Vilhelmus. — Facile frīgus pellit, cui crepidae sunt et 
chīrothēcae subductae pellibus.

Geōrgius. — Oportet et corpus multīs opperīrī indūmentīs.

Vilhelmus. — Quid faciam nesciō, male ad hiemem īnstrūctus sum.

Geōrgius. — Quī hoc fit?

Vilhelmus. — Indūmentī mihi nihil est, nisi quam cōnspicis.

Geōrgius. — Vērē nōn bene tibi cum hieme conveniet.

Vilhelmus. — Sī in patriā agerem, in caelō essem.

Geōrgius. — Quārē?

Vilhelmus. — Dum ibīdem essem, hiemem nōn sēnsī.

Geōrgius. — Nōn tum scholam invīsistī?

Vilhelmus. — Aestāte quidem, sed hieme post fornācem latuī.

Geōrgius. — Quid ēgistī? torrēbāsne pōma in fornācem?

Vilhelmus. — Utique et pira quandōque.

Geōrgius. — Mīrum quod parentēs tibi indulsērunt.

Vilhelmus. — Libentissimē, sed istam nōn habēbō hīc lautitiam.

Geōrgius. — Vereor quod nōn.

Vilhelmus. — Āh, quantum mihi ferendum erit vice dēliciārum, 
quās in patriā habuī.

Geōrgius. — Tibi ipsī es vātēs.

Vilhelmus. — Dabit Deus hīs quoque fīnem.

Geōrgius. — Sed sērius fortassis quam vellēs.

Vilhelmus. — Et haec ōlim (ut inquit Poēta) meminisse juvābit.

Geōrgius. — Mehercle dulcius nihil est, quam āctōrum recordārī 
labōrum, quōs superāvimus.

Vilhelmus. — Multōs tamen quandōque vīdī (ut 2. Aenēidōs dē 
Aenēā scrībit Vergilius) quī lacrimandō habitam miseriam 
recēnsuērunt.

Geōrgius. — Stultī hominēs quī victam calamitātem lacrimīs 
prōsequuntur.



————

Dē Vēre.


Gerhardus & Brūnō.

Gerhardus. —Unde tanta fluviōrum cōpia?

Brūnō. — Nix altīs in montibus līquitur.

Gerhardus. — Fortassis.

Brūnō. — Sīc est.

Gerhardus. — Tempus expetit, quia vēr adest.

Brūnō. — Nōn adesset vēr, cum sīmus in mārtiō mēnse?

Gerhardus. — Nunc agricolae redeunt ad agrōs colendōs.

Brūnō. — Labor etiam rūrsus incumbit equīs.

Gerhardus. — Satis per hiemem quiēvērunt.

Brūnō. — Inertiam ipsīs arātrum expellet.

Gerhardus. — Fuistīne hīsce diēbus in pōmāriīs?

Brūnō. — Istīc nihil est quod agam.

Gerhardus. — At fortassis violās quaesīssēs.

Brūnō. — Nōn sum violārum, sed librōrum amātor.

Gerhardus. — Putābam violās ā rūsticīs egestās.

Brūnō. — Hae tuō nāsō et ōrī conveniunt.

Gerhardus. — Bona verba, quaesō.

Brūnō. — Ut loqueris, ita et respōnsum accipis.

Gerhardus. — Fateor, meō ipsīus gladiō cadō.

Brūnō. — Incidistī in foveam quam fēcistī.

Gerhardus. — Post aliquot diēs redolēbunt pōmāria violīs.

Brūnō. — Post multōs, nōn paucōs certē.

Gerhardus. — In diēs jam ē terrā ērumpunt.

Brūnō. — Vīdistīn’ aliquās?

Gerhardus. — Vīdī complūsculās.

Brūnō. — Ego hōc vēre nūllam.

Gerhardus. — Sī quās reperiam, ad tē feram.

Brūnō. — Id facitō, sī tē nōn gravābit.

Gerhardus. — Nōn mē dēgravat obsequium amīcō exhibendum.

Brūnō. — Facile amīcōs tibi parābis (teste Cōmicō) sī obsequiīs 
cōnferendīs aliīs dēlectāris.

Gerhardus. — Īnservīre amīcīs mihi dēlicium est.

Brūnō. — Id hominem decet (ut alius inquit Cōmicus) ut hominī 
alterī Deus sit, id est, praestet auxilium et commodum.



————

In fēstō sānctī Gallī.


Nīcolāus & Vīnandus.

Nīcolāus. — Appetit nunc diēs sānctī Gallī, quō scholasticī 
dēlectārī solent.

Vīnandus. — Ego certē ipsīus adventū nunc doleō.

Nīcolāus. — Solēbās tamen plūs aliīs gaudēre ob diem istum.

Vīnandus. — Fateor, sed nunc secus mēcum agitur.

Nīcolāus. — Amābō dīc, quis tibi est scrūpulus?

Vīnandus. — Facilis est, et tamen plūrimum mē male habet.

Nīcolāus. — Fortassis causam probē augurārer.

Vīnandus. — Sī conjectūrā cōnsequī potes, dīcam.

Nīcolāus. — Perīculī conjiciendī faciam.

Vīnandus. — Age, audiam.

Nīcolāus. — Nōn licet tibi prōsternātiōnī gallī adesse.

Vīnandus. — Hercule rem acū tetigistī.

Nīcolāus. — Sed cedo, quid impedīmentī erit?

Vīnandus. — Māter aes mihi largīrī recūsat.

Nīcolāus. — Sīs animī praesentis, istī reī facile medēbor.

Vīnandus. — Quī mihi succurrēs?

Nīcolāus. — Mūtuum tibi solidum aeris dabō.

Vīnandus. — Sī fēceris, nōn diū carēbis ipsō.

Nīcolāus. — Estne tibi animus labōrāre ut tū gallum ēnecēs, et 
(ut ajunt) rēx efficiāris?

Vīnandus. — Istud honōris nōn cupiō, ubi nihil est lucrī.

Nīcolāus. — Vellem mē posse ipsīus caedem peragere.

Vīnandus. — Vīnō tē dōnābō, sī ipsī mortem intuleris.

Nīcolāus. — Omne movēbō saxum, quō ipsum acerbius aliīs tangam.

Vīnandus. — Spectātor erō.

Nīcolāus. — Sed interim nōn oblīvīscāris vīnī mihi modo 
prōmissī.

Vīnandus. — Dō fidem mē praestitūrum prōmissa.

Nīcolāus. — Ego sī gallum interfēcerō, lautum exhibēbō vōbīs 
convīvium.

Vīnandus. — Quid ā tē immūne accipiēmus?

Nīcolāus. — Duōs gallōs gallīnāceōs ad verū coctōs, et vīnī 
mēnsūrās quattuor.

Vīnandus. — Sat erit.

Nīcolāus. — Spērō quod aliquid vīnī mihi dōnābitur, tum minus 
impendiī faciam.



————

Dē fēstō sānctī Lambertī.


Paulus & Thōmās.

Paulus. — Rūrsus mātrem īrātam reddam.

Thōmās. — Quō ipsam offendēs?

Paulus. — Rogitandō pecūniam.

Thōmās. — Pecūniā quid egēs, cum vīctum habeās?

Paulus. — Aliīs egeō quam vīctū.

Thōmās. — An nōn, quibus indigēs, praebent tibi parentēs?

Paulus. — Quid nī?

Thōmās. — Cūr tum aes expetis?

Paulus. — Lūdīmagistrō ut manūs farciam.

Thōmās. — Cujus reī grātiā?

Paulus. — Lambertī fēriae expostulant.

Thōmās. — Ecce nisi dīxissēs, oblītus fuissem.

Paulus. — Numquid et tū modicō aere ipsum dōnābis?

Thōmās. — Quod moris est, ipse nōn intermittam.

Paulus. — Solet fierī, sed ignōrō an meritō.

Thōmās. — Forte praemiī locō est?

Paulus. — Pretium seorsum exsolvitur.

Thōmās. — Quod nunc dandum est, forte mūnus aestimat praeceptor.

Paulus. — Id mūneris crēbrius pendimus.

Thōmās. — Nōstīne, saepe dandum amīcīs, nē intereat grātia?

Paulus. — Praeceptor mūnere istō nōn amīcus, sed inimīcus 
redditur.

Thōmās. — Explōrātum unde habēs?

Paulus. — Sciō aliquōs quī plūs cēterīs ipsī cōnferunt 
mūnuscula, et illōs acerbius corrigit, et in eōs animadvertit.

Thōmās. — Quōs saevius tractat, illōs prae aliīs dīligit.

Paulus. — Istud dīligere Eumenidēs ferant.

Thōmās. — Cessā imprecārī praeceptōrī.

Paulus. — Quid tū ipsī dabis? ego solidō eum exhilarābō.

Thōmās. — Nummum praestārēs (quem indoctī album vocant) tū 
opulentus es, ego obolum ūnum aut alterum dabō.



————

Dē ēligendō Epīscopō.


Jaspar & Melchior.

Jaspar. — Intererisne diē lūnae Gymnasiō litterāriōs?

Melchior. — Sīc crēdō.

Jaspar. — Cui tuam dabis vōcem?

Melchior. — Quid hoc est vōcem dare?

Jaspar. — Id est, quem ēligēs in epīscopum?

Melchior. — Inconcinna est locūtiō.

Jaspar. — Dictū venustiōrem.

Melchior. — Cui tuum dabis suffrāgium?

Jaspar. — Poterisne et aliō pactō ēloquī?

Melchior. — Possum, in cujus persōnam ēligendam tū cōnsentiēs?

Jaspar. — Memoriae istās recondam ōrātiōnēs. Ego suffrāgābor 
tibi.

Melchior. — Nē facitō.

Jaspar. — Cūr? istum nōn dēsīderās magistrātum?

Melchior. — Nōn, quia frūgis nihil affert.

Jaspar. — Satis praemiī mihi esset honor iste.

Melchior. — Ipse honōris istīus avidus nōn sum.

Jaspar. — At pulchrum est dīcī epīscopus.

Melchior. — Vērum, sed miserum est cēnsum nōn exspectāre.

Jaspar. — Sī epīscopus fierem, spērārem adhūc mē in magnum 
ēvāsūrum virum.

Melchior. — Unde istud spērārēs?

Jaspar. — Ex mōribus Gentīlium.

Melchior. — Quōs istī habuērunt mōrēs?

Jaspar. — Ab hīs quae in juventūte alicui accidērunt, sūmpsērunt 
futūrae fortūnae condiciōnem.

Melchior. — Fīēbant etiam quandōque vōtī compotēs? vel semper 
frūstrābantur spē?

Jaspar. — Quidnī? saepissimē.

Melchior. — Exemplum ūnum ēloquere.

Jaspar. — Platōnī in cūnīs dormientī, apēs in ōs mel 
ingessērunt, ex quō haruspicēs eum fore virum fācundum dīxērunt, 
quod sīc factum est.

Melchior. — Mīrum quod audiō, sed haud et aegrē crēdibile est.



————

Dē ēligendō Rēge.


Henrīcus & Jācōbus.

Henrīcus. — Hodiernō vesperī ubi tuī cēnābunt parentēs?

Jācōbus. — Ubi aliās, nisi domī nostrae?

Henrīcus. — Nōn aliquō sunt vocātī convīvae?

Jācōbus. — Quō hodiē invītātī essent?

Henrīcus. — Ad amīcōrum lancēs.

Jācōbus. — Forīs cēnāre eōs pudēret hōc diē.

Henrīcus. — Apud honestōs convīvam agere nōn est pudendum.

Jācōbus. — Fateor.

Henrīcus. — Cūr tum dīcis quod eōs pudēret?

Jācōbus. — Quia nōn solent hanc vesperam sollemnem forīs 
peragere.

Henrīcus. — Quī fīat cedo?

Jācōbus. — Nōbīscum frontem domī exporrigunt.

Henrīcus. — Ecquid voluptātis domī habētis?

Jācōbus. — Multum certē.

Henrīcus. — Fortassis rēgem inter vōs dēcernitis.

Jācōbus. — Id ipsum facimus scīlicet.

Henrīcus. — Dīlēctūne, an forte?

Jācōbus. — Chartulīs pilleō impositīs.

Henrīcus. — Suntne omnēs īnscrīptae litterīs?

Jācōbus. — Sunt, et quidem nōminibus magistrātuum.

Henrīcus. — Adest etiam rēgīnae scrīptus titulus?

Jācōbus. — Est, sed vel mātrī, vel ancillīs vindicantur.

Henrīcus. — Fortūna quem rēgem fēcerit, quid pendet?

Jācōbus. — Hodiernō vesperī ā sūmptū est immūnis.

Henrīcus. — Immūnis? quis tum vīnī exsolvit cyathōs?

Jācōbus. — Pōtū omnī nōs aliī rēgem dōnāmus, sed ipse aliō 
tempore suō aere geniāle parat nōbīs convīvium et rēgium.



————

Dē fēstō Nātālī Chrīstī.


Geōrgius & Gīsbertus.

Geōrgius. — Ego numquam tōtō annō plūs gaudeō, quam nunc 
temporis.

Gīsbertus. — Ego vērō numquam magis doleō.

Geōrgius. — Dolēs tū tempore adeō laetō?

Gīsbertus. — Nōn dolērem in tantō frīgore?

Geōrgius. — Ipse tōtus laetor, ob fēstōrum diērum adventum et 
cōpiam.

Gīsbertus. — Quid fēriae tibi commodant?

Geōrgius. — Ōtiābimur ā lēctiōnibus abundē.

Gīsbertus. — Quot diēs?

Geōrgius. — Fermē quattuordecim.

Gīsbertus. — Quandō incipient istae vacātiōnēs nostrae?

Geōrgius. — Ā prīdiānō Thōmae, et ad alterum Circumcīsiōnis diem 
dūrant.

Gīsbertus. — Et interim nōn vīsimus scholam?

Geōrgius. — Accēdimus quandōque, sed sōlum cantātum.

Gīsbertus. — Quae cantābimus?

Geōrgius. — Reddenda istīs sacrīs diēbus in templō.

Gīsbertus. — Istōs cantūs nōvī abhinc bienniō.

Geōrgius. — Annī curriculō mihi excidērunt memoriā.

Gīsbertus. — Oportet ut sterilissima sit tibi memoria.

Geōrgius. — Tālia mihi cūra nōn sunt, dīligentius lūsus quam 
ista cōgitō.

Gīsbertus. — Scholasticum id dēdecet.

Geōrgius. — Canenda bis diēbus habēsne scrīpta?

Gīsbertus. — Habeō, et cum mūsicīs concentibus.

Geōrgius. — Exscrībenda mihi ipsa accommodēs.

Gīsbertus. — Libentissimē.

Geōrgius. — Plūrimum laetor, quod nunc temporis adeō mītis est 
āēr, et nōn acerbum frīgus.

Gīsbertus. — Et ego gaudeō, aliās in mātūtīnīs precibus frīgore 
perīrem.

Geōrgius. — In lectō mē continērem, sī frīgus saevīret.

Gīsbertus. — Āh, propter novum Rēgem nātum nihil velīs patī?

Geōrgius. — Dūrum est ā tepidō nīdō discēdere.



————

Dē tempore Bacchānālī.


Michāēl & Vilhelmus.

Michāēl. — Quot hebdomadae nunc intersunt, inter fēriās Nātālēs 
Chrīstiānās et Quadrāgēsimam?

Vilhelmus. — Opīnor novem.

Michāēl. — Hui tot?

Vilhelmus. — Ita relātū aliōrum accēpī.

Michāēl. — Cujus verbīs habēs?

Vilhelmus. — Virī cujusdam apprīmē doctī.

Michāēl. — Tum longum erit carnisprīvium.

Vilhelmus. — Tacē, obsecrō, verbum istud barbarum.

Michāēl. — Carnisprīvium nōn est verbum venustum et Latīnum?

Vilhelmus. — Minimē, sed māximē impolītum.

Michāēl. — Dīc polītiōrem dictiōnem aliquam.

Vilhelmus. — Tempus Bacchānāle.

Michāēl. — Cūr ita appellās tempus hoc?

Vilhelmus. — Quia ōlim in sacrificiīs Bacchī īnsāniēbant ita, ut 
hōc tempore furiunt.

Michāēl. — Īnsāniēbant, sacrificandō Bacchō Deō Gentīlēs?

Vilhelmus. — Vīvēbant in omnī luxū et dēmentiā.

Michāēl. — Estne tibi aliud verbum quō hoc tempus appellēs?

Vilhelmus. — Fēstum vel tempus Lupercāle etiam potest dīcī.

Michāēl. — Quid novī verbī affers?

Vilhelmus. — Novum nōn est, sed ā veteribus historicīs prōditum.

Michāēl. — Ā quibus?

Vilhelmus. — Ā Valeriō Māximō.

Michāēl. — Cūr illud nōmen huic tribuis temporī?

Vilhelmus. — Ob mōrem Gentīlium.

Michāēl. — Quis is erat mōs?

Vilhelmus. — Pāstōrēs pecorum currēbant hōc tempore nūdī, 
habentēs pellēs inmānibus in honōrem Pānōs Deī pāstōrum.

Michāēl. — In quod commodum istī sacrificābant?

Vilhelmus. — Crēdēbant quod ab ovibus pelleret lupōs: hinc 
vocātum est tempus Lupercāle.

Michāēl. — Fīēbant etiam vōtī compotēs?

Vilhelmus. — Ignōrō, nam tunc temporis vītam nōn ēgī.



————

Dē Quadrāgēsimā.


Sevērīnus & Philippus.

Sevērīnus. — Poētārum nōn semper vānae sunt fābulae.

Philippus. — Certē mē jūdice parum habent vērī.

Sevērīnus. — Habent meā sententiā saepe nihil praeter vēritātem.

Philippus. — Probēs id, aliō quī fidem tibi nōn habeō.

Sevērīnus. — Dē Fortūnā fābulantur, quod rotae īnsistat.

Philippus. — Nōtum habuī diū.

Sevērīnus. — Istud vērācissimē dīcunt.

Philippus. — Fac mihi persuādeās.

Sevērīnus. — Hāctenus per aliquot diēs cūrāvimus cutem 
dēlicātissimē.

Philippus. — Praetereā quid?

Sevērīnus. — Et nunc īnstat tempus quō corpus rūrsus 
mācerābimus.

Philippus. — Aestimās forte jejūniī tormentum.

Sevērīnus. — Putō istud, nam carnēs prohibentur, quae sōlae 
pāscunt corpus.

Philippus. — Etiam piscēs multōs sagīnant.

Sevērīnus. — Nervōs adeō nōn rōborant, ut carō.

Philippus. — Immō videās nōnnūllōs pinguiōrēs ex piscibus, quam 
aliōs ē carnibus.

Sevērīnus. — Quī istī sunt?

Philippus. — Monachī in coenobiīs, ubi Pȳthagoricē mēnsa 
īnstruitur.

Sevērīnus. — Crassa illōrum capita et ventrēs obēsī certē ē 
piscibus nōn fīunt, vel exsurgunt.

Philippus. — Forte extrā līmen monastēriōrum vēscuntur crūdīs 
carnibus.

Seuērīnus. — Sciō, et vīdī, nōn sōlum crēdō.

Philippus. — Et mihi vīsum est crēberrimē.

Sevērīnus. — In hīsce sēmiseptem hebdomadibus ēsuriālibus quō 
vēsceris cibō?

Philippus. — Pisīs et pirīs in fornāce tostīs.

Sevērīnus. — Fīcubus istīs, quī rūsticīs mel sapiunt?

Philippus. — Ita, illōs ad pānem edō cum nucibus.



————

Dē fēstō Paschatis.


Petrus & Matthaeus.

Petrus. — Appetit nunc tempus, quō nūllum tōtō annō est 
crūdēlius.

Matthaeus. — Quod illud est adeō impium?

Petrus. — Paschatis putō diēs.

Matthaeus. — Sunt istī tibi immānēs et impiī?

Petrus. — Utique nam magna solet fierī caedēs.

Matthaeus. — Habētur tum semper bellum hōc tempore?

Petrus. — Nescīs istud?

Matthaeus. — Ignōrō.

Petrus. — Nōstī Thuringiam regiōnem Germāniae Orientālis?

Matthaeus. — Nōscō, ubi urbs Erphurdia est excellentior.

Petrus. — Ibīdem duo sunt locī: ūnus ab Hallēce, alter ā Vitulō 
nōmen sortītus.

Matthaeus. — Et quid posteā?

Petrus. — Inter hōs circā Pascha ingēns bellum oritur.

Matthaeus. — Etiam annuō?

Petrus. — Immō quotannīs duābus vicibus.

Matthaeus. — Tempore dīc quō?

Petrus. — Circā Quadrāgēsimae auspicium, et fēriās paschālēs.

Matthaeus. — Cujus locī incolae ēvādunt victōrēs?

Petrus. — Cum exōrdītur ēsuriāle tempus, illī dē Hallēce 
agnōminātī.

Matthaeus. — Quārē illī?

Petrus. — Quia diēbus jejūniī piscis iste in coquīnīs et patinīs 
dominātur.

Matthaeus. — Quandō illī triumphant dē proeliō, quibus Vitulus 
agnōmen praebuit?

Petrus. — Paschatis tempore.

Matthaeus. — Quī hoc?

Petrus. — Nam sequentibus diēbus vīctitātur carnibus.

Matthaeus. — Lepidum audiō jocum.

Petrus. — Hoc quondam Erphurdiae agēns, nūgārī audīvī.

Matthaeus. — Satis festīnum dictērium.



————

Dē fēstō Pentēcostēs.


Vīnandus & Baptista.

Vīnandus. — Sabbatō proximō prīdiānus erit diēs fēstī 
Pentēcostēs.

Baptista. — Compertum id habeō.

Vīnandus. — Ventrī nostrō rūrsus bellum afferet.

Baptista. — Quāle bellum nārrās?

Vīnandus. — Corporis bellum, jejūnium scīlicet.

Baptista. — Pulchrē jejūnium vocās bellum, quia ventrī odiōsum 
est.

Vīnandus. — Hāctenus tranquilla fuit carō nostra.

Baptista. — Unde ista sibi tranquillitās quam aestimās?

Vīnandus. — Quia ā Paschatis diē nōn sēnsit jejūniī molestiam.

Baptista. — Corpus meum tum ōvīs, tum aliīs affatim est pāstum 
dēlicātīs bōlīs.

Vīnandus. — Sabbatō dēnuō in prīstinum ībimus.

Baptista. — Facile est ūnum diem abstinentiā peragere.

Vīnandus. — Ipsō diē Pentēcostēs accēdēs sacram Synaxīn?

Baptista. — Incertus sum.

Vīnandus. — Quī sīc? ego mē accingam, quō grātiam Spīritūs 
sānctī acquīram.

Baptista. — Facerem et id ipse quoque, sed ūnicum mē morātur.

Vīnandus. — Istud quidnam est?

Baptista. — Invītus cōnfiteor.

Vīnandus. — Ego alicubi ignōtō mea dēlicta recēnseō, tum plūs 
audeō.

Baptista. — Parābō et mē, ut tēcum peccāta in sacrificulī aurem 
murmurem.

Vīnandus. — Hīs Spīritūs sānctī fēriīs nōbīs scholasticīs in 
prīmīs est scelerum sex ējicienda.

Baptista. — Vērē dīcis, ut Spīritus sānctus nōs invītat.

Vīnandus. — Sī is nōbīs praestō fuerit, sine sūdōre discēmus.

Baptista. — Ō utinam tum mihi adesset.

Vīnandus. — Peccāta exue, paenitentiam age, certē tē suō dōnābit 
mūnere.

Baptista. — Ēnītar prō vīribus.

Vīnandus. — Sīc faciās, et litterīs fīēs aptior alumnus.



————

Dē fēstō sānctī Mārtīnī.


Hierōnymus & Hermannus.

Hierōnymus. — Quotnam diēs abhinc absunt fēriae sānctī Mārtīnī?

Hermannus. — Opīnor octo.

Hierōnymus. — Quōdiē peragentur?

Hermannus. — In macrā diē, scīlicet Veneris.

Hierōnymus. — Vespera tamen erit ipsō diē Jovis.

Hermannus. — Erit nī fallor.

Hierōnymus. — Ō tum adhūc bene nōbīscum agētur.

Hermannus. — Unde illud conjicis?

Hierōnymus. — Nam tunc carnibus vēscentur hominēs.

Hermannus. — Illud nostrō stomachō nōn commodābit.

Hierōnymus. — Immō plūrimum prōderit.

Hermannus. — Effāre quōmodo?

Hierōnymus. — Quicquid jūsculī vel carnis ā mēnsīs levārint, 
nōbīs ad forēs cantantibus impartient.

Hermannus. — Ad istud certē ōllam mihi parābō.

Hierōnymus. — Sī tibi placuerit, invicem tunc temporis ōstiātim 
canēmus.

Hermannus. — Oppidō mihi arrīdet.

Hierōnymus. — Sed quicquid obsōniī, vel aeris nōbīs datum 
fuerit, commūne erit.

Hermannus. — Cōnferētur in illīus vesperae nostrum convīvium.

Hierōnymus. — Sed quā hōrā ēgrediēmur precātum stipem?

Hermannus. — Postquam octāva sonuerit.

Hierōnymus. — Illud temporis plānē integrum erit nostrae 
precātiōnī.

Hermannus. — Conveniet māximē, nam eō tempore dē mēnsā tolluntur 
patinae.

Hierōnymus. — Annō abhinc proximō tantum accēpī alimentī, quō 
octo vīctitābam diēs.

Hermannus. — Ō sī ea nunc redīret fortūna!

Hierōnymus. — Spērandum est, et Deō cōnfīdendum.

Hermannus. — Quis illīus nōn anhēlāret adminiculum?

Hierōnymus. — Multī suum exoptant praesidium, vērum īnserviunt 
ipsī inīquē.

Hermannus. — Hī cōnsequentur grātiam ejus ad Graecōrum Kalendās.



————

Dē Xeniīs mittendīs.


Kiliānus & Theodorīcus.

Kiliānus. — Precor tibi diem candidum.

Theodorīcus. — Tālem et tibi optō.

Kiliānus. — Xenium fac mihi praebeās.

Theodorīcus. — Hui, tam citō! vix novī annī diēs illūxit.

Kiliānus. — Hodiē vērum est tempus dandī xeniola.

Theodorīcus. — Hodiē incipit, sed diū dūrat.

Kiliānus. — Fateor, sed tamen quī alterī dare volunt, nōn 
diuturnam moram agunt.

Theodorīcus. — Exspectā, quō ad ipsum strūxerō.

Kiliānus. — Nōn optō strēnam farīnāceam.

Theodorīcus. — Lautior mihi nōn est alia.

Kiliānus. — Sed pudēret mē amīcum mellītō mūnusculō salūtāre.

Theodorīcus. — Quī id fit?

Kiliānus. — Quia timērem nē ab ipsō nauseāret.

Theodorīcus. — Vānum metuis, sī bonus esset, bonī cōnsīderet.

Kiliānus. — Verbīs fortassis, at corde sperneret.

Theodorīcus. — Is persōnātus amīcus esset.

Kiliānus. — Honestius est panniculum ēmūnctōrium largīrī vice 
xeniī.

Theodorīcus. — Est quidem, sed tāle mūnus nōn omnibus in prōmptū 
est.

Kiliānus. — Dē interulā aut pannī ulnā plūra cōnficiuntur.

Theodorīcus. — Sed saepe plūris cōnstat cōnficiendī sūmptūs, 
quam pannus.

Kiliānus. — Cultrōs vīdī quandōque inter amīcōs missitārī.

Theodorīcus. — Illōs ego nōn mitterem.

Kiliānus. — Cūr?

Theodorīcus. — Quia vulgō dīcitur, cultrōs amīcitiam rumpere.

Kiliānus. — Solidē istī tū accēdis dictō?

Theodorīcus. — Nōn tōtus cōnsentiō.

Kiliānus. — Attamen nōnnihil ipsī fidem praebēs.

Theodorīcus. — Faciō, ut solent hī, quī quicquid audiunt, ex 
ōrāculō prōlātum putant.

Kiliānus. — Es tū illīus farīnae homō?

Theodorīcus. — Nesciō. Mēipsum nōn nōscō.

Kiliānus. — Sed strēnulam mihi fac mittās.

Theodorīcus. — Crās ultrō tibi cōnferam, interim spē vīvās.



————

Dē Pecūniā dandā in novae scholae ingressū.


Mārtīnus & Nīcolāus.

Mārtīnus. — Fēriābimurne post merīdiem ā lēctiōnibus?

Nīcolāus. — Nōn compertum habeō.

Mārtīnus. — Ego eā spē dūcor.

Nīcolāus. — Vidē nē vānam spem foveās.

Mārtīnus. — Certus sum, spē nōn frūstrābor.

Nīcolāus. — Praestāret fidējussōrem habēre.

Mārtīnus. — Tam sciō quam nōmen meum.

Nīcolāus. — Ēloquere quī sciās.

Mārtīnus. — Est mihi adulēscēns domī, quī prīmum jam scholam 
invīset.

Nīcolāus. — Hoc quid afferet nōbīs?

Mārtīnus. — Ipse ā praeceptōre cōpiam ōtiandī nōbīs impetrābit.

Nīcolāus. — Quā arte?

Mārtīnus. — Largiendō ipsī pauxillulum nummōrum.

Nīcolāus. — Putās illud quod introitum vulgō appellitant?

Mārtīnus. — Istud ipsum volō.

Nīcolāus. — Sat habeō.

Mārtīnus. — Vērum, nōstīn’ unde mōs ille pervēnerit?

Nīcolāus. — Audīvī numquam orīginem.

Mārtīnus. — Dīcam hujus cōnsuētūdinis fontem, sī tē audīre nōn 
taeduerit.

Nīcolāus. — Audīre gestiō.

Mārtīnus. — Quī apud artificēs mēchanicōs tīrōnēs sunt, istīus 
artificiī classī aliquid pendere cōguntur.

Nīcolāus. — Vīdī quandōque in ipsōrum artificum conciliābulō.

Mārtīnus. — Istō mūnusculō favōrem sibi vindicant aliōrum.

Nīcolāus. — Etiam in ipsōrum album referuntur.

Mārtīnus. — Nōn secus et novus litterārum tīrō et praeceptōrem 
et nōs dēmerētur.

Nīcolāus. — Quō?

Mārtīnus. — Praeceptōrem pauxillō aeris, nōs vērō ōtiō mediī 
diēī.



————

Nōn semper esse studendum.


Vincentius & Vilhelmus.

Vincentius. — Heus tū, paucīs tē volō.

Vilhelmus. — Quis mē vocat?

Vincentius. — Ēn, ego tē vocō.

Vilhelmus. — Quid est quod mē vīs?

Vincentius. — Facilis rēs est.

Vilhelmus. — Exprime ocius.

Vincentius. — Quī sit quod ita pallēs?

Vilhelmus. — Palleō? id ipse ignōrō.

Vincentius. — Pallēs nōn secus ac aegrōtārēs.

Vilhelmus. — Sānē nihil sentiō dolōris, grātiā Deō.

Vincentius. — Unde tum pallor ille oritur?

Vilhelmus. — Color hic mihi est nātīvus.

Vincentius. — Nōn adeō pallēscunt hominēs ā nātūrā.

Vilhelmus. — Quī nōstī? esne medicus?

Vincentius. — Nōn, sed conjectūrā assequor, tē chartīs nimium 
addictum.

Vilhelmus. — Litterīs tōtum trānsigō ōtium quod habeō.

Vincentius. — Sī id agis, tibi ipsī obes.

Vilhelmus. — Hoc nōn spērō, quod mihi dēsim studendō.

Vincentius. — Prōdes forte animae, sed corporī nocēs.

Vilhelmus. — Mālō animae quam corporis prōfectum.

Vincentius. — Bellē dīcis, sed corporī dēbilī et animae tandem 
vīs perimitur.

Vilhelmus. — Perītī istud nōn asserunt.

Vincentius. — Quid tum dīcunt?

Vilhelmus. — Ad tenuem lancem, litterās melius imbibī.

Vincentius. — Concēdō, sed tamen oportet corporis cūram nōn 
tōtam omittere.

Vilhelmus. — Neque hoc faciō.

Vincentius. — Extrēmum dēmentiae esset, abstinentiā immodicā 
suum fraudāre genium.

Vilhelmus. — Praestat tamen alimōnia animae quam corporis.

Vincentius. — Ēnervātīs autem corporis vīribus, fulcīmentum 
animae et virtūtibus tollitur.

Vilhelmus. — Īnficiās nōn eō, cum corpus sit animae 
prōmptuārium.



————

Quem lūdum dēbeant juvenēs exercēre.


Antōnius & Laurentius.

Antōnius. — Hui lūdis tū tesserīs?

Laurentius. — Hoc tuā quid rēfert?

Antōnius. — Lūdus iste nōn scholasticōrum est.

Laurentius. — Quōrum tum est?

Antōnius. — Nebulōnum, helluōnum, et histriōnum.

Laurentius. — Vīdī ego complūrēs litterārum tīrōnēs hōc ūtī 
lūdō.

Antōnius. — Nihilō fuēre meliōrēs.

Laurentius. — Anne pejōrēs eōs fuisse cēnsēs?

Antōnius. — Hercule nōn sōlum pejōrēs, sed et pessimōs.

Laurentius. — Tū nōstī, quia tertius Catō es.

Antōnius. — Rīdē ut libet, vēra loquor.

Laurentius. — Nihil lūdendum et scholasticīs arbitrāris?

Antōnius. — Lūdendum et ipsīs quandōque, sed aliud lūsūs genus.

Laurentius. — Age, quī lūdus?

Antōnius. — Lūdī nempe honestī, et verēcundī.

Laurentius. — Quī illī sunt?

Antōnius. — Quōs ōlim Cūmānī suōs docuērunt līberōs.

Laurentius. — Quālēs istī trādidērunt puerīs?

Antōnius. — Natāre, dīmicāre, et certāre luctandō.

Laurentius. — Nūllōs aliōs?

Antōnius. — Nūllōs quōs audierō.

Laurentius. — Numquam charta lūsōria, vel tālis?

Antōnius. — Minimē gentium.

Laurentius. — Etiamne inter convīvia cum amīculō?

Antōnius. — Nusquam locōrum.

Laurentius. — Nimium sapuērunt.

Antōnius. — Sī semel et iterum concessissent, male cecidisset.

Laurentius. — Nōnnumquam lūdere, ferendum esse.

Antōnius. — Audīstīn’ Platōnem dīcentem, nōn parvum incommodum 
esse cōnsuētūdinem inīquam?

Laurentius. — Cōnsuētūdō diūtinō et frequentī cōnātū fit, nōn 
rārō tentandō.



————

Dē Eleēmosynīs colligendīs.


Lūdovīcus & Pantaleōn.

Lūdovīcus. — Placetne tibi mihi congredī?

Pantaleōn. — Quō?

Lūdovīcus. — Ignōrās? ōstiātim petītum decimās nostrās.

Pantaleōn. — Decimās quid vocās?

Lūdovīcus. — Stipem, quae nōbīs pauperibus ā dīvitibus ērogātur.

Pantaleōn. — Est illa nōbīs vice decimārum?

Lūdovīcus. — Utique est.

Pantaleōn. — Mihi nōn fit vērisimile.

Lūdovīcus. — Pinguis Minervae homō es, quod ista nōn capis.

Pantaleōn. — Haud capiō, rogō apertius mihi dīcās.

Lūdovīcus. — Obsecundābor, tū auscultā.

Pantaleōn. — Advertam dīligenter.

Lūdovīcus. — Nōstī agrōrum dominōs oportēre suīs, aut 
paroeciānīs, aut prīncipibus pendere decimās?

Pantaleōn. — Nōscō per parentēs meōs.

Lūdovīcus. — Nōn secus oportet et dīvitēs illōs, dē suīs bonīs 
pendere nōbīs stipem.

Pantaleōn. — Certē sī oportēret eōs, tum numquam recūsārent.

Lūdovīcus. — Dum renuunt, ipsīs lūditur.

Pantaleōn. — Immō plūs lūditur nōbīs, quam ipsīs.

Lūdovīcus. — Longē aberrās.

Pantaleōn. — Dēlīrō dīcis: venter mihi famē perit.

Lūdovīcus. — Dīvitum incommodum longē est gravius.

Pantaleōn. — Dīc, quod illud est?

Lūdovīcus. — Deī incidunt īram, quod pietātis nōn sunt cultōrēs.

Pantaleōn. — Istud nōn aestimant.

Lūdovīcus. — Sed ōlim ante jūdicem Deum acerbē sentient.

Pantaleōn. — Interim indūtiīs fruuntur?

Lūdovīcus. — Miserae indūtiae sunt, quās certum sequitur 
tormentum.

Pantaleōn. — Sōlācium tamen est dīlātiōne fruī, etiam 
mōmentāneā.



————

Dē Lūdō Pilae.


Gīsbertus & Petrus.

Gīsbertus. — Ut sīc dēsīdētis? surgite pigerrimī.

Petrus. — Quid cōnābimur?

Gīsbertus. — Collūdēmus nōnnihil?

Petrus. — Mālumus hīc in grāmine viridī quiēscere.

Gīsbertus. — Endymiōnum est, nōn adulēscentum, ita grāminī 
incumbere.

Petrus. — Attamen dulce est.

Gīsbertus. — Jūcundius mihi est lūdere, quam torpēre.

Petrus. — Age, lūdendō concertēmus.

Gīsbertus. — Pilamne jaciendō invicem?

Petrus. — Cui est pila? nōbīs deest.

Gīsbertus. — Ēn, hīc duās habeō.

Petrus. — Molliōrem et leviōrem accipiēmus.

Gīsbertus. — Bellē dīcis, nam ista minus afferet dolōris.

Petrus. — Sed sortiēmur perīculī et lūdī comitēs.

Gīsbertus. — Lūdēmus, ut pīla scrobibus impellātur.

Petrus. — Tum sors mittātur, quis incipiat.

Gīsbertus. — Scrobis prius adscrībātur cuilibet.

Petrus. — Quisque accipiat quam velit, suprēma erit mea.

Gīsbertus. — Advolve pilam, in cujus scrobem ceciderit, eam in 
aliōs prōjiciet.

Petrus. — Papae, meam incidit, fugite hinc.

Gīsbertus. — Ho, ho, nēminem tetigistī, notula tibi appingātur 
crētā.

Petrus. — In calceum fīge mihi crētae līneam.

Gīsbertus. — Dēmum adjice foveīs pilam.

Petrus. — Nunc tuae intrūdam foveae.

Gīsbertus. — Sī fēceris, tē prīmum prōjiciam.

Petrus. — Vidēn’? age quae libet.

Gīsbertus. — Fuge, aut tē jactū petam.

Petrus. — Sī audēs, jaciās.

Gīsbertus. — Audeō majōra, ēn, tāctus es.

Petrus. — Et tē rūrsus ad sūrās laesī.

Gīsbertus. — Vix crēdō, nam sēnsī penitus nihil.



————

Dē Lūdō globōrum missilium, quōs Omnia vocant Colōniēnsēs 
tīrunculī litterāriī.


Cornēlius & Jācōbus.

Cornēlius. — Nōn decet aliīs lūdentibus nōs ita dēfīdere.

Jācōbus. — Praestat spectātōrem esse, quam ignāvum collūsōrem.

Cornēlius. — Auspicēmur et nōs duo lūdum cognitum.

Jācōbus. — Quem agēmus cōnsulis lūdum?

Cornēlius. — Globulārem.

Jācōbus. — Cum globulīs quōs Omnia vocant?

Cornēlius. — Impolītum est istud verbum.

Jācōbus. — Nōstī tū aliud venustius?

Cornēlius. — Ipse dīcerem globulōs missilēs per pollicēs.

Jācōbus. — Et istam memoriā recondam ōrātiōnem.

Cornēlius. — Fīat fossiculus, in quem globulī mittantur.

Jācōbus. — Tibi culter est, effode terram.

Cornēlius. — Praescrībe tū lūdī carcerēs.

Jācōbus. — Hōc signō ligneolō.

Cornēlius. — Praemitte tū globulum, ego deinde.

Jācōbus. — Ēn istīc mē feriās.

Cornēlius. — Sī possum, nōn sinam tē ibīdem dūrāre.

Jācōbus. — Tē exspectābit globulus.

Cornēlius. — Vidēs? ubi nunc sistis?

Jācōbus. — Semel sum ā tē prōpulsus, id nihil aestimō.

Cornēlius. — Dēnique tria vīcī, tū nōndum lucrātus es.

Jācōbus. — Istīs tribus nihil addēs lucrī.

Cornēlius. — Rēs ipsa loquētur.

Jācōbus. — Quibus Fortūna prius aspīrat, tandem adversātur.

Cornēlius. — Mox sex numerābō.

Jācōbus. — Ipse praeveniam tē.

Cornēlius. — Āh, nunc mihi timeō.

Jācōbus. — Ecce et mihi tria sunt.

Cornēlius. — Ego rūrsus tribus tē excellō.

Jācōbus. — Nōn diū numerō superior manēbis.

Cornēlius. — Istud experiar.

Jācōbus. — Tuīs cōnātibus ipse obsistam.

Cornēlius. — Ēnitēre quantum potes.



————

Dē Lūdō globōrum quī torquentur per ānulum.


Udalrīcus & Vīnandus.

Udalrīcus. — Eāmus dēambulātum rūs versus.

Vīnandus. — Rūrī quid tractābimus?

Udalrīcus. — Ibi et ambulandō, et collūdendō nōs oblectābimus.

Vīnandus. — Quod lūdī genus exercēbimus?

Udalrīcus. — Torquēbimus globum per ānulum ferreum.

Vīnandus. — Age, properē eāmus.

Udalrīcus. — Sed audī, in lūdō globī ānulāris perītior mē es.

Vīnandus. — Rārus certē ipsum exerceō.

Udalrīcus. — Attamen vidēbō quid et ego possim.

Vīnandus. — Globum prōme.

Udalrīcus. — Ēn tibi ferreum ānulum, terrae īnfīge.

Vīnandus. — Flagellum et mihi praebē.

Udalrīcus. — Sortiēmur, quis prius lūdet.

Vīnandus. — Ego cultrum sūrsum jaciam, tū ēlige.

Udalrīcus. — Sēligam alterum cultellī latus, signum ubi 
impressum est.

Vīnandus. — Latus plānum sūrsum vergit, exōrdīrī est meum.

Udalrīcus. — Age, placet, incipe.

Vīnandus. — Ictū prīmō globum per ānulum pellam.

Udalrīcus. — Sī fēceris eris mihi magnus Apollō.

Vīnandus. — Rīdēre sine, vidēbis mē virum.

Udalrīcus. — Ah, ah, nōndum tē expertum aspiciō.

Vīnandus. — Nescīs verbum Vergiliī, nēminem ubīque fēlīcī lūdere 
dextrā?

Udalrīcus. — Ut ego, ita per ānulum agitārēs globum.

Vīnandus. — Rōbur tibi est majus quam mihi.

Udalrīcus. — Hic nōn rōbur, sed et prōmptitūdō valet.

Vīnandus. — Nunc bellē ānulum penetrābit.

Udalrīcus. — Vel ā latere praeterībit.

Vīnandus. — Istud ipsī prohibēbō.

Udalrīcus. — Clausīs oculīs aptius tē lūderem.

Vīnandus. — Verbīs tū magnus es, sed factīs nūllus.



————

Dē Lūdō Saltūs.


Geōrgius & Volfgangus.

Geōrgius. — Ō vōs cicōniārum prōlēs.

Volfgangus. — Sumus prōlēs cicōniārum?

Geōrgius. — Estis, quia longissima habētis crūra.

Volfgangus. — Hoc tuā nihil rēfert.

Geōrgius. — Sī audētis, ego pūmilīō ūnum quemvīs vestrum ad 
saltandum lacessō, et prōvocō.

Volfgangus. — Et ipse in harēnam tēcum dēscendam.

Geōrgius. — Hōc saltandī mōre mē imitāre.

Volfgangus. — Praesileās, faciam perīculum.

Geōrgius. — Ter sōlum saliās post cursum factum.

Volfgangus. — Mētam signā lapide aut lignō.

Geōrgius. — Ēn, hīc cōnstitī.

Volfgangus. — Eam facile assequar mētam.

Geōrgius. — Id post cursum jactitā.

Volfgangus. — Nunc virī aspice saltum.

Geōrgius. — Āh, saltum indignum juvene tālī.

Volfgangus. — Prō vīribus cōnātus sum.

Geōrgius. — Vīrēs tibi (ut videō) sunt imbēcillēs.

Volfgangus. — Rūrsus experiar quid possim.

Geōrgius. — Semel vīcī, nōn alterum tibi concēdam saltum.

Volfgangus. — Sī nunc nōn assequor mētam, palmam dabō.

Geōrgius. — Libēns permittō, tandem tentā.

Volfgangus. — Vidēs mē paene assecūtum mētam tuam?

Geōrgius. — Assecūtus es, sed nōn longius trānspōnis.

Volfgangus. — Sat est quod attigī.

Geōrgius. — Dēnuō tibi cōnsequendam pōnam mētam aliam.

Volfgangus. — Vix remōtius collocābis.

Geōrgius. — Pudēret mē sī nōn quālibet vice distantius saltārem.

Volfgangus. — Tē virum dīcam, sī ostenderis.

Geōrgius. — Vidēs? paene prolongāssem.

Volfgangus. — Quod paene fit (ut vulgō dīcitur) id tamen nōn 
cōnsequitur vōtum.



————

Dē certāmine cursūs.


Gerhardus & Crātō.

Gerhardus. — Cessēmus ōrō dē hōc lūdō torquendī globum per 
ānulum.

Crātō. — Repetēmus tum aedēs nostrās?

Gerhardus. — Ut vīsum fuerit vōbīs.

Crātō. — Esset nimis tempestīvum.

Gerhardus. — Lūdī aliud genus incipiāmus.

Crātō. — Quāle aestimās auspicandum?

Gerhardus. — Mihi ex diūtinō īnflexū genua dolent.

Crātō. — Eō praestāret in grāmine dēcumbere.

Gerhardus. — Id mē pudēret, sed currendō ipsa reficiam.

Crātō. — Hoc fatīgat, nōn recreat.

Gerhardus. — Currere vīrēs excitat, quās ēnervāvit torpor.

Crātō. — Multī currendō crūra īnfrēgērunt, quī torpendō tūtī 
fuissent.

Gerhardus. — Equī in stabulīs diūtius sistendō, crūrum vīrēs 
āmittunt.

Crātō. — Aliud equīs et hominī competit.

Gerhardus. — Quemlibet vestrum ad parem cursum irrītō.

Crātō. — Et ego currendō tēcum palaestram ineō.

Gerhardus. — Aliquō pretiolō currēmus.

Crātō. — Quid dēpōnēmus?

Gerhardus. — Victus pendet bīnās vīnī mēnsūrās.

Crātō. — Mēnsūrās cervisiae, nōn vīnī exsolvet.

Gerhardus. — Ut libet, quī prīmus portae adfuerit, vīcit.

Crātō. — Sed ūnā cursum inchoēmus.

Gerhardus. — Adsīs, meō adstā laterī: dum clāmāverō, currēmus 
alacriter.

Crātō. — Astō, curre, nōn retinē mē veste.

Gerhardus. — Ho, ho, vīcī, vīcī.

Crātō. — Nisi cecidissem, mē nōn praecurrissēs.

Gerhardus. — Gaudeō mē ēvīcisse tē: utcumque prīmus attigī 
mētam, id rēfert nihil.

Crātō. — Facile est vincere sōlum currentem.

Gerhardus. — Fortūna victōriam largīrī solet.



————

An ille sit doctus semper (ut putant rūsticī) quī magnōs potest 
legere librōs.


Philippus & Hierōnymus.

Philippus. — In doctissimī hominis aedibus nunc fuī.

Hierōnymus. — Doctissimī! age, quis iste est?

Philippus. — Ecclēsiae nostrae rēctor, quem vulgus pāstōrem 
appellitat.

Hierōnymus. — Prōh, istum doctissimum exīstimās?

Philippus. — Nōn magnae esset ērudītiōnis, cum grandēs legat et 
habeat librōs!

Hierōnymus. — Librōrum acervus et pretiōsitās doctum nōn arguit 
virum.

Philippus. — Vulgus tamen persuāsum habet, grandium librōrum 
lēctōrem, perītum admodum esse.

Hierōnymus. — Tōtō errat caelō id crēdendō.

Philippus. — Errōrem illum mihi ostende.

Hierōnymus. — Multī librōs habent, quōs neque legunt, neque 
lēctōs intellegunt.

Philippus. — Quārē tunc eōs mercātī sunt?

Hierōnymus. — Ut sē exōrnent, tamquam oppidō gnārōs.

Philippus. — Stultī quī pecūniam nōn retinent.

Hierōnymus. — Emendō librōrum supellectilem doctī sibi nōmen 
conciliant.

Philippus. — Sī hoc scīrem, doctum mē vocātum īrī, tōtā rē 
paternā librōs emerem.

Hierōnymus. — Apud populum philosophus dīcerēris.

Philippus. — Utrum praestāre crēdis, complūrēs habēre librōs, et 
indoctum esse, vel perītum, et pauculōs librōs?

Hierōnymus. — Perītum esse praevalet, et modicōs possidēre 
cōdicēs.

Philippus. — Perītia ē memoriā citō ēlābitur, in librīs autem 
diūtius dūrat.

Hierōnymus. — Praestantius tamen est (ut inquit Erasmus) 
ingenium habēre doctum, quam librōs ērudītōs.

Philippus. — Sed ē memoriā ēlāpsa scientia, ubi rūrsus 
acquīrētur, sī cōpia librōrum dēerit?

Hierōnymus. — Ubīque extant bibliothēcae litterāriae.



————

Dē praeceptōre ēligendō.


Antōnius & Jōannēs.

Antōnius. — Es tū in hōc lūdō litterāriō dūrātūrus longius?

Jōannēs. — Minimē, sed aliō mē cōnferam.

Antōnius. — Quō locōrum?

Jōannēs. — Ubi melius erit cōnsultum meō prōfectuī in litterīs?

Antōnius. — Vidē nē praestantiōra quaerēns, vīliōra incidās.

Jōannēs. — Prōvidēbō strēnuē.

Antōnius. — Sed nōstī quis sit praeceptor ēligendus?

Jōannēs. — Īnstar caecī, quī mihi arrīdet, illī mē subdō.

Antōnius. — Ementium habērēs mōrem, quī nihil emunt, nisi diū 
ante perspectum habeant.

Jōannēs. — Praeceptōrem, ut rem vēnum expositam, licetne 
perspicere?

Antōnius. — Duo sunt, per quae praeceptor utrīsque (ut ajunt) 
bracchiīs amplexandus cognōscitur.

Jōannēs. — Quae illa sunt? ēdissere precor.

Antōnius. — Sī ērudītē docet, et discipulōs litterātōs reddit.

Jōannēs. — Ērudītiōnem praeceptōris ignōtī quōmodo percipiam?

Antōnius. — Audiendō eum docentem, vel aliōs dē ipsō cōnsulendō.

Jōannēs. — Ego indoctus jūdiciī sum expers.

Antōnius. — Perītiōrēs, quī vir sit, facile tibi ostendent.

Jōannēs. — Jūdicantne etiam discipulī dē praeceptōris industriā?

Antōnius. — Haerēs in illō? nescīs prōverbium vulgō ūsūrpātum, 
discipulī doctrīnam ex praeceptōris pendēre perītiā?

Jōannēs. — Audīvī interdum, Quālis praeceptor, tālēs et fierī 
discipulōs.

Antōnius. — Quid tum adhūc suspēnsō es animō?



————

An Praeceptor litterārius sit colendus tamquam parentēs.


Jācōbus & Laurentius.

Jācōbus. — Ut ita ergā praeceptōrem tē habēs?

Laurentius. — Tuā quid rēfert?

Jācōbus. — Nihil.

Laurentius. — Quid nī? tum sileās.

Jācōbus. — Inīquum vidēns, tacēre nequeō.

Laurentius. — Est istud inīquum, obloquī praeceptōrī?

Jācōbus. — Certē parum decet.

Laurentius. — Pār parī referre licet.

Jācōbus. — Praeceptōrī nōn reluctandum, sed tacendum est.

Laurentius. — Dīcō ut tū, inīqua obticēre nequeō.

Jācōbus. — Taciturnitās decorat juvenem, praecipuē ad 
praeceptōris verba.

Laurentius. — Vēcors esset, quī ad plāgās obmūtēsceret.

Jācōbus. — Quī obmurmurat, plūs ictuum recipit.

Laurentius. — Juvat mē tamen verbīs ulcīscī, sī factus nōn 
concēditur.

Jācōbus. — At miserum est verbīs emere verbera.

Laurentius. — Istās parvī pendō plāgās.

Jācōbus. — Illī īnfēlīcis ter succēdit, quī praeceptōrem nōn 
venerātur.

Laurentius. — Tālem hominem quis venerārētur?

Jācōbus. — Sit fortūnae cujuscumque, dēnique praeceptor noster 
est.

Laurentius. — Nōn diū sibi discipulus erō.

Jācōbus. — Dē tuō nōn plōrābit discessū.

Laurentius. — Et ego gaudēbō mē ab eō līberārī.

Jācōbus. — Praeceptōrēs nōn secus ac parentēs sunt colendī.

Laurentius. — Sānē per Herculem, id ego fēcī numquam.

Jācōbus. — Ego autem majōrī amōre praeceptōrem, quam parentēs 
sum prōsecūtus.

Laurentius. — Ō ingrāte parentibus!

Jācōbus. — Praeceptor scientiam mihi praebet, quod nequeunt 
parentēs.

Laurentius. — Ab ipsīs autem vītam habēs, et quod homō es.

Jācōbus. — Id parum est: quid enim vīta est sine litterārum 
perītiā?

Laurentius. — Nescīs, vītā nihil est nōbilius?

Jācōbus. — Sed vīta nostra, imperītī sī fuerimus, nōn vīta, sed 
mors est vērius, sī quid Aristotelī fideī datur.



————

Dē Nūndinīs & mūnerum Nūndināriōrum ēmptiōne.


Sevērīnus & Balthasar.

Sevērīnus. — Vīdistī, quam fervidē tentōria ērigunt mercātōrēs?

Balthasar. — Vīdī, quid deinde?

Sevērīnus. — Nūndinārum appetunt fēriae.

Balthasar. — In illō mihi nihil metitur.

Sevērīnus. — Sed ipse nōnnihil commodī spērō.

Balthasar. — Quō nōmine?

Sevērīnus. — Ab amīcīs mūnera nūndināria exspectō.

Balthasar. — Āh, exspectāre miserum est.

Sevērīnus. — Satius tamen exspectāre, quam nihil habēre speī.

Balthasar. — Quī spē vīvit, miseram agit vītam.

Sevērīnus. — Nōn omnēs spē frūstrantur.

Balthasar. — Plūrēs certē quam vōtī compotēs fīunt.

Sevērīnus. — Nūndināria mūnera quotannīs hīs nūndinīs mihi 
largiuntur affatim.

Balthasar. — Fortūnātior mē es, cui nōn teruncius datur.

Sevērīnus. — Tū aliēnus es, ego incola et cīvis sum.

Balthasar. — Sī in patriā agerem, etiam dē nūndinīs gaudērem.

Sevērīnus. — Exspectō nunc, et calceōs, et tiāram mē acceptūrum.

Balthasar. — Quis ista ubi mercābitur?

Sevērīnus. — Cognātī et agnātī meī, quī ex aliēnīs adsunt 
oppidīs.

Balthasar. — Vidē, nē mercimōniīs impedītī tuī oblīvīscantur.

Sevērīnus. — Ego ipsōs saepe admoneō, et interpellō.

Balthasar. — Rogāre mendīcōrum est.

Sevērīnus. — Nōn stipem rogō, sed mūnus nūndinārum.

Balthasar. — Parum interest.

Sevērīnus. — Sit utcumque, ego libēns accipiō ea mūnuscula.

Balthasar. — Certē dēsiperēs, sī data recūsārēs.



————

Dē Nūndinīs Francfordiēnsibus.


Gīsbertus & Andreās.

Gīsbertus. — Nautae nunc suās īnstruunt nāvēs passim.

Andrēās. — Quō concessūrī sunt?

Gīsbertus. — Francfordiam versus.

Andrēās. — Appropinquatne tempus nūndinārum?

Gīsbertus. — Mox in foribus erit anteā, quam istūc venient.

Andrēās. — Nōn putāssem adhūc eās pulsāre forēs.

Gīsbertus. — Ō quam vellem et mē istūc posse concēdere.

Andrēās. — Ibīdem tibi quid exsequendum esset.

Gīsbertus. — Praeter quam ignōta perlūstrārem loca, prōrsus 
nihil.

Andrēās. — Pigrior ego essem, quam quod eō tenderem, ubi nihil 
esset quod agerem.

Gīsbertus. — Dulce est peragrāsse variās urbēs.

Andrēās. — Praestat tamen quandōque in patriā mānsisse.

Gīsbertus. — Francfordiam Hercule accēderem, nisi aliquā 
memorārentur.

Andrēās. — Quae tē dētinent?

Gīsbertus. — Sānē multa, praecipuē tamen duo.

Andrēās. — Quae illa sunt?

Gīsbertus. — Prīmum viāticī carentia.

Andrēās. — Num id pater tibi suppeditāret?

Gīsbertus. — Nimiō cōnstat, ego juvenis quantum ipse sūmptūs in 
dēversōriīs facerem?

Andrēās. — Fidem dō, sed quod est alterum impedīmentum?

Gīsbertus. — Dīcunt in itinere eum, cui numquam vīsa est 
Francfordia, tractārī ut asinum inter sīmiās.

Andrēās. — Et istud nōnnumquam vīdī quōmodo aquae immergēbantur.

Gīsbertus. — Post illud et multantur crēdō pecūniā.

Andrēās. — Forte aureum īnsūmunt convīviō, id parum est.

Gīsbertus. — Certē nōn parum est, quia difficilis acquīsītū est 
pecūnia.

Andrēās. — Tibi et tuī similibus nihil obest.



————

Dē vītandō mendāciō.


Evergissus & Hermannus.

Evergissus. — Nostra nōn diū amīcitia cōnstābit.

Hermannus. — Malī quid ipsam īnfrīgēret?

Evergissus. — Mentīrī assuēscis.

Hermannus. — Mentīrī jocō ferendum est.

Evergissus. — Anguem minus ōdī, quam mendācium.

Hermannus. — Loqueris tū semper certa?

Evergissus. — Aut sileō, aut quae mihi cōnstant, loquor.

Hermannus. — Jocārisne interdum?

Evergissus. — Etiam saepissimē.

Hermannus. — Quī jocārī potes, sī vērō innīteris?

Evergissus. — Nequit jocus per vērum, crēdis, fierī?

Hermannus. — Vērum mordēre solet, et odium pārēre.

Evergissus. — Dēlectatne tum sermō falsus?

Hermannus. — Nūgae quantō majōrēs, tantō exhilarant ūberius.

Evergissus. — Frūgī hominēs falsitāte et mendāciō nōn capiuntur.

Hermannus. — Nōn omnēs sunt Solōnēs, ut tū.

Evergissus. — Probī vēritāte sōlā tenentur.

Hermannus. — Attamen quandōque dum carpuntur, invītī eam 
recipiunt.

Evergissus. — Mendāciō dētestābilius in homine nihil esse 
potest.

Hermannus. — Lūsōrem, vel fūrem, vel latrōnem esse adhūc gravius 
est.

Evergissus. — Āh, minimē, longē ista excēdit mentīrī ipsum.

Hermannus. — Crēdat hoc Jūdaeus apella.

Evergissus. — Quī mentīrī audet, nihil sceleris intentātum 
relinquit.

Hermannus. — Ō tū mendāciī contemptor.

Evergissus. — Vulgō fertur, Fūrārī mendācium comitātur.

Hermannus. — Vulgī nōn est innītendum sententiae.



————

Dē cōnfessiōne.


Thōmās & Jodocus.

Thōmās. — Recēnsuistīne sacerdōtī peccāta tua?

Jodocus. — Nōndum.

Thōmās. — Quandō exsequēris istud mūneris?

Jodocus. — Adhūc sat restat temporis.

Thōmās. — Perāctō autem opere, dulce est quiēscere.

Jodocus. — Etiam ante labōrem quiēs est jūcunda.

Thōmās. — Sed nōn adeō dēlectat ut negōtiō exsecūtō.

Jodocus. — Assentiō.

Thōmās. — Ego nunc cōnfessum eō.

Jodocus. — Comitābor tē.

Thōmās. — Cui solēs dēlicta ēnārrāre, an plēbēiāriō nostrō?

Jodocus. — Fēcī numquam, sed semper cuipiam monachōrum.

Thōmās. — Istud et mihi est mōris.

Jodocus. — Apud illōs plūs mihi est dēvōtiōnis.

Thōmās. — Et illī ipsī pecūniae nihil expetunt.

Jodocus. — Aliquid eōrum tamen acciperent, sī darētur.

Thōmās. — Timēsne etiam sacerdōtī peccāta dēnūdāre?

Jodocus. — Metuēbam ōlim puer, nunc nōn.

Thōmās. — Metum quid tibi incutiēbat?

Jodocus. — Dīcēbātur passim, quod ūnī ā cōnfessōre frontī clāvus 
īnfīgerētur.

Thōmās. — Istud et ipse audīvī, sed crēdēbam numquam.

Jodocus. — Cōnfitēris tū ex chartulā?

Thōmās. — Cōnfiteor, aliās timor omnium mihi indūceret 
peccātōrum oblīviōnem.

Jodocus. — Prohibent tamen istud nōnnūllī cōnfessiōnem 
audientēs.

Thōmās. — Timent nē perdātur schedula, vērum eam deinde īlicō 
combūrō.

Jodocus. — Latīnēne reddis cōnfessiōnem?

Thōmās. — Nōn, sed Germānicē loquor.

Jodocus. — Cōnfessor quādam vice nōlēbat ā mē Rōmānum audīre 
sermōnem.

Thōmās. — Fortassis pessimē intellēxit.

Jodocus. — Certē parum doctus fuit.



————

Dē cēnā suprēmā CHRĪSTĪ cum discipulīs, & dē diē Parascēvēs.


Vincentius & Matthīās.

Vincentius. — Nunc post trīduum Pascha praestō erit.

Matthīās. — Vērum, sed illud trīduum nōndum lāpsum est.

Vincentius. — Ēlābētur dēnique citius, quam diēs ēsuriālēs 
hāctenus āctī.

Matthīās. — Magis autem et acerbius nunc ēsuriendum est.

Vincentius. — Id rēfert nihil, carcerī inclūsō egendum esset 
cibō.

Matthīās. — Ibi necessitās eum urgēret.

Vincentius. — Hī diēs trēs mihi abībunt pernīcissimē.

Matthīās. — Quō dēliciō eōs trānsigēs?

Vincentius. — Spē vēscendī ōvīs paschālibus (ut vulgō fertur) 
post ipsōs.

Matthīās. — Pulchrē dīcis, nam spēs quandōque levat adversa.

Vincentius. — Ubi hodiē intereris pedum lōtiōnī?

Matthīās. — Coenobium aliquod religiōsōrum accēdam.

Vincentius. — Quōrum?

Matthīās. — Incertus sum, quōcumque vēnerō.

Vincentius. — Exspectās aliquem bōlum opiparum?

Matthīās. — Utique in quibusdam coenobiīs mēnsae accumbitur.

Vincentius. — Cui monastēriō solēs interesse hōc diē?

Matthīās. — Antōniō dīvō dicātīs aedibus.

Vincentius. — Ibīdem quid cōnsequēris lucrī?

Matthīās. — Placentās duās trīticeās.

Vincentius. — Accumbit quīlibet istūc veniēns mēnsae?

Matthīās. — Assidet, et ante ipsum calix vīnī pōnitur.

Vincentius. — Et quot placentae?

Matthīās. — Cuilibet duae, deinde ūna inter duōs, dē quō rōdunt 
ut sitim excitent.

Vincentius. — Dēfert quisque duās sēcum domī.

Matthīās. — Quidnī?

Vincentius. — Quotiēs calicēs vīnō replentur?

Matthīas. — Tribus (nī fallor) vicibus.

Vincentius. — Lavanturne ibi pedēs?

Matthīās. — Religiōsīs, sed advenīs dextra manus.

Vincentius. — Quis CHRĪSTĪ mūnus exsequitur?

Matthīās. — Coenobiī antistes, quem vulgus praeceptōrem 
appellat, vir nostrā aetāte vērē litterātōrum Maecēnās.



————

Dē sūmptiōnis Eucharistiae praeparātiōne.


Antōnius & Michāēl.

Antōnius. — Hōc vesperī sī libet tibi, ūnā modicē bōlum ūnum aut 
alterum edēmus.

Michāēl. — Edere mihi nōn licet.

Antōnius. — Es forte crās sacrum CHRĪSTĪ corpus mandūcātūrus?

Michāēl. — Ita stat sententia, sī dignē possem.

Antōnius. — Bōlus ac haustus ūnus vīnī tē nihil impediet.

Michāēl. — Nōnnihil edam, nē dēficiam corpore.

Antōnius. — Quō modō tē parāre solēs ad synaxim sūmendum?

Michāēl. — Vesperī ōs colluō aquā, et eximō sī quid cibī 
inhaeret dentibus.

Antōnius. — Praestāret cor ā peccandī voluntāte pūrgāre.

Michāēl. — Quantum possum nē id neglegō.

Antōnius. — Ad dignē mandūcandum id cōnfert oppidō.

Michāēl. — Compertum habeō.

Antōnius. — Difficillimum est voluntātem peccandī rādīcitus 
excutere.

Michāēl. — Fit facile, sī Deī precātī fuerimus opitulāmen.

Antōnius. — Istud sēdulō invocō.

Michāēl. — Tum cōnfīde sacrāmentī sūmptiōnem tibi salūtī 
futūram.

Antōnius. — Nōstī quid faciēs, sī hostia summō adhaeserit 
palātō?

Michāēl. — Sciō, pōtū dēpōnō, nōn digitō dētrahō.

Antōnius. — At, quam diū corpus CHRĪSTĪ in nostrō manet ventre?

Michāēl. — Quoūsque hostiae māteria fuerit dēcocta.

Antōnius. — Estne expuendum illō diē in terram?

Michāēl. — Ante cibum sūmptum vītandum est.

Antōnius. — Licēbit tum prandiō perāctō?

Michāēl. — Concēdētur: satius tamen esset (vulgī sententiā) in 
parietem spūtum ēmittere.



————

Dē mōre post Gymnasia triviālia accēdendī scholās praecelsās, 
quās byrsās appellant.


Vīnandus & Crātō.

Vīnandus. — Praeceptor erit nōbīs in prandiō convīva.

Crātō. — Vocārunt eum parentēs tuī?

Vīnandus. — Ego ipsum heri nōmine parentum invītāvī.

Crātō. — Cujus reī grātiā?

Vīnandus. — Id homō linguāx mox dīxisset.

Crātō. — Tū loquāce nōn es praestantior.

Vīnandus. — Expetis scīre causam?

Crātō. — Utique cupiō.

Vīnandus. — Meā fit causā.

Crātō. — Facile persuādēbis mihi.

Vīnandus. — Mercēdem meae īnstrūctiōnis eī pendet pater.

Crātō. — Hoc ipsum oblectābit.

Vīnandus. — Sed aliud audiet, unde dolēbit.

Crātō. — Loquenturne eī parentēs tuī lapidēs?

Vīnandus. — Dīcent mē ferulae alterīus subditūrum manūs.

Crātō. — In quōnam Gymnasiō mīlitābis?

Vīnandus. — Nōn in triviālī, sed ubi studentēs agunt nūdīs 
capitibus.

Crātō. — In byrsāne?

Vīnandus. — Ibīdem scīlicet.

Crātō. — Cūr nostram dēseris palaestram litterāriam?

Vīnandus. — Pudet mē grandaevum assidēre tīrunculīs litterāriīs.

Crātō. — Nōn puduit tamen Jūdaeōs assidēre puerō Iēsū.

Vīnandus. — Etiam aetās mea exigit, ut graviōra petam studia.

Crātō. — Vidē ut prīmam et rudem prius calleās ērudītiōnem.

Vīnandus. — Sī quid meīs dēfuerit rudīmentīs, tempus addet.

Crātō. — Sed forsan nōn omnis schola.

Vīnandus. — Nōlī mihi tūtor esse.

Crātō. — Nostīne cūr Gymnasia ista Philosophica Byrsae vocentur?

Vīnandus. — Doceās mē, auscultābō.

Crātō. — Ā byrsā (quod nōnnūllīs crumēna est) quia crumēnam 
exigunt.

Vīnandus. — Quī hoc?

Crātō. — Quia gradūs inānium nōminum magnō in ipsīs veniunt.



————

Dē dēpōnendīs (ut ajunt) cornibus Beānitātis.


Petrus & Urbānus.

Petrus. — Heus tū, audīstīne umquam prōverbium, ‘ōdit figulus 
figulum’?

Urbānus. — Hīsce hausī auribus saepiusculē.

Petrus. — Nōsti quid velit?

Urbānus. — Nōvī diūtissimē.

Petrus. — Explicā ut audiam.

Urbānus. — Id est, quisque artis suae ōdit rīvālem.

Petrus. — Haec inter dēditōs litterīs etiam est simultās?

Urbānus. — Est inter studentēs et nōs, quōs Beānōs vocant.

Petrus. — Crēdisne tū, cornua nōs gerere, ut ipsī garriunt?

Urbānus. — Ignōrō, nam mēipsum nōn nōscō.

Petrus. — Nēmō persuādēbit mihi.

Urbānus. — Ipsī tamen dīcunt, et sē ōlim ea habuisse.

Petrus. — Nūgantur et nōs hircum olēre.

Urbānus. — Istud est facilius crēditū.

Petrus. — Ais et tū, unde conjicis?

Urbānus. — Sordēmus ā frustīs pānis dēlinītīs, quae saepe ad 
diem in sinū gessimus.

Petrus. — An nōs līberant ab bis duōbus vitiīs, dum cornua nōbīs 
tollunt?

Urbānus. — Sīc habet fidēs ipsōrum.

Petrus. — Fidēs ista vānior est mulierum crēdulitāte.

Urbānus. — Ipse fortassis brevī experiar.

Petrus. — Tollentur tibi cornua?

Urbānus. — Auferentur simul et sorditiēs.

Petrus. — Ō sī licēret mē esse spectātōrem.

Urbānus. — Ego quoque spectāre māllem, quam ferre.

Petrus. — Vīdistīn’ quandōque spectāculum istud?

Urbānus. — Nusquam integrē.

Petrus. — Tractābunt tē ut asinum inter sīmiās.

Urbānus. — Jaciam āleam, nōn tamen dē capite agitur.



————

Quod difficile et amārum sit, ā tepefactō surgere lectō.


Cornēlius & Petrus.

Cornēlius. — Āh, sī licēret nōbīs diūtius stertere.

Petrus. — Hoc et ego optārem.

Cornēlius. — Mē sopor oppidō adhūc gravat.

Petrus. — Et mihi oculī sunt cōnstrictī.

Cornēlius. — Spūtō ipsōs liniās, et aperientur.

Petrus. — Prōderitne?

Cornēlius. — Fac perīculum et percipiēs.

Petrus. — Incipiō ūtī vīsū.

Cornēlius. — Sed surgēmusne?

Petrus. — Tuae mē subscrībam sententiae.

Cornēlius. — Frīgus est ācre.

Petrus. — Sēnsī dum ē lōdīce extendī manum.

Cornēlius. — Praestāret nīdō tepidō immorārī, quam ā cubitū 
resurgere.

Petrus. — Probē monēs.

Cornēlius. — Frīgus nōn minus ac culter laedit.

Petrus. — Istud nāsus meus et manūs loquuntur.

Cornēlius. — Pauxillum temporis adhūc sub centōne agēmus.

Petrus. — Hoc sī tacuissēs, prōtulissem.

Cornēlius. — Interulam et caligās sub lōdīcem pōne, quō 
incalēscant.

Petrus. — Hāc nocte indūsiō indormīvī.

Cornēlius. — Nequeō somnum capere, nisi tōtus mē exuerō.

Petrus. — Ō dēliciās hominis!

Cornēlius. — Ajunt inde vermēs gignī, sī diū noctūque vestēs 
corporī adhaeserint.

Petrus. — Expers metūs illīus sum, quia saepe mūtō līneum 
indūmentum.

Cornēlius. — Sat nūgātum est, surgendum est tandem.

Petrus. — Hui, vellem mē indūtum esse.

Cornēlius. — Festīnēmus, nōs cingendō vestibus.

Petrus. — Age, uter citius erit īnstrūctus.

Cornēlius. — Caligae mē morantur.

Petrus. — Et ego calceōs nōn reperiō.



————

Dē profectiōne in peregrīnae urbis gymnasium litterārium.


Erasmus & Adolphus.

Erasmus. — Salvē sodālium jūcundissime.

Adolphus. — Salvē et tū quoque.

Erasmus. — Quōmodo tibi convēnit cum parentibus tuīs?

Adolphus. — Quī tū istud quaeritās?

Erasmus. — Eō, quia ipse apud meōs longius dūrāre nequeō.

Adolphus. — Nōlunt tē alere?

Erasmus. — Alerent mē bene, sed numquam tranquillē.

Adolphus. — Forte plāgīs tē saepe domant.

Erasmus. — Nōn, sed mē semper īnscītiae arguunt.

Adolphus. — Unde ipsī tuae perītiae perīculum habent?

Erasmus. — Māter aestimat mē jūxtā īnscium manēre.

Adolphus. — Mōre Andabatārum id fortassis conjicit.

Erasmus. — Ideō aliō mē cōnferam ē patriā.

Adolphus. — Exsulābisne?

Erasmus. — Invīsam quid aliīs in urbibus rērum gerātur.

Adolphus. — Sed fac ut ērudītior redeās.

Erasmus. — Omne movēbō saxum.

Adolphus. — Id decet: nam patriam regredī imperītum, extrēmum 
est vitiōrum.

Erasmus. — Accinge tē, mēcum proficīscere.

Adolphus. — Placēret mihi, sī parentibus vīsum esset.

Erasmus. — Nōn possēs sciō ā mātre abesse.

Adolphus. — Quī hoc nōstī?

Erasmus. — Nōnnumquam mammillās tē sūgere oportet.

Adolphus. — Assem sūmerem, et mātris dēvovērem cōnspectum.

Erasmus. — Sī tibi līberum fuerit, hōc vesperī mihi adsīs.

Adolphus. — Dabis nōbīs monimentum discessūs?

Erasmus. — Largiar, et crās prīmā lūce hinc ancoram solvam.

Adolphus. — Precābor parentēs meōs, quō convenīre liceat.

Erasmus. — Istud facitō et veniās, bellōs homunculōs agēmus.

Adolphus. — Sī per parentēs potuerō, nōn ēmanēbō.



————

Quandō quis satis scientiae habeat, vel sciat.


Jōannēs & Jācōbus.

Jōannēs. — Tū veterāne mīles, assidēs adhūc librīs?

Jācōbus. — Aliud nihil agere possum commodius.

Jōannēs. — Tranquillam nunc sūmerēs vītam, ōtiandō et pōtandō.

Jācōbus. — Nūlla mihi tranquillior est vīta, quam litterāria.

Jōannēs. — Satis nunc scientiae habēs.

Jācōbus. — Scientiās vix priōribus labiīs attigī.

Jōannēs. — Nunc tuum ipsīus encōmium tacēs.

Jācōbus. — Loquor quod rēs est.

Jōannēs. — Tamen omnēs tuōs commīlitōnēs perītiā excellis.

Jācōbus. — Facile est amūsōs praecellere.

Jōannēs. — Sī tua mihi esset ērudītiō, librōs rārō salūtārem!

Jācōbus. — Tum certē tibi ipsī impōnerēs.

Jōannēs. — Nōn moror philosophiae fastīgium.

Jācōbus. — Et ego nōllem aliīs esse imperītior.

Jōannēs. — Precor ēdissere, quandō quis satis scientiae habeat?

Jācōbus. — Quod quaeris, meī ingeniī vīrēs excēdit.

Jōannēs. — Respondeās saltem, quantum per Minervam potueris.

Jācōbus. — Respondeō, quandō nihil ignōrat.

Jōannēs. — Tuō jūdiciō (ut audiō) nūllus fieret doctus.

Jācōbus. — Nōn capiō quid velīs.

Jōannēs. — Quia illī quī habentur passim ērudītī, adhūc multa 
ignōrant, ut artēs ipsās manuāriās.

Jācōbus. — Nescīre illās litterīs dēditum rēfert nihil.

Jōannēs. — Spērās etiam tē ōlim cōnsecūtūrum scientiae mētam?

Jācōbus. — Sī Nestoris audiō sententiam, tunc numquam.

Jōannēs. — Quid Nestor dīxit dē scientiārum mētā?

Jācōbus. — Retulit sē et senem fierī, et in diēs prius ignōta 
discere.

Jōannēs. — Quem Platō litterātum cēnsuit?

Jācōbus. — Eum, quī omnium scientiārum esset utcumque gnārus.



————

Dē mōre standī ad cyathōs.


Hadriānus & Chrīstophorus.

Hadriānus. — Ō quam occupātissimī omnēs crās erimus domī 
nostrae!

Chrīstophorus. — Unde istae occupātiōnēs?

Hadriānus. — Permultī apud nōs prandēbunt.

Chrīstophorus. — Facient tuī parentēs sōlī sūmptum?

Hadriānus. — Utique, solēmus hōc diē annuō vīcīnōs excipere 
convīviō.

Chrīstophorus. — Gentīlēs Rōmānōs imitāminī.

Hadriānus. — Solēbantne et illī inter sē sollemne agitāre 
convīvium?

Chrīstophorus. — Solēbant, sī Valeriō Māximō crēdātur.

Hadriānus. — Et quōs invītābant?

Chrīstophorus. — Sōlōs amīcōs.

Hadriānus. — Apud pōcula quid tractābant?

Chrīstophorus. — Annī spatiō inter sē ortam invidiam lēniēbant.

Hadriānus. — Nī fallor, et eā grātiā nōbīs mōs ille est.

Chrīstophorus. — Facile crēdiderō.

Hadriānus. — Mihi autem crās plūs aliīs sūdandum erit.

Chrīstophorus. — Quod tibi commendātur mūnus?

Hadriānus. — Aliīs accumbentibus standum mihi erit ad cyathōs.

Chrīstophorus. — Est illud tibi molestum?

Hadriānus. — Nōn molestum admodum, sed labōriōsum.

Chrīstophorus. — Convīvae tibi interdum calicēs exsorbendōs 
dabunt.

Hadriānus. — Certē istās dēliciās nōn efflāgitō.

Chrīstophorus. — Tamen aliquōrum palāta juvant.

Hadriānus. — Cantharus quō pōcula impleō, et patinārium tollere, 
mē onerābunt.

Chrīstophorus. — Nōn licēbit tibi fessō, alterī trādere in 
dēcursū lampadem?

Hadriānus. — Tum omnēs mē incūsārent dēsidiae.

Chrīstophorus. — Simulārēs tē aegrōtāre.

Hadriānus. — Absit istud, quia tunc lautīs prīvārer bōlīs.

Chrīstophorus. — Minimē, nescīs dēlicātiōra porrigī aegrīs?



————

Quibus ūtendum verbīs, dum vīnum forīs ēmptum, mēnsae adfertur.


Aemerīcus & Chrȳsantus.

Aemerīcus. — Quippiam tē rogārem, sī scīrem nōn recūsātūrum.

Chrȳsantus. — Sī potuerō, haud difficilis erō.

Aemerīcus. — Poteris facile, sī tē nōn gravāverit.

Chrȳsantus. — Gravābit mē nēquāquam, sī praestāre possum.

Aemerīcus. — Doceās mē ōrō, quibus verbīs vīnum afferam mēnsae, 
mercātum vel lātum forīs.

Chrȳsantus. — Nihil ac libēns fēcerō.

Aemerīcus. — Loquere tū ut vīnum afferēns, ego ac mēnsae 
accumbēns respondēbō.

Chrȳsantus. — Faciam, tū vidē commodē respondeās.

Aemerīcus. — Auspicāre.

Chrȳsantus. — Hoc vīnī prōsit bibentibus.

Aemerīcus. — Et tibi afferentī.

Chrȳsantus. — Istud vīnī bibentibus nōn obsit.

Aemerīcus. — Neque tibi addūcentī.

Chrȳsantus. — Vīnum quod apportō, sit vōbīs omnibus salūtiferum.

Aemerīcus. — Et tibi apportantī salūtem praebeat.

Chrȳsantus. — Merum hoc quod forīs tulī, fēlīx sit vōbīs pōtus.

Aemerīcus. — Neque īnfēlīx sit tibi nūntiō.

Chrȳsantus. — Hic Bacchicus pōtus vōbīs omnibus fortūnātus sit.

Aemerīcus. — Tālis sit et tibi id nōbīs precantī.

Chrȳsantus. — Hoc vīnī Deus salūbre faciat.

Aemerīcus. — Idem et tibi reddat.

Chrȳsantus. — Fēlīcissimō ōmine haec Bacchica bibite mūnera.

Aemerīcus. — Et tū quoque fēlīcī auspiciō dē ipsīs sūmitō.

Chrȳsantus. — Hās vīneae dōtēs optō vōbīs omnibus secundās.

Aemerīcus. — Grātiam habē, neque tibi sint minus salūtiferae.



————

Dē modō sternendī mēnsam.


Crātō & Valterus.

Crātō. — Audīn’ tū hōrologium?

Valterus. — Audiō, quid inde?

Crātō. — Scīs quota sonat hōra?

Valterus. — Aestimō nōna.

Crātō. — Sī addideris ūnam, vēra loquēris.

Valterus. — Sonat decimam?

Crātō. — Accelerā tū domum versus.

Valterus. — Tardus nōn ībō.

Crātō. — Apparā mēnsam ante patris adventum.

Valterus. — Timeō nē tam citō possim.

Crātō. — Vēnī, juvābō tē.

Valterus. — Āh, levā mihi labōrem.

Crātō. — Faciam, sed aliā vice et mē auxiliō afficiēs.

Valterus. — Experiēris mē dīligentiōrem quam putās.

Crātō. — Linteum quō mēnsa sternitur, ferās, ego pānem quaeram.

Valterus. — Linteum nōndum ab hesternā cēnā ēvacuātum est.

Crātō. — Īlicō effunde, sī quid intus est quisquiliārum.

Valterus. — Ēn fēcī, mēnsam sternō.

Crātō. — Pānis nōndum est dēcorticātus.

Valterus. — Ego celerrimē ipsum perpoliam.

Crātō. — Cōnferō mē ēductum cervisiam.

Valterus. — Vāde vorāns viam.

Crātō. — Rūrsus praestō sum.

Valterus. — Quadrās porrige.

Crātō. — Aereās, vel ligneās?

Valterus. — Ligneās prīmum.

Crātō. — Circinum in medium mēnsae pōnās.

Valterus. — Tū tālis sīs memor.

Crātō. — Cuilibet quadrae frustum pānis appōne.

Valterus. — Et tū singulīs pōculum adde cervisiae.

Crātō. — Quid nunc restat?

Valterus. — Calicēs vīnī ēlue.

Crātō. — Satis mātūrē istud fīet vīnō allātō.

Valterus. — Mox aderit quī vīnum afferet.



————

Miserum esse in prandiō venīre perāctā fābulā.


Balthasar & Lībōrius.

Balthasar. — Tū saltās nunc, ego potius flērem.

Lībōrius. — Flērēs forte siccīs oculīs.

Balthasar. — Certē oculīs madentibus.

Lībōrius. — Nōn tamen vāpulās.

Balthasar. — Aliud est quod mihi lacrimās excuteret.

Lībōrius. — Dum nihil est sēcrētī, effāre.

Balthasar. — Ēsuriē mihi crepitat venter.

Lībōrius. — Ēsurīs tū ā prandiō?

Balthasar. — Jejūnī est ēsurīre.

Lībōrius. — Forte nōndum es prānsus.

Balthasar. — Nōn tantillum.

Lībōrius. — Dēnegābant tibi parentēs vīctum?

Balthasar. — Et ā cibō et pōtū mē arcēbant.

Lībōrius. — Graviterne eōs offendistī?

Balthasar. — Nihil commeruī, nisi quod mēnsā sublātā, domum 
vēnī.

Lībōrius. — Ubi tam sērus fuistī morātus?

Balthasar. — Templa dīversa obambulāvī ōrandī grātiā.

Lībōrius. — Vix tantum religiōnis tibi esse crēdō.

Balthasar. — Dēvōtiōnis nihil mihi vindicō.

Lībōrius. — Sed age, cōgitur ille ēsurīre, quī post sūmptum 
prandium vēnerit?

Balthasar. — Aedēs nostrae, perāctā prandiī fābulā, nūllī vīctum 
praebent.

Lībōrius. — Certē tum post plaudite apud vōs venīre, miserum 
est.

Balthasar. — Mē hodiē veniente domum, dē prandiō conclāmātum 
fuit.

Lībōrius. — Nōn rūrsus tibi sternēbātur mēnsa?

Balthasar. — Nēquāquam, sed fuste ego sternēbar terram versus.

Lībōrius. — Saturāberis etiam inde?

Balthasar. — Nōn in stomachō, sed in corpore plāgīs.

Lībōrius. — Ita nōllem saturārī.

Balthasar. — Et ego ēsurīre mālō, quam saepe illō pāscī cibō.



————

Dē ūvīs carpendīs.


Petrus & Cornēlius.

Petrus. — Nōstī quid sequentī hebdomadā nōbīs incumbit labōris?

Cornēlius. — Carpēmus ūvās, ut opīnor.

Petrus. — Libēns faciam.

Cornēlius. — Ō quantum ūvārum ego dēvorābō!

Petrus. — Et ego illīs nōn abstinēbō.

Cornēlius. — Videndum tamen est, nē eārum ēsus nōbīs male cadat.

Petrus. — Quī male caderent?

Cornēlius. — Multī nocte lectum concacant.

Petrus. — Nōvī aliquōs quī caligās implēvērunt ventris olētō.

Cornēlius. — Ego in diē saepe exonerābō alvum.

Petrus. — Eris tum nocte līber, crēdis.

Cornēlius. — Spērō.

Petrus. — At in nocte prīmum fit dīgestiō.

Cornēlius. — Ego postquam cūnās dēfervī, numquam lectum olētō 
foedāvī.

Petrus. — Neque ipse, ut māter testis est.

Cornēlius. — Acuistī cultrum tuum?

Petrus. — Heri subēgī in cōticulā.

Cornēlius. — Per quot diēs carpēmus ūvās?

Petrus. — Nesciō, istud cōpia vel turba dēcerpentium admonēbit.

Cornēlius. — Sī mēnsis spatiō dūrāret, nōn mē gravāret.

Petrus. — Quid ais? omnium rērum est satietās.

Cornēlius. — Aliquot ūvās cēlābō sub vestem, et domī dēpōnam.

Petrus. — Quō? ad arculam tuam?

Cornēlius. — Sīc, et dum cubitum ībō, semper ūnam aut alteram 
edam.

Petrus. — Ō tū dēlicātī palātī homō!

Cornēlius. — Partiar tēcum, sī apud mātrem mē nōn prōdes.

Petrus. — Harpocratem agam bellissimē.

Cornēlius. — Quam diū forte sōlus fueris.

Petrus. — Silēbō bellissimē.



————

Dē Cerasīs.


Bartholomaeus & Aegīdius.

Bartholomaeus. — Ho, ho, quid ego novī vīdī.

Aegīdius. — Quid? quid? exprime.

Bartholomaeus. — In forō quippiam vīdī, quō gaudēbam.

Aegīdius. — Audiam quid?

Bartholomaeus. — Mātūra cerasa.

Aegīdius. — Vix crēdō.

Bartholomaeus. — Sānē erant ligneolō circumligata.

Aegīdius. — Quantī vēniēbant?

Bartholomaeus. — Ligneolum forte vīgintī continēns cerasa, 
terunciō vēndēbātur.

Aegīdius. — Tantī ego nōn edam cerasa.

Bartholomaeus. — Sī nummus mihi esset, mercārer īlicō.

Aegīdius. — Exspectā, mox vīlius vēnient.

Bartholomaeus. — Exspectāre vix queō, ita gula mihi prūrit.

Aegīdius. — Eme ipsa, sī aes in numerātō habēs.

Bartholomaeus. — Coeāmus rogō solidō.

Aegīdius. — Fīet posthāc, dum minōris vēndentur.

Bartholomaeus. — Timeō dēsinat cerasōrum messis, antequam mē 
ipsīs exsaturāverō.

Aegīdius. — Metuis nē caelum ruat.

Bartholomaeus. — Quam diū crēdis adhūc erit ipsōrum mercātus?

Aegīdius. — Ad sēsquimēnsem.

Bartholomaeus. — Nunc in caelō sum, interim nummātus ēvādam.

Aegīdius. — Istud mihi nōn est spērandum.

Bartholomaeus. — Colligis tū ē cerasīs nucleōs?

Aegīdius. — Cōnservō utique.

Bartholomaeus. — At in quem ūsum? an tū pār vel impār lūdās?

Aegīdius. — Nōn, sed ut ipsōs dem praeceptōrī.

Bartholomaeus. — Locum tibi dīcam, ubi permultōs reperiēs 
nucleōs ceraseōs.

Aegīdius. — Ubinam?

Bartholomaeus. — In olētī reconditōriō.

Aegīdius. — Istīc tū eōs lege.

Bartholomaeus. — Ego ipsīs nōn egeō.

Aegīdius. — Et mihi satis magna illōrum est cōpia.



————

Dē Fabīs, et cūr sit prōverbium, Fabīs virentibus furiunt mōrī.


Franciscus & Augustīnus.

Franciscus. — Nunc virent campī, nunc fōrmōsissimus annus.

Augustīnus. — Haud falsa nārrās.

Franciscus. — Segetēs nunc adolēscunt.

Augustīnus. — Mox adolēvērunt.

Franciscus. — Vīdistī etiam et fabās virēre?

Augustīnus. — Utique ante diēs complūsculōs.

Franciscus. — Sēnsistī etiam ipsās flōrēre in capite tuō?

Augustīnus. — Quōmodo fabārum germen caput meum perciperet?

Franciscus. — Mīrāris hoc?

Augustīnus. — Admīror māximē, cum in agrīs, nōn meō crēscant 
capite.

Franciscus. — Āh, certē jūs fabārum nusquam magis, quam in tuō 
cerebrō oritur.

Augustīnus. — Cerebrum meum tamen nōn est satum fabīs.

Franciscus. — Aequē vīs ipsārum ibīdem refīdet.

Augustīnus. — Quid vocās vim fabārum?

Franciscus. — Vīs eārum est, obtūsum reddere quod tangunt.

Augustīnus. — Forte ingenia eōrum quī ipsīs vēscuntur.

Franciscus. — Sīc: ideō Pȳthagorās jussit abstinēre ab illīs.

Augustīnus. — Vērō nōn dissonat.

Franciscus. — Habēs compertum, cūr dīcātur, ‘Fabīs virentibus 
furere mōrōs’?

Augustīnus. — Prōverbium sciō, sed nōn causam.

Franciscus. — Haec est causa, quia per ipsa īnfatuāta cerebra 
hominis faciunt furere.

Augustīnus. — Tunc eās numquam dēgustābō.

Franciscus. — Etiam odōre perceptae gestīre faciunt mōrōs.

Augustīnus. — Nunc tūtus esse nequeō.

Franciscus. — Olfactum occlūde alterīus reī odōre.

Augustīnus. — Cujus reī suādēs?

Franciscus. — Olētī vetulae aniculae.

Augustīnus. — Id facitō vice meā.

Franciscus. — Ipse amōris sum līber.

Augustīnus. — Quī hoc?

Franciscus. — Saepe nāvigō Anticyrās, et edō nasturtium.



————

Dē Missā in diēs audiendā.


Bernardus & Conrādus.

Bernardus. — Quandō ē lectō tū tē māne corripis?

Conrādus. — Statūtum mihi tempus nōn habeō.

Bernardus. — Licet dum tibi ad tuum dormīre nūtum?

Conrādus. — Hīsce diēbus quōs sacrōs habēmus.

Bernardus. — Trānsigis tunc cubandō longius tempus, quam aliō 
diē?

Conrādus. — Etiam, quia plūs per scholam vacat.

Bernardus. — Mātūtīnīs sacrificiīs nōn solēs interesse?

Conrādus. — Soleō, sed nōn nisi in praecipuīs sānctōrum fēstīs 
et summīs.

Bernardus. — Diēbus autem operōsīs quandō ā cubitū surgis?

Conrādus. — Ad hōram quīntam.

Bernardus. — Invīsis eā hōrā scholam?

Conrādus. — Nōn, sed templum accēdō.

Bernardus. — In templō quid exsequeris?

Conrādus. — Sacrificiō missae intersum.

Bernardus. — Cottīdiēne audīs missam?

Conrādus. — In diēs certē, sī licet per negōtia.

Bernardus. — Ego numquam, nisi diē fēstō vel dominicō.

Conrādus. — Ideō etiam in litterīs nequīs prōgredī.

Bernardus. — Aestimās id esse causae?

Conrādus. — Sciō vērācissimē.

Bernardus. — Unde nōstī?

Conrādus. — Ēvangelium dīcit, ‘Sī prīmum quaesierimus rēgnum 
Deī, omnia nōbīs dabuntur’.

Bernardus. — Nōnnūllōs tamen vīdī perītissimōs ēvādere, et 
rārissimē aedem sacram invīsērunt.

Conrādus. — Fortūna illōrum diū nōn dūrābit.

Bernardus. — Quantumvīs autem scīvērunt, inopēs tamen ūsque 
mānsēre.

Conrādus. — Sint tibi exemplō, et tū frequentius ōrā.

Bernardus. — Faciam, tū tuae admonitiōnis grātiam habeās.

Conrādus. — Vidēbis pauxillulō temporis prōgressum ubīque 
fēlīciōrem tē habitūrum.

Bernardus. — Pārēbō tuīs jussīs.



————

Quōmodo juvenis in litterīs profectūrus sē gerere dēbeat.


Albānus & Lycurgus.

Albānus. — Salvē.

Lycurgus. — Et tū quoque.

Albānus. — Negōtiī quid geris?

Lycurgus. — Equidem ōtium, nōn negōtium agō.

Albānus. — Tū rārus librōs tractās.

Lycurgus. — Nōn semper eadem sunt agenda.

Albānus. — Crēdēbam tē nihil quam chartās revolvere.

Lycurgus. — Cūr id persuāsum habuistī?

Albānus. — Quia longē praecellis aliōs perītiā.

Lycurgus. — Scientia nōn sōlum legendō acquīritur.

Albānus. — Quō tum aliō modō?

Lycurgus. — Etiam precandō, et grātiam dīvīnam implōrandō.

Albānus. — Tamen rārō templīs intersunt ferventēs studiō.

Lycurgus. — Māne, dum tū stertis in nīdō calidō, ipsī Deō 
serviunt.

Albānus. — Ego etiam singulīs diēbus ōrō, perlegō folia multa.

Lycurgus. — Labiīs forte murmurās, sed cor aliud volvit.

Albānus. — Et corde ōrō quantum concēditur.

Lycurgus. — Et ōrāre et studēre simul oportet.

Albānus. — Putābam habitā grātiā dīvīnā labōre opus nōn esse.

Lycurgus. — Minimē, prōverbium est, Cum Diīs manum admovē.

Albānus. — Quid illud sibi vult adagium?

Lycurgus. — Id est, cum grātiā dīvīnā etiam labōrandum esse.

Albānus. — Posthāc igitur ferventius et ōrābō, et chartīs 
impallēscam.

Lycurgus. — Scientia datur ā praeceptōribus, ā librīs, et grātiā 
dīvīnā.



————

Cūr Scholasticī tam dēsidēs sint ad labōrem.


Theophilus & Parmenō.

Theophilus. — Cūr tū ita dēsidēs manibus īnsinuātīs?

Parmenō. — Quid agerem?

Theophilus. — Admovē manum nostrō operī.

Parmenō. — Labōre nōn capior.

Theophilus. — Quō tum? dēlectārisne ōtiō?

Parmenō. — Sīc potius quam opere.

Theophilus. — Facile mihi persuāseris.

Parmenō. — Crēdis ita celerrimē?

Theophilus. — Ubi vēra audiō, nōn dubitō.

Parmenō. — Et falsīs ego quandōque fidem praebeō.

Theophilus. — Compertumne habēs, cūr scholasticī plūs aliīs 
torpeant?

Parmenō. — Causam ignōrō.

Theophilus. — Ōtiandō torpor adipīscitur.

Parmenō. — Torpent interdum et labōrantēs.

Theophilus. — Citius tamen ōtiōsī, quia nōn sunt assuētī labōre.

Parmenō. — Etiam et labōriōsī ēnervātī nōnnumquam sūdandō.

Theophilus. — Torpor praecipuē tamen scholasticīs adscrībitur.

Parmenō. — Mīror cūr id fīat.

Theophilus. — Hanc vulgus adhibet causam, quia in diē dīvī 
Gregōriī omnibus prīvantur vīribus.

Parmenō. — Dum prīmum in scholam feruntur? at quis ipsīs vīrēs 
adimeret?

Theophilus. — Ajunt quod beātus Gregōrius.

Parmenō. — Vānum est: iste scientiae est praeses, nōn vīrium 
spoliātor.

Theophilus. — Per Pollūcem, mē cēnsōre socordiae scholasticae 
longē alia est causa.

Parmenō. — Amābō dīc quae?

Theophilus. — Adsuēscunt mollem dūcere pennam, et onera graviōra 
fugiunt.

Parmenō. — Assuēfactiō efficācissima est, et altera fermē 
nātūra.



————

Quod prōmissa stultōs exhilarant.


Dāvus & Pamphilus.

Dāvus. — Ipse nunc in portū nāvigābō, scīsne?

Pamphilus. — Mūtābitur tēcum fortūna?

Dāvus. — Ita spērāre jussus sum.

Pamphilus. — Cavē vel vidē, nē lupus hiāns dēlūdāris.

Dāvus. — Ab istō nōn timeō, nam aureī montēs mihi sunt prōmissī.

Pamphilus. — Pollicitī forte, sed nōndum praestitī.

Dāvus. — Certus sum, ac sī accēpissem.

Pamphilus. — Fātue, quid loqueris?

Dāvus. — Quī mihi prōmīsit homō, fallere nōn solet.

Pamphilus. — Est ipse tibi intus et in cute nōtus?

Dāvus. — Ā pedibus ūsque ad verticem mihi cognitus est.

Pamphilus. — Spem igitur foveās.

Dāvus. — Pollicitus est mihi ultrō.

Pamphilus. — Prōmissa ultrōnea saepe nōn dantur.

Dāvus. — Cūr minus dantur quam precāta?

Pamphilus. — Quia vulgō dīcitur, ‘Prōmīsisse sat est, praestāre 
opus nōn est’.

Dāvus. — Spē vīvam, hominem ipsum explōrātūrus.

Pamphilus. — Ita facitō, sed interim cum saepe monētō.

Dāvus. — Crēbrius monēre molestum reddit, cui supplicātur.

Pamphilus. — At veterī prōverbiō, ‘Bona nōmina nōnnumquam fīunt 
mala, sī numquam interpellās’.

Dāvus. — Dictēriō istō quid significātur?

Pamphilus. — Oblīvīscī nostrī, sī numquam interloquimur, amīcum.

Dāvus. — In diēs cōnspectuī istīus obversor.

Pamphilus. — Fīās vōtī compos, precor.

Dāvus. — Sī prōmissa factīs mihi aequentur, efficiar ēgregius.

Pamphilus. — Tum mē nōn agnōscēs.



————

Dē Omāsīs vīcīnīs dēportandīs, post bovem mactātum.


Eusebius & Thylmannus.

Eusebius. — Quō vādis?

Thylmannus. — Hanc patinam lātum amīcīs.

Eusebius. — Quid in ipsā geris tēctī?

Thylmannus. — Quippiam opiparī.

Eusebius. — Sine aspiciam quid sit.

Thylmannus. — Quid vidēre tibi prōderit?

Eusebius. — Forte omāsa sunt et farcīmina.

Thylmannus. — Ea ipsa sunt, aspice.

Eusebius. — Ferēs ipsa ūnī domuī?

Thylmannus. — Dīviderem, cum modica sunt?

Eusebius. — Tantum carnis et ego bonī cōnsulerem.

Thylmannus. — Tibi injūrātō dō fidem.

Eusebius. — Num et mē intestīnōrum portiunculā dōnābis?

Thylmannus. — Sī pusillum tibi grātum esset, ā parentibus 
buccellam ūnam aut alteram intestīnōrum bovillōrum impetrārem 
tuae gulae.

Eusebius. — Farcīmine etiam admodum exiguō mē dēlectāre poteris.

Thylmannus. — Nōn tantum farcīmine tē dōnābō, sed et omāsōrum 
duōbus verubus.

Eusebius. — Bellē prōmittis, sī praestārēs factō.

Thylmannus. — Ut prīmum domum redierō, mātrem rogābō tuō nōmine.

Eusebius. — Meī grātiā nēminī sīs molestus.

Thylmannus. — Hoc nōn metuās, adamat omnēs quī mihi sunt sociī.

Eusebius. — Sī potes, egestātī meae subveniās.

Thylmannus. — Faciam, vidē ut domī sīs.

Eusebius. — Digitulō appulsēs jānuam, ubi vēneris.

Thylmannus. — Tum et āctūtum aperī.

Eusebius. — Cōnfestim aperīre soleō afferentī.

Thylmannus. — Occlūdēsne ōstium petentī?

Eusebius. — Istīus pulsāre nōn audiō.

Thylmannus. — Unde percipis pulsantem vel afferre, vel exigere?

Eusebius. — Per rīmulam jānuae videō quis homō sit.



————

Dē Convīviō opiparō & lautō.


Hospes, Convīvae & Puer.

Hospes. — Acceptus est mihi vester adventus.

Convīvae. — Grātia tibi sit ō hospes.

Hospes. — Perplacet, quod in tempore adestis.

Convīvae. — Gaudēmus.

Hospes. — Hībernāculum ingrediminī.

Convīvae. — Nōn admodum frīgēmus.

Hospes. — Aequē intus, ac hīc in frīgidō eritis.

Convīvae. — Obsequēmur tuīs jussīs.

Hospes. — Sī cupitis, fervidius īnstruētur fornāx.

Convīvae. — Nōn: nam calet temperātē.

Hospes. — Ipse nequeō ferre, dum nimiō calōre aestuat.

Convīvae. — Īnsalūbre etiam est.

Hospes. — Mox erit coquīnae ministra parāta, tum edūliīs 
onerābimus mēnsam.

Convīvae. — Nīl properēs nostrā causā, nōn vehementī premimur 
famē.

Hospes. — Feram bōlum aliquem, unde procēnium faciētis.

Convīvae. — Āh, nōlī, tum prandēre cupidē nōbīs nōn licēbit.

Hospes. — Pārēbō. Lavētis manūs, et accumbite mēnsae.

Convīvae. — Discumbe tū prior, ut decet.

Hospes. — Domī meae sum, stābō vel assidēbō mēnsae.

Convīvae. — Adveniās tamen nōbīs.

Hospes. — Cōnsecrā cēnam puer.

Puer. — Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Puer. — Quicquid appositum est et appōnētur, per verbum Deī 
sānctificētur, in nōmine Patris, et Fīliī, et Spīritūs sānctī.

Convīvae. — Āmēn.

Hospes. — Nunc vōs amīcī, haec attingite obsōnia, et eōrum 
vīlitātem bonī cōnsulite.

Convīvae. — Sunt haec vīlia? prīncipis decērent patinās et 
cōnspectum.

Hospes. — Sunt tālia, quae plēbēiōrum focus fert, et īnfimae 
fortūnae hominēs edunt.



————

Dē convīviō tenuī & frūgālī.


Hospes, Puer & Convīvae.

Hospes. — Serve curre adductum convīvās.

Puer. — Facessō jussum.

Hospes. — Dīc īnstrūcta omnia.

Puer. — Exsequar.

Hospes. — Et ut mātūrent gressūs.

Puer. — Jubēbō.

Hospes. — Meōs exspectāre nūntiā.

Puer. — Faciam.

Hospes. — Ēn mī convīvae, grātulor vestrō adventuī.

Convīvae. — Habēmus tibi grātiam.

Hospes. — Cūr tam sērō adestis? quid vōs dētinuit?

Convīvae. — Timuimus nōndum hīc īnstrūctum esse prandium.

Hospes. — Omnia diū exstrūcta fuēre.

Convīvae. — Tam sērō quod adsumus, tibi tamen nōn displiceat 
precāmur.

Hospes. — Nōn stomachō meō amārum fuit.

Convīvae. — Cūr nōn jentābāris!

Hospes. — Crēdēbam vōs semper propediem affutūrōs.

Convīvae. — Ēn, jam adsumus ipsī.

Hospes. — Gaudeō, sī diūtius ēmānsissētis, ēdissem.

Convīvae. — Nunc alacrius prandēbis nōbīscum.

Hospes. — Praedīcō vōbīs mī convīvae, tenuis hic erit cibōrum 
apparātus.

Convīvae. — Facile contentī erimus obsōniīs, nōn vulturis ac 
lupī stomachum habēmus.

Hospes. — Patinā holusculī et porcīnā carne vōs tractābō.

Convīvae. — Nihil super istud expetierimus.

Hospes. — Aquā igitur manūs abluite, et quisque mēnsae assideat.

Convīvae. — Faciēmus ut jubēs.

Hospes. — Praelegāmus nunc hymnum.

Convīvae. — Ipsum ēnārrā hospes, nōs respondēbimus.



————

Dē Avibus, Columbīs, & Piscibus capiendīs.


Geōrgius & Valterus.

Geōrgius. — Quid negōtiī tibi sūmis ā labōre litterāriō?

Valterus. — Avēs, columbās, et piscēs īnsequor.

Geōrgius. — Īnsequeris tū ista? nōn ūsque librīs īnsūdās?

Valterus. — Nequeō semper incumbere chartīs.

Geōrgius. — Prōficiēs in litterīs, timeō, numquam.

Valterus. — Augurāberis spērō falsō.

Geōrgius. — Memoriā teneās quod tibi vāticinor.

Valterus. — Ēlabōrābō nē vērāx siēs.

Geōrgius. — Vulgātum audīstīne Prōverbium?

Valterus. — Quod?

Geōrgius. — Per avium, piscium et columbārum studia, multa 
interiisse ingenia.

Valterus. — Saepissimē audīvī, nōn tamen assēnsī.

Geōrgius. — Nōn convenit simul īnsequī avēs et piscēs, ac 
litterās amplectī.

Valterus. — Dum ōtiāmur ā lēctiōnibus, licēbit tālia quandōque 
agere.

Geōrgius. — At tū nimis saepe avēs et columbās, rārō librōs 
tractās.

Valterus. — Hoc mē plūs dēlectat.

Geōrgius. — Vērum minus prōderit, nauseās timeō ā labōre 
litterāriō.

Valterus. — Praeferō aucupium et piscātiōnem.

Geōrgius. — Sērus vidē nē sapiās.

Valterus. — Satis sapiō mihi, nōn optō Catōnis prūdentiam.

Geōrgius. — Vīve tuō mōre, nōlō tibi esse tūtor.

Valterus. — Nōn intermittō penitus studium litterārium, ut tū 
aestimās.

Geōrgius. — Animum oportet habeās līberum, nōn tālia cōgitantem, 
sī prōfectum ērudītiōnis dēsīderās.

Valterus. — Sentiō quod quicquid agō, cōgitō dē piscibus.

Geōrgius. — Litterīs sōlum tē dēdās, et istās dēsere nūgās.

Valterus. — Aegrē possum, at tamen cōnābor.



————

Dē Balneīs ingrediendīs.


Petrus & Hermannus.

Petrus. — Ut ita olēs hircum?

Hermannus. — Arguis mē foetōris Beānōrum?

Petrus. — Nōn Beānum tē vocō, sed graviter olēs.

Hermannus. — Forte pītuītā labōrās.

Petrus. — Sordēs tamquam diū balneīs nōn interfuissēs.

Hermannus. — Balnea ut Sīrēnēs fugiō.

Petrus. — Malene tibi cum balneīs convenit?

Hermannus. — Scabiē īnfectus sum, ideō vereor cōnspicī nūdus.

Petrus. — Tantō crēbrius tē abluerēs, quō pūrgārēris.

Hermannus. — In balneīs nōn omnēs pūrgantur.

Petrus. — Quī nōn?

Hermannus. — Multī ingressī mundī, exeunt ulcerōsī.

Petrus. — Scabiem tamen plērumque istīc tollunt hominēs.

Hermannus. — Crēdō, sed et dērīdētur, et vītātur ab omnibus 
scabiē cōnfectus.

Petrus. — Māllem istud dērīdēre ferre, quam semper scabiē 
afflīgī.

Hermannus. — Facile cōnsilium praebēs (sententiā Terentiī) quia 
tū cute pūrus es.

Petrus. — Cōnsulō tibi, quod et ego agerem.

Hermannus. — Vereor apprīmē cōnspicī scabiōsus.

Petrus. — Frontem perfricā, ac mihi in balneum congredere meā 
crumēnā.

Hermannus. — Exsolvēs tū lōtiōnis meae symbolum?

Petrus. — Prōmittō, immūnis meō balneābis aere.

Hermannus. — Congrediar, posthāc, et tē ab impendiō balneī 
habēbō līberum.

Petrus. — Id nōn expetō, accinge ut coeāmus.

Hermannus. — Ībō prius domum, indūtum interulam mundam vel 
lōtam.

Petrus. — Ī properē, hīc in aedibus tē manēbō.

Hermannus. — Mox rūrsus aderō.

Petrus. — Ī Pēgasēō gradū, et vorāns viam.



————

Dē pestis saevitiā.


Arnoldus & Theodūlus.

Arnoldus. — Cūriam ā patriā exsulās?

Theodūlus. — Patriam jam fugiō, ut avēs avernum.

Arnoldus. — Quōmodo iste avernum fugiunt?

Theodūlus. — Avernus locus est, quem propter foetōrem nequeunt 
avēs incolere.

Arnoldus. — Fugīs tū etiam ita nunc solum tuum nātāle?

Theodūlus. — Utique.

Arnoldus. — Quī fit istud?

Theodūlus. — Quia ibi nunc foetor pestifer imperat.

Arnoldus. — Āh, tū perfide.

Theodūlus. — Perfidiae quid mē īnsimulās?

Arnoldus. — Tū perverse Menalcā, quī dēseris in miseriā patriam.

Theodūlus. — Traherem ibi moram, ubi dē meō capite agerētur?

Arnoldus. — Amīcus in neutrā est dēserendus fortūnā.

Theodūlus. — Īnficiās nōn eō, tamen sibi ipsī est cavendum.

Arnoldus. — In Amīcitiā vērā, cūra propria nōn est amīcō 
praeferenda.

Theodūlus. — Crēdō: sed tamen genū crūrī propius est.

Arnoldus. — Juvārēs cōnsōlandō amīcōs peste īnfectōs.

Theodūlus. — Sat istīc habent cōnsōlātōrum ex cucullātīs 
monachīs.

Arnoldus. — Adsunt ibīdem aegrōtīs monachī?

Theodūlus. — Ita, ōrdinis sānctī Alexiī, nōn autem sacerdōtēs 
sunt.

Arnoldus. — Sunt etiam illī īnfirmīs mulieribus praestō?

Theodūlus. — Mulieribus adsunt moniālēs, sīve virginēs vestālēs.

Arnoldus. — Saevit apud vestrātēs adeō atrōciter pestis?

Theodūlus. — Hominēs in diēs agminātim moriuntur.

Arnoldus. — Quanta fūnerum in diēs est turba?

Theodūlus. — Nōnnumquam ūnā diē vīgintī condiēbantur humō mē 
praesente.

Arnoldus. — Miserum et lāmentābile est spectāculum, tot sepelīre 
eōdem tempore.

Theodūlus. — Extrēmum trīstitiae est illīs, quōrum amīcī animam 
agunt.

Arnoldus. — Istud expertus sum, dum meī parentēs vītā 
dēfungēbantur.

Theodūlus. — In paternō meō solō hominēs penitus erant 
cōnsternātī animīs.

Arnoldus. — Quis animō nōn esset perturbātō, dum perīculum 
capitis adest?

Theodūlus. — Satius tamen est in culcitrā, quam aliō mortis 
genere occumbere.

Arnoldus. — Vergilius eōs vocat terque quaterque beātōs, quibus 
contigit Trojae ante ōra patrum morī.

Theodūlus. — Istud ex ōrāculō Apollinis prōtulit dictum: nam 
mortem levat patria et amīcōrum praesentia.



————

Dē Bellōrum incommodō.


Mārtīnus & Valerius.

Mārtīnus. — Ō quam miserē ista nātiō est dēvastāta!

Valerius. — Unde ista miseria?

Mārtīnus. — Ē bellōrum tyrannide.

Valerius. — Solet bellum cantum afferre ruīnae?

Mārtīnus. — Reparat nihil, sed omnia solō aequat.

Valerius. — Ō rem exsecrābilem.

Mārtīnus. — Pācis est quaeque salva reddere, ita bellī omnia 
dissipāre.

Valerius. — Longē (ut videō) praestābit pāce fruī.

Mārtīnus. — Experientia istud persuādet.

Valerius. — Fēlīcēs terque quaterque, quī armīs numquam 
obruuntur.

Mārtīnus. — Bellum agendī quis tamen auctor exstitit?

Valerius. — Nūllus nisi Eumenidēs et furiae.

Mārtīnus. — Ego aestimō eōs esse auctōrēs, quī prīmī bellī 
invēnērunt tormenta.

Valerius. — Haud male jūdicās.

Mārtīnus. — Sed apud quam nātiōnem illa sunt exorta?

Valerius. — Ajunt in Germāniā.

Mārtīnus. — Ā nostrīs Germānīs multa mīra sunt reperta.

Valerius. — Tamen illa tormenta praestāret numquam excōgitāta.

Mārtīnus. — Rēs bellica etiam crēbrō armīs et satellitibus, nōn 
istīs geritur ferōcibus īnstrūmentīs.

Valerius. — Arma et satellitēs urbem sōlī nōn expugnārent.

Mārtīnus. — Obsidērent tamen, et tandem ēsuriē vincerent eam.

Valerius. — Forte et ipsī famē compulsī, dēmum abīrent ante 
victōriam.



————

Dē annōnae cāritāte.


Dāvīd & Lūcās.

Dāvīd. — Quid sibi vult maciēs ista tua?

Lūcās. — Quod macer appāreō, mīrum nōn est.

Dāvīd. — Forte pāsceris āridē et tenuiter.

Lūcās. — Tenācissimē alunt mē parentēs.

Dāvīd. — In rem tuam forte faciunt.

Lūcās. — Est illud commodum, parcē alī?

Dāvīd. — Librīs incumbentī nōn convenit saturitās.

Lūcās. — Certē et venter jejūnus chartīs nōn gaudet.

Dāvīd. — Cibus mediocris commodat litterīs dēditō.

Lūcās. — Eō contentus essem, sī darētur.

Dāvīd. — Cūr tam modicum tibi praebent cibī?

Lūcās. — Ob annōnae cāritātem.

Dāvīd. — Est ideō jejūnandum, quia omnia vēneunt cārē?

Lūcās. — Est, egentī pecūniā.

Dāvīd. — Nōbīs adhūc in annum dē frūgibus prōspectum est.

Lūcās. — Fēlīciōrēs nōbīs estis.

Dāvīd. — Quantī nunc vēnit silīgō?

Lūcās. — Aureō nummō crēdō.

Dāvīd. — Tolerandus adhūc est iste mercātus.

Lūcās. — Certē nōn inopibus, sed opulentīs.

Dāvīd. — Audīvī in Galliā in quādam urbe vēndī quīnque corōnīs 
(ut vocant) aureīs.

Lūcās. — Hui, mentīris nimium.

Dāvīd. — Inde hūc scrīptum est.

Lūcās. — Per quem?

Dāvīd. — Per fīlium cujusdam Senātōris hujus urbis.

Lūcās. — Nōllem mē istīc nunc temporis agere.

Dāvīd. — Et ego laetor mē istīc praestō nōn esse.

Lūcās. — Grātiā Deō, quod hīc adhūc asse tolerandō vēnditur.



————

Quam dēlicātē in oppidīs, et quam miserē ac tenuiter victitent 
in agrīs.


Eobānus & Adelarius.

Eobānus. — Ō magne Apollō, quam inīquē inter hominēs vīvitur!

Adelarius. — Ut istud conjicis?

Eobānus. — Nam multī dēlicātē, aliquī tenuiusculē vīctitant.

Adelarius. — Es tū expertus fortūnam vītae aliōrum?

Eobānus. — Rēs ipsa loquitur passim.

Adelarius. — Apertius istud loquere.

Eobānus. — Rūsticī ut edant, vīdistīn’?

Adelarius. — Vīdī, pulmentīs hordeāceīs pāscuntur.

Eobānus. — Urbānī autem omnī ūtuntur cibōrum lautitiā.

Adelarius. — Aliquī eōrum nūdum rōdunt pānem.

Eobānus. — Quandōque tamen cūrant cutīculam et vīvunt 
geniāliter.

Adelarius. — Ut possunt illud, cum as ipsīs dēsit?

Eobānus. — Vestēs vel alia oppignerant.

Adelarius. — Tum oportēret eōs nūdōs incēdere.

Eobānus. — Domī sē continent, quoūsque redēmerint.

Adelarius. — Fortassis accommodātīs indūmentīs ūtuntur.

Eobānus. — Nōnnumquam certē, vel aes crēditō accipiunt, unde 
redimant vestēs.

Adelarius. — Tum versūram solvunt.

Eobānus. — Quid est versūram solvere?

Adelarius. — Est crēditōrem solvere pecūniā crēditā acceptā ab 
aliō.

Eobānus. — Vīvitur adeō opiparē et magnō in urbibus?

Adelarius. — Utique, quicquid labōre acquīritur, fēstō diē 
prōdigitur.

Eobānus. — Quō vīctitant deinde diēbus operōsīs?

Adelarius. — Pāne et rāpārum quisquiliīs.

Eobānus. — Stultī hominēs, quī crāpulā famem emunt.

Adelarius. — Ipsī super choenice nōn sedent.



————

Facile ēmergere eōs, quī opulentī sunt.


Matthīās & Vergilius.

Matthīās. — Subitō iste in virum ēvāsit.

Vergilius. — Dignum nōn est admīrātiōne.

Matthīās. — Ego vehementer mīror.

Vergilius. — Ego nihil, quia facile potuit.

Matthīās. — Quī facile potuit?

Vergilius. — Quia opulentus fuit.

Matthīās. — Ēmergunt illī omnēs quī dīvitēs sunt?

Vergilius. — Dubitās? anne in diēs istud vidēs?

Matthīās. — Pauperibus ut succēdit?

Vergilius. — Jacent et pessum dantur ubīque.

Matthīās. — Prōspice quid dicās.

Vergilius. — Dīcō Apollinis ōrāculum.

Matthīās. — Nōn rārō pauper in virum ēvādit ēgregium, dīves 
semper humī rēpit.

Vergilius. — Rārō vīsum est quod dīcis.

Matthīās. — Ērudītōrum turbam et classem aspice, omnēs fermē 
inopēs fuēre.

Vergilius. — Adjūtī tamen aliōrum opibus.

Matthīās. — Saepe et sibi ipsīs opitulantur ingeniīs et 
scientiīs.

Vergilius. — Per illa ipsīs applauditur ab opulentīs.

Matthīās. — Phoenīce rāriōrem reperiēs doctum, quī rērum est 
ēducātus cōpiā.

Vergilius. — Quī illud fīat, admīror.

Matthīās. — Quī abundant, aestimant sē nōn egēre doctrīnā.

Vergilius. — Tālēs complūrēs audīvī suās jactitantēs opēs.

Matthīās. — Nōnnūllī etiam abundantēs aere, scientiā nequeunt 
pollēre ob ingeniī ruditātem.

Vergilius. — Vērē dīcis, nam nōn omnia Diī ūnī dedēre, ūnī 
ingenium, alterī opēs, cēterīs fōrmam corporis venustissimam, 
etc.

Matthīās. — Tantā varietāte mortālēs differre voluit vērus ipse 
Juppiter.



————

Dē Nūptiīs.


Herebertus & Hilgerus.

Herebertus. — Ad proximum diem fēstum indulgēbō geniō.

Hilgerus. — Ubi locōrum?

Herebertus. — In aedibus nostrīs.

Hilgerus. — Habēbitis aliquid apparātum lautius?

Herebertus. — Convīvium habēbimus geniāle et lautissimum.

Hilgerus. — Tantōs cūr faciētis sūmptūs?

Herebertus. — Nūptiae peragentur domī nostrae.

Hilgerus. — Inter quōs erit vinculum marītāle?

Herebertus. — Inter sorōrem meam, et fīlium alterīus cīvis.

Hilgerus. — Spōnsus estne locuplēs?

Herebertus. — Nesciō, arculam suam nōn sum explōrātus.

Hilgerus. — Quantam dōtem afferet?

Herebertus. — Ajunt, duo mīlia aureōrum.

Hilgerus. — Ho, ho, satis abundat.

Herebertus. — Contenta est soror mea dōte istā.

Hilgerus. — Quantam ipsa afferet?

Herebertus. — Nesciō, mihi nōn retulērunt parentēs.

Hilgerus. — Dūcēs tū spōnsam?

Herebertus. — Ad templum dūcam, sed nōn rūrsus ēdūcam.

Hilgerus. — Quī tum sunt ēductūrī? vel immorābitur ūsque 
Ecclēsiae?

Herebertus. — Cognātī ipsīus spōnsī, cui in templō committētur 
in manūs.

Hilgerus. — Ā prandiō habēbitisne chorēās?

Herebertus. — Saliēmus mīrē ad tībiam et tympanum.

Hilgerus. — In tantā laetitiā et meī recordēris.

Herebertus. — Veniās ad nōs, impartiam tibi quippiam lautī ē 
spōnsā.

Hilgerus. — Ē spōnsā nihil cupiō.

Herebertus. — Hem, lāpsus sum linguā, ē nūptiīs dīxissem.

Hilgerus. — Nāsum tuum nōscō.



————

Dē Vīnō dandō in illīus sānctī diē, cujus nōs nōmen gerimus.


Nīcolāus & Jōannēs.

Nīcolāus. — Ut praesentēs tibi sint nummī facitō.

Jōannēs. — Praesentī quid agam pecūniā?

Nīcolāus. — Istud experiēris.

Jōannēs. — Quandō experiar?

Nīcolāus. — Diē fēstō illīus sānctī, cujus nōmen refers.

Jōannēs. — An tum plūs egēbō aere quam nunc?

Nīcolāus. — Sūmptum oportet faciās.

Jōannēs. — Quās habērem expēnsās?

Nīcolāus. — Pendēs vīnum ob tuum nōmen, quō istī sānctō es 
cognōminis.

Jōannēs. — Spem frūstrā fovēbis.

Nīcolāus. — Recūsābis? nōnne et ego nōmen meum vīnō celebrāvī?

Jōannēs. — Pōtātiōnī ego autem nōn adfuī.

Nīcolāus. — Sī praestō fuissēs, combibissēs, nōn potuimus tē 
exspectāre.

Jōannēs. — Inīquum esset, mē tingere tē vīnō, cum tuum nōn 
dēgustāvī.

Nīcolāus. — Annō ab hinc proximō largius bibe, ubi redierint 
fēriae sānctī illīus, cui nōminī ego cōnsonō.

Jōannēs. — Incertus sum an vītā superstes manēbō.

Nīcolāus. — Dabis vīnum necne?

Jōannēs. — Experiēminī, ubi diēs ille advēnerit.

Nīcolāus. — Memorēs erimus, nōn oblīvīscēmur.

Jōannēs. — Praeter bīnās vīnī mēnsūrās dabō nihil.

Nīcolāus. — Sat erit ultrā nōn postulantibus.

Jōannēs. — Unde exortus sit mōs ille, mīror māximē.

Nīcolāus. — Ex Gentīlium cōnsuētūdine, quī solēbant diem nātālem 
convīvandō celebrāre.

Jōannēs. — Vērisimile est, nam multa vestīgia Ethnicōrum nostrae 
cōnsuētūdinēs referunt.



————

Dē prīmō Sacerdōtis sacrificiō.


Bonifātius & Brictius.

Bonifātius. — Quandō sacrīs initiāberis ōrdinibus?

Brictius. — Proximō Paschate spērō.

Bonifātius. — Est tibi mātūra aetās?

Brictius. — Agō nunc annum vīcēsimum quārtum.

Bonifātius. — Ōrdinibus suscipiendīs istī conveniunt annī.

Brictius. — Aetās mihi tanta est, vērum minor sapientia.

Bonifātius. — Addisce tandem spargere nucēs, sī hāctenus puerum 
ēgistī.

Brictius. — Ad vīrēs labōrābō.

Bonifātius. — Cēnsūs quid habēs, cujus ope vīvēs in ōrdinibus 
sūmptīs?

Brictius. — Parentum vīvam praediīs.

Bonifātius. — Potes dē illōrum opibus sacerdōtis dūcere vītam?

Brictius. — Cōnfīdō, nam ūnicus sum fīlius.

Bonifātius. — Ipse nōllem ōrdinibus sacrīs initiārī, sī 
sacerdōtiī nihil mihi esset.

Brictius. — Eleēmosynārum nōn sum cupidus.

Bonifātius. — Etiam praeter sacerdōtis vītam possēs patrimōniō 
ūtī?

Brictius. — Possem, at sacerdōs efficī ārdeō.

Bonifātius. — Nunc temporis miserrimum est sacerdōtem esse.

Brictius. — Cūr est calamitōsum?

Bonifātius. — Quia passim odiō persequuntur ab hīs, quī Lutherō 
accēdunt.

Brictius. — Id sī ferent aequō animō, magnam accipient mercēdem.

Bonifātius. — Explōduntur quibusdam in locīs, tractantur ut 
Jūdaeī forent.

Brictius. — Omnium rērum est vicissitūdō: sīc et illud tandem 
cessābit.

Bonifātius. — At fortassis sērius quam prōderit.



————

Dē exsequiīs dēfūnctōrum peragendīs.


Bernardus & Leōnardus.

Bernardus. — Hodiē rūrsus Ecclēsiae nostrae plēbēiārius messem 
suam exercēbit.

Leōnardus. — Nōn est tamen messor vel agricola.

Bernardus. — Plūrēs metunt, quī tamen agricolae nōn sunt.

Leōnardus. — Numquam vīdī etiam doctum hominem metere.

Bernardus. — Aliud mihi significat metere, quam tibi.

Leōnardus. — Quid per ipsum verbum intellegis?

Bernardus. — Metere, id est, commodum et lucrum accipere.

Leōnardus. — Melius tē nunc capiam loquendō.

Bernardus. — Plēbēiārius noster hodiē metet in altārī oblātam 
pecūniam.

Leōnardus. — Fīet hodiē tanta immolātiō nummōrum?

Bernardus. — Exsequiae agentur cuidam meōrum cognātōrum.

Leōnardus. — Intereris etiam et tū?

Bernardus. — Praestō erō, et cum aliīs meōs altārī offeram 
nummulōs.

Leōnardus. — Quot nummōrum receptum est immolāre?

Bernardus. — Trēs in tribus altāribus.

Leōnardus. — Retinet pāstor sibi istud sōlī?

Bernardus. — Cum Sacellānīs (crēdō) partītur.

Leōnardus. — Quantī cōnstābit candēlārum ēmptiō?

Bernardus. — Condūcimus eās, et quantum combusserimus cērae, 
tantum exsolvēmus.

Leōnardus. — Praeter ista quid Plēbēiāriō datis?

Bernardus. — Incertum est mihi, sat sciō pecūniae.

Leōnardus. — Dītēscere eum oportet.

Bernardus. — Numquam aliquem sortis suae audīvī, quī sē nōn 
egēre dīceret.



————

Dē sepultūrā


Eberhardus & Jodocus.

Eberhardus. — Candēlae per fenestrās extēnsae quid portendunt?

Jodocus. — Cadāver hominis aedibus interesse.

Eberhardus. — Apud nostrātēs istud mōris nōn est.

Jodocus. — Nūllō signō praetereuntī ostenditur in domō dēfūnctum 
jacere hominem?

Eberhardus. — Ōstium patet, et in domō cum candēlīs ārdentibus 
pōnitur fūnus.

Jodocus. — Cuique nātiōnī suus est rītus.

Eberhardus. — Emuntne omnēs istās candēlās, quās fenestrīs 
extendunt?

Jodocus. — Condūcunt eās, nōn mercantur.

Eberhardus. — Quantī?

Jodocus. — Quamlibet solidō opīnor.

Eberhardus. — Praeferuntur fūnerī ad sepulcrum?

Jodocus. — Etiam et accenduntur.

Eberhardus. — Sepultūra quantī hīc cōnstat?

Jodocus. — Certē māximō aere.

Eberhardus. — Dīc mihi cūr sepultūra sit adeō pretiōsa.

Jodocus. — Terra coemētēriī ēmendā est, quā corpus conditur.

Eberhardus. — Illa ā quō vēnditur?

Jodocus. — Putō, ā plēbēiāriō, vel aedituō.

Eberhardus. — Quā fronte audent terram vēndere?

Jodocus. — Quid nī audērent?

Eberhardus. — Ad ipsōs nōn pertinet, cūr tum aliēna vēnditant?

Jodocus. — Cujus est humus, sī nōn ipsōrum est?

Eberhardus. — In Psalmō scrīptum est? Dominī est terra, et 
plēnitūdō ejus.

Jodocus. — Sī est Dominī, ergō et pāstōrum, quia Dominī sunt 
vicāriī.

Eberhardus. — Quod Dominī est, nōn aere, sed praecordiīs dēvōtīs 
impetrātur.

Jodocus. — Precibus etiam plēbānī coemētērium vēndunt, sed 
pecūniā additā.



————

Dē annō Jūbilaeō.


Paschasius & Alexius.

Paschasius. — Accingam mē hāc hieme profectiōnī longissimae.

Alexius. — Quō dīrigēs gressūs?

Paschasius. — Rōmam versus.

Alexius. — Impetrātum forte sacerdōtium fertile?

Paschasius. — Minimē: sed dēpositum istīc peccāta, pergam.

Alexius. — Dēpositūrus es ibi dēlicta?

Paschasius. — Cōnfore spērō.

Alexius. — Fidem nōn habeō.

Paschasius. — Nōn fit tibi vērisimile?

Alexius. — Dīcis istud tuō ingeniō, vel ab aliō relātum habēs?

Paschasius. — In litterīs Pontificis Rōmānī ita lēgī.

Alexius. — Quid continēbant?

Paschasius. — Cuilibet vērē paenitentī, et Rōmam hōc annō 
accēdentī, condōnārī scelera et poenam.

Alexius. — Istud et in hīs terrīs cōnsequī potes.

Paschasius. — Quī hoc fieret?

Alexius. — Ubicumque locōrum homō prō suīs ingemuerit peccātīs, 
remittuntur ipsī, ut Ēvangeliī fidēs nōs īnstruit.

Paschasius. — Sī istud Ēvangelium prōmittit, tum hīc domī mē 
continēbō, et sūmptibus parcam.

Alexius. — Vērum, nōstī orīginem annī Jūbilaeī?

Paschasius. — Audīvī exortum istum mōrem celebrandī annum 
Jūbilaeum ā veteribus Jūdaeīs, apud quōs quīnquāgēsimus quisque 
annus sacrōsānctus habēbātur.



————

Dē tempore quō librōrum lēctiōnēs auspicantur.


Gregōrius & Ambrosius.

Gregōrius. — Ho, ho, sodālēs optimī, cor nunc est comedendum 
nōbīs.

Ambrosius. — Dēlīrāsne?

Gregōrius. — Cūr dēlīrārem?

Ambrosius. — Quod cor esse nōbīs comedendum dīcis, in nōbīs 
inclūsum?

Gregōrius. — Prōverbiī vicem habet, significāns contrīstārī.

Ambrosius. — Est nunc maerendī tempus?

Gregōrius. — Latet vōs istud?

Ambrosius. — Ignōrāmus, fac tū nōs certiōrēs.

Gregōrius. — Appetit tempus, quod nōs ā mātre rūrsus in exsilium 
vocat.

Ambrosius. — Quō?

Gregōrius. — Ad peregrīnās urbēs, nam lēctiōnēs auspicābuntur 
īlicō.

Ambrosius. — Aliō concēdēns, nē tantillum flēre soleō.

Gregōrius. — Sed ego lūgeō affatim.

Ambrosius. — An ob dīgressum ā mātre?

Gregōrius. — Nōn, sed ob discessum ā lautā culīnā.

Ambrosius. — Coquīnam semper jūxtā opiparam nōn optārem.

Gregōrius. — Aliēnīs in terrīs est mihi precāriā dape vīvendum.

Ambrosius. — Id dulce est patī in juventūte, ut in seniō 
abundēmus.

Gregōrius. — Istō patī māllem carēre.

Ambrosius. — Haec ōlim dulce et jūcundum erit meminisse.

Gregōrius. — Multum cāseōrum et carnis porcīnae mēcum 
profectūrus dēferam.

Ambrosius. — At ego opīmam aere crumēnam mālō.

Gregōrius. — Parcē mihi aes praebent parentēs.

Ambrosius. — Timent nē prōdigās.



————

Dē tempore quō lēctiōnibus librōrum colophōn impōnitur.


Lūcius & Udalrīcus.

Lūcius. — In articulīs quid tēcum computās adeō sollicitē?

Udalrīcus. — Diēs quot restant ad fēriās dīvī Bartholomaeī?

Lūcius. — Etiam sī scīrēs, cōnferretne tibi?

Udalrīcus. — Exhilarārer oppidō, sī iste adessent fēriae.

Lūcius. — Ēloquere cūr, ut tibi congrātuler.

Udalrīcus. — Ad umbilīcum tum dūcuntur scholae lēctiōnēs.

Lūcius. — Optimum esset eās et nostrō inhaerēre ingeniō.

Udalrīcus. — Id floccī pendō.

Lūcius. — Remigrābis tū patriam versus?

Udalrīcus. — Nisi aliud litterīs jusserint parentēs, hīc nōn 
dūrābō.

Lūcius. — Vestieris recēns?

Udalrīcus. — Istā spē vīvō.

Lūcius. — Sed age, librī suntne paene fīnītī?

Udalrīcus. — Nōn longē abest, Plaudite.

Lūcius. — Plaudite quid vocās?

Udalrīcus. — Id est, fīnis in quō plaudimus librīs.

Lūcius. — Audīstī umquam causam, cūr pulsēmus librīs, dum sunt 
perlēctī?

Udalrīcus. — Facile liceat conjicere quae sit.

Lūcius. — Conjectūrā ego nequeō assequī.

Udalrīcus. — Ex mōre lūsūs Cōmoediārum crēdō ortum.

Lūcius. — In lūdō Cōmoediārum quid fierī solet?

Udalrīcus. — In fīne complōditur manibus.

Lūcius. — Vīs cōnferre scholae lēctiōnēs lūdō Cōmoediārum?

Udalrīcus. — Quid nī? lēctōrēs sunt āctōrēs, nōs spectātōrēs, 
librī vērō Cōmoediae.

Lūcius. — Hāctenus crēdidī per librōrum ad caput allīsiōnem 
cerebrō scientiam imprimī.

Udalrīcus. — Āh, nimium dēlīrāstī.



————

Dē Ēbrietāte vītandā.


Dēmea & Helvō.

Dēmea. — Pudetne tē hominem inēbriārī, et in bēstiae dēgenerāre 
mōrēs?

Helvō. — Pudet utique, sed vītāre nequeō.

Dēmea. — Mīrum esset sī cavēre nōn possēs.

Helvō. — Per Pollūcem nōn queō.

Dēmea. — Auscultāre sī vellēs, docērem tē vītandī modum.

Helvō. — Age pārēbō.

Dēmea. — Fugiās haustūs ingentēs.

Helvō. — Vix poterō.

Dēmea. — Nequīs istud, saltem paucōs bibās.

Helvō. — Paucī exsorptī calicēs nōn opprimunt (crēdis) hominem?

Dēmea. — Haud facile, nisi immodicum contineant pōtūs.

Helvō. — Quot cyathōs mihi permittis exsiccandōs?

Dēmea. — Ternārium cavē trānsgredī.

Helvō. — Hui, nimium palātum meum fraudāre cōnāris.

Dēmea. — Audīstī numquam verbum (nī fallor) Thalētis Philosophī? 
‘Prīmam crātēram ad sitim, secundam ad hilaritātem, tertiam ad 
voluptātem, quārtam ad īnsāniam pertinēre.’

Helvō. — Antīquī abeant, sequāmur tempora nostra.

Dēmea. — Sī ā meā aberrāveris sententiā, bēstiam induēs.

Helvō. — Fierem ob id bēstia, sī pōtū madērem?

Dēmea. — Mōribus nōn hominem, sed bēstiam prae tē ferēs.

Helvō. — Āh, tacē, probī sunt hominēs, quī inēbriantur.

Dēmea. — Habentur istī probī, quō auctōre?

Helvō. — Vulgō ipsō quod dīcit, ‘Scelestōs nōn audēre pōtū 
madēre’.

Dēmea. — Ita ajunt populārēs, nōn tamen nimium et ēbriōs 
laudant.

Helvō. — Tamen ipsīs dēlectantur, et ab eīs rīsum captant.



————

Dē Cēreīs gerendīs in fēstō Pūrificātiōnis Marīae.


Theophilus & Germānus.

Theophilus. — Quō tē cōnfers?

Germānus. — Forum versus.

Theophilus. — Obsōnātumne?

Germānus. — Nōn.

Theophilus. — Exsecūtum aliquid negōtiī?

Germānus. — Mercātum candēlam cēream.

Theophilus. — At in quem ūsum?

Germānus. — Ut crās eam in templō feram.

Theophilus. — Adulterōrum est candēlās ferre.

Germānus. — Aliō modō autem lapidibus additīs.

Theophilus. — Quantum emēs cēreum?

Germānus. — Ūnīus talentī.

Theophilus. — Sufficeret sēmilībrae.

Germānus. — Inter aliōs pudēret mē minūtiōrem gerere candēlam.

Theophilus. — Ut audiō, tuā candēlā vidērī cupis.

Germānus. — Cupiō, sed ad honōrem Marīae virginis, nōn meum.

Theophilus. — Plūs placet Deō cor humile, quam celebris pompa.

Germānus. — Animō piō in Deum faciō, quicquid agam.

Theophilus. — In manibus ego tenēbō candēlam sēbāceam, nōn 
cēream.

Germānus. — Nūlla solet dēferrī, nisi cērea; sed prōverbium est: 
‘Pauperēs et vīlia offerunt’. Vērum solidō mercāberis cēreum 
lūmen.

Theophilus. — Locuplētius ōrābō Marīae virginī.

Germānus. — Attamen cōnsuētūdinī nōn satagēs.

Theophilus. — Mālō placēre Deō, quam hominibus.

Germānus. — Platōnis tamen verbum est, ‘oportēre placēre 
hominibus’.

Theophilus. — At contrā, dīvī Paulī verbum est, ‘Sī hominibus 
placērem, CHRĪSTĪ servus nōn essem’.

Germānus. — Istud intellegitur in factīs malīs, nōn bonīs.



————

Dē Sertīs in diē celebrī ferendīs


Kiliānus & Mārcus.

Kiliānus. — Ancillae vestrae quid ā prandiō agent?

Mārcus. — Quārē scīscitāris?

Kiliānus. — Est cūr quaeram.

Mārcus. — Audiam tum respondēbō.

Kiliānus. — Capitis sertum mihi concinnārent.

Mārcus. — In forō venustius emēs.

Kiliānus. — Mercārī nōn soleō nūgās istās.

Mārcus. — Et nōs rosās tibi nōn dōnābimus nihilō.

Kiliānus. — Sat flōrum tamen nōbīs in hortō sunt, quī pereunt.

Mārcus. — Istī mihi hāc aestāte vix corōnās praebēbunt.

Kiliānus. — Ūna vestrārum ancillārum mihi sertum dēbet.

Mārcus. — Dēbet, dīc unde?

Kiliānus. — Ex prōmissō mihi factō.

Mārcus. — Sufficit prōmīsisse, reddere nōn oportet.

Kiliānus. — Sī nequeō rosāceum sertum cōnsequī, ex frondibus 
ūnum cōnficiam.

Mārcus. — Receptum nōn est, tālēs gerere corōnās.

Kiliānus. — Mōrem ipse mihi ita faciam.

Mārcus. — Novī mōris auctor exsibilātur passim.

Kiliānus. — Spērō quod ancilla vestra mē nōn dēseret.

Mārcus. — Faciam ut tē dōnet rosīs, tū deinde sertum cōnecte.

Kiliānus. — Aut ūnum in forō mercābor.

Mārcus. — Solidō ibīdem emēs.

Kiliānus. — Tribus nummīs comparābō mihi sat pulchrum.

Mārcus. — Labōrābō quō tē venustius habeam.

Kiliānus. — Nōn pudet mē in tālibus nūgīs superārī.

Mārcus. — Ego mālō pulchrior, quam dēfōrmior cōnspicī.



————

Dē Convīviō inter cervisiae barathra celebrandō.


Strophilus & Lycōnidēs.

Strophilus. — Salvus sīs sodālium meōrum optime.

Lycōnidēs. — Quid adeō blandē mē appellās?

Strophilus. — Quia diū mihi vīsus nōn es.

Lycōnidēs. — Neque tū mihi.

Strophilus. — Latuistī semper domī īnstar testūdinis.

Lycōnidēs. — Domī rārō fuī, semper forīs negōtia parentum 
exsecūtus sum.

Strophilus. — Tantō in tempore cūr mē nōn salūtāstī?

Lycōnidēs. — Licuit mihi numquam per occupātiōnēs.

Strophilus. — Refarciēmusne intermissam amīcitiam et 
sodālitātem?

Lycōnidēs. — Ad tuum nūtum obsequar.

Strophilus. — Id ego ferrem cōnsiliī, ut compōtārēmus 
pauxillulum.

Lycōnidēs. — Renītar nihil.

Strophilus. — Pōtātōriamne domum aliquam nōstī?

Lycōnidēs. — Rārus soleō esse aliōrum compōtor, quod tabernās 
nesciō.

Strophilus. — Mihi est compertum, ubi bibulī scholasticī latēre 
solent.

Lycōnidēs. — Forte et frequēns ipsīs ades.

Strophilus. — Interdum, cum per crumēnam licet.

Lycōnidēs. — Nōn tē immūnem pōculīs tingunt?

Strophilus. — Parī asse impendium solvō.

Lycōnidēs. — Nōn dōnārent tē pauperem symbolō?

Strophilus. — Vīs scīre ubi sit situm dēverticulum nostrum 
cervisiārum?

Lycōnidēs. — Percupiō.

Strophilus. — In platēā (quam vocant) ovium.

Lycōnidēs. — Tranquillum et sōlitārium locum ēgistis.

Strophilus. — Latebrīs solēmus gaudēre.

Lycōnidēs. — Id prūdentiae est.

Strophilus. — Concēdāmus istūc vīsum an aliquot nostrum ibi 
pōcula tractant.

Lycōnidēs. — Congredior.



————

Dē Convīviō vicissitūdināriō, quod sacerdōtēs inter sē agunt.


Burchardus & Conrādus.

Burchardus. — Domī vestrae cūr adeō lautus īnstruitur focus?

Conrādus. — Convīvium nōbīscum agētur fēstīvum.

Burchardus. — Quālenam erit illud?

Conrādus. — Nequeō Latīnē reddere.

Burchardus. — Effāre ut potes.

Conrādus. — Canonicī inter sē convīvium agunt, quod ā sertō 
capitis vocitant.

Burchardus. — Sciō, convīvium vicissitūdinārium Latīnē dīcēs.

Conrādus. — Quārē?

Burchardus. — Quia per vicēs, nunc ab hōc, nunc ab illō sūmptūs 
ipsīus fīunt.

Conrādus. — Vērum est, alternātim faciunt impendia.

Burchardus. — Fīet istud aere tuī dominī?

Conrādus. — Fīet, quia ōrdine sequitur eum, quī ultimō expēnsās 
dedit.

Burchardus. — Quantī cōnstābit crēdis prandium istud?

Conrādus. — Īnsūmet forte decem aureōs nummōs.

Burchardus. — Hui tantī?

Conrādus. — Et aliī suō tempore nōn minus in obsōniīs expōnunt.

Burchardus. — Exporrigunt etiam frontem basilicē?

Conrādus. — Omnibus numerīs sēsē exhilarant.

Burchardus. — Edunt etiam carnēs verū parātās?

Conrādus. — Carnem ēlixam ac assam simul, et vīnum, et hornum, 
et bīmum.

Burchardus. — Quam crēbrō istud convīvium agunt?

Conrādus. — Nī fallor quōlibet mēnse.

Burchardus. — Quisque forte semel est convīvātor?

Conrādus. — Totiēs quotiēs numerō succēdit.



————

Cūr convīvium istud īnstituērunt sacerdōtēs, vel aliī.


Zacharīās & Ferdinandus.

Zacharīās. — Prōverbium vulgō est, ‘Nihil sine causā’.

Ferdinandus. — Quid tum?

Zacharīās. — Hoc mihi probātur māximē.

Ferdinandus. — Etiam sī dētestārī vellēs, salvā fronte nōn 
possēs.

Zacharīās. — Convīviī vicissitūdināriī precor causam profer.

Ferdinandus. — Unde rādīcēs cēperit, facile est cognitū.

Zacharīās. — Mihi est quam ignōtissimum.

Ferdinandus. — In convīvīs farcītur amīcitia, nōnne?

Zacharīās. — Hercule nōn dissentiō.

Ferdinandus. — Et sarcītur solidius, saepius invicem convīvandō.

Zacharīās. — Esset inde vicissitūdō illa convīviī nāta?

Ferdinandus. — Persuāsum ita habeō.

Zacharīās. — Vix mihi persuāseris.

Ferdinandus. — Es adeō incrēdulus?

Zacharīās. — Ad istud dictum difficilis sum fide.

Ferdinandus. — Scrūpulum in eō quem habeās, cedo.

Zacharīās. — Sciō, ‘Vulgus amīcitiās ūtilitāte probat’.

Ferdinandus. — Ita Horātius in Ōdīs refert.

Zacharīās. — Est Horātiī verbum, sed et vulgī probātum calculō.

Ferdinandus. — Nōn īnfitiābor istum dīligī unde commodum datur.

Zacharīās. — Sed convīvium illud incommodat convīvātōrī, ideō 
nōn est ob amīcitiam nātum.

Ferdinandus. — Canonicī opulentī amīcitiam nōn commodō, sed 
corde pēnsitant.

Zacharīās. — Mālunt tamen accipere, quam praebēre.

Ferdinandus. — Dandō etiam nōn sunt difficilēs.



————

Exemplō Sacerdōtum, etiam convīviōrum ineunt circulum.


Gerhardus & Henrīcus.

Gerhardus. — Seniōrum vīta, audīvī quondam, est jūniōrum 
īnstrūctiō.

Henrīcus. — Dēbet esse, sī fuerit bona.

Gerhardus. — Sī autem fuerit mala. quid tum fīet?

Henrīcus. — Nōn erit imitanda.

Gerhardus. — Vicissitūdō convīviōrum frequēns sacerdōtibus estne 
sequenda?

Henrīcus. — Est, sed opulentīs.

Gerhardus. — Nōbīsne fugienda?

Henrīcus. — Inopia nostra satis docet.

Gerhardus. — Pulchrum tamen esset inter nōs orbem agī 
convīviōrum.

Henrīcus. — Quam pulchrum fuerit ignōrō, parum quaestuōsum 
certē.

Gerhardus. — Nescīs ob sūmptum pulchra nōn intermittenda?

Henrīcus. — Fateor, pulchra et honesta.

Gerhardus. — Nōn indecōrum est invicem pōtitāre modicē.

Henrīcus. — Sed nequīmus abstinēre, ubi amplexī fuerimus pōcula.

Gerhardus. — Cessābimus ūnā aut alterā ēpōtā mēnsūrā.

Henrīcus. — Tum ūnusquisque vix labia ūmectāret.

Gerhardus. — Ineāmus precor foedus agendī inter nōs mūtuās 
interdum compōtātiōnēs.

Henrīcus. — At quis sūmptūs feret?

Gerhardus. — Vicissim omnes.

Henrīcus. — Quantum impendet pōtātiōnis prīnceps?

Gerhardus. — Exiguum: nam praeter cervisiam et bōlum pānis (nisi 
līberālior fuerit) dabit nihil.

Henrīcus. — Sī vīnum appeterēmus, unde istud comparārētur?

Gerhardus. — Quisque suō appōnet nōmine.

Henrīcus. — Nunc cōnsentiō.



————

Dē mōribus Mēnsae.


Jūlius & Mōrus.

Jūlius. — Juvenem exōrnat nihil quam ingeniī mōrēs, dīxit hodiē 
praeceptor noster.

Mōrus. — Ē tripode locūtus est.

Jūlius. — Hāctenus crēdidī, plūs scientiā nōs decorāret.

Mōrus. — Tōtō caelō aberrāstī.

Jūlius. — Plūris tamen cōnstat scientia, quam virtūs.

Mōrus. — Nōnnumquam scientia facilius adipīscitur.

Jūlius. — Sed sine mōribus probīs, scientia nihil habet laudis.

Mōrus. — Nescius sum istīs.

Jūlius. — Quantumvīs perītus sit, sī mōribus vacāverit candidīs, 
nihilī homō erit.

Mōrus. — Tantīne fīunt mōrēs?

Jūlius. — Aestimantur magnī ubivīs locōrum, māximē tamen ad 
mēnsam.

Mōrus. — Ad lancēs ego frontem perfricō, mōrum omnium ignārus.

Jūlius. — Nōn pudet tē absque fronte esse hominem?

Mōrus. — Prōverbium vulgī sequor: ‘Ad mēnsam verēcundārī decēre 
nēminem’.

Jūlius. — Nōn satis intellegis dictērium illud.

Mōrus. — Quid sibi velit tū apertius dīcās.

Jūlius. — Nēminem ā cibīs dēbēre abstinēre, jūxtā tamen, mōrēs 
servandī.

Mōrus. — Admonēs mē hāctenus ignōtī.

Jūlius. — Nusquam magis, quam ad mēnsam rūsticitās advertitur 
hominis.

Mōrus. — Estne adeō facile ad mēnsam dēlinquere?

Jūlius. — Facillimē, sī vel indecōrē biberis, comederis, vel 
cibum attigeris.

Mōrus. — Posthāc mē īnstar assidentium geram, nē quid committam 
indignum.



————

Dē fēriīs dīvī Blasiī.


Ōsvaldus & Paschasius.

Ōsvaldus. — In quem ūsum parās cuspidem illam?

Paschasius. — Quasi tū nescīrēs.

Ōsvaldus. — Quī ego scīrem tua negōtia?

Paschasius. — Id quod mōlior, commūne hīc locōrum est.

Ōsvaldus. — Age, et mē istīus certiōrem redde.

Paschasius. — Crāstinō diē oculīs cernēs.

Ōsvaldus. — Spectāculum forte aliquod erit?

Paschasius. — Spectāculum erit nōn lūdī, sed cursūs.

Ōsvaldus. — Quī current, et quōrsum?

Paschasius. — Receptum est puerulōs crās ōstiātim cursitāre.

Ōsvaldus. — Quid ōstiātim petent?

Paschasius. — Aliquid mūneris in dīvī Blasiī nōmine.

Ōsvaldus. — Et quid precantibus ērogātur?

Paschasius. — Frustum carnis suillae, vel pānis trīticeus ūnīus 
terunciī.

Ōsvaldus. — Unde nātus est mōs iste?

Paschasius. — Fugit mē per Herculem.

Ōsvaldus. — Conjiciō ejus orīginem.

Paschasius. — Ēnārrā unde aestimās.

Ōsvaldus. — In templō meminī mē vīdisse dīvī Blasiī simulācrum.

Paschasius. — At quā effigiē vel fōrmā?

Ōsvaldus. — Habēns caput porcīnum baculō īnfīxum.

Paschasius. — Ista est vērō similis conjectūra.

Ōsvaldus. — Ipse crēdō inde esse ortum mōrem quem dīcis.

Paschasius. — Orīgō sit quaecumque, ego praedam mē factūrum 
spērō.



————

Dē Ēloquentiā & Barbariē.


Quirīnus & Rōmulus.

Quirīnus. — Mīrum est, quantum loquendō discrepant hominēs.

Rōmulus. — Quōmodo dissonant?

Quirīnus. — Ūnus cultē, alius foetidē Latīnē loquitur.

Rōmulus. — Unde ista sermōnis dīversitās?

Quirīnus. — Ā variō praeceptōrum genere.

Rōmulus. — Nōn sunt praeceptōrēs ejusdem farīnae?

Quirīnus. — Āh, inter corvum et cycnum colōre plūs convenit, 
quam inter praeceptōrēs litterāriōs.

Rōmulus. — In quō dissimilēs sunt?

Quirīnus. — In ērudītiōne, perītus est ūnus, alter amūsus.

Rōmulus. — Praeceptor indoctus esse nequit, sī īnstituit.

Quirīnus. — Magistrātum praeceptōris multī gerunt, sed 
prōvinciae nōn satagunt.

Rōmulus. — Omnēs discipulōs docent.

Quirīnus. — Docēre varium est.

Rōmulus. — Quōmodo est varium?

Quirīnus. — Aliquī docent vāna, inūtilia, et audītū injūcundī.

Rōmulus. — Quae vocās injūcunda audītū?

Quirīnus. — Latīnum impolītum forte in aliquā coquōrum officīnā 
effectum.

Rōmulus. — Tālem sermōnem nūllus docet discipulōs.

Quirīnus. — Āh, nunc mihi cerebrum excutis.

Rōmulus. — Loquor ut quī ignōrat.

Quirīnus. — Dē tē vērē jūdicās.

Rōmulus. — Doceās tamen quid Barbariēs sit, et quid ēloquentia.

Quirīnus. — Barbariēs est sermō, inculta habēns verba, et 
impolītam compositiōnem.

Rōmulus. — Quid Ēloquentia?

Quirīnus. — Est sermō ōrnātum habēns tum verbīs, tum 
compositiōne.



————

An omne perdātur tempus, quod studiō nōn impartītur, ut dīxit 
Plīnius.


Stephanus & Theodōrus.

Stephanus. — Historicī, admīror an semper vēra afferant.

Theodōrus. — Istud crēdendum audācī animō.

Stephanus. — Tamen Graecī ā multīs mendāciīs arguuntur in 
historiīs.

Theodōrus. — Latīnōrum ego tūtēlam gerō.

Stephanus. — Plīniī jūniōris verbum fuit, ‘id perīre temporis, 
quod studiō vacāret litterāriō’, crēdis tū illud?

Theodōrus. — Nōn crēderem? experior in diēs.

Stephanus. — Aliud agendō nōnne etiam bene collocant tempus 
hominēs?

Theodōrus. — Audiam, quid operis putēs?

Stephanus. — Pōtitandō, edendō, et ventrem juvandō.

Theodōrus. — Hoc aliud est nihil, quam tempus perdere.

Stephanus. — Tamen inde commodum sequitur corporī.

Theodōrus. — Sed interim neglegitur anima, quae est nōbilior.

Stephanus. — Quī manibus labōrant artificēs, perdunt istī etiam 
tempus?

Theodōrus. — Id nōn reor.

Stephanus. — Tamen Plīnius istud vidētur velle.

Theodōrus. — Plīnius dē litterīs dēditīs loquitur.

Stephanus. — Litterārum alumnī nequeunt semper incumbere 
chartīs.

Theodōrus. — Dīc quandō nōn?

Stephanus. — Dīcam. Plīnius Secundus in Epistulīs dīcit dē 
Plīniō jūniōre, quod tempus balneī eximēbat studiō: ergō et 
illud perdidit.

Theodōrus. — Vānē loqueris: et sī librōs nōn tractābat, tamen 
semper dē suīs meditābātur scientiīs.

Stephanus. — Forte dīcere vīs, istud bene collocārī tempus, quod 
in librīs vel colloquiīs dē scientiā teritur.

Theodōrus. — Rem ipsam tenēs.



————

Cum aetāte esse sapiendum.


Antōnius & Burchardus.

Antōnius. — Nōn pudet tē adultum ita gerere?

Burchardus. — Quī agō?

Antōnius. — Īnstar puerī.

Burchardus. — Dās id mihi vitiō?

Antōnius. — Quis vitiō ubi nōn adscrīberet?

Burchardus. — Nescīs, nēmō ubīque jūxtā sapit.

Antōnius. — Sciō dulce esse quandōque dēsipere in locō.

Burchardus. — Cūr tum mē increpās?

Antōnius. — Tū numquam nōn dēsipis.

Burchardus. — Ut sapiam mē īnstrue.

Antōnius. — Sī audīre mē velīs.

Burchardus. — Auscultābō.

Antōnius. — Duo sunt sapientiae praecepta.

Burchardus. — Quae illa sunt?

Antōnius. — Prīmum est, posse tacēre.

Burchardus. — Alterum quod est?

Antōnius. — Discere quid sit loquendum.

Burchardus. — Ista memoriā recondam.

Antōnius. — Sed scīs quandō, vel ubi tacendum?

Burchardus. — Nōn, et id mē doceās.

Antōnius. — Tacendum est, ubi taciturnitās plūs cōnfert, quam 
loquācitās.

Burchardus. — Istud praescīre quis potest?

Antōnius. — Praemeditandum istud est, antequam lingua moveātur.

Burchardus. — Quandō loquendum est?

Antōnius. — Dum taciturnitās est obfutūra.

Burchardus. — Obestne aliquandō silēre?

Antōnius. — Nescīs, Amyclās tacendō periisse?

Burchardus. — Ā quō discam quid loquendum sit?

Antōnius. — Sapientum adverte verba, et plūs audiās quam 
loquāre.

Burchardus. — Vix illa tenēre poterō.

Antōnius. — In mente habeās praeceptum Periandrī Corinthiī, quod 
meditātiō tōtum continet.

Burchardus. — Posthāc nōn hīscam, nisi ēnīxē praemeditātus, quō 
verba vergant.



————

Dē novīs indūmentīs colloquuntur.


Carolus & Daniēl.

Carolus. — Hodiē mē nōscis, crās nōn agnōscēs.

Daniēl. — Mūtāberis in aliud animal?

Carolus. — Nōn, sed aliō modō tōtus variābor.

Daniēl. — Forte incantāmentīs.

Carolus. — Nōn, sed vestītū novō.

Daniēl. — Vestieris recēns?

Carolus. — Utique novus ā tālīs ūsque ad verticem.

Daniēl. — Tuō aere vel parentum?

Carolus. — Parentum, nōn meō sūmptū.

Daniēl. — Quī id es meritus?

Carolus. — Diū est quod pollicitī sunt mihi.

Daniēl. — Cujus reī grātiā?

Carolus. — Sī vīderint mē in litterīs prōgredī.

Daniēl. — Certē tuī prōfectūs sunt avidī.

Carolus. — Commodum meum plūs quam ego anhēlant.

Daniēl. — Ista vēra est parentum pietās.

Carolus. — Labōrābō omnī cōnātū, ut tālis efficiar, quālem mē 
cupiunt ipsī.

Daniēl. — Nunc tempus esset, ut nucēs spargerēs.

Carolus. — Cum istō recentī amictū fervidior fīam litterārum 
alumnus.

Daniēl. — Faxit id magnus Apollō.

Carolus. — Lūdibriō tū habēs quae dīcō, sed meliōra praestatūrum 
mē vidēbis.

Daniēl. — Ut prīmum vīderō crēdam.

Carolus. — Ignōrās mūneribus illectārī juvenēs ad studia?

Daniēl. — Horātiī ista sententia est.

Carolus. — Nōn secus ac ego novīs vestibus dōnātus, discendō 
fervēscam.

Daniēl. — Ārdor ille vereor perībit propediem.

Carolus. — Id Diī āvertant.

Daniēl. — Erō tibi augur, vestibus veterāscentibus, exārēscet et 
in tē discendī cupiditās.

Carolus. — Hoc in plērīsque accidit, sed in mē locum nōn 
habēbit, id exitus ostendet.

Daniēl. — Sī perdūrāveris dīligentiā, eris mihi magnus Apollō.



————

Tractāre dīcunt fabrīlia fabrōs.


Eberhardus & Fabricius.

Eberhardus. — Quae convīvae vestrī fūdērunt colloquia?

Fabricius. — Tālia, quālēs fuēre hospitēs.

Eberhardus. — Cujus tum farīnae istī erant?

Fabricius. — Negōtiātōrēs, et mercātōrēs, ac fēnerātōrēs.

Eberhardus. — Hī quid invicem nūgābantur?

Fabricius. — Dē fēnore quod exercent.

Eberhardus. — Spērant nunc quaestum aliquem?

Fabricius. — Spē lucrī jam foventur.

Eberhardus. — Sed quārē lucrum facient nunc temporis?

Fabricius. — Annōnam vēnumdandō.

Eberhardus. — Frūgum vēnditiō nunc tempestīva est.

Fabricius. — Id et ipsī nōrunt, quia pretiōsē vēnit.

Eberhardus. — Hui pereant cum eōrum aviditāte illī hominum et 
pauperum tortōrēs.

Fabricius. — Faxit Deus ut mercātus annōnae vīlior fīat.

Eberhardus. — Vereor ante proximam messem vīlius nōn vēndētur 
frūmentum.

Fabricius. — Fīdendum est Deō, quī omnia vertere potest.

Eberhardus. — Ferendum adhūc esset, sī nōn cārior fieret ēmptiō 
frūgum.

Fabricius. — Id Diī prohibeant.

Eberhardus. — Nōn aliī adfuēre convīvae?

Fabricius. — Praestō erant et sacerdōtēs nōnnūllī.

Eberhardus. — An istī quī mercēde conductī missās celebrant, 
quōs praesentiōnāriōs vulgus vocat?

Fabricius. — Ejusmodī erant sacrificulī.

Eberhardus. — Quālis ipsīs fuit sermō?

Fabricius. — Nusquam jam vel rārō dēfūnctīs exsequiās fierī.

Eberhardus. — Quid causae putābant esse?

Fabricius. — Quod Lutherō accēderent hominēs.

Eberhardus. — Altera et haec est ratiō, quod egent plērīque.

Fabricius. — Certum est, egestāte ubīque labōrātur.



————

Ad mēnsam laeta, & nōn trīstia dēbēre esse colloquia.


Hērō & Jūliānus.

Hērō. — Abeant verba illa.

Jūliānus. — Quārē?

Hērō. — Trīstia sunt quae huic locō et temporī nōn conveniunt.

Jūliānus. — Quae tum verba hīc apta erunt?

Hērō. — Dulcia et jūcunda dictēria.

Jūliānus. — Quis hic est, quī aliquot scommata prōferet?

Hērō. — Salēs dīcantur inter nōs vicissim.

Jūliānus. — Cujus reī auspicārī?

Hērō. — Hospitis istud est mūnus.

Jūliānus. — Placet, deinde et propius assidentēs aliquī jocōs 
afferent.

Hērō. — Vel sī vīsum est hospitī, sortiēmur quis incipiat.

Jūliānus. — Incipere ipse essem īnstrūctus.

Hērō. — Lepidī igitur aliquid recēnsē.

Jūliānus. — Sed sileant prius omnēs.

Hērō. — Tenēbimus ōra intentī omnēs, ut inquit Vergilius?

Jūliānus. — Prōverbium est multōrum in ōre, ‘ad mēnsam sedendō 
juvenēscere hominēs’, idne vōbīs vērisimile vidētur?

Hērō. — Fertur, sed certum est quod falsē.

Jūliānus. — Cūr fictum esse crēditis?

Hērō. — Quia tempore senēscimus, ubicumque locōrum sīmus.

Jūliānus. — Diffitērī nequeō, attamen ad mēnsam juvenēscimus.

Hērō. — Cōnsonum vērō nōn crēdimus esse.

Jūliānus. — Advertite vōbīs persuādēbō.

Hērō. — Age faciās, et Phyllida sōlus habēbis.

Jūliānus. — Sententia Horātiī est: ‘Vīnum hominem reddere 
juvenem’.

Hērō. — Aequē tamen senēs manent ēbriī.

Jūliānus. — Fīunt juvenēs animō et hilaritāte.

Hērō. — Id vērum est, quia vīnum cūrās abigit.

Jūliānus. — Et juvenum est cūrīs vacāre.

Hērō. — Ipsī nōn cūrant, quantī annōna veniat.

Jūliānus. — Ideō ad mēnsam sinite et nōs juvenēscere, largius 
bibendō.



————

Ante & post cibum hymnum esse dīcendum.


Lūcānus & Mauricius.

Lūcānus. — Hominēs sītis an bēstiae, dubitō.

Mauricius. — Fōrmam nostram aspice.

Lūcānus. — Speciēs est hūmāna, sed vīta nōn.

Mauricius. — Vīvimus tum brūta?

Lūcānus. — Agitis mōrēs bēluīnōs.

Mauricius. — Hui, bona verba.

Lūcānus. — Porcōrum est edere, nūllīs precibus dictīs.

Mauricius. — Ōrārēmus ūsque?

Lūcānus. — Decet hominem ōrandō, cibum adīre et dēserere.

Mauricius. — In aede sacrā sat precum dīximus.

Lūcānus. — Fortassis ibīdem fābulīs trānsēgistis tempus.

Mauricius. — Cōnfābulārī illīc nōn solēmus.

Lūcānus. — Etiam nōn ad Deum precēs funditis sciō.

Mauricius. — Observāstī tū in templō quid agerēmus?

Lūcānus. — Saepenumerō.

Mauricius. — Tēcum habitā, sī nōs mordēre intendis.

Lūcānus. — Reprehendite vōs et mē, sī quid scītis male per mē 
gestum.

Mauricius. — Sapientiōrēs sumus, quam quod lītem auspicārēmur.

Lūcānus. — Ōrētis, deinde cibō fruāminī.

Mauricius. — Omittēmus posthāc numquam precēs ad cibum solitās.

Lūcānus. — Nihil incīvīlius est, hominem edere sine hymnō dictō, 
cum id CHRĪSTUS fēcerit.

Mauricius. — Oblīvīscimur quandōque, aliārum dum sumus sollicitī 
rērum.

Lūcānus. — Sollīcitus sum numquam adeō, ut Deī oblīvīscar.

Mauricius. — Fēlīx, quī istam habeās grātiam.

Lūcānus. — Precantibus ad mēnsam vīctus suppeditātur ā Deō.

Mauricius. — Facile crēdimus.

Lūcānus. — Facite igitur, ut hōc praeceptō meī semper suīs 
memorēs.

Mauricius. — Fīet, tibi grātiam habēmus.



————

Dē Capite aperiendō.


Nestor sapiēns & Ōtmārus.

Nestor. — Rūstice, ubi ēgistī vītam, an inter bēstiās?

Ōtmārus. — Mihi cum bēluīs nōn convenit.

Nestor. — Plūs cum bēstiīs, quam hominibus tibi est similitūdō.

Ōtmārus. — Causam indicā.

Nestor. — Apud honestōs virōs sine mōribus es.

Ōtmārus. — Mōrēs quōs habērem?

Nestor. — Honestiōrī tē aperiendō caput, loquerēris.

Ōtmārus. — Caput aperīre crēbrō molestum est.

Nestor. — Optimē decet, quia datur virtūtī.

Ōtmārus. — At caput nūdum frīgus mordet.

Nestor. — Quantumvīs ācre sit frīgus, nequit citō laedere 
dētēctum caput.

Ōtmārus. — Ipse doleō capite, dum frīgus sentiō.

Nestor. — Nihil plūs decorat juvenem, quam digniōribus adesse 
nōn opertō capite.

Ōtmārus. — Admīror, nihil tamen prōdest illīs quibus illud fit.

Nestor. — Honor nōn accipientium, sed exhibentium est.

Ōtmārus. — Ut audiō honor est meus, nōn quibus ipsum faciō.

Nestor. — Sentīs vērāciter.

Ōtmārus. — Sī praescīvissem aperuissem caput crēbrius.

Nestor. — Ingenuōs indicat mōrēs adulēscentis.

Ōtmārus. — Tum facillimē mōrātus efficiar.

Nestor. — Audīstī umquam Rōmānōrum mōrem dē capite nūdandō?

Ōtmārus. — Nōn, recēnsē tū mihi.

Nestor. — Lēx erat apud eōs, quod capite plēcterētur, quī 
seniōrem praeterīret coopertīs capillīs.

Ōtmārus. — Nōllem tunc temporis apud illōs mē vīxisse.

Nestor. — Ipse sī ibīdem vītam ēgissem, numquam operīmentō 
verticis fuissem ūsus.

Ōtmārus. — Istud et ego nōn omīsissem.



————

Dē fertilī Sacerdōtiō.


Pater & Quirīnus.

Pater. — Ad vītam agendam sat mihi nunc est commeātūs.

Quirīnus. — Grātiam Deō habeās.

Pater. — Sed nōstīne, unde vīctitābō?

Quirīnus. — Tū mē certiōrem redde.

Pater. — Optimum mihi est sacerdōtium.

Quirīnus. — Tāle et mihi esse vellem.

Pater. — Piscāre undique, forte reperiēs simile meō.

Quirīnus. — Aureō hāmō careō.

Pater. — Argenteum ut habeās hāmum oportet.

Quirīnus. — Fortassis et tibi aere adeptum est sacerdōtium.

Pater. — Crēde mihi, nōn inānī ipsum sum nactus manū.

Quirīnus. — Id tibi injūrātō crēdō.

Pater. — Pendet mihi singulīs annīs centum aureōs nummōs.

Quirīnus. — Sufficiet et tibi, et Nymphae, quam alēs.

Pater. — Puellam ēducābō nūllam, sed parentibus commorābor.

Quirīnus. — Sapiēs in rem tuam, sī fēceris.

Pater. — Grave esset, mē et domum, et ancillam, et coquīnam 
fovēre.

Quirīnus. — Dictō citius multum prōdigitur.

Pater. — Parentibus vīvīs, impendiīs largīs parcam.

Quirīnus. — Viāticum ad senium tibi comparā.

Pater. — Vellem et tibi esse fēcundum sacerdōtium.

Quirīnus. — Ipse quoque percuperem.

Pater. — Reperiēs aliquōs piōs, quī tuī miserābuntur.

Quirīnus. — Ō utinam quam grātus esse vellem.

Pater. — Subōrnā amīcōs, quī prō tē dīvitēs precentur.

Quirīnus. — Tentārem sēdulō, sī prōfutūrum scīrem.

Pater. — Perīculum faciendum quippiam cupientī.

Quirīnus. — Vērum est, audācēs fortūna juvat. Et dēsidentī (ut 
vulgō fertur) assa nōn advolat columba.



————

Dē officiō mēchanicō addiscendō.


Rōmulus & Scīpiō.

Rōmulus. — Nunc temporis novus mōs inolēvit.

Scīpiō. — Quem mōrem putās?

Rōmulus. — Quod ā plērīsque litterae dēferuntur.

Scīpiō. — Quid tum susceptant?

Rōmulus. — Manibus operandō vīctitant.

Scīpiō. — Paenitēbit ipsōs ōlim.

Rōmulus. — Illud quam multīs praedīxī, sed lapidī loquēbar, et 
mortuō verba fēcī.

Scīpiō. — Sapient nimis sērō.

Rōmulus. — Labōriōsōs diēs nōn diū tolerābunt.

Scīpiō. — Gustātā labōris amāritūdine, ad litterās recurrent.

Rōmulus. — Regredī ipsīs nōn licēbit ad dēserta studia.

Scīpiō. — Reditum quid morābitur?

Rōmulus. — Parentēs et aliōrum hominum nāsī suspēnsiō.

Scīpiō. — Satis amārum est Cicōniā afficī et dēpingī.

Rōmulus. — Quid agent crēdis, postquam eōs labōris taeduerit?

Scīpiō. — Crumēnās amputābunt, et jugulābunt hominēs.

Rōmulus. — Bellōrum satellitēs fīent etiam strēnuī.

Scīpiō. — Fierī potest, nam et animam et vītam vēnum habent.

Rōmulus. — Monachōrum et quōrundam dīvitum admīror dēmentiam.

Scīpiō. — Āh, admīrārī dēsine, nequeunt opiparōs ferre diēs.

Rōmulus. — Stolidī quī luxuriōsam vītam commūtant miseriā.

Scīpiō. — Ignōrās? ‘Optat ephippia bōs, piger optat arāre 
caballus.’

Rōmulus. — Horātius istō verbō quid dīcere volēbat?

Scīpiō. — Quemque suae sortis paenitēre, optāre aliēnam.



————

Eōs rārō probōs fierī, quibus in tenerīs annīs parentēs nimium 
indulgent.


Telesphorus & Ūdō.

Telesphorus. — Ō juvenis, juvenis, melior virtūte ēvādēs 
numquam.

Ūdō. — Nōstī tū fortūnās hominum?

Telesphorus. — Tantum nōscō sortem tuam, quod in melius nōn 
prōficiēs.

Ūdō. — Deus adhūc successum fēlīcem mihi spērō nōn dēnegābit.

Telesphorus. — Tenera aetās dē tōtā jūdicat vītā.

Ūdō. — Hercule fallit saepissimē.

Telesphorus. — In tenerīs molliter, ut tū, ēducātī omnium 
ēvādunt pessimī.

Ūdō. — Tum nūllī fierent prīncipēs probī, quia lautē aluntur.

Telesphorus. — Prīncipem probum nigrō cycnō inveniēs rāriōrem.

Ūdō. — Continē linguam, audīre fastīdiō.

Telesphorus. — Veterum perlūstrā historiās, inveniēs ēgisse 
tyrannōs ferē omnēs.

Ūdō. — Abeant prīsca tempora, aetāte nostrā Rēgēs et Ducēs 
trutinēmus.

Telesphorus. — Hāc tempestāte dīves probus albō corvō est 
rārior.

Ūdō. — Tertius tū Catō es, omnia nōstī.

Telesphorus. — Sim quī sim, Quīntiliānī sequor sententiam.

Ūdō. — Quae illa est?

Telesphorus. — Virtūte eum numquam adolēscere, quī in purpurā 
rēpserit.

Ūdō. — Ita vīsum est Quīntiliānō forte inopī.

Telesphorus. — Cēnsūra est sua, et experientia vērācissimum esse 
probat.

Ūdō. — Perpaucī probī essent, sī vēra dīcerēs.

Telesphorus. — Loquor dē illīs, quōrum lautē alitur juventūs.

Ūdō. — Omnis fermē māter molliter alit fīlium.

Telesphorus. — Facerent quidem istud omnēs nūtrīcēs, sed multīs 
reclāmat indigentia.

Ūdō. — Ideō Deus pauperibus, nōn dīvitibus prōlēs concēdit.



————

Quī parentēs suōs dīligant fīliōs.


Xenophōn & Cypriānus.

Xenophōn. — Vellem tālēs mihi contigisse parentēs.

Cypriānus. — Quālēs optārēs?

Xenophōn. — Ut ille est fortius.

Cypriānus. — Fātue, nescīs quid dēsīderās.

Xenophōn. — Oppidō bene sciō.

Cypriānus. — Sī perpenderēs vōtum, tacērēs.

Xenophōn. — Diēs dēlicātōs cupiō.

Cypriānus. — Tālēs sī habērēs, commodārentne tibi?

Xenophōn. — Frūgiferī essent, nam nūllā rē egērem.

Cypriānus. — Unde tum omnium rērum habērēs cōpiam?

Xenophōn. — Ab opulentīs parentibus.

Cypriānus. — Ah, ah, quid loqueris stolidē?

Xenophōn. — Loquor quod rēs est.

Cypriānus. — Parentēs dīvitēs plūs surripiunt, quam largiuntur 
fīliīs.

Xenophōn. — Ipsīs quid auferunt?

Cypriānus. — Omnem laudem et commoditātem.

Xenophōn. — Parentēs darent fīliīs, citius quam adimerent.

Cypriānus. — Ut tū rēris.

Xenophōn. — Amābō, effāre quid fīliīs dēmunt?

Cypriānus. — Virtūtem, quā nihil est in mundō praestantius.

Xenophōn. — Dicta tua nōn teneō.

Cypriānus. — Vīs ut tibi tamquam Dāvō Terentiānō apertius 
loquar?

Xenophōn. — Volō et dēsīderō.

Cypriānus. — Dīvitēs suīs fīliīs plūs aequō indulgent.

Xenophōn. — Indulgentia ista quid obesse potest?

Cypriānus. — Quīntiliānus inquit, quod et corporis et animī 
nervōs omnēs corrumpit mollis illa ēducātiō.

Xenophōn. — Age, quōmodo indulgent?

Cypriānus. — Errantēs nōn pūniunt, neque ā praeceptōribus eōs 
corrigī volunt.



————

Quis noster sit Amīcus.


Albertus & Brūnō.

Albertus. — Miser homō nunc est, quī rērum est expers hūmānārum.

Brūnō. — Quis esset illārum rērum rudis?

Albertus. — Prōh dolor, tālēs reperiēs complūrēs.

Brūnō. — Quōs vocās tū hūmānārum rērum ignārōs?

Albertus. — Hōsce quibus facile impōnitur.

Brūnō. — Nōnnumquam prūdentissimō cuique dantur verba.

Albertus. — Sortem mundī quī calluerit pulchrē, sibi cavēbit.

Brūnō. — Nostīne dictērium, Homērum quandōque dormītāre?

Albertus. — Inter hominēs agentī vigilandum est strēnuē.

Brūnō. — Tenduntur tum nōbīs semper īnsidiae?

Albertus. — Ā multīs nōbīs īnsidiātur, etiam quōs amīcissimōs 
crēdimus.

Brūnō. — Amīcī illī persōnātī sunt.

Albertus. — Appārent fautōrēs cōram, sed clam mordent, et 
pungunt īnstar fēlium.

Brūnō. — Effingunt pulchrē nātūram fēlis.

Albertus. — Amīcus est rēs nōbilissima sed rārissima.

Brūnō. — Ūnicō tamen mūnusculō amīcus adipīscitur.

Albertus. — Iste mūneris, nōn nostrī est amīcus.

Brūnō. — Vērum quem aestimābimus amīcum?

Albertus. — Nēminem festīnanter et temere.

Brūnō. — Quandō? ōrō īnstrue mē.

Albertus. — Quem diūtinō convīctū intus et in cute nōverimus.

Brūnō. — Intus aliquem nōscere difficillimum est.

Albertus. — Longa cōnsuētūdō arguit, quālis sit ā tālīs ad 
verticem, albus an āter.

Brūnō. — Multī Crocodīlī nātūram habent, aliud vultū, aliud 
corde gerentēs.

Albertus. — Vērum est, ideō Mōmus Deus reprehēnsōrius carpēbat 
nātūram, quod hominem occlūsō pectore creārit, quod cordis 
alterīus nōs latēret cōgitātus.

Brūnō. — Cordium sī quis explōrātor esse posset, facile amīcum 
vērum agnōsceret.



————

Quis nōbīs sit inimīcus.


Critolāus & Dāvīd.

Critolāus. — Ō tū hominis somnium, nōn homō.

Dāvīd. — Tū mē hominem esse negās?

Critolāus. — Negō et manibus et pedibus.

Dāvīd. — Cōnfirmā quod dīcere audēs.

Critolāus. — Quia brūtīs minus sapis.

Dāvīd. — Brūta, sapiuntne?

Critolāus. — Prōvident dīligentius sibi, quam tū tibi.

Dāvīd. — Cūram meī quantum possum gerō.

Critolāus. — Factīs istud, verbīs nōn praestās.

Dāvīd. — Ubi tum mihi incommodō?

Critolāus. — Quod cuilibet hominī aequē crēdis.

Dāvīd. — Nōn crēderem amīcīs?

Critolāus. — Amīcōs quōs aestimās, inimīcī vērī sunt.

Dāvīd. — Id Diī prohibeant.

Critolāus. — Cōram tibi blandiuntur, rōdunt ā tergō.

Dāvīd. — Hoc sī agnōverō, dēferam eōs.

Critolāus. — Percipiēs vereor nōn sine perīculō.

Dāvīd. — Argus erō quō mē nōn fallant.

Critolāus. — Āctum est, diū in cassēs eōrum incidistī.

Dāvīd. — Adhūc tamen līber sum.

Critolāus. — Corpore līber es, sed ēmolumentō captus.

Dāvīd. — Nocumentī adhūc sentiō prōrsus nihil.

Critolāus. —Percipiēs mōre Phrygum sērus nimium.

Dāvīd. — Tū sī amīcus es, praemoneās, quō mihi caveam commodius.

Critolāus. — Sed mē apud eōs nōn prōdās velim.

Dāvīd. — Silēbō ac lapis iste.

Critolāus. — Foedus iniērunt tē dēplūmandī, quoad possent.

Dāvīd. — Id ipsīs prohibēbitur, quia parum mihi restat quod dem.

Critolāus. — Id modicum sī perdideris, nūdus essēs tōtus, ipsōs 
dēsere.

Dāvīd. — Diūtius eīs nōn convīvam.



————

Dē monastēriī & religiōnis ingressū.


Geōrgius & Hermannus.

Geōrgius. — Estne tibi praefīxum, quō pactō senium agēs?

Hermannus. — Est praescrīptum diūtissimē.

Geōrgius. — Ipse adhūc incertus sum, quam subeam seniī 
condiciōnem.

Hermannus. — Praescīre illud decēret tamquam mētam in quam 
curritur.

Geōrgius. — Quō studiō senectūtem tū trānsigēs?

Hermannus. — Pietātis studiō et religiōnis.

Geōrgius. — Fovēbis in seniō cultum religiōnis?

Hermannus. — Sīc stat sententia.

Geōrgius. — Monachīne assūmēs persōnam?

Hermannus. — Cucullā mē vestiam.

Geōrgius. — Habitus māximē convenit senīlī corporī.

Hermannus. — Quī id putās?

Geōrgius. — Nam senectūtem frīgidam calēre facit.

Hermannus. — Ob id eam nōn induam.

Geōrgius. — Quā spē ductus religiōnem ingrediēris?

Hermannus. — Ob vītae cōnsequendum commeātum.

Geōrgius. — Pessimam habēs prōpositī mētam.

Hermannus. — Plūrimī tamen ductī eā causā, mundō sē abdicant.

Geōrgius. — Satius esset coenobia illōs nōn invīsere.

Hermannus. — Ēmanēre eōrum gulae nōn cōnferret.

Geōrgius. — Prōdesset tamen animae.

Hermannus. — Corporis gerunt cūram, animam Deō committunt.

Geōrgius. — Deō, nōn ventrī ut serviātur, monastērium est 
ingrediendum.

Hermannus. — Hui, indulgendum est nōnnihil et gulae.

Geōrgius. — Quae tē Erinnys agitat, quod nunc temporis 
monachātum cōgitās?

Hermannus. — Ārdeō illīus vītae dēsīderiō, quī fīat ignōrō.

Geōrgius. — Cōnspicisne, quōmodo passim nunc monachī solitās 
dēpōnunt persōnās?

Hermannus. — Audiō quod undique sē nūdant cucullīs.

Geōrgius. — Nōn frueris illōrum īnsāniā, dētestāris monasticam 
vītam?

Hermannus. — Nōn citō fugiendum est, quod exsecrantur hominēs 
nihilī.

Geōrgius. — At expertīs crēdendum, religiōsam vītam commūtant 
mundānā, tamquam meliōrī.

Hermannus. — Ipsī voluptāte dēlectantur, ideō in mundum redeunt, 
quō ipsā potiantur ūberius.



————

Nōn omnēs doctōs esse quī capite redimītī sunt rubeō tegmine.


Juppiter & Lūdolfus.

Juppiter. — Hodiē aliquid vīdī, quod portentī locō habeō.

Lūdolfus. — Ecquid istud fuit?

Juppiter. — Fortassis tibi nōn novum.

Lūdolfus. — Dīcam, postquam audierō.

Juppiter. — Imberbem adulēscentem magisteriī opertum diadēmate.

Lūdolfus. — Quid tēcum tacitus cōgitābās?

Juppiter. — Vix adultum, in litterīs tantum prōfēcisse.

Lūdolfus. — Stultus cōgitātus fuit.

Juppiter. — Prūdenter volvēbam hoc mente, nam multōs nōvī annīs 
plūrimīs cōnfectōs, et nōndum illum erant magistrātum adeptī.

Lūdolfus. — Unde faciēbās istum in perītiā longē prōgressum?

Juppiter. — Capitis redimīculum id mē docuit.

Lūdolfus. — Aestimās tū ab amictū ērudītum?

Juppiter. — Quid aliās loquitur istud capitis vēlāmen, quam 
hominis ingenuam doctrīnam?

Lūdolfus. — Saepe īnscītiae est lēnōcinium, nōn ērudītiōnis 
index?

Juppiter. — Ō quantum hāctenus spē vānā mē lactātum videō!

Lūdolfus. — Quōmodo tibi impositum est?

Juppiter. — Prōsecūtus sum honōre et laude omnēs capite vēlātōs 
īnsigniter.

Lūdolfus. — Āh, rērum hūmānārum rudis es.

Juppiter. — Quī ipse scīvissem eōs īnsciōs, cum tiārā prōdīrent 
ērudītā?

Lūdolfus. — Nōstīn’ adagium? ‘Nartēcophorī multī, Bacchī vērō 
paucī.’

Juppiter. — Prōverbiī quid istud est?

Lūdolfus. — Multī aliud appārent, quam intus sunt.

Juppiter. — Unde tū perīculum sūmis alterīus ērudītiōnis?

Lūdolfus. — Sī multa docet, vel doctē agit.

Juppiter. — Etiam sī magisteriī pilleolō nōn sit opertus?

Lūdolfus. — Hedera viridis vīnum nihil commendat, ita neque 
amictus pretiōsus animī nōbilitātem.



————

Quibus sit ūtendum verbīs, dum aliquid ā Praeceptōre flāgitātur.


Mārcus & Nerō.

Mārcus. — Īnstar foliī trepidō, dum praeceptor mihi est 
conveniendus.

Nerō. — Cūr tremis? estne tantus tyrannus?

Mārcus. — Nōn, sed aliud mihi timōrem incutit.

Nerō. — Audāculus tamen homō solēs esse.

Mārcus. — Apud praeceptōrem mihi semper animus in pedēs lābitur.

Nerō. — Verēcundārī decet discipulum apud īnstrūctōrem suum.

Mārcus. — Vereor ideō, Latīnē nesciō, ut decet, loquī.

Nerō. — Nōn tē lābentem linguā secus docet?

Mārcus. — Īnstruit quidem, sed semper asinum mē vocat, ubi 
loquendō cadō.

Nerō. — Sīc incutit tibi īnscītiae pudōrem.

Mārcus. — Vērāx es, nusquam nisi apud cum sermōnis sollicitus 
sum.

Nerō. — Eō pactō quandōque integrē Latīnē loquī discēs, et minus 
errāre.

Mārcus. — Eā spē dūcor.

Nerō. — Istā nōn frūstrāberis cōnfīdentiā.

Mārcus. — Certiōrem mē redde, quōmodo precābor ab ipsō exeundī 
veniam, dum cacāturiō.

Nerō. — Rogō veniam exonerandī ventrem.

Mārcus. — Dum ūrīnā urgeor?

Nerō. — Precor facultātem ad ēvacuandam vēsīcam.

Mārcus. — Quandō domī mihi est manendum?

Nerō. — Optō cōnsēnsum ēmanendī ē gymnasiō, per occupātiōnēs 
adesse nequeō.

Mārcus. — Sī mihi ad prandium est vocandus praeceptor?

Nerō. — Colende praeceptor, parentēs meī tē in prandium vel 
cēnam, convīvam petunt.

Mārcus. — Excūsātūrus mē quod nōn interfuī lēctiōnī, per 
parentum jussa?

Nerō. — Ignōscās ōrō colende praeceptor meae absentiae, quia 
praestō esse nōn potuī, per parentum negōtia.



————

Dē ōvīs colligendīs circā Paschatis fēriās.


Aristophorus & Butubatta.

Aristophorus. — Quid struis, suppingis tū calceōs?

Butubatta. — Suppingō, ita pecūniam mihi servō.

Aristophorus. — Quam pecūniam?

Butubatta. — Dandam suppāctōrī calceāriō.

Aristophorus. — Veterēs quid resarcīs calceōs? mercāre novōs.

Butubatta. — Aere labōrō.

Aristophorus. — Tantum bene habērēs argentī.

Butubatta. — Crumēnam meam potius tē nōscō.

Aristophorus. — Est tibi animus aliquō proficīscendī, quod 
calceōs reficis?

Butubatta. — Faciam iter rūs versus ad diēs aliquot.

Aristophorus. — Rūrī quid exsequēris?

Butubatta. — Hōc tempore annuō rūsticārī soleō.

Aristophorus. — Etiam ēmolumentum cōnsequitur?

Butubatta. — Immō integrī mēnsis vīctum.

Aristophorus. — Commeātus iste quis est?

Butubatta. — Ōvōrum magnam cōpiam congregō.

Aristophorus. — Multitūdinem ōvōrum, an apud saepēs olentium?

Butubatta. — Ista palātum meum nōn dēlectant.

Aristophorus. — Colligisne ōva gallīnācea?

Butubatta. — Coacervō utique ā rūsticānīs mulierculīs.

Aristophorus. — Cantās ante forēs, vel precāris īnstar mendīcī?

Butubatta. — Canō hymnum, quem vocant: ‘CHRĪSTE quī lūx’.

Aristophorus. — Jubent etiam quandōque ab ōstiō tē abīre 
immūnem?

Butubatta. — Saepe, sed blandior ipsīs, quoūsque stipem 
porrigunt.

Aristophorus. — Nihil tibi praeter ōva praebent?

Butubatta. — Nōnnumquam et pingue farcīmen.

Aristophorus. — Solēsne comitātus īre collēctum ōva?

Butubatta. — Interdum sōlus, ubi Thēseus mihi dēfuerit.

Aristophorus. — Quid sī mē socium sūmerēs itineris?

Butubatta. — Placēbit mihi.

Aristophorus. — Animō et meō arrīdet.



————

Nusquam nunc tūtam esse Fidem.


Jodocus & Matthaeus.

Jodocus. — Lāmentārisne?

Matthaeus. — Nōn lāmentārer? sanguinem paene flērem.

Jodocus. — Accidit tibi quippiam exitiī?

Matthaeus. — Āh, malī magna turba.

Jodocus. — Impertiās mihi verbīs ut tibi condoleam.

Matthaeus. — Tuum nihil mihi prōderit condolēre.

Jodocus. — Sōlācium est in miserīs amīcus compatiēns.

Matthaeus. — Māllem ego juvantem quam contrīstantem.

Jodocus. — Dētege mihi maerōrem.

Matthaeus. — Fidēs pollicita mihi nōn servātur.

Jodocus. — Quid prōmissī tibi est factum?

Matthaeus. — Adminiculum vīctūs tōtīus vītae meae.

Jodocus. — Ēcastor, sī factum fuisset secūtum verba, in caelō 
essēs.

Matthaeus. — Nunc autem et ā spē et prōmissō dēcidī.

Jodocus. — Animum nē dēspondeās, sī quid pollicitum est, forte 
bellē servābitur.

Matthaeus. — Quantum intellegō, facta nōn sequentur verba.

Jodocus. — Nescīs dīvitum animōs, volunt sibi supplicārī.

Matthaeus. — Precātus sat sum.

Jodocus. — Ōrēs dēmum per amīculōs, istī ocius exaudientur.

Matthaeus. — Rēte tendam per amīcissimōs.

Jodocus. — Eōs mitte, quī istī sunt intimī, quī prōmīsit.

Matthaeus. — Cōgitāram id anteā diū.

Jodocus. — Vērum nē differās: nam semper nocuit differre 
parātīs, et mora sua cuilibet est nocīva.

Matthaeus. — Quamprīmum opportūnum fuerit, perīculum faciam.

Jodocus. — Faxit Deus ut ālea tibi prōsperē cadat.

Matthaeus. — Dē istō mihi optātō grātiam habē.



————

Quod obsequium amīcōs vēritās odium pariat.


Gīsbertus & Cornēlius.

Gīsbertus. — Terentiī Cōmoediae suntne umquam tibi lēctae?

Cornēlius. — Saepiusculē, et adhūc in diēs leguntur.

Gīsbertus. — Excerpis etiam ēlegantiōra quaedam dicta?

Cornēlius. — In hōc raptitius est mihi liber.

Gīsbertus. — Obsequium amīcōs, vēritās odium parit, cujus 
Cōmoediae est verbum?

Cornēlius. — Prīmae, scīlicet Andriae.

Gīsbertus. — Vidēturne tibi esse poēticum dictum?

Cornēlius. — Nēquāquam, sed Delphicum ōrāculum.

Gīsbertus. — Paris tū semper amīcōs obsequendō?

Cornēlius. — Inimīcōs numquam nactus sum officiō.

Gīsbertus. — Obsequia tamen saepe ingrāta sunt.

Cornēlius. — Ingrāta quae sunt nōn merentur obsequia dīcī.

Gīsbertus. — Vērum pessimī sunt hominēs, quī obsequiīs 
irrītantur ad nocendum, ut inquit Cicerō.

Cornēlius. — Istās bēstiās, nōn hominēs dīcerem.

Gīsbertus. — Ego ipsīs bēluam praepōnerem.

Cornēlius. — Quārē?

Gīsbertus. — Bēstiae agnōscunt pietātem exhibitam eīs.

Cornēlius. — Canēs praecipuī grātī sunt.

Gīsbertus. — Miserum est sānē, hominī obsequendō operam lūdere.

Cornēlius. — Praestāret ōtiōsum fuisse.

Gīsbertus. — Sed quōmodo vēritās parit odium?

Cornēlius. — Dum alterī dīcitur quod ipsum acētō perfundit.

Gīsbertus. — Tangitur hominibus ulcus vēritāte?

Cornēlius. — Multīs vērō sermōne movētur bīlis et Anagȳris.

Gīsbertus. — Illōrum salūs est dēspēranda (teste Cicerōne) 
quōrum aurēs sunt occlūsae vēritātī.

Cornēlius. — Per Herculem nocuit semper suō nūtū, et nōn aliōrum 
cōnsiliō, singula gerere.



————

Convīvium Bacchānāle, sīve ultima cēna diērum Lupercālium.


Hospes, Uxor, Puer, Servus, Convīvae, Mārtīnus, Arnoldus & 
Citharoedus.

Hospes. — Ō uxor meum corculum, in cēnam quid parābis obsōniī?

Uxor. — Nihil, nisi hujus prandiī reliquiās mēnsae impōnam.

Hospes. — Id dēdecēret, nihil habēre carnis recentis et vix 
ēlixae.

Uxor. — Quid ob ūnicam cēnam obsonātum īrem?

Hospes. — Convīvās nōnnūllōs vocāvī, hōs oportet lautīs expōnere 
lancibus.

Uxor. — Quōs?

Hospes. — Dominum Mārtīnum, et Magistrum Arnoldum fīliī nostrī 
īnstrūctōrem, tū fortassis et umbrae aliquī accēdent.

Uxor. — Quī istī essent umbrae?

Hospes. — Persōnātī quī amīcōs hōc vesperī invīsunt.

Uxor. — Lārvīs opertīs hāc nocte līmen nostrum nōn patēbit.

Hospes. — Nunc meum dēliciolum, focum īnstrue carne ēlixandā, et 
verū gallīnās duās in cēnam nōbīs coque.

Uxor. — Servum jubē, ut ā laniīs armum ovillum ferat.

Hospes. — Heus tū serve ubi latitās?

Servus. — Adsum ere.

Hospes. — In macellum ī celerī gressū, ac carnis ovīnae fer 
talenta sex.

Servus. — Ībō ac vēlōx.

Uxor. — Ego ēnectum gallīnās vādō.

Hospes. — Id facitō.

Puer. — Noctēscit pater, feram vīnum in tempore, nōn tūtum erit 
in tenebrīs vīcātim cursitāre.

Hospes. — Hīc pecūniam sūme in manūs quattuor mēnsūrārum, 
quamlibet sēdecim mercāberis obolīs, dīcās mātrī ut singula 
percoquat, ego mox ā somnō surgam.

Puer. — Efficiam quod fīat ut jubēs.

Uxor. — Expergīscere marīte, statim aderunt convīvae, quīnta 
sonuit.

Hospes. — Nunc mē ērigam: serve vāde vīsum ubi morentur invītātī 
ā mē, an ēmanēre velint?

Servus. — Ēn aliās testūdineō veniunt gradū.

Hospes. — Nunc tū mēnsam ocius singulīs parā et īnstrue.

Servus. — Dictō citius īnstrūctam reddam.

Hospes. — Grātulor vestrō adventuī meī convīvae.

Convīvae. — Tibi sit grātia.

Hospes. — Ubinam latet tempus Lupercāle?

Convīvae. — Ignōrāmus, abīre, nōsque dēserere parat.

Hospes. — Prius in ipsō hilarem dūcāmus compōtātiunculam.

Convīvae. — Ideō hūc dētulimus pedēs, et istud nostrum villī, 
precāmur bonī cōnsulās.

Hospes. — Hui, nimium est, suffēcisset medium: quis ēpōtābit?

Convīvae. — Ēbibēmus sine sūdōre, prōlixam adhūc agēmus 
compōtātiōnem ante dīgressum.

Hospes. — Abluite singulī manūs et discumbite, in tempore 
incipiāmus, quō hilaritātī sat restet spatiī.

Convīvae. — Heus puer, adesdum, cōnsecrā cēnam.

Puer. — Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Puer. — Quicquid appositum est, et quicquid appōnētur, benedīcat 
nōbīs ille, quī suā largitāte pāscit ūniversā. In nōmine Patris, 
et Fīliī, et Spīritūs sānctī.

Convīvae. — Āmēn.

Hospes. — Nunc in cibum manūs injicite, quoad lautiōra 
afferentur.

Convīvae. — Nostrī mūneris nōn erimus nesciī.

Hospes. — Calicēs replē vīnō tū serve, ut stās tamquam Marpēsia 
cautēs?

Mārtīnus. — Bibere plūs appetō quam edere, hunc ego exsorbēbō 
calicem.

Uxor. — Interbibendum est, nē in stomachō cibus putrēscat: 
marīte, hōc tē salūtābō pōculō.

Hospes. — Tibi nōn incommodet ipsīus haustūs.

Arnoldus. — Et ego Mārtīne. hunc scyphum tibi propīnō.

Martīnus. — Salūtī sit tibi.

Hospes. — Ut ita Chrȳsippum agitis? nōn dēlectat vōs cibus?

Convīvae. — Juvat plūrimum, sed ēsurīmus modicē.

Hospes. — Hoc vitrum volō quisque ōrdine exsiccet, ego glaciem 
secābō, et classicum canam.

Convīvae. — Et nōs post tē ipsum ēlambēmus.

Hospes. — Age hunc tibi propīnō Mārtīne, vidē ut aequālī mihi 
respondeās haustū.

Mārtīnus. — Nōn recūsō.

Hospes. — Ubi scyphus sistit? cūr nōn obambulat? puellulae istae 
sitī pereunt.

Arnoldus. — Ēpōtāvimus ipsum omnēs, in uxōre tuā morātur.

Uxor. — Ego ipsum exhauriam, ubi hunc bōlum perēderō.

Hospes. — Serve, tolle haec, ac alia affer edūlia, mūtā quadrās, 
et mundās redde.

Uxor. — Marīte, excipe convīvās ut mōris est, ad carnēs tostās.

Hospes. — Adventus vester mē dēlectat, ad hās gallīnās et 
buccellam carnis porcīnae in verū parātam vōs vocāvī, ōrō aequō 
accipite animō: sī parcus et modicus est cibus, largior erit 
pōtus.

Convīvae. — Ō hospes apparātum lautiōrem quam opus fuisset 
fēcistī, nōn dēbuerās nostrī causā diem fēstum īnstituisse.

Hospes. — Temporī īnserviendum est nōnnihil, diērum licentia et 
patinārum exigit lautitiam. Arnolde, hunc calicem ad īmum ūsque 
tibi praebibō.

Arnoldus. — Prōsit tibi. Mārtīne hoc pōculum tibi praebibō, ut 
et tū deinde exsorbeās.

Mārtīnus. — Praebibitis nūllī quam mihi, videō, quid mōnstrī 
alitis? crēditis mē mētam esse, in quam dīrigantur pōcula, ut 
sagittae in scopum? Citharoede hōc cyathō tē adorior, ut nōbīs ā 
cēnā dulcem exhibeās citharae pulsum.

Citharoedus. — Accipiam abs tē libenter.

Hospes. — Serve, affer bellāria, videō convīvās anhēlāre 
chorēam.

Mārtīnus. — Nōs virī nōn, forte hae nymphae saliendī amōre 
ārdent.

Hospes. — Mox surgēmus.

Uxor. — Edant prius, ut ita mātūrāre cōnāris?

Arnoldus. — Quis ūsque, ut vultur edere potest?

Mārtīnus. — Sī vīsum fuerit hospitī, tollātur cibus.

Hospes. — Fīat. Puer adsīs, et hymnum postrēmum recēnsē.

Puer. — Grātiās dīcimus Deō trīnō in persōnīs, ūnī in essentiā, 
quī suā immēnsā potentiā condidit omnia, gubernat ūniversa, quī 
nōs indignōs famulōs hōc vesperī suō pāvit mūnere, ipse nōbīs 
largiātur, ut post hoc exsilium sēcum in aeternum fruāmur 
caelitum laetitiā, suōque potiāmur cōnspectū per IĒSUM Chrīstum.

Convīvae. — Āmēn.

Hospes. — Habeō vōbīs convīvae hūmānissimī, grātiam, quod ad hoc 
convīviolum meum exiguum dignātī sītis venīre, ōrō libentī 
accipite animō quae praestō fuēre, vice aliā dēlicātiōra 
exhibēbō.

Convīvae. — Grātī erimus, et quandōque pār parī referēmus.

Hospes. — Citharoede nunc fac resonāre citharam.

Citharoedus. — Laudāre nesciō: nisi cantūs agrestēs et rūsticōs, 
nōn rēgiōs.

Hospes. — Id rēfert nihil: nescīs illud Bebeliī: Cujuscumque 
fistulae cantus valet amantī chorēās?

Citharoedus. — Age, et salīte, ipse lūdam.

Mārtīnus. — Ipse sat chorēae fessus sum.

Hospes. — Uxor īnstrue rūrsus mēnsam stribilīginibus et aliīs 
bellāriīs mellītīs, ac saccharō condītīs.

Uxor. — Omnia diū sunt parāta.

Hospes. — Nunc venīte vōs convīvae ad hās stribilīginēs, sūmēmus 
nocturnam cōmissātiōnem, hōra exigit. Sī quem hoc hallēc 
dēlectat salsūgine ērutum, attingat.

Convīvae. — Nunc praestō est jejūnium.

Hospes. — Crās in prandiō rūrsus ūnā auspicium sūmēmus temporis 
ēsuriālis, in hīs meīs aedibus, sīcuti nunc invicem perēgimus 
diēs Lupercālēs.

Convīvae. — Tū valē in crāstinum.

Hospes. — Valēte et vōs: faxit Deus, ut annō abhinc proximō 
rūrsus ūnā sīmus laetiōrēs, et minus dēlictīs contāminātī, ac 
interim crēbrō.

Convīvae. — Id Diī superī et nōbīs et tibi concēdant.

Fīnis.



————

Hermannus Schottennius Hessus studiōsae Juventūtī S.P.D.


Quae renāscuntur, nōstī, tenera et studiōsa juventūs, immūtantur 
paululum, novīque aliquid secundā nātīvitāte accipiunt. Sīc 
hominēs per baptismum renātī, mundī ab orīginālī peccātō fīunt. 
Phoenīx ūnica avis Arabiae, igne sēipsam combūrēns, renāscitur 
jūnior et pulchrior: velutī serpentēs pelliculam vetustam, per 
angustam arborem rēpentēs, dēpōnunt, tandemque ā rūgōsō seniō 
līberantur. Nihilque ūsque adeō est quod renāscendō, vel 
temporis prōgressū nōn immūtētur, lepidiusque et candidius 
reddātur. Ideō et mihi nūper, cum hae cōnfābulātiōnēs dēnuō ā 
Typographīs essent excūdendae, placuit ut prōdīrent ēlīmātiōrēs, 
locuplētātaeque trīgintā convīviīs sequentibus. Convīvia addidī, 
nōn collocūtiōnēs puerīlēs. Quicquid enim agitur inter hominēs 
dum ōtiantur, pōculīs indulgētur, nam inde amīcitia oritur, 
odium et maeror discutiuntur, hilaritās et benevolentia mūtua 
acquīruntur. Auxī hīs convīviīs, grandibus dictīs dēscrīptīs, ut 
et tū adolēscās, grandēscāsque sermōne adultōrum, nōn semper 
puerum sonēs loquendō. Valē.

Colōniae, Mīllēsimō quīngentēsimō vīcēsimō sextō.



————

Convīvium Telesphoriānum, sīve Ēsuriāle.


Hospes, Uxor, Puer, Servus, Convīvae, Mārtīnus & Arnoldus.

Hospes. — Suntne obsōnia mox percocta et mātūra ēsuī?

Uxor. — Fermē, jubē sternī mēnsam.

Hospes. — Heus puer, ubi latitās?

Puer. — Adsum ere.

Hospes. — Mēnsam suō apparātū decorātō, statim convīvae aderunt, 
nam prandendī hōra imminet.

Puer. — Expediam festīnanter.

Hospes. — Tū serve vīnum prōme hornum et bīmum, ac absinthiō 
condītum.

Servus. — Efficiam domine.

Hospes. — Cervisiae quoque ūnum aut alterum pōculum.

Uxor. — Omnia edūlia sat cocta sunt, accubitum īrēmus sī 
adessent convīvae.

Hospes. — Spērō quod āctūtum advenient, ōstium crēdō pulsant. Ī 
puer, reserā forēs.

Puer. — Ībō, ēn adestis, erus vōs morātur.

Convīvae. — Ipsī jam adsumus. Salvus sīs hospes noster, ut valēs 
hōc ēsuriālī tempore?

Hospes. — Valeō pugilicē, salvī et vōs sītis: vestrum adventum 
dēsīderābam, īlicō manūs abluite, et accumbite mēnsae.

Convīvae. — Faciēmus, prīmus tū accumbe.

Hospes. — Hic in sellā mihi est locus. Puer, benedīc prandium.

Puer. — Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Puer. — Quicquid appositum est, appōnēturque cibī et pōtūs, 
benedīcere et cōnservāre velit dexterā CHRĪSTĪ, sūmentibusque 
salūbre reddere. In nōmine Patris, et Fīliī, et Spīritūs sānctī.

Convīvae. — Āmēn.

Puer. — Pater noster.

Hospes. — Ōrātiōnem dominicam et salūtātiōnem angelicam quisque 
sēcum ōret. Nunc cibō fruiminī, alius nōn est quam hesternō 
vesperī cibus edendus.

Convīvae. — Sīc diērum condiciō exigit.

Hospes. — Hoc jusculum pīsārum exsorbēte, cōnferet cerebrō, et 
stomachō nōn oberit.

Convīvae. — Prōderit per Herculem, medēbiturque dolōrī capitum 
nostrōrum ex hesternā compōtātiōne contractō.

Hospes. — Ideō imbibite ipsum dum calet et fervet. Nunc hallēcēs 
hās edite, ēlixās aut tostās.

Convīvae. — Dēsidiōsī nōn erimus.

Hospes. — Edite et bibite, vōbīs nōn ministrābō: incommodābit 
vestrō ventrī, sī ā cibō quiēveritis. Serve aliud edūliī affer, 
mundōsque orbēs redde. Nunc dē hōc vīnō absinthiō condītō, 
singulī prīmum faciētis haustum, salūbre est. Praebibō tibi 
Mārtīne, tū proximō tuō propīnēs.

Mārtīnus. — Nōn obsit tibi bibentī.

Hospes. — Arnolde tibi praebibō.

Arnoldus. — Sit salūtiferum.

Hospes. — Ōrdine quisque lambat dē ipsō. Ut sīc abstēmiī estis? 
neque pōtū, neque cibō ūtiminī alacriter, forte hic cibus vōs 
parum dēlectat.

Convīvae. — Ab hesternā cēnā adhūc saturātī sumus.

Uxor. — Obsōnia haec palātō nōn adeō arrīdent, ut quae 
Lupercālibus diēbus edimus.

Mārtīnus. — Temporī serviendum est, cutīculam hāctenus 
cūrāvimus, nunc genium fraudāre oportet.

Hospes. — Breve est tempus, hominī sānō curriculō abībit.

Arnoldus. — Bene valentī, et piscium cōpiā abundantī, nōn hīs 
quibus pānis nūdus est rōdendus.

Uxor. — Dīligentī Deum nihil est difficile.

Mārtīnus. — Vērum est, nam ut Plautus inquit: “Amor condīmentum 
est, amāra dulcia faciēns”. Sed admīrāmur quis prīmus hoc 
ēsuriāle tempus sancīvit.

Hospes. — Majōrēs nostrī, sānctīque Patrēs Ecclēsiae, et 
Pontificēs in exemplum Prophētārum et CHRĪSTĪ, quī sē jejūniō 
mācerārunt.

Arnoldus. — Cūr est vocātum tempus “Telesphoriānum”?

Hospes. — Ajunt Telesphorum Pāpam Quadrāgēsimam sīc īnstituisse, 
ut ab Ecclēsiā peragitur.

Arnoldus. — Quid prōdest tamen?

Hospes. — Vitia corporis comprimit, animam salvat, ventrī 
pestem, crumēnae commodum, et crāpulae dēcoctiōnem affert.

Mārtīnus. — Cūr nōn indictum est oleum, ut būtȳrum et lacteus 
cibus?

Hospes. — Lac et būtȳrum nātūrae sunt sanguineae, nam lac est 
sanguis vaccārum, colōre tantum mūtātō, sed oleum nihil in sē 
carnī affīne habet.

Arnoldus. — Quārē ā cibīs quibusdam arcēmur, nōn autem ab aliquō 
pōtūs genere?

Hospes. — Sīc nostrīs placuit majōribus, et nōn tantum sagīnat 
pōtus ac cibus.

Uxor. — Loquendō tempus teritis, et interim cibus frīgore 
corrumpitur.

Hospes. — Quisque strēnuē edat et pōtitet, ipse nūllīus edūliī 
sum cupidus, nam stomachō nōn admodum valeō.

Mārtīnus. — Et nōs parum bene valēmus.

Hospes. — Puer tolle haec, et nucēs, pira, ac fīcūs affer, et 
lībum mellis. Arnolde, hōc scyphō tē adoriar.

Arnoldus. — Bibe salūbriter.

Hospes. — Puer, singula conde, et hymnum postrēmum dīcitō.

Puer. — Quicquid sūmpsimus pōtūs ac cibī, id nōbīs salūtiferum 
reddat ille, quī ūnus est salūs omnium.

Convīvae. — Āmēn.

Hospes. — Vōs convīvae bonī et aequī accipite, quae praestō 
fuēre, meliōra obsōnāre nōn potuimus.

Convīvae. — Tū grātiam habē.

Hospes. — Grātulor vestrō adventuī.

Convīvae. — Grātī nostrō nōmine tibi sint superī.

Hospes. — Nunc vōs amīcī grātiārum āctiōnum haustum bibite 
singulī.

Convīvae. — Tū nunc valē, nōs nostrōs repetēmus Penātēs, 
quandōque pār referēmus.

Hospes. — Diū relātum est.



————

Pȳthagoricum Convīvium.


Pȳthagorās, Hospes, Discipulī, Convīvae.

Discipulī. — Salūte tē impartīmur plūrimā, vir sapientissime.

Pȳthagorās. — Eam et vōbīs optō.

Discipulī. — Esset nōbīs nōnnihil tēcum colloquendum, sī audīre 
vellēs.

Pȳthagorās. — Audiam libentissimē, cūr vēnistis? dīcite.

Discipulī. — Adsumus, cupidī litterārum, quās sub tuā cupimus 
discere ferulā, sī in discipulōs nōs habēre velīs.

Pȳthagorās. — In meam īnstrūctiōnem admittō nūllum, nisi ipsīus 
indolem et Minervam sim explōrātus.

Discipulī. — Quō tum ignōtōrum experīmentum accipis, ingenia 
quālia habeant?

Pȳthagorās. — Istud vestrā rēfert nihil.

Discipulī. — Quibus īnfēcunda contigit Minerva, eōsne īnstruere 
labōrās?

Pȳthagorās. — Illōs colendōs nōn suscipiō, nōn minus ac agricola 
sterilem terram, quia labōrem lūderem.

Discipulī. — Nōn possent litterīs imbuī īnfēlīciter nāta 
ingenia?

Pȳthagorās. — Īnstruuntur opera magna, sed prōfectū pusillō aut 
nūllō. Agrī enim nōn fertilēs, et sī cūrantur, nōn tamen frūgēs 
prōferunt.

Discipulī. — Precāmur colendissime Philosophe, nōs in tuōrum 
discipulōrum gregem suscipiās.

Pȳthagorās. — Dē vestrīs ingeniīs prius perīculum sūmam, an aptī 
sītis litterīs, tum īnstruendōs assūmam.

Discipulī. — Auscultābimus tuīs dictīs ad unguem libentissimē.

Pȳthagorās. — Prandēbō, modo meae adsītis mēnsae, tum hujus 
gymnasiī meī rītūs et lēgēs cognōscētis.

Discipulī. — Pārēbimus tuō verbō.

Pȳthagorās. — Puer, mēnsam cibō praeparā, prandendī hōra est. 
Adulēscentēs vōs mēnsae assidēte, ego hīc accumbam. Cibum 
cōnsacrēmus. Omne quō vēscēmur modō, cibum et pōtum nōbīs 
benedīcere velit Juppiter, caelitēsque omnēs, in nōmine ipsīus 
quī trīnus est in persōnīs, sed ūnus in essentiā.

Discipulī. — Āmēn.

Pȳthagorās. — Hīs obsōniīs vulgāribus pīsīs, pirīs, pōmīs, 
pōtūque vīlissimō ēsurientēs vōs alite, nōn alium cibātum haec 
mēnsa habēre solet.

Discipulī. — Numquam carnēs neque piscēs?

Pȳthagorās. — Minimē gentium, essēmus ūsque adeō immānēs et 
impiī, ut vīctitārēmus carnibus animālium et piscibus!

Discipulī. — Esset illud impium et immāne?

Pȳthagorās. — Dētestābilissimum est hūmānae nātūrae.

Discipulī. — Passim tamen locōrum bis cibīs aluntur hominēs.

Pȳthagorās. — Aliud Philosophia nōs docet, quae ab istīs nōs 
dētrahit, brūtōrum vēscī carnibus et piscibus, māximē impium 
est.

Discipulī. — Quārē? doceās nōs illud hūmānissime praeceptor.

Pȳthagorās. — Nōs Philosophī dīcimus animās esse immortālēs, et 
post mortem animālis in aliud trānsīre corpus, ideō sī carnibus 
bēluīnīs vēscerer, timērem meī patris animam nē dēvorārem.

Discipulī. — Cūr piscibus tum abstinēre solēs?

Pȳthagorās. — Piscis animal innocuum est, nihil exitiī hominibus 
īnferēns: ideō in ipsum nostrī morsibus saevīre nōn decet.

Discipulī. — Vēsceris aliīs cibīs omnibus?

Pȳthagorās. — Famem discipulī meī et ego sēdāmus alimentō 
perquam exiguō et vīlī.

Discipulī. — Difficile nōbīs erit assuēscere tam tenuiter 
vīctitāre, quī lautē hāctenus apud parentēs alitī sumus.

Pȳthagorās. — Ferenda sunt vōbīs complūra, sī scientiae mētam 
cupitis, nam patientia Philosophiae est rādīx et fulcīmentum.

Discipulī. — Quibus lēgibus tuī sunt addictī discipulī?

Pȳthagorās. — Variīs, ūnī tamen praecipuē.

Discipulī. — Quae illa est?

Pȳthagorās. — Ut per quīnquennium taceant.

Discipulī. — Cūr ipsīs loquī prohibēs?

Pȳthagorās. — Ideō ut tacendō audiant, et discant ab aliīs quid 
sit loquendum, antequam ipsī verba prōferant.

Discipulī. — Difficillima factū nōbīs ista videntur.

Pȳthagorās. — Vīribus vestrīs sī nōn conveniunt, alium 
praeceptōrem quaerite.

Discipulī. — Experiēmur quid vīrēs nostrae possint, et quid 
ferre recūsent.

Pȳthagorās. — Sīc facite, strēnuēque mē docente litterās 
discite.



————

Philosophica mēnsa.


Platō hospes, Aristotelēs, Cicerō, Dēmosthenēs, Convīvae & 
Minister.

Platō. — Mēnsam ac patinās accēdite litterārum fervidissimī 
adulēscentēs, jamdūdum fortassis famē vōbīs crepuērunt 
intestīna.

Aristotelēs. — Ēsuriēī adhūc sentiō nihil.

Cicerō. — Et ipse nōndum famēlicus sum.

Dēmosthenēs. — Librōs legendō, ēsuriem prōrsus nōn sēnsī.

Platō. — Ō nōbilēs litterārum cultōrēs, quī chartīs animōs et 
corpora farcītis, mēnsae nunc accumbite, cibōque corporeō 
nātūram fulciātis.

Aristotelēs. — Praestō sumus venerande praeceptor.

Platō. — Serve edenda nōbīs tuīs precibus cōnsecrā.

Minister. — Quae jam sūmēmus edūlia, ea et nōs benedīcat quī 
creāvit ūniversa, terram, mare, caelum, omniaque in ipsīs 
contenta, mortuōrumque resurrēctiōnem faciet, ūnus in essentiā, 
licet cum populō sit dīcendum multōs esse Deōs, ūnus autem vērus 
est, quī dapem hanc nostram benedīcat.

Convīvae. — Āmēn.

Platō. — Ēsuriēns nunc edat, nōn famēlicus, edere nōn tentet, 
nam nocīvus est omnis cibus, quī praeter famem vel editur, vel 
ad edendum illectat.

Aristotelēs. — Palātō cibum īnferam, tum experiar an sibi 
sapiat.

Platō. — Pōtum praebē tū Endymiōn, ut stās cōgitābundus? Hāc 
lance lātrantem sēdātē stomachum edūliīs, ultrā nihil habēbitis 
quam bellāria.

Cicerō. — Abundē satis erit, neque vulturēs vel lupī sumus.

Platō. — Pōtū hōc tenuī et vīlī cibum subsīdere facite.

Dēmosthenēs. — Cūrābitur.

Platō. — Pōtus est nōn nectareus, sed Philosophicus, ratiōnem 
bibendī nōn adimēns, nec corpora dēbilitāns.

Aristotelēs. — Convenit litterīs dēditīs, aliās Minervā 
dēbilitātā scientiae fulcīmentum lāberētur.

Platō. — Puer patinam tolle, et bellāria appōne, būtȳrum, 
cāseum, nucēs, et pōma, mundāsque quadrās. Dē hīs edite epulīs, 
sī prior patina minus vestrīs arrīserit palātīs.

Cicerō. — Oppidō meīs placuit faucibus.

Platō. — Edite pernīciter, nē hīc morēmur diūtissimē.

Dēmosthenēs. — Ērudītissime Praeceptor, exoptārēmus ūnum ā tē, 
ut docērēs quāle dēbeat esse convīvium Philosophicum vel 
litterātōrum.

Platō. — Quam libentissimē istud efficiam, vōs quae dīcam 
sitientibus auribus accipite.

Aristotelēs. — Advertēmus dīligenter.

Platō. — Convīvium Philosophicum, vel litterārium, vel 
litterātōrum, tenue erit cibīs et frūgāle, sed prūdentibus 
dictīs et factīs prōvidīs abundantissimum, operamque quīlibet 
adhibēbit, ut doctior surgat ā mēnsā, quam ipsam accessit.

Cicerō. — Quid sī nūllus fīat sermō doctus, Latīnus et prūdēns?

Platō. — Convīvium Philosophicum dīcendum nōn erit.

Cicerō. — Compōtandōne certābunt pōculīs?

Platō. — Istud populāribus relinquant, ipsī litterāriīs 
haustibus sē invicem exhilarent.

Aristotelēs. — Obsōniīs quibus vēscentur?

Platō. — Stomachum quae nōn onerābunt, neque ingeniī vīrēs 
tollent.

Dēmosthenēs. — Numquam geniō indulgēbunt, largius bibendō et 
edendō?

Platō. — Ad pōcula indulgēre geniō, quid aliud est quam 
ingenium, memoriam, thēsaurum scientiae āmittere et ēnecāre?

Cicerō. — Nihil convenit Bacchō cum Pallade?

Platō. — Dissīdent odiō māximō.

Dēmosthenēs. — Tamen Bacchus excitāre ingenium dīcitur, cum 
quisque ad pōcula discere cōnātur, et Mantuānus dīcit: “Fluit 
melior post pōcula sermō”.

Platō. — Ērudītōrum est, longē ā vulgō dissentīre. Puer, hymnum 
ā cibō profer.

Puer. — Quī nōs pāvit suā grātiā, sit benedictus in saecula.

Convīvae. — Āmēn.



————

Diogenicum Convīvium.


Diogenēs hospes, Alexander, Aristippus, Chrȳsippus convīvae.

Diogenēs. — Quid ita admīrābundus mē aspicis tū rēx Alexander?

Alexander. — Aspiciō tē, quod ita dōliō īnfīdēs īnstar porcī vel 
canis, cum cēterī hominēs in domibus suīs tēctō soleant agitāre.

Diogenēs. — Mōrēs hī mihi arrīdent, placeant aliīs suī rītūs, 
meā nōn rēfert.

Alexander. — Ecquid petis ā mē Rēge potente, tōtīusque orbis 
dominō?

Diogenēs. — Prōrsus nihil, quam ut illud mihi nōn surripiās, 
quod dare nōn potes.

Alexander. — Quod illud est?

Diogenēs. — Stāns ante dōlium impedīs sōlem, quod vās meum nōn 
ingreditur, ideō discēde, mēque sōlis splendōre potīrī concēde.

Alexander. — Discēdam libēns, sed estne quid edūliī, quō hōc 
prandiō stomachum saturēs?

Diogenēs. — Tantum adhūc habeō, quō mē pāscam, sed tibi tuīque 
similibus ventrī dēditīs nōn famem explēret, sed ad edendum 
excitāret.

Alexander. — Dīc cujus farīnae sit cibus?

Diogenēs. — Frustum pānis āridī, dūrī et mūcidī, parumque crūdī 
et viridis holeris.

Alexander. — Nōn ad ignem coquis holus ipsum?

Diogenēs. — Nātūra mihi ōllam dedit, quā crūda coquō, dīgero, et 
corporī apta faciō.

Alexander. — Quae ista est ōlla?

Diogenēs. — Stomachus in meō positus ventre, numquam quiēscēns, 
semper labōrāns et fervēns ad īnsūmptī cibī dēcoctiōnem.

Alexander. — Frīgidus cibus et crūdus, nōn convenit hominī, ut 
medicī dīcunt.

Diogenēs. — Nātūra medicōrum est optima.

Alexander. — Convīvās numquam vocās in hoc dōlium tuum?

Diogenēs. — Nōn, quia quibus ego dēlector et contentus sum, 
aliīs hominibus displicent, et ab ipsīs nauseant.

Alexander. — Prandēbimus hodiē tēcum nōs trēs, ego, Aristippus, 
et Chrȳsippus, sī nōn aegrē tuleris.

Diogenēs. — Convīvae mihi sī esse volueritis, ēsuriendum vōbīs 
erit, nam nihil est vestra dēlectāns palāta.

Alexander. — Tuā erimus mēnsā contentī.

Diogenēs. — Agite tum in terram discumbite, vel vestēs 
substernite, neque lectōs, neque sellās habeō.

Aristippus. — Estō, humī sedēbimus, strātīs tunicīs, tū mēnsam 
obsōniīs parā.

Diogenēs. — Mēnsa mihi est sinus, manus quadra, culter dentēs.

Chrȳsippus. — Porrige nunc nōbīs edenda.

Diogenēs. — Deum prius salūtāte ōrātiōnibus vestrīs.

Alexander. — Tū ut hospes hymnum praefāre.

Diogenēs. — Deus tōtīus ūniversī creātor, rēctor et gubernātor, 
hūmānī generis plasmātor, pāscēns creāta omnia, pānem et holus 
ac aquam jam sūmenda nōbīs benedīcat.

Convīvae. — Āmēn.

Diogenēs. — Nunc ācrī morsū istōs pānis bōlōs edite et rōdite.

Alexander. — Hui, dūrus est nimium, dentēs fermē ēlīdō mordendō.

Diogenēs. — Hīc aquae intinge, ut mollēscat.

Aristippus. — Nihil pānī addēmus obsōniī?

Diogenēs. — Dē hōc crūdō holusculō aliquid addite, vel sine 
obsōniō ipsum comedite.

Alexander. — Obsōnium ubi deest, īnsipidus est pānis.

Diogenēs. — Hīc in ōllā aliquid holeris ēlixī reconditum habeō, 
sed tepidum nōn est, illud edite.

Chrȳsippus. — Immunda est ōlla, nauseō aspicere, nēdum ex ipsā 
edere.

Diogenēs. — Sī nauseās, mihi sinās, cui mel sapit.

Alexander. — Sitiō, pānis mihi labia exsiccat.

Diogenēs. — Pūrā istā lymphā sitim comprime, alius mihi pōtus 
nōn est.

Alexander. — Ō tū miserrime Diogenēs, quī hujusmodī vīctitās 
epulīs!

Diogenēs. — Miser nōn sum, nātūra quantum expetit edō et habeō.

Alexander. — Mālō mē adhūc Alexandrum esse et rēgem, quam 
Diogenem et Philosophum pauperrimum.

Diogenēs. — Et ego nōllem ē Diogene fierī Alexander.

Alexander. — Prōrsus nihil aliud habēs quod edāmus?

Diogenēs. — Pira et pōma nōnnūlla mihi adhūc sunt, sed acerba et 
dūra.

Aristippus. — Illīs nōn capimur, nam dentēs hebetēs faciunt. Tū 
valē, nōs nostram revīsēmus aulam rēgiam et dapsilēs lancēs.

Diogenēs. — Abīte, ego hīc in dōliō nātūrae rīmābor effectūs.



————

Aristippicum Convīvium, sīve Aulicum.


Aristippus hospes, Theophrastus, Cratēs, Anaxagorās, Diogenēs & 
Minister.

Aristippus. — Ō Diogenēs ē tuō prōripe vāse, et nōbīscum 
congredere in Rēgis nostrī palātium, pretiōsiōribus tē 
excipiēmus.

Diogenēs. — Discēdite ad vestram crāpulam, ego meā dēlector 
inediā.

Aristippus. — Famēlicē vīvās quoad placuerit, ipse aulicē 
vīctitāre mālō.

Diogenēs. — Tū patinārius es Philosophus, ipse contemplātiōne 
nātūrae plūs capior, quam opīmīs tuīs patinīs.

Aristippus. — Aliōs convīvās vocābō philosophōs, sī tū advenīre 
recūsās.

Diogenēs. — Id facitō.

Aristippus. — Heus vōs Philosophiae cultōrēs, Theophraste, 
Cratēs, et Anaxagorā, pluteōs vestrōs sēpōnite, mēcumque in 
rēgiam aulam pergite sūmptum cibum.

Philosophī. — Congrediēmur libentēs.

Aristippus. — Adsītis, ac studiō mācerātās vīrēs mēnsā opiparā 
reficite.

Philosophī. — Comitābimur tē, facilēs sumus ubi convīvae 
vocāmur.

Aristippus. — Ingrediminī igitur, prandendī tempus est, Rēx 
suīque aulicī mēnsae accumbunt.

Philosophī. — In sōlum eāmus locum, ubi aulicōrum nōn est 
strepitus, et praesentia.

Aristippus. — Hanc cellulam intrābimus, et nōs inclūdēmus, quod 
nōn obruāmur ā plūribus.

Philosophī. — Tum aperī, et mēnsam obsōniīs onerā, ēsurīmus 
ācriter, nōndum jentātī sumus.

Aristippus. — Mox culīnae minister afferet edūlia, ēn adest, ut 
lupus in fābulā.

Minister. — Hunc cibum nōbīs Deus benedīcat.

Philosophī. — Āmēn.

Aristippus. — Benedictus quī est in aevum, omnibusque ūniversīs 
imperat, cūncta suō nūtū gubernat, benedīcere velit ea quae nunc 
sūmēmus corporis stabilīmenta.

Philosophī. — Āmēn.

Aristippus. — Nunc cultrōs stringite, vorāginēs vestrās hīs 
prīmīs epulīs implēte, quoad lautiōra dabuntur.

Philosophī. — Impigrē edēmus, stomachōs habēmus famē 
trepidantēs.

Aristippus. — Tum ipsīs medeāminī cibō et pōtū: dē hīs aprīnīs 
clūnibus vel leporīnīs sūmite.

Theophrastus. — Porcīnā carne prius vēscēmur.

Aristippus. — Istam relinquite familiae, vōs dēlicātiōrem 
comedite. Ex hōc argenteō pōculō omnibus vōbīs praebibō, et 
prius tibi Theophraste.

Theophrastus. — In Jovis bibās nōmine.

Aristippus. — Nunc bibās et tū, vīnum est Lesbium.

Theophrastus. — Illō teneor, nam meae est nātiōnis.

Cratēs. — Ō Aristippe tū hīc argenteīs edis patinīs, aureīsque 
bibis pōculīs: in nostrīs Mūsaeīs nōs ligneīs vāsīs bibimus et 
edimus.

Aristippus. — Sapere vultis, sed plūrimum dēsipitis, quī macrā 
māvultis mēnsā in latebrīs vīvere, quam dapsilicē apud 
prīncipēs.

Anaxagorās. — Cōnsulimus animae nostrae, ipsam scientiā et 
virtūte decorantēs.

Aristippus. — At interim corporī obestis, et mortem maciē 
praevenītis et anticipātis.

Anaxagorās. — Philosophōs id decet impallēscere chartīs, nōn 
ūsque geniō indulgēre.

Aristippus. — Istud et ego quondam fēcī, optimumque crēdidī, 
tandem famē compulsus, Aulicus, ut sum, fīēbam.

Theophrastus. — Philosophiam tū jam cūrās culīnāriam, sed nōs 
litterāriam.

Aristippus. — Interdum etiam adhūc librīs legendīs incumbō, nōn 
tōtus ferior ā litterīs.

Anaxagorās. — Male convenit per Herculem Philosophiae studiō cum 
opiparīs patinīs.

Aristippus. — Attamen dulce est corporis cultūram gerere, simul 
et Philosophiae utcumque studēre.

Theophrastus. — Nōs mālumus ad lucernam latēre discentēs et 
quiētī, quam prīncipum nūtibus īnservīre.

Aristippus. — Nescītīs prīncipibus virīs placuisse, nōn ultimam 
et postrēmam esse laudem?

Cratēs. — Laus major virtūtī est placuisse et adhaesisse.

Aristippus. — Abeant ista, quisque suā sorte vīvat, mihi haec 
fortūna arrīdet. Assās istās carnēs ferīnās dēcerpite, vīnōque 
pretiōsō istō ūtiminī.

Theophrastus. — Saturī sumus, tollantur dapēs, domum versus 
regrediāmur ad cōdicēs nostrōs.

Aristippus. — Quandō libet, nōn vōs morābor.

Anaxagorās. — Hymnum igitur ā cibō nōbīs ut hospes recēnsē.

Aristippus. — Laus, honor, et glōria sit sempiternō Jovī, caelō 
terrāque imperantī, quod cibīs nōs pāvit, famēlicī quī fuimus.

Philosophī. — Āmēn.

Aristippus. — Nunc litterāria vestra antra repetite, chartās 
volvite et invertite.

Philosophī. — Tū valē, grātī quandōque erimus, quandō licēbit.

Aristippus. — Nōn moror grātiam vestram, mē alit Rēx, et portat 
equus.



————

Rēgium Convīvium post fēriās Epiphaniae.


Rēx, Rēgīna, Dux, Obsōnātor, Cancellārius, Sēcrētārius, 
Cubiculārius, Stultus & Servus.

Rēx. — Ō mea rēgīna pulcherrima, quandō convīvium nostrō rēgnō 
et imperiō dēbitum, nostrīs aulicīs exhibēbimus et faciēmus?

Rēgīna. — Quandō dominō Rēgī meō generōsissimō placuerit.

Rēx. — Quid sī ad hodiernam vesperam ipsīus sūmptūs facerēmus?

Rēgīna. — Nōn displicēbit mihi.

Rēx. — Habēs quae cēnam dēlicātam redderent?

Rēgīna. — Sunt mihi gallīnae trēs, duo cāpī, mediusque agnus.

Rēx. — Sufficiet, gallīnās cum carne agnīnā ēlixā, cāpōs et agnī 
medium ad verū coquās.

Rēgīna. — Exsecūtum reddam.

Rēx. — Sīc facitō, ego interim aliīs intentus erō.

Obsōnātor. — Ō Rēx noster, quandō rēgāle convīvium tuīs aulicīs 
parābis?

Rēx. — Ad vesperam, tū obsōnātum eās, cūrāque ut singula in 
cēnam sint parāta, aut tuō dēfungēris magistrātū.

Obsōnātor. — Fidēlis erō.

Servus. — Magnifice domine Rēx, sternam mēnsam? obsōnia singula 
paene sunt percocta.

Rēx. — Exsequere tuum mūnus, adsuntne ministrī et satellitēs 
nostrī?

Servus. — Ad ūnum ūsque hīc domī sunt.

Rēx. — Age, tum auspicēmur cēnam, pōtum habendum fac prōmās, 
vīnīque cōpiam affer, et intrent amīcī cēterī, nostraeque Aulae 
domesticī.

Servus. — Jubēbō. Jussit et vult generōsus Rēx meus, ut intrētis 
hībernāculum.

Convīvae. — Intrābimus modo. Salvē Rēx potentissime.

Rēx. — Rēx sum nōmine, sed sine rēgnō.

Convīvae. — Dēnique ēgregium habēre nōmen, nōnnūllōs dēlectat, 
et praestat quam vocārī ignōminiōsum.

Rēx. — Mēnsam ōrdine accēdite, Dux, Cancellārius, quisque ut 
gradū est superior, ita et accubitū sit.

Convīvae. — Discumbat et Rēx noster.

Rēx. — Modo accumbam, et Rēgīna mihi assidēbit. Puer, 
benedictiōnis hymnum effāre.

Puer. — Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Puer. — Hujus cēnae rēgālis ēsculenta et pōtum benedīcat ille, 
quī Rēx rēgum est, nōbīsque faxit sint salūtifera, quī haec ipsā 
in suī facimus memoriā, quod ipse in mundum nātus homō, diē 
decimō tertiō trēs Rēgēs, et Magōs suō aspectū exhilarāvit. In 
nōmine Patris, et Fīliī, et Spīritūs sānctī.

Convīvae. — Āmēn.

Rēx. — Nunc hilarēs sītis pōtū et cibō, strēnuēque edite, sīc 
ego jam Rēx vester imperō et volō: istam carnis buccellam domina 
Rēgīna mea grātō accipiat animō.

Rēgīna. — Grātia sit dominō Rēgī.

Rēx. — Vōs nostrī Aulicī, Chrȳsippī nōn sītis, sed cuticulam 
cūrāte basilicē.

Convīvae. — Bibat Rēx, tum et nōs aliī bibēmus.

Rēx. — Propīnō Rēgīnae meae nōbilissimae.

Rēgīna. — Prōsit dominō Rēgī.

Stultus. — Rēx bibit, Rēx bibit: tandem cessā, nōlī exsiccāre, 
et mihi quippiam relinquās.

Convīvae. — Quam minimē facētus est mōrus ille.

Stultus. — Clāmandō fatīgābor.

Rēx. — Serve, assās affer carnēs, et haec aufer.

Servus. — Mox faciam. Hīc est dominus Dux, Sēcrētārius, 
Cancellārius, Cubiculārius, quisque eōrum dominum Rēgem et 
Rēgīnam dōnant duābus vīnī mēnsūrīs.

Rēx. — Grātiam habeant, certē minimē decet Rēgem vīnō dōnārī ā 
suīs famulīs.

Convīvae. — Nōnne et Rēgēs imperiōrum ā subjectīs aluntur 
colōnīs?

Rēx. — Fateor, cāpōs illōs tostōs, tū Sēcrētārī rumpe, frustaque 
assidentibus prōpōne, nōstī quōmodo sit ad mēnsam ministrandum.

Sēcrētārius. — Libēns faciam ex Rēgis jussū.

Rēgīna. — Rēgī hunc calicem medium praebibam.

Rēx. — Sit commodō Rēgīnae.

Convīvae. — Rēgīna bibit, exclāmā tū fatue, ut dēvorās cibum ac 
vultur.

Stultus. — Rēgīna bibit, Rēgīna bibit, Rēgīna bibit.

Rēx. — Agnīnam illam carnem frustulātim dissecā tū Cancellārī.

Cancellārius. — Perplacet, hoc frustum Rēx noster sibi retineat.

Rēx. — Hilarēs agite sītis, post saeculum Gentīlēs hanc 
occupābunt terram, ut vulgō fertur. Omnibus hoc pōculum 
praebibō.

Cancellārius. — Nōn obsit Rēgī. Stulte clāmā, Rēx bibit.

Stultus. — Rēx bibit, Rēx bibit, Rēx bibit.

Rēx. — Tolle haec serve, nēmō ipsīs vēscitur, bellāria affer.

Servus. — Adsunt.

Rēx. — Et orbēs pūrōs prōpōne.

Servus. — Fēcī.

Rēx. — Cāseō hōc cibum subsīdere facite, et būtȳrō lēnēs facite 
animōs.

Sēcrētārius. — Ad jugulum ūsque saturī sumus, nequīmus omnem 
penum stomachō recondere.

Rēx. — Attamen buccellam minimam edite.

Cancellārius. — Nōn recūsāmus istud.

Stultus. — Rēgī dominō meō praebibō.

Rēx. — Prōsit magnificō dominō stultō.

Cancellārius. — Stultus bibit, stultus bibit, stultus bipsit, 
bipsit, bipsit.

Stultus. — Salvā Grammaticā loquiminī.

Cancellārius. — Ēn et stultus Grammaticae perītus est.

Rēx. — Serve, tolle singula, omnēs dormīturiunt, videō.

Cubiculārius. — Nox intempesta adest, cubitum eundī tempus est.

Rēx. — Puer, grātiārum āctiōnis hymnum loquere.

Puer. — Dē hōc convīviō benedīcāmus Dominō.

Cancellārius. — Deō sit grātia.

Puer. — Ille quī est ab aevō, manetque in aeternum ūnicus et 
sōlus Deus, et nōs suīs mūneribus pāscit, salvat et vīvificat, 
sit benedictus in saecula saeculōrum.

Convīvae. — Āmēn.

Rēx. — Vōs bonī amīcī et Aulicī grātīs animīs accipite quae 
affuēre: meliōra datūrus sum, dum imperium meum locuplētius 
factum fuerit.

Convīvae. — Grātiam agimus, habēmus et referimus dominō Rēgī et 
Rēgīnae, dē benevolentiā ostēnsā et impertītā nōbīs.



————

Convīvium Amīcōrum.


Sōcratēs hospes, Jōannēs, Petrus, Philippus, Convīvae, Xanthippē 
uxor, Minister.

Sōcratēs. — Hesternō diē convīvās vōs vocāvī per ministrum meum 
in hodiernum prandium, estisne ventūrī?

Convīvae. — Sumus utique.

Sōcratēs. — Tum mē jam comitāminī, merīdiēs īnstat.

Convīvae. — Perplacet.

Sōcratēs. — Hilarēs spērō erimus, nisi uxor mea quippiam lītis 
incēperit.

Convīvae. — Est tum jam per tē offēnsa?

Sōcratēs. — Veterī suō mōre ob asinī prōspectum jūrgia parat.

Convīvae. — Nōs ipsam crātēribus faciēmus lepidam et placidam.

Sōcratēs. — Salvē mea Xanthippē, hīc mēcum veniunt amīculī 
nostrī, in hodiernum praedium ā mē invītātī.

Xanthippē. — Gaudeō, sint salvī vestrī adventūs amīcī intimī.

Convīvae. — Grātiam habēmus.

Xanthippē. — Manibus ablūtīs, quandō libet īte accubitum.

Sōcratēs. — Fīat, vōs amīcī vestēs exuite, fervet hībernāculum 
calōre, et ingrediminī.

Convīvae. — Ī tū prior.

Sōcratēs. — Sequiminī, praecēdam.

Convīvae. — Hīc commodior est āēr, quam forīs, ubi mūgit Boreās.

Sōcratēs. — Forīs nāsus mūcō concrēscit ambulantī. Xanthippē, 
quandō vīsum tibi fuerit, edūlia fac afferrī.

Xanthippē. — Jam addūcentur.

Servus. — Hic cibus edentibus sit salūtāris.

Sōcratēs. — Edenda cōnsecrā.

Servus. — Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Servus. — Quibus hōc in prandiō vēscēmur, alimenta et pōtūs 
benedicta velit esse ille, quī omnibus benedīcere solet, sōlus 
salūtem affert, exitiaque tollit. In nōmine sānctae et 
indīviduae Trīnitātis.

Convīvae. — Āmēn.

Sōcratēs. — Cultellōs mēnsae impōnite, et ē patinā comedenda 
accipite amīcissimī convīvae.

Jōannēs. — Nōn cūrēs, ad mēnsam dēsidēs nōn erimus.

Sōcratēs. — Ab holusculō sī abhorret quis vestrum, sēpōnat, et 
carnēs edat.

Petrus. — Holeribus libentēs pāscimur.

Sōcratēs. — Nōn admodum tīnctum est.

Philippus. — Istud nihil rēfert, pinguēdō nimia vōcis affert 
raucēdinem.

Sōcratēs. — Bibite et nunc, nē āridus in stomachō marcēscat 
cibus: cervisiae haustū ad mēnsam semper prīmum sūmere soleō.

Petrus. — Per Herculem opiparī sapōris est Cereris iste pōtus.

Sōcratēs. — Domesticus meus est pōtus, satis vīlis, nam frūgēs 
perquam cārē vēneunt, ideō et magis exiguam oportet coquere 
cervisiam, nōn multum possidentem.

Xanthippē. — Pernās illās, aut caprīnās carnēs vel vitulīnās 
rōdite, quaecumque cuilibet sapuerint.

Jōannēs. — Hospes, scyphō hōc dīmidiō tē impertiar.

Sōcratēs. — Bibās salūtiferē.

Jōannēs. — Nunc et tū bibendō pār parī referās.

Sōcratēs. — Invītus maneō dēbitor ad pōcula. Uxor, haustum 
amīcitiae tibi propīnō.

Xanthippē. — Sit tibi bonō. Petre praebibō tibi.

Petrus. — Accipiō libēns, tibi nōn incommodet.

Xanthippē. — Petre, aequālī haustū et alterī praebibās.

Petrus. — Philippe, tantum tibi propīnābō, quantum accēpī ab 
hospitā nunc nostrā.

Philippus. — Fēlīciter bibe, ut dignum est accipiam abs tē 
libentissimē.

Sōcratēs. — Serve, carnēs affer recentēs (ut vocant) nitidōsque 
orbēs prōpōne cuilibet.

Servus. — Efficiam.

Sōcratēs. — Dē hīs agnīnīs carnibus edite, ad ēsuriēī 
expulsiōnem: assās carnēs nōn exspectētis, nam frūstrārēminī.

Petrus. — Quantum sat est habēmus, plūra nōn exoptāmus.

Sōcratēs. — Licet parcē īnstrūxī focum, tamen ut amīcōs vōs 
vocāvī, crēdēns vōs bonī cōnsultūrōs mēnsae tenuitātem.

Jōannēs. — Amīcī ad amīcōrum lancēs cāseō et Cerere redduntur 
contentī.

Sōcratēs. — Serve, affer bellāria, haecque conde, vel culīnae 
affer ministrae.

Servus. — Exsequar.

Sōcratēs. — Hīc nunc omnia habuistis obsōnia: sī stomachōs 
implēvistis, gaudeō: sīn minus, bonī tamen cōnsulite.

Jōannēs. — Satis superque praestō adfuit edūliī.

Sōcratēs. — Serve, hymnum grātiārum rūminā et lege.

Servus. — Benedīcāmus Dominō.

Convīvae. — Deō grātiās.

Servus. — Dominus dominantium omniumque quae in caelō et in 
terrā sunt, imperātor et cōnservātor, dē hīs ā nōbīs sūmptīs 
nūtrīmentīs, grātiam habeat in aeternum.

Convīvae. — Āmēn.

Sōcratēs. — Aequīs animīs accipite quās obtulī ēscās, lautiōrēs 
aliā dabō vice.

Jōannēs. — Lautissimē fōvistī nōs, grātōs aliquandō nōs 
exhibēbimus.



————

Fūnebre Convīvium.


Fīlius parentibus utrīsque orbātus, Hospes, Mārtīnus, Conrādus, 
Arnoldus & Mulierēs aliquot.

Fīlius. — Ō mē īnfēlīcem adulēscentem, mē dēsōlātissimum 
juvenem, mē miserrimum hominem, quō mē nunc vertam? quid vītā 
mihi opus est? mors praestāret: cūr vīvere exoptārem, cum mihi 
amīcissimī parentēs meī obierint, sōla mea sōlācia et spēs quae 
fuēre? Ō tū crūdēlissima mors, quam acerbē mē conturbāstī !

Arnoldus. — Ut ita agis? ut sīc ejulās et lāmentāris, pudetne 
tē?

Fīlius. — Āh, quid mē pudēret? prae dolōre et maestitiā quid 
agam ignōrō.

Conrādus. — Animam sūme, precāre Deum, ut parentum animae quiēte 
caelestī fruantur, lacrimīs ipsōs in vītam nōn revocābis.

Fīlius. — Ah, ah, vellem et mihi pestis vītam adimeret.

Arnoldus. — Taceās illa, nōndum Deō vīsum est ut moriāris, 
mortem precārī nōlī, adhūc citius quam placēbit, tibi aderit.

Fīlius. — Ō Deus miserēre meī miserrimī, et ab hāc lūce tollās, 
ut ūnā sim cum Mānibus meōrum dīlēctōrum parentum.

Mulier. — Lacrimās siste et precāre requiem tuīs dēfūnctīs 
parentibus, nōs hūc vēnimus vīnum afferentēs cōnsōlātum tē, 
simulque et tēcum exporrēctum frontem.

Fīlius. — Nunc nōn est mihi neque animus, neque tempus 
laetitiae, frūstrā advēnistis, exhilarārī rē nūllā possum.

Mulier. — Animum laetum tibi reddēmus favente Deō, antequam hinc 
abībimus.

Fīlius. — Istud sī poteritis, admīrābor: crēdō quod sī nātūra 
mea ā summō Jove immūtārētur, vix laetus fierem, adeō tōtum mē 
lūctūs dolor omnibus partibus corporis, ut sagitta, penetrāvit.

Mulier. — Vīnō tē ab omnī maerōre illō līberābimus.

Fīlius. — Tum pōtitābō vōbīscum, ut animum recipiam.

Conrādus. — Cibum et vīnum nōs afferimus, quō tē dōnābimus, et 
ipsō animum tuum aspergēmus, ut alacrior fīat, ut mente captī 
aquā perfunduntur.

Fīlius. — Sedēte, jubēbō mēnsam sternere servum.

Mulier. — Nōs ipsam linteō ipse tegēmus, sine famulum suum 
pēnsum persolvere.

Fīlius. — Nunc edite et bibite, sī quid opiparī attulistis ē 
vestrīs penātibus: hīc omnēs sumus lūctū obrutī et cōnsternātī, 
quod cibōrum penitus oblīvīscimur, pāne et pōtū contentī.

Mārtīnus. — Hāc vice oculōs ā lacrimīs terge, et geniō 
indulgeās.

Fīlius. — Vix poterō.

Conrādus. — Ūnō aut alterō calice ēpōtō redībit mentis 
alacritās, hōc pōculō integrō tē cōnsōlābor, ut post mē ipsum et 
tū ēbibās.

Fīlius. — Timeō ut potuerō, gemitūs et cordis tormentum vix 
concēdet.

Arnoldus. — Cōnandum quippiam praeter opīniōnem, nōn dīmittendus 
animus, cōnstantia vel magnanimitās virōs et arguit, et 
commendat: flēre, lāmentārī, ejulāre, mulierum sunt, virīs 
inhonestissima.

Conrādus. — Pōculum fac ēbibās.

Fīlius. — Propīnō tibi amīcissime.

Mārtīnus. — Accipiam libenter, bibās fēlīcī ōmine.

Arnoldus. — Propīnō tibi Jōannēs dīlēcte, in honōrem tuōrum 
probōrum parentum, morte jam ablātōrum tibi.

Fīlius. — Illōrum nōmine per vicēs post tē bibam. Vīcīna, hunc 
calicem ēbibam, vīs et tū deinde ipsum exsiccāre sī tibi 
praebiberō?

Mulier. — Volō, etiamsī adhūc duplō esset major.

Fīlius. — Ut biberō, ita post mē pōtābis et tū.

Mulier. — Faciam.

Fīlius. — Vidēn’? exsorpsī, ēlambēs tū.

Mulier. — Nōn omittam, tibi propīnō, Conrāde.

Conrādus. — Bibās nōmine superum.

Arnoldus. — Ut nunc tē habēs Jōannēs dīlectissime, nusquam 
maeror discutitur tibi in animā?

Fīlius. — Labāscit, nōnnihil hilarior fīō.

Mārtīnus. — Vīnum solet hominum cūrās utcumque magnās solvere.

Fīlius. — Gaudeō vōs mē accessisse cōnsōlātum, sī umquam licēbit 
per opēs, rependam. Mīror tamen unde mōs sit ortus per vīnum et 
convīvium cōnsōlandī lūgentēs dēfūnctōs.

Arnoldus. — Ā Gentīlibus Thrācibus, quī hominum puerperia 
lūctuōsa, sed fūnera laetābunda habuērunt.



————

Convīvium Nūptiāle.


Spōnsus, Anna spōnsa, Parentēs ambōrum, Amīcī invītātī, Famulī & 
Citharoedī.

Spōnsus. — Vīnctī nunc sumus jugō mātrimōniī et capistrō 
inextrīcābilī.

Anna. — Laus superīs, nostrum mātrimōnium fortūnet suprēmus.

Spōnsus. — Id faciet spērō, sī nōs concorditer vīxerimus.

Parentēs. — Salūtem exoptō tibi fīlī mī.

Spōnsus. — Grātiam habeō mī pater.

Parentēs. — Ō fīlia mea fac cum tuō marītō vīvās tranquillē.

Anna. — Discors ipsa numquam erō, sī ipse nōn lītem sēmināverit.

Parentēs. — Ambōbus sit fēlīx, fortūnātum conjugium.

Spōnsus. — Sīc faciat Deī fīlius, ipsaque virgō Deipara.

Parentēs. — Spōnsus mēnsae accumbat, tum et invītātī discumbent.

Amīcī. — Fēlīcitātem initī mātrimōniī optāmus spōnsō et spōnsae.

Spōnsus. — Grātia sit vōbīs omnibus.

Parentēs. — Salvōs vōs advēnisse gaudeō in nōmine spōnsī et 
spōnsae.

Amīcī. — Ubinam spōnsum conveniēmus?

Parentēs. — Jam aderit. Ēn aliās inter amīcōs nūgātur, eum 
accēdite.

Amīcī. — Salvē spōnse, grātulāmur tibi ob hanc diem geniālem, 
novamque tuam nūptam, et multum optāmus fēlīcitātis.

Spōnsus. — Pār vōbīs Deus referat, et quō dignātī estis meās 
invīsere nūptiās.

Amīcī. — Majōra tuōrum parentum causā facerēmus.

Spōnsus. — Mūtuum reddam, sī quandōque īnservīre potuerō vōbīs: 
nunc discumbite, edendī tempus est.

Amīcī. — Obsequāmur.

Spōnsus. — Vōs famulī fercula afferte.

Famulī. — Praestō sum, tū convīvīs praepōnitō.

Spōnsus. — Istud vōs exsequiminī, ipse prandium cōnsecrābō 
hymnō. Benedīcite.

Amīcī. — Dominus.

Spōnsus. — Chrīstus Deī fīlius, hoc prandium benedīcere velit, 
suā grātiā dōnāre, et nostrō huic interesse convīviō nūptiālī, 
ut quondam in mundō hūmānā carne in Canā Galilaeae, cum glōriōsā 
suā mātre Marīā dignātus fuit adesse.

Amīcī. — Āmēn.

Spōnsus. — Nunc amīcī omnēs, patinīs et pōculīs vōs cōnsōlāminī 
et reficite.

Amīcī. — Facere istud ēsuriēs nōs bellē docēbit.

Spōnsus. — Fortiter edite, sat vīnī et cibī prōpōnētur.

Amīcī. — Spōnse, propīnō tibi īnfēlīcitātem tuārum nūptiārum.

Spōnsus. — Sit salūtī. Amīcī meī, cognātī et agnātī praebēte vōs 
hilarēs rogō.

Amīcī. — Faciēmus, nē cūrēs. Quōmodo pugnī tibi placuērunt, quōs 
hodiē in templō accēpistī, fuēruntne molestī?

Spōnsus. — Mordēbant mē nōnnihil, tamen in hōc mē cōnsōlābar, 
quod vībīcēs nōn intulērunt.

Amīcī. — Cūr plāgīs ita novōs spōnsōs tundant, scīsne?

Spōnsus. — Ignōrō, nisi quod cōnsuētūdinis est.

Amīcī. — Audī, tibi dīcam, sed jocō excipiās.

Spōnsus. — Nōn mē offendet.

Amīcī. — In aede sacrā novī spōnsī pugnīs afficiuntur, ut 
assuēscant tum verba, tum verbera ab uxōre, novā suā spōnsā 
ferre.

Spōnsus. — Portendit illud?

Amīcī. — Utique, sed compertumne habēs cūr cēreum lūmen ārdēns 
spōnsa praeferātur in templum?

Spōnsus. — Nōn.

Amīcī. — Ideō, quī uxōrem dūcit domum, flammam in aedēs accipit, 
et perpetuum tormentum.

Spōnsus. — Spērō tālia mē in spōnsā meā nōn habitūrum.

Amīcī. — Neque istud nōs crēdimus.

Parentēs. — Ō fīlī circumeāmus exceptum convīvās, carō assa 
praeposita est.

Spōnsus. — Congrediāre tū pater, meō loquere nōmine.

Parentēs. — Agimus, habēmus, et referimus vōbīs grātiās, 
spōnsus, spōnsa, nōsque ipsōrum parentēs, agnātī et cognātī, pār 
parīque rependēmus, ubi obsequiō nostrō indigueritis.

Amīcī. — Grātī erimus: quod advēnimus, sponte et libentēs 
fēcimus.

Spōnsus. — Vōs ministrī tollite singula, tempus est ut mūnuscula 
dent amīcī, et chorēae dūcantur.

Famulī. — Faciēmus vēlōciter.

Spōnsus. — Grātiam dīcāmus Dominō Deō, quī nōs pāvit, suāque 
grātiā hās nūptiās fortūnāre velit.

Amīcī. — Āmēn. Hōc mūnusculō aureō spōnsum et spōnsam dōnāmus, 
quoad nostrī fīliī adolēverint, tum repetēmus.

Parentēs. — Grātiam referēmus, et recompēnsābimus.



————

Convīvium Epicūrēum.


Zēnō hospes, Sardanapālus, Philoxenus & Aesōpus convīvae, 
Servus.

Zēnō. — Ō vōs discipulī meī et convīvae, quid in mundō 
fēlīcissimum esse crēditis, hominisque summum bonum?

Sardanapālus. — Incertī sumus. Tū nōs praeceptor īnstrue.

Zēnō. — Dē summō hominis bonō in mundō sententiae fuērunt 
variae, aliquī in glōriā, in dīvitiīs nōnnūllī, aliī in virtūte, 
aliī in sānitāte corporis pōnunt: omnibus autem illīs nōs vērius 
dīcimus in voluptāte corporis, in cutīculā scīlicet cūrandā esse 
situm optimum hominis bonum.

Philoxenus. — Quī hoc sciēmus colende praeceptor?

Zēnō. — Contemplāminī animālia tam brūta, quam ratiōnālia, omnia 
vidēbitis nātūrā esse prōclīva in voluptātem, in gulam, in 
crāpulam et ēsuriem: famem aegrē ferunt, ferreque diū nōn 
possunt.

Aesōpus. — Sentiō et meō corpore calcar esse incitāns mē ad 
cūram palātī, stomachī, gulaeque saturitātem et explētiōnem.

Zēnō. — Quod nātūra omnium rērum parēns et altrīx ingenuit 
hominī, quis hoc pessimum dīceret?

Servus. — Certē nūllus sānae mentis.

Zēnō. — Optimum est, quod condūcit, prōdest et juvat: nōnne?

Philoxenus. — Īnficiās īre salvā fronte nēmō potest.

Zēnō. — Voluptās autem vel cūra corporis, ipsī hominī cōnfert 
plūrimum, vītam cōnservat, corpus alit, quō fulcītō et vīvō, 
etiam anima, in homine pars nōbilissima, valet: corpus enim est 
animae stabilīmentum et fulcīmentum.

Aesōpus. — Abeant igitur aerumnōsī Solōnēs, famēlicī illī 
Philosophī, quī suōs fraudant geniōs, sē mācerant, māluntque 
stomachō inānī et vānō philosophārī, quam saturī et plēnō 
ventre.

Zēnō. — In meās vōs jūrāte lēgēs, mihi vōs addīcite, 
Philosophiam vōs docēbō, et animae et corporis cultūram 
afferentem.

Sardanapālus. — Tuae ferulae subdēmus manūs praeceptor 
colendissime.

Zēnō. — Nōn ōlim fēcisse vōs paenitēbit, ērudiam namque vōs in 
Philosophiā lucernāriā, quam ad lucernās domī agentēs imbibunt 
Sophī ipsī. Deinde Philosophiam Epicūrēam et voluptuāriam, quā 
apud vulgārēs passim in tabernīs, ubīque apud prīncipēs et 
rēgēs, grāta sit vestra et praesentia et convīctus.

Philoxenus. — Quae ista erit Philosophia voluptātis?

Zēnō. — Ut aliīs praescrībere poteritis, quōmodo studēre 
crāpulae, gulae et ventrī dēbeant.

Sardanapālus. — Istud sī nōscerem, in locō viāticī magnī 
aestimārem, nam nōscō complūrēs, quī omnia mētiuntur crāpulā.

Zēnō. — Xerxēs Rēx Persārum repertōrī novae voluptātis 
cōnstituit pretium.

Philoxenus. — Ecquid aerumnōsīs aliīs Philosophīs praemiī 
pollicitus est, quī abstinentiā vīctitandum esse dīcunt?

Aesōpus. — Illīs medium digitum ostentā.

Zēnō. — Permultī ubivīs gentium nostram sententiam sequuntur, 
diū noctūque pōculīs et patinīs addictī.

Philoxenus. — Apud Mīlēsiōs magnō in pretiō voluptās habētur, 
famēs spernitur, expellitur, extrēmumque malōrum aestimātur.

Zēnō. — Sybarītae dēlicātissimē vīctitantēs in annum integrum, 
ūnīus convīviī apparātum fēcērunt, convīvās ante annī spatium 
vocāvērunt, quō sē ōrnandī restāret sat temporis.

Sardanapālus. — Ō terque quaterque beātōs et sapientēs illōs 
Sybarītās!

Aesōpus. — Tarentīnī quoque mollēs et dēlicātī sunt nuncupātī, 
ob voluptātis assiduum studium.

Philoxenus. — Praecepta nōbīs praebē, quō illam voluptātem, 
fēlīcissimum hominis bonum, amplectī poterimus utrīsque 
bracchiīs.

Zēnō. — Faciam, advertite: Quoad vīxeritis, edite, bibite, 
lūdite: et cum vōs mortālēs nōritis, praesentibus vōs explēte, 
post mortem nūlla voluptās, post fūnera pulvis eritis, ea 
habēbitis quae libīdine exsatūrātā in vītā hausistis. Ut quondam 
Sardanapālus ille noster rēx Assyriōrum in sepulcrī suī 
Epitaphiō īnscrībī jussit.

Sardanapālus. — Quam miserī hāctenus dēsipuimus chartīs additī, 
inediā vītam ēgimus.

Zēnō. — Tandem resipīscite: nōn minus pōculīs et patinīs, quam 
lucernīs Philosophicīs dēditī sītis.

Philoxenus. — Exsequēmur fidēlissimē.

Zēnō. — Edite, bibite, cūrāte cutīculam, geniō indulgēte, sīc et 
hominibus acceptī eritis.



————

Convīvium Canīnum, vel Cereāle.


Salacōn hospes, Cōdrus, Īrus, Amyntās, convīvae.

Salacōn. — Salvēte sodālēs meī pauperrimī: quid hīc gradum 
sistitis, nihil vōbīs domī est negōtiī?

Cōdrus. — Nihil, neque negōtiī, neque cibī, neque pōtūs, sed 
ēsuriēī plūrimum.

Salacōn. — Carētis et pāne et aquā?

Īrus. — Satis multum aquae in aedibus habēmus, sed illa sitim, 
nōn famem comprimit.

Salacōn. — Sī ēsurītis, venīte ad meōs penātēs mēcum cōmissātum.

Amyntās. — Āh, quid tū nōs alerēs? tibi frūmentī est pēnūria et 
vīctūs.

Salacōn. — Domī meae mihi tantum adhūc suppetit commeātus, quō 
vōs saturābō vestrāsque conjugēs.

Convīvae. — Crēdimus, verbīs nōs pāscerēs abundē et nūgīs, at 
nōn mēnsae pābulō.

Salacōn. — Stomachīs vōs farciam, crepitantia intestīna pācāta 
efficiam, saltem crēdite et congrediminī.

Īrus. — Fidem damus, sed vidē nē nōs lūdō habeās.

Salacōn. — Rīdēre nōn soleō amīcōs, licet aerumnōsus sim.

Convīvae. — Quid nunc cibī habēs quō vēscēmur?

Salacōn. — Aliquot mihi sunt frusta pānis ōstiātim collēcta, 
dūra et forte mūcida, vīlisque cervisia, et jūsculum 
ēmendīcātum.

Amyntās. — Vīctus est nōbīs genuīnus, ad stipem namque rogandam 
nātī crēdimur.

Salacōn. — Sedēte et quiēscite, in cibī sportulā edenda quaeram.

Convīvae. — Sed properā, ācriter ēsurīmus.

Salacōn. — Istōs orbēs pānāriōs adipe linītōs edite prooemiī 
locō, quoad aliud attulerō.

Amyntās. — Precēmur prius Deō nostrō redēmptōrī hymnum.

Salacōn. — Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Salacōn. — Chrīstus Deī fīlius Deus et homō quī suō grātiōsō 
sanguine nōs redēmit, dignētur nōbīs exiguum et cereāle prandium 
benedīcere, quī suī sumus exemplar paupertāte et mendīcitāte 
nostrā. In nōmine Patris, et Fīliī, et Spīritūs sānctī.

Convīvae. — Āmēn.

Salacōn. — Orbēs nunc illōs pānāriōs carne ūnctōs edite, carō 
discessit in alvum dīvitum, nōbīs pauperibus in hīs orbibus 
relīquit pinguēdinis vestīgia.

Cōdrus. — Ō quam mellītē sapiunt!

Īrus. — Longē dulcius carnēs, cujus jūsculō madent, sapuērunt.

Amyntās. — Optimum condīmentum famēs est.

Cōdrus. — Vērum crūdās fabās (ut vulgō fertur) sapere ac coctās 
efficit.

Salacōn. — Nunc eleēmosynās hās edite, dūrae sunt, attamen 
stomachum replēbunt aequē ac mollissimae forent.

Īrus. — Sitiō, quid in ligneā hāc lagēnā est pōtūs?

Salacōn. — Cervisia est ē sōlō furfure cocta, quam vulgō tenuem 
pōtum dīcunt.

Cōdrus. — Pȳtissābō eam.

Salacōn. — Facitō, forte palātō nōn displicēbit.

Cōdrus. — Utcumque valet, vērum nōn satis igne est ēlixa.

Salacōn. — Stomachus cōnsūmet quod ignis calor nōn praestitit.

Amyntās. — Praeter hoc nihil quod edāmus habēs?

Salacōn. — Nōnnihil jūsculī mihi est, sed frīgidum, lignīs 
careō, aliās calidum facerem.

Amyntās. — Ō tē miserrimum Salacōnem: carēs lignīs, tamen forīs 
ambulās lautē vestītus ac opulentissimus essēs.

Salacōn. — Interdum conductīciīs mē ōrnō vestibus.

Cōdrus. — Mortālium omnium nōs miserrimī sumus, quī ad 
crepīdinem et forēs dīvitum cōgimur commeātum conquīrere.

Salacōn. — Miseriae nostrae meminit Plautus, dīcēns: “Miser homō 
est quī ipse sibi quod edit, quaerit, et id aegrē invenit: sed 
illō miserior quī aegrē quaerit, et nihil invenit: ille 
miserrimus, quī cum ēsse cupit, quod edat nōn habet”.

Amyntās. — Spērandum, quod aliquandō nostra fortūna immūtābitur, 
nam omnium rērum (ut Cōmicus dīxit) est vicissitūdō.

Īrus. — Salūs ūnica nōbīs est, ut Capnion scrīpsit, quod “nihil 
possumus perdere, cum nihil habeāmus”.

Salacōn. — Dīvitum vīta semper est sollicita et cūrārum plēna.

Convīvae. — Hinc solvēmus ancoram, ēmendīcandī jam hōra īnstat, 
nam apud dīvitēs modo mēnsae tollentur.

Amyntās. — Hymnum grātiārum āctiōnis dīcās.

Salacōn. — Deus pauperum cōnsōlātor, omniumque alumnus, dē 
habitīs hīs bōlīs grātiam habeat, nōbīsque sit auxiliō, ut aliās 
dapēs precāriās nancīscāmur.

Convīvae. — Āmēn.

Salacōn. — Nunc quisque dīvitum aulās adeat, stipem precātum in 
cēnam.

Convīvae. — Fīet, tū valē.



————

Convīvium Plēbēium, vel vulgāre.


Hennō hospes, Greta uxor, Dromō, Parmenō, Simō, vīcīnī & 
convīvae.

Dromō. — Ubi est noster vīcīnus Hennō?

Greta. — Nōn procul abest, quid ipsum quaeritis?

Dromō. — Convīvae sibi esse volumus, sī integrum fuerit.

Greta. — In horreō est, dāns pābulum equīs, advocābō ipsum. 
Heus, heus Hennō adsīs.

Hennō. — Quid mē vīs?

Greta. — Hīc nōnnūllī tē conventum expetunt.

Hennō. — Aderō celerrimē, ō meī vīcīnī quid vestrī adventūs 
portendunt, quidve advēnistis?

Simō. — Vēnimus tēcum prānsūrī, domī nostrae culīnae algent, 
uxōrēs in agrīs sunt et hortīs.

Hennō. — Per Herculem īnfēlīcī auspiciō advēnistis, ignōrō an 
noster focus splendeat. Greta, ecquid in prandium nōbīs parāstī 
edūliōrum?

Greta. — Holusculum cum duōbus frustellīs carnis porcīnae.

Hennō. — Sufficiet, tum et būtȳrō ac cāseō vēscēmur: sed est ad 
edendum mātūrum?

Greta. — Paene, quandō volueritis, līneō mēnsam tegam, et 
prandium parābō.

Hennō. — Quam prīmum potueris, facitō, hī vīcīnī forte ēsuriunt.

Parmenō. — Nōn ūsque adeō.

Hennō. — Ex aquālī lavētis manūs, et mēnsae assidēte.

Dromō. — Fīet nunc quisque apud sē ōrātiōnem dīcat, hīc nūllus 
est quī Latīnē cibum benedīcat.

Hennō. — Ipse dīcam. Benedīcite. In nōmine Patris, et Fīliī et 
Spīritūs sānctī. Āmēn.

Parmenō. — Est benedictiō admodum succīncta.

Hennō. — Eam Paroeciānus quondam docuit mē. Holere et carne illā 
porcīnā famem pellite, vēnistis subitī hospitēs, ideō et 
praesentiā bonī cōnsulite: sī adventūs vestrōs praescīvissēmus, 
splendidius parāvissēmus cibum.

Parmenō. — Sileās, illā domesticā patinā et in aedibus nostrīs 
vīvimus, quid nī et tum apud tē ipsā essēmus contentī?

Simō. — Multī patinās aliēnās spernunt, et in suīs tuguriīs vix 
nūdō pāscuntur pāne.

Dromō. — Ipse rejiciō et contemnō nihil praeter pugnōs.

Greta. — Edite dē holere illō: hodiē in hortulō nostrō recēns 
est dēcerptum.

Parmenō. — Bellī sapōris est, nam adipe madet.

Simō. — Porcīna carō illa pinguet admodum.

Hennō. — Sūs erat nostrā cūrā alitus et ēducātus. Simō, tibi 
praebibō dē hōc pōtū nostrō domesticō.

Simō. — Tibi nōn incommodet.

Dromō. — Tū mihi propīnēs, nam sitiō acerbē.

Simō. — Postquam biberō, tibi lagēnam porrigam.

Dromō. — Bibe raptim, morārī nequeō.

Hennō. — Tū uxor mea dīlecta, lactis coāgulātī aliquid prōme, sī 
quempiam dēlectāret.

Greta. — Afferam, sed forte dulce nōn erit.

Hennō. — Salūbrius est sine dulcēdine.

Greta. — Quī capitur lacte, edat.

Dromō. — Plūrimum meō arrīdet palātō.

Parmenō. — Tempore aestūs stomachō convenit admodum, quia 
frīgore ipsum perfundit.

Hennō. — Sī libet, cibō nōn parcite, aut carne, aut lacte 
vēsciminī.

Parmenō. — Adultī sumus, edendum esse scīmus ad dapēs et 
patinās.

Hennō. — Cāseum sī quem habēs pinguēdine condītum, nōn ē vitiātō 
lacte parātum, eum dēprōme, et būtȳrī recentis nōnnihil.

Greta. — Būtȳrī illud Majō mēnse contūsum ā mē, eō pānem linīte.

Hennō. — Dē hōc cāseō sūmite aut būtȳrō, ut lēnēs animīs 
efficiāminī.

Simō. — Vīcīne noster Hennō, tibi propīnō.

Hennō. — Salūtem optō imbibās.

Dromō. — Fac tollī mēnsam, nōbīs in rūs ad uxōrēs eundum est.

Hennō. — Uxor conde singula. Grātia sit cūnctipotentī Deō, quī 
nōs alit suā clēmentiā, crēscereque ē terrā facit, quō nōs 
indignī vēscimur, per CHRĪSTUM Dominum nostrum.

Convīvae. — Āmēn.

Hennō. — Vīcīnī meī parcum hoc prandiolum grātīs accipite 
animīs, vīle fuit, ut vīlicōrum solet esse mēnsa, vīnō caruimus, 
nam cārē vēnit, bibentibusque obesse solet.

Convīvae. — Tibi nunc agimus grātiās: sī aliquandō tibi 
libuerit, rūrsum et ad nostrās edēs patinās.



————

Convīvium Dīvitum, sīve opulentōrum


Croesus hospes, Crassus, Alcmaeōn, Tantalus, Servus & Uxor.

Croesus. — Serve, ī vocātum ad mē Crassum, Alcmaeōnem, et 
Tantalum, ut mihi in prandiō sint convīvae, aliōquī sōlī 
cēnātūrō.

Servus. — Ībō facessum mandātum.

Croesus. — Dīc mē nōlle ut ēmaneant.

Servus. — Ēloquar. Salvē Crasse.

Crassus. — Et tū.

Servus. — Rogat erus meus ut sibi convīva esse dignēris.

Crassus. — Certē minus mihi jam est integrum.

Servus. — Jussit, ut dīcerem sē nōlle recūsārī, etiam Alcmaeōnem 
et Tantalum vocābō.

Crassus. — Age, tum veniam.

Servus. — Faciās, abeō quaesītum et aliōs duōs. Sīs salvus mī 
Alcmaeōn.

Alcmaeōn. — Tū quoque.

Servus. — Erum meum convenīre dēbēs jam in prandium.

Alcmaeōn. — Prandēbit sōlus?

Servus. — Nōn, sed Crassus ipse aderit, et Tantalum jam ībō 
vocātum.

Alcmaeōn. — Tum libēns adveniam.

Servus. — Praeter vōs trēs penitus nēminem ad mēnsam invītāvit.

Alcmaeōn. — Abī Tantalum quaesītum, ego mē accingam.

Servus. — Ībō. Salvē Tantale honestissime.

Tantalus. — Et tū salvus sīs.

Servus. — Vult dominus meus ut sēcum prandeās, est quod tē 
conventum cupit.

Tantalus. — Jam volēbam auspicārī prandium.

Servus. — Parcās istī impendiō in vesperam, et aedēs nostrās 
invīse.

Tantalus. — Auscultābō, et comitābor tē.

Servus. — Sīc faciēs, et erō meō rem grātam faciēs.

Croesus. — Advenīre vestrum est grātum meī amīcī: vocāvī vōs, 
aliōquī sōlus prandissem, quō nihil magis adversum mihi est.

Convīvae. — Et nōbīs acceptius nihil est, quam aliēnā vīvere 
quadrā.

Croesus. — Manibus aquam praebē tū serve, lavētis deinde 
accumbite. Tū Crasse istūc sedeās, tum tū Alcmaeōn, deinde 
Tantale accubitum eās.

Crassus. — Tū hospes, suprēmē ac prior accumbās.

Croesus. — Hic mihi et meae uxōrī est sedendī locus. Benedīcite.

Convīvae. — Dominus.

Croesus. — CHRĪSTUS salvātor omnium, redēmptor et crēdentium, 
nōbīs hujus prandiī alimenta benedicta facere velit, ut ipsa in 
salūtem animārum sūmāmus.

Convīvae. — Āmēn.

Croesus. — Hās gallīnās dīrumpite, et jūsculō exōticō bōlōs 
pānis madefacite.

Convīvae. — Nōn neglegēmus.

Croesus. — Serve vīnum cyathīs īnfunde vetus et novum.

Servus. — Effectum reddam.

Croesus. — Bibite hilariter hospitēs meī, sat vōbīs largiar.

Alcmaeōn. — Impigrī ad epulās esse solēmus.

Croesus. — Pōculum hoc vōbīs praebibam, ut grātī vestrī sint 
adventūs.

Tantalus. — Salūtiferē sūmās haustum istum.

Croesus. — Serve tolle haec, assās carnēs praebē et pūrās 
quadrās.

Crassus. — Alcmaeōn calicem medium tibi praebibō.

Alcmaeōn. — Sit commodō.

Crassus. — Nunc et tū bibe.

Uxor. — Dē hīs perdīcibus, vel lepore aut cāpīs illāridātīs 
edite, quisque suō palātō jūcundum accipiat.

Crassus. — Croese hospes propīnābō tibi, sī alterī praebibere 
volueris.

Croesus. — Bibe, meī mūneris ad pōcula immemor esse nōn soleō.

Alcmaeōn. — Ō quam dēlicātōs et voluptuāriōs diēs agimus nōs 
opulentī, cum interim pauperēs ēsuriant.

Tantalus. — Pānis vix sat habent nōnnūllī inopum.

Croesus. — Opum mihi tantum est, quō exercitum alere vellem 
cōpiōsum.

Crassus. — Et ego frūgibus et aere abundō nōn parum.

Tantalus. — Argentī et bonōrum acervum ego possideō.

Croesus. — Vīvāmus igitur geniāliter.

Crassus. — Posterīs meīs nōn multum relinquam.

Tantalus. — Opibus ego quoad vīxerō potiar: nepōtēs meī sī 
egēbunt, quaerant ut ipse quondam fēcī.

Uxor. — Sed interim cibī estis immemorēs.

Croesus. — Serve bellāria affer.

Crassus. — Illa nōn exspectābimus, aliō nōs vocant negōtia, fac 
hymnum legī, nōbīs abeundum est.

Croesus. — Benedictus quī est in saecula saeculōrum, nostrō 
nōmine habeat laudem et honōrem, nostrīque misereātur.

Convīvae. — Āmēn.



————

Convīvium Paschāle.


Paterfamiliās, Jōannēs, Mārcus, Benedictus, Jasperus, Gōtfridus, 
Thylmannus, famulī domūs.

Paterfamiliās. — Ut sē habent vestrī stomachī et ventrēs? suntne 
vacuī?

Famulī. — Crepitant īnstar veteris membrānae librōrum, et 
novārum soleārum.

Mārcus. — Ēcastor īlia mihi crepant, faucēs lippiunt famē, crūra 
ferre mē nōlunt, bracchia vix tollere possum, ita vīribus 
jejūniō sum exhaustus, īnstar lucernae oleō exsiccātō.

Paterfamiliās. — Aquā manūs singulī abluite, Paschālibus et 
novīs cibīs āmissās corporis vīrēs refarciēmus.

Benedictus. — Impigrē nōs accingēmus patinīs istīs.

Paterfamiliās. — Benedīcite.

Famulī. — Dominus.

Paterfamiliās. — Haec est diēs quam fēcit Dominus, exsultēmus et 
laetēmur in eā. Pascha nostrum immolātus est CHRĪSTUS, itaque 
epulēmur in azȳmīs sincēritātis et vēritātis. Allēlūja. Pater 
noster. Ōvum quisque accipiat, deinde dē pernā et aliīs 
carnibus.

Thylmannus. — Ēsuriēs et famēs mihi fuit vehemēns.

Paterfamiliās. — Eam mūtēs jam saturitāte.

Jasperus. — Laus superīs quod ad hunc diem superstitēs mānsimus.

Gōtfridus. — Gaudeō plūrimum hujusmodī piscēs in patinās 
rediisse.

Mārcus. — Hī piscēs rōbur praebent majus, quam ēsuriālis cibus.

Benedictus. — Istud hodiē experiar, an vīrēs accipiam 
validiōrēs.

Paterfamiliās. — Alterum edite ōvum sī libet.

Mārcus. — Ūnum adhūc edam.

Thylmannus. — Pernam ego petam cultrō, experiarque ut sapiat.

Benedictus. — Mārce, quot ovā ūnā vice possēs ingurgitāre?

Mārcus. — Octo sine operā et labōre.

Jōannēs. — Dūra, an mollia?

Mārcus. — Adhūc fluida, nōn indūrāta.

Jōannēs. — At cujus generis vel farīnae?

Mārcus. — Gallīnīs parta.

Jōannēs. — Aestimābam ea quae ad saepēs jam sōle torrentur.

Mārcus. — Illa tuō vultuī essent apta.

Thylmannus. — Tū in ōvīs edendīs octo aliōrum mūnere possēs 
fungī.

Jasperus. — Edendō ipse pēnsum meum bellē persolvere vellem, sī 
certātim comederēmus.

Paterfamiliās. — Carnēs jūsculō ēlixās affer tū puer. Praebibō 
vōbīs hōc sacrō Paschatis diē.

Famulī. — Cōnferat tibi bibentī.

Paterfamiliās. — Invicem vōbīs praebibite, laetōsque animōs 
pōculīs vōbīs facite.

Gōtfridus. — Jōannēs amīcitiae et chāritātis haustū tē adoriar.

Jōannēs. — Accipiam abs tē libenter.

Benedictus. — Erō nostrō propīnō.

Paterfamiliās. — Bibe fēlīciter. Puer, assās carnēs prōme, hīs 
saturī sumus.

Jōannēs. — Benedicte, vitrum hoc tibi medium propīnō, vērum tū 
bibe quantum volueris.

Benedictus. — Auspicātō bibās, tum et ipse pōtābō.

Jasperus. — Thylmanne, ā prandiō tuās aedēs invīsēmus omnēs, vīs 
nōs ōvīs excipere?

Thylmannus. — Nē Grȳ quidem largiar, tabernae hospes nōn sum: sī 
convīvārī vultis, dēversōria accēdite.

Gōtfridus. — Mārcus nōs mediō agnō, frustōque vitulīnae carnis 
exciperet, sī suum domicilium adīrēmus.

Mārcus. — Ad Kalendās Graecās.

Benedictus. — Nihil immūne nōbīs darēs hīs sacrīs fēriīs?

Mārcus. — Nīl nisi sellās et scamna vōbīs impertiar.

Benedictus. — Istīs tū stomachum jejūnum pāscās?

Paterfamiliās. — Cibō ūtiminī ut tollātur, appetit hōra 
cōntiōnem sacram audiendī, quī assā carne dēlectātur, Chrȳsippum 
nōn agat. Puer, bellāria fac adsint, et haec tollantur.

Thylmannus. — Mārce, haustum Paschālem tibi propīnō.

Mārcus. — Quid paschālem? vīnī haustum mālō, eō corculum meum 
juvō.

Paterfamiliās. — Ā cibō templa adīte audītum sacram cōntiōnem, 
precēsque vespertīnās, et ad cēnam in tempore adsītis dēnuō, 
sacrātissimae hodiē sunt fēriae.

Gōtfridus. — Nusquam ībimus nisi fortassis ad Mārcum, dēgustātum 
dē ōvīs suae mēnsae.

Mārcus. — Sī vēneritis, ante forēs vōbīs manendum erit.

Paterfamiliās. — Dē hīs novīs et Paschālibus obsōniīs 
benedīcimus Dominō.

Famulī. — Deō grātiās.

Paterfamiliās. — Benedictus et glōriōsus sit Deī fīlius, quī 
hodiernā diē ā morte resurgēns, ab aeternā nōs līberāvit morte.

Famulī. — Āmēn.



————

Convīvium Nūndinārium, sīve dēdicātiōnis Templī.


Vīlicus, Uxor, Pistor, Textor, Calceārius ex urbe cīvēs & 
Servus.

Vīlicus. — Cūrā uxor mea Elsa, ut sacrificiō Missae perāctō, 
piper cēteraque obsōnia sat cocta sint, forte ex urbe nōs 
amīculī nōnnūllī invīsent.

Uxor. — Ēnītar prō vīribus, tū servum jubē scōpīs verrere 
pavīmentum horreī vel cubiculī, in quō convīvae sedēbunt 
prandentēs.

Vīlicus. — Serve, cubiculum istud ā pulveribus redde pūrissimum, 
parietibusque adhaerentēs arāneārum tēlās dēpōne, nē quid sit, 
quod convīvīs nauseam īnferat.

Servus. — Cūrābō.

Vīlicus. — Piperis habeās praecipuam cūram, nē vel adūrātur, 
nēve īnsipidum fīat, nam ipsum in prīmīs nūndinārum tempore 
palātīs advenārum placēre solet.

Uxor. — Quae culīnae sunt mūnia, sine tē exsequar bellissimē, mē 
coquere permitte, et tū cocta edās, satis adulta sum, nōn egeō 
in coquendō tē īnstrūctōre.

Vīlicus. — Hīc adveniunt trēs amīculī ex urbe.

Uxor. — Quī sunt?

Vīlicus. — Pistor noster socer, Calceārius affīnis, et Textor 
cognātus nōbīs.

Uxor. — Veniunt invicem?

Vīlicus. — Etiam, et manibus cōnfertīs sē, ut amīcissimī dūcunt.

Uxor. — Subitō nunc tū serve mēnsam sterne, singulaque, quibus 
opus erit, impōne.

Servus. — In illō moram nōn faciam.

Uxor. — Ipsa cum obsōniīs properābō ocissimē.

Pistor. — Sīs salvus ō Vīlice, quid geris?

Vīlicus. — Salvī sītis et vōs, grātulor vestrō adventuī.

Pistor. — Ubi nūndinae sunt vel nūndinārum gaudium, in templōne, 
vel ad focum?

Vīlicus. — Spērō quod utrobīque.

Textor. — Praestat in coquīnā, quam in templō nūndinās esse, nam 
stomachīs prōdest magis.

Vīlicus. — At plebēiārius noster māvult in aede sacrā nūndinās 
celebrārī.

Calceārius. — Ūnus ille homō est, cujus inexplēbilis est 
loculus.

Vīlicus. — Adsītis, līmen trānscendite, mox prandium īnstruētur.

Pistor. — Ubi uxor latet?

Vīlicus. — In culīnā ad focum, ad postīcum, sī opus est, mictum 
ite, jam piper percoctum erit.

Textor. — Ūrinā nōn premimur. Salvē Elsa, ut valēs, tū sollicita 
Martha es.

Uxor. — Grātī advēnistis, valeō bellissimē, sed sine pecūniā: 
cubiculum intrētis, jam obsōnia mittam ā focō.

Vīlicus. — Ex aquālī hōc manūs mundāte, tum mēnsae assidēte: 
locō benedīcite quisque ōrātiōnem apud sē dīcat, hīc doctus nōn 
est.

Pistor. — Cruce signēmus, cōnsecrābimusque cibum nōs ipsī, ubi 
ērudītus dēfuerit.

Vīlicus. — Piper hoc dēgustāte, spērō placēbit.

Textor. — Sapidum est oppidō.

Calceārius. — Adveniat uxor tua.

Vīlicus. — Illa, culīnae pēnsō exsecūtō, adveniet. Edite 
alacriter, carō in pipere cocta, lepusculus est heri ā mē 
vēnātus.

Pistor. — Licet tibi per Nōbilēs vēnārī leporēs?

Vīlicus. — Nūndinārum hōc tempore concēdunt.

Calceārius. — Ō Elsa, coquere nōstī dapsilicē.

Uxor. — Coquō mōre vīlicō et agrestī, ut rūsticī edunt 
dapsilicē.

Pistor. — Sat optimus est apparātus et dēlicātus.

Vīlicus. — Bibite dē hāc vīllānā nostrā cervisiā, in urbe 
pretiōsiōrem habērētis.

Textor. — Satis jūcunda est sapōre.

Uxor. — Piper hoc lambite, tum intus dēnigrābiminī.

Pistor. — Multum ipsīus edimus.

Vīlicus. — Uxor tolle piper, et tostās affer carnēs. Tū serve 
vīnum cyathīs īnfunde. Vīnum hoc hīc in nostrō Oenopōlīō 
vēnditur sēdecim obolīs.

Pistor. — Vīlī aere vēnit, dignum ut cārius vēnderētur.

Textor. — Praebibō tibi Vīlice.

Vīlicus. — Prōsit tibi. Agnīnam carnem ad verū parātam 
attingite, dēlicātiōrem nōn habēbitis. Omnibus praebibō, ut 
accepta sit vestra praesentia.

Calceārius. — Bibe Deī nōmine.

Pistor. — Audiō ūtriculārium, chorēās lūdit, pergēmus illīc et 
nōs.

Uxor. — Prius ōrēmus.

Vīlicus. — Agimus grātiās vērō Chrīstiānōrum Deō, ob omnia nōbīs 
praestita beneficia.

Pistor. — Āmēn.

Vīlicus. — Nunc abīte ductum chorēās.



————

Convīvium Campestre.


Campum viridem animī recreandī grātiā recēdunt, Horātius hospes, 
Henrīcus, Volfgangus, Māximiliānus, convīvae & Mātrōnae 
nōnnūllae.

Horātius. — Quam dulciter et jūcundē nunc aura blandītur, 
undique locōrum flōridum est herbīs et frondibus nāscentibus.

Henrīcus. — Omnia nunc virent, nunc fōrmōsissimus annus.

Volfgangus. — Germinant nunc omnia, prāta, agrī, hortī, et 
silvae.

Māximiliānus. — Aviculae āerem nunc perstrepunt dulcī cantū: ē 
nīdīs, quibus hieme tōtā dēlituērunt, ērumpunt.

Horātius. — Ēgrediuntur et nunc hominēs agminātim in campum vel 
pōmērium, cibō et pōtū in viridibus locīs sē oblectantēs.

Henrīcus. — Exeāmus et nōs ad hōrās aliquot, quid ūsque 
īnsīdēmus fūmōsīs et obscūrīs tēctīs? in apertum campum cum 
avibus repetēmus.

Volfgangus. — Rūsticārī nunc convenīret, sī commeātum habērēmus, 
quō nōs, ut aliī solent hominēs, exhilarārēmus.

Horātius. — Ipse vōbīs impertiar pernam suillam et duās vīnī 
mēnsūrās.

Māximiliānus. — Tum deinde reliquum sūmptum faciēmus nōs.

Henrīcus. — Parī asse dēpōnēmus nōs aliī.

Volfgangus. — Nymphās bellulās oportet et congredī, aliās 
hilaritātis habēbimus nihil.

Horātius. — Uxorculae nostrae et famulae comitēs erunt nōbīs, 
quae sub palliīs cibātum ferent.

Māximiliānus. — Nōn diū morēmur, sī quō īre volumus, properēmus 
antequam vespera appetat.

Horātius. — Audī tū Uxor mea: sportulam obsōnātōriam parā, ac 
replē pernā hodiē ēlixā, et vīnī aliquot prōme mēnsūrās, in 
pōmērium exspatiātum ībimus.

Uxor. — Dictō citius expediam.

Horātius. — Nōs praecēdēmus, tū cum culīnae ministrā sequere, ad 
portam nōs inveniētis.

Uxor. — Sat est, vōs pedetentim praecēdite.

Horātius. — Eāmus, pōne subībit conjūnx.

Henrīcus. — Quam dēlectābile est jam dēambulāre, et rēpere sub 
frondibus et in viridī grāmine!

Volfgangus. — Est per Herculem.

Māximiliānus. — At, quod pōmērium accēdēmus?

Henrīcus. — Ubi minus hominum erit.

Horātius. — Ibi conveniet, nē multōs nostrōrum gestuum habeāmus 
spectātōrēs.

Volfgangus. — Possent et multī suspicārī mātrōnās, quae aderunt, 
inhonestās esse, nōbīsque amīcās meretrīciās.

Māximiliānus. — Vidēbimus ubi major erit sōlitūdō.

Henrīcus. — Hīc in Oenopōlīō aliquid vīnī et nostrō nōmine 
emāmus.

Volfgangus. — Ubi lagēna est in quā ferēmus?

Māximiliānus. — Ad fidem dabunt, vīnum quī vēndunt, mox 
reditūrum et relātūrum tē dīcās.

Volfgangus. — Quantum feram?

Henrīcus. — Quattuor mēnsūrās mercāre, tum inter nōs exsolvēmus.

Volfgangus. — Ubi vōs reperiam?

Māximiliānus. — Ad portam tē manēbimus.

Henrīcus. — Ēn aliās ā longē subsequitur uxor mea famulā 
comitante.

Henrīcus. — Morēmur eās, tum et vīnum ā nōbīs ēmptum afferētur.

Horātius. — Sistēmus gradūs, perplacet mihi.

Uxor. — Ut ita praecurritis, vix potuimus assequī.

Horātius. — Lentō tamen gradū īvimus.

Māximiliānus. — Adest et nostrī aeris vīnum.

Horātius. — In grāmen nunc dēcumbāmus. Uxor, dēprōme quod 
attulistī dapis, tū famula vīnum cyathīs īnfunde.

Volfgangus. — Aegrē in Oenopōlīō lagēnam mūtuō dabant mihi, quia 
ipsīs ignōtus eram.

Horātius. — Edāmus nunc et pōculīs nōs oblectēmus.

Māximiliānus. — Ō quam lepidum est et jūcundum hōc in locō esse!

Hospes. — Propīnō tibi uxor.

Uxor. — Bibe bonīs avibus.

Henrīcus. — Praebibō tibi.

Māximiliānus. — Sit commodō.

Horātius. — Pernam dēgustāte, tum bibere dēlectābit vōs.

Volfgangus. — Adhūc ā prandiī cibō saturī sumus.

Horātius. — Edere sī nōn libet, alacrius bibite.

Māximiliānus. — Sitientī propīnō.

Henrīcus. — Ille ego ipse sum, tibi parī haustū respondēbō.

Volfgangus. — Puella illa et pōtū et cibō abstinet.

Uxor. — Puellārum nōn est bibere, sed summīs labrīs data pōcula 
lambere et pȳtissāre.

Horātius. — Hesperus īnstat, redeundum est domum.

Māximiliānus. — Quandō libet, in nōbīs mora nōn erit.

Horātius. — Exsurgite, hinc abeāmus.

Henrīcus. — Celerēs congrediēmur.



————

Convīvium Satyricum, sive invectīvum.


Juvenālis hospes, Bartholdus, Geōrgius, Antōnius, Mārtīnus, 
convīvae & Servus.

Juvenālis. — Salvī sītis litterārum cultōrēs fervidī.

Bartholdus. — Tālis sīs et tū Poēta ēloquentissime.

Juvenālis. — Quid invicem negōtiī geritis?

Geōrgius. — Equidem ōtium nōn negōtium agimus.

Juvenālis. — Nihil litterāriī tractātis?

Bartholdus. — Commentāmur mūtuō nesciō quae.

Juvenālis. — Nōn vōs premit aestus, umbrās petite aut tēcta, nōn 
parum incommodat rabiēs illa canīculāris stēllae, quam nunc sōl 
incolit.

Antōnius. — Domibus sat per hiemem morātī sumus.

Juvenālis. — Hās meās aedēs et tēcta subīte, pōtū vōs excipiam.

Mārtīnus. — Sūmptuī istī parcās, nōn sitīmus oppidō.

Juvenālis. — Obsequiminī, subitōque adsītis, nūgābimur mūtuō, 
ipse cānus adulēscentibus litterīs dēditīs dēlector, ut nihil 
suprā.

Geōrgius. — Frontem perfricābimus, et tua subībimus tēcta.

Juvenālis. — Accēdite audientibus animīs, meumque nōn fugīte 
senium, ipse et ōlim adulēscēns fuī.

Bartholdus. — Cānōs tuōs nōn fugīmus, sed formīdāmus ignōtī et 
puerī, tibi in litterīs ēmeritō mīlitī convīvere.

Juvenālis. — Serve, ī prōmptum cervisiae pōcula aliquot et vīnī.

Servus. — Celerrimē cūrābō.

Juvenālis. — Pōtus aestūs tempore in pretiō est, magnīque 
aestimātur, ubi calōre ārent labella.

Servus. — Hic pōtus prōsit bibentibus.

Juvenālis. — Adulēscentibus vōbīs litterārum cupidī praebibō.

Convīvae. — Salūtem precāmur, ut pōtās?

Juvenālis. — Quisque vestrum labia pōtū madida faciat, deinde 
edite, nunc pōtus acceptior est cibō, sed utrō plūs dēlectāminī, 
eō ūtiminī.

Convīvae. — Utrōque jūxtā gaudēmus.

Juvenālis. — Sitim postquam sēdāveritis, litterāriī aliquid 
nūgābimur invicem.

Convīvae. — Dē litterīs loquī nostrās ingeniōrum excēdit vīrēs, 
ipsās prīmōribus labiīs vix dēgustāvimus.

Juvenālis. — Intellegō nōn ūsque adeō ipsārum rudēs vōs esse, ut 
dissimulātis.

Geōrgius. — Per Apollinem et Palladem expertēs sumus ipsārum.

Juvenālis. — Ideō mē capulārī sene nunc ut duce ūtiminī, 
respondēteque quae quaeram.

Bartholdus. — Respondēbimus ad nōta, ad ignōta obticēbimus.

Juvenālis. — Fēstīs diēbus quid Gentīlibus ōlim erat negōtiī ā 
merīdiē, sacrīs Deōrum perāctīs?

Geōrgius. — Per tenebrās sciō, et Andabatārum mōre, ā 
praeceptōre quondam mē audīvisse recordor, quod in agrīs, in 
viārum compitīs conveniēbant, ibīdemque mūtuīs verbīs in sē per 
vicēs invehēbant in curribus stantēs.

Juvenālis. — Vērē dīcis, quisque alterī sua, sī quae habuit, 
scelera objēcit et aperuit.

Antōnius. — Nōn aegrē ferēbat quī convīciābātur?

Juvenālis. — Vitiātus rūrsus in suum convīciātōrem dīcēbat, ut 
canis morsū petītus remordēre solet.

Geōrgius. — Spectāculum, mē Hercule, jūcundum fuit vīsū et 
audītū.

Juvenālis. — Sīc et vōs adulēscentulī exercēre ingenia 
dēbērētis, ut ūnus alium nunc laudāret, nunc vērō increpandō 
laederet.

Bartholdus. — Amīcitia mox tum rumperētur.

Juvenālis. — Praedīcendum esset, ut quisque alterīus bonī 
cōnsuleret verba.

Geōrgius. — Quid sī experīmur, an ūnus alterum suīs posset 
colōribus dēpingere?

Juvenālis. — Istud efflāgitō sēdulō, ūnus auspicium sūmat.

Geōrgius. — Cucūlī prōgeniēī tē esse crēdō, per Herculem, 
pusillus namque corpore es, sed vōce magnā, et virīlī, canis 
īnstar bovis, itaque mīror quōmodo in tam parvō corpusculō tuō, 
tanta vīs spīritūs resideat.

Bartholdus. — Tū ūnus eōrum quī manticam ā tergō nōn vident, 
aliēna nōn sua cernunt vitia, sīc tū mē pusillum corpore arguis, 
cum tū quōlibet pygmaeō minor sīs, gressū tamen superbō, rubeā 
tunicā, tiārā pretiōsā incēdēns, alium et Herculem tē putās, ac 
nūper Hannibalem tē esse afferēbās, cum nē mūsculum effugāre 
possēs.

Antōnius. — Ēn tū Mārtīne ades? vocāris tū Mārtīnus? ubi equus 
tuus, cui nūper īnfīdēbās? quis tū es? ambulās nunc pedibus? ab 
equō nōn ad asinum, sed terram trānscendistī.

Mārtīnus. — Tū nāsūte, rīdēre sine, tū trium terunciōrum homō, 
tū pūmiliō, tū lerna malōrum, tū mōriōnum hospes, stultitiaeque 
domicilium.

Juvenālis. — Abundē ingenia ostendistis, nunc bibite, tum dēmum 
regrediēminī domum.

Mārtīnus. — Abībimus, tū grātiam habē.



————

Convīvium Laudātōrium.


Dēmosthenēs hospes, Gerhardus, Theodorīcus, Kiliānus, Vilhelmus, 
convīvae.

Dēmosthenēs. — Convīvās vōs volō ā merīdiē.

Theodorīcus. — Ā merīdiē? cūr nōn prandiī hōrā?

Dēmosthenēs. — Lauta mihi nōn est culīna, sed macra, plēnaque 
arāneārum tēlīs, nōn pinguibus suum pernīs.

Gerhardus. — Per superōs, bellus homō es, vocāre vīs convīvās 
saturōs, nōn famēlicōs, facillimum tum est sine impendiō 
convīvātōrem esse.

Dēmosthenēs. — Convīvium apparābō merendinārium, quod ā merīdiē 
locō cibī merendināriī agitur inter hominēs.

Kiliānus. — Ecquid nōbīs immūne dabis?

Dēmosthenēs. — Satis cervisiae et edūliī nōnnihil, quō bibendī 
excitētur cupiditās.

Vilhelmus. — Ad quam veniēmus hōram?

Dēmosthenēs. — Circiter prīmam, neque diūtius morāminī.

Theodorīcus. — Aderimus in ipsō sonō prīmae hōrae.

Dēmosthenēs. — Rogō in tempore hūc pedēs ferte, agēmus 
palaestram quandam litterāriam.

Kiliānus. — Post sublātum prandium hūc ferēmus pedēs.

Dēmosthenēs. — Postrēmum occupābit scabiēs.

Gerhardus. — Ratum sit quod loqueris, postrēmus quī vēnerit, 
malō afficiētur, domum jam prānsūrī ībimus.

Dēmosthenēs. — Discēdite, propediem hūc remigrāte.

Vilhelmus. — Salvē Dēmosthenēs ōrātor ēloquentissime, hīc 
advēnimus omnēs, quid nunc nostra tibi cōnferet praesentia?

Dēmosthenēs. — In amoenissimō hortō meō apud domūs postīcum 
situm, sub arboribus compōtābimus, et ūnā nūgābimur.

Kiliānus. — In nōbīs mora nōn erit.

Dēmosthenēs. — Serve, ad hortum fer pōtum, cervisiam scīlicet 
pretiōsiōrem, et bōlum ūnum aut alterum carnis.

Servus. — Praestābō effectum.

Dēmosthenēs. — Mē comitāminī in hortī amoenitātem.

Gerhardus. — Paribus sequēmur passibus.

Dēmosthenēs. — Hortulum hunc in dēliciīs meīs habeō, estque 
ūnicum dēlectāmentum meum.

Vilhelmus. — Est jūcundissimus locus.

Dēmosthenēs. — Sub hanc arborem sedēbimus quiēscentēs, et dē hōc 
pōtū exiguī valōris sitim cūrābimus, praebibō cuilibet vestrum 
calicem hunc.

Kiliānus. — Salūtem tibi ferat bibentī.

Dēmosthenēs. — Congarriēmus postquam quisque calicem istum 
ēbiberit.

Gerhardus. — Bibāmus nunc ōrdine omnēs, quid jam tibi placet?

Dēmosthenēs. — Exercitiīne aliquid in diēs habētis, quō studium 
vestrum corrōborētur, magisque grandēscat in vōbīs profectus 
scientiae?

Vilhelmus. — Nīl nisi epistulās scrībimus.

Dēmosthenēs. — Exercitātiō quaedam est, quā nihil est juvenī 
ūtilius.

Gerhardus. — Quae est illa?

Dēmosthenēs. — Quod aetāte sibi parem vel perītiā puerum modo 
vituperet, modo laudet.

Kiliānus. — Eam artem vituperandī vel laudandī, ubi discerēmus?

Dēmosthenēs. — In Rhētoricā, quam vestra indolēs nōn sufficit 
capere, vel ūtī ipsā: sed alium laudāre vel vituperāre ingeniī 
exercendī grātiā, ante artem cognitam, etiam et laudis et 
honōris est.

Vilhelmus. — Laudātūrus alium, auspicium unde sūmat?

Dēmosthenēs. — Ā corpore, ā genere vel prōgeniē, ā fortūnae 
dōtibus, et scientiā, probitāte, vel mōribus. Edite buccellās 
aliquot, et bibite: tum vicissim vōs laudābitis.

[Gerhardus]. — Ipse glaciem secābō. Bellus tū homō es 
Theodorīce, candidīs capillīs, modestō vultū, gressū testūdineō, 
faciē albā, ingeniō fēcundo, parentibusque opulentīs.

Theodorīcus. — Tē mē fricantem refricābō: quod mihi dās laudis, 
omne id tibi competit. Pulcher es adulēscēns, flāvā comā, 
honestō aspectū, gradū ēgregiō, Minervā fertilī, et majōribus 
dīvitibus prōgnātus.

[Kiliānus]. — Ō Vilhelme, audī ā mē tuī praecōnium. Parentibus 
percēpī tē ortum praeclārīs, sciōque nōn sterilī esse indole 
statūrā nōn dēfōrmī, scientiā nōn contemnendā, assiduusque es 
librōrum lēctor.

Vilhelmus. — Et tū albae gallīnae es fīlius, neque īnfēlīcī 
ingeniō, corporis habitū decōrō, ut nihil suprā.

Dēmosthenēs. — In laudandō alium semper illud Plīniī in mente 
habēte: “Hoc ipsum esse amantis, nōn nimium laudāre”.



————

Convīvium Dēclāmātōrium.


Paedagōgus hospes, Jōannēs, Hermannus, Albertus, Jācōbus, 
convīvae, Servus.

Paedagōgus. — Hodiē diēs est, quō ā lēctiōnibus fēriārī receptum 
est.

Jōannēs. — Nescīmus, quid deinde?

Paedagōgus. — Scītis etiam quid sit ōtiārī ā lēctiōnibus 
gymnasiī? vel quid sit agendum, dum ā scholae negōtiīs est 
lībertās?

Hermannus. — Tum lūdendum est in campō, pilā vel globō per 
ānulum ferreum, vel cursū, vel palaestrā dīmicātōriā, aut 
colluctandō.

Paedagōgus. — Scopum nōndum tetigistī, tōtō aberrās caelō.

Jōannēs. — Eō modō tamen fēriae litterāriae ā nōbīs hāctenus 
nostrīsque majōribus dum litterās didicērunt perāctae sunt.

Paedagōgus. — Istud nihil aliud est, quam vacātiōne ā gymnasiō 
abūtī: ā prandiō hūc mē accēdite, ērudiam vōs ad hōrulam ūnam, 
quid sit vacāre ā librōrum lēctiōnibus, et quōmodo fēriās 
scholasticās commodē collocāre poteritis.

Albertus. — Adveniēmus prandiī perāctā fābulā.

Paedagōgus. — Hīc vōs opperiar, in tempore facite adsītis.

Jōannēs. — Certē revertēmur propediem.

Paedagōgus. — Magnae fideī adulēscentēs vōs nunc videō, quod 
prōmissōs adventūs rē exsequiminī, assidēte, nōnnihil pōtūs 
afferrī faciam, quō linguās irrigēmus, prōmptius ut loquāmur.

Hermannus. — Nostrī grātiā nē assis impendium faciās.

Paedagōgus. — Serve, aliquid vīnī prōme et affer.

Servus. — Expediam quam rēctissimē.

Paedagōgus. — Cupitis nunc audīre quid sit ōtiārī ā lēctiōnibus 
gymnasiī?

Jōannēs. — Anhēlāmus cupidē.

Paedagōgus. — Post haustum hunc factum ēloquar. Hōc pōculō 
vestrōs adventūs excipiō.

Hermannus. — Grātiam habēmus.

Paedagōgus. — Bibat et quisque vestrum. Nunc quae pollicitus sum 
praestābō. Ā scholā quotiēscumque fēriābiminī, hoc exercitiī 
habeātis.

Jōannēs. — Quod genus?

Paedagōgus. — Audīta rūminētis, et breviusculam ōrātiōnem 
quandam concinnāte, in reī vel persōnae cujuspiam laudem vel 
vituperium, quod dēclāmitāre ōlim nocitābant.

Jōannēs. — Nescīmus quā arte dēclāmātiōnēs cōnficiēmus.

Paedagōgus. — Rudem et impolītam ōrātiōnem cōnectite, quoad 
artem didiceritis. Ūnicam ā mē accipite dēclāmātiōnem in 
litterārum laudem. Litterae, id est scientiae, nōbilissimae 
sunt, neque umquam satis laudātae, neque laudārī, ut dignae 
sunt, ā quōquam possunt, multum namque bonī et frūgis afferunt: 
per ipsās posteritātī gesta indicantur temporum perāctōrum: per 
ipsās virtūtēs, fēlīcitās, magistrātūs, honōrēs, laudēs dantur 
et accumulantur facilius quam per opēs: ipsae semel adeptae, 
numquam, neque in vītā, neque post fūnera decorāre aut ōrnāre 
cessant habentem. Dīxī.

Jōannēs. — Perīculum et ipse faciam, commendātūrus virtūtēs.

Paedagōgus. — Age, facitō, ingeniō ūtere tuō fēlīcissimō.

Jōannēs. — Virtūs rēs est ardua māximē, difficilisque acquīsītū, 
tandem adepta, fēlīcissimum reddit, omnia quibus egēmus 
praestat, nam illī nihil dēesse dīxērunt scrīptōrēs, quem penes 
esset virtūs: virtūs omnia in sē habet, virtūs ad sīdera vehit, 
vitium ad īma tartara mittit. Dīxī.

Paedagōgus. — Bibite nunc omnēs ōrdine, quisque calicem 
exsiccet.

Hermannus. — In harēnam et ego dēscendam, prūdentiae praecōnium 
dictūrus. Prūdentia virtūtum omnium nōbilissima, in cognitiōne 
rērum cōnsistit, quā cognitiōne nihil est hominī honestius, 
scīre laudābile, nescīre vitiōsissimum est: vir prūdēns, rērum 
perītus, ūnō minor est Jove, inquit Poēta: ignōrāns ā caudice 
differt nihil. Dīxī.

Paedagōgus. — Calicem quem meritus es bibe, cēterīsque praebibe.

Albertus. — Palaestram ineam ego līberālitātis encōmium 
prōlātūrus. Līberālitās ea virtūs est, quae hūmānum, pium, et 
benignum esse docet hominem, datque ubi dandum est, servat ubi 
tenendum est, sua nōn prōdigere, neque tenāx esse, ut Eucliō 
Plautīnus. Dīxī.

Paedagōgus. — Bibe pōculum quod meritus es, et aliīs propīnā. 
Sīc vestra ōtia trānsigite, tum in ērudītōs ēvādētis virōs.

Jōannēs. — Cūrābimus, tū valē et grātiam habē.



————

Convīvium Reconciliātōrium.


Hospes, Arnoldus, Henrīcus, inimīcī invicem, Jasperus, Crātō 
reconciliātōrēs.

Hospes. — Ut sīc rixāminī invicem canum mōre, nihil vōs pudet?

Henrīcus. — Iste malōrum lerna, suīs semper verbīs mē īnsectātur 
malīs, nequeō ipsī obvius fierī, vel adesse, quīn aliquā injūriā 
mē prōsequātur.

Arnoldus. — Tū metuis dictīs semper lacerās, rōdisque ac ossa 
caniculī, praedīcō tibi, ut mordēre et dēferre apud aliōs mē 
cessēs, aut clāvum clāvō trūdam, quod sentiēs cum magnō tuō 
malō.

Henrīcus. — Āh, tū pygmaeō minor, quid nārrās? Jentāculī vice 
quod est ēsurientī, id tū mihi essēs sī ad pugnōs ventum fuerit.

Arnoldus. — Sim pūmiliō quantumvīs pusillus, tamen ā tē, ut 
inter sīmiās asinus tractārī nōlō, neque pessum darī.

Crātō. — Hujusmodī silēte verba, istās lītēs compōnite, longē 
praestat pāx et concordia, quam simultās et discordia.

Henrīcus. — Tranquillus et quiētus esse vellem, nihilque sēcum 
aut convīctūs aut commerciī habēre, sed līber ab ipsō fierī 
nequeō, īnsequitur mē passim ut umbra corpus, suculīque scrōfam.

Arnoldus. — Tuō cōnsortiō gaudēbō facillimē.

Hospes. — Taceat uterque, sciō quid faciēmus, quō vōs 
reconciliātōs reddēmus.

Henrīcus. — Quid? exprime.

Hospes. — Compōtātiunculam ad cervisiae pōcula agēmus, tum inter 
pōtandum vestrīs animīs discutiēmus rancōrem illum mūtuum.

Henrīcus. — Libet mihi: dēversōrium istud cervisiārum intrēmus, 
sequiminī vōs bellī helluōnēs pōculōrum.

Hospes. — Domī nostrae in umbrā sedēbimus tranquillius, sēcūrius 
et jūcundius.

Crātō. — Praestat suīs interesse penātibus, quam aliēnīs.

Henrīcus. — Pōtus ferātur abundē, tum calculum et ratiōnem 
impendiī faciēmus.

Jasperus. — Adsint et potiōra pōcula.

Hospes. — Afferentur modo.

Jasperus. — Prōspera sit cervisia bibentibus.

Hospes. — Et tibi afferentī.

Crātō. — Vōs duo hāctenus invidiōsī invicem et mūtuō pōculum 
exhaurīte in fēlīcem vestrae concordiae ēventum.

Henrīcus. — Bibam, ubi sitī labōrāverō.

Crātō. — Arnolde tibi propīnō.

Arnoldus. — Commodē et fortūnātē bibās.

Jasperus. — Vīnum biberēmus, id convenit reconciliātiōnī.

Henrīcus. — Duae mēnsūrae vīnī ferantur, alteram ipse exsolvam.

Arnoldus. — Alterīus sūmptum ipse dabō.

Hospes. — Ī lātum vīnum, ego calicēs vitreōs ēluam.

Jasperus. — Hīc vīnum afferō, sit fēlīx fortūnātumque dē ipsō 
pōtitantibus.

Crātō. — Nunc animī prius mūtuā invidiā turgēscentēs 
immūtābuntur.

Hospes. — Heus tū Henrīce, ut ita obstīpō sedēs capite? hanc 
vīnī pateram propīnō tibi integram.

Henrīcus. — Accipiam libēns, postquam ad fundum fuerit exhausta.

Hospes. — Vidēn’? exsorpsī.

Henrīcus. — Videō, mihi nunc repleās ipsam.

Hospes. — Faciam, ēn tibi, ipsam funditus imbibās.

Henrīcus. — Istud levissimum mihi factum erit.

Jasperus. — Arnolde ut silēs? fac ā tē haustum propīnātum 
accipiam.

Arnoldus. — Hoc pōculum vīnī tibi praebibō.

Jasperus. — Faustum sit tibi optō.

Arnoldus. — Bibendō fac respondeās.

Jasperus. — Faciam āctūtum.

Hospes. — Fervent adhūc animī vestrī odiō mūtuō?

Henrīcus. — Nēquāquam.

Hospes. — Utrīque calicem vīnī praebibam, quō discordiam in 
concordiam mūtētis.

Henrīcus. — Fīet, tū bibe.

Hospes. — Ēvacuāvī, nunc partītē inter vōs, calicem illum medium 
quisque ēpōtet.

Henrīcus. — Arnolde medium tibi propīnō.

Arnoldus. — Sit fēlīx faustumque.

Henrīcus. — Medium bibī, nunc tū ad fundum ēpōtā.

Arnoldus. — Faciam, vidēn’?

Crātō. — Cōnsertīs manibus, nunc discordiam dēvovēte, 
concordēsque vōs vīctūrōs prōmittite, placet istud utrīque?

Hospes. — Arrīdet mihi.

Arnoldus. — Et mihi displicet minimē.

Crātō. — Ista sancita est reconciliātiō.

Henrīcus. — Mīror quī fīat quod ad vīnī calicēs hominēs in 
mūtuam redīre grātiam solent.

Crātō. — Deus vīnī habētur Bacchus ipse, quī aliquandō dīcitur 
Lyaeus, ā lyō, id est, solvō, quia vīnum trīstitiam et invidiam 
solvit.



————

Convīvium Histriōnum, sīve Parasīticum.


Nerō hospes, Butubatta, Gnātō, Curculiō.

Nerō. — Unde prōdītis vōs rudēs, tremulī, pannōsī, alacrēsque 
animīs histriōnēs?

Butubatta. — Ē forō.

Nerō. — Quid ibi quaestūs estis adeptī?

Butubatta. — Lucrī prōrsus nihil, hominēs nunc sapiunt Solōnēs, 
tertiumque Catōnem prae sē ferunt.

Nerō. — Nōn plūs vestrīs capiuntur gesticulātiōnibus?

Gnātō. — Afferunt mōriōnum sē sat domī habēre, sēipsōs utcumque 
histriōnicē gestūs exhibēre.

Nerō. — Vertuntur nunc omnia, ut quae prius in dēliciīs sunt 
habita, nunc jaceant, et nihil dūcantur.

Curculiō. — Timēmus quod ēsuriendō ad restim nōbīs rēs veniet: 
cum vīctum solitum dēnegābunt hominēs.

Nerō. — Animōs nōn dēspondēte, ipse sōlus vōs trēs integrī annī 
curriculō adhūc pāscam, ab aliīs dēstitūtī sī fueritis.

Butubatta. — Grātī erimus dominō rēgī nostrō ūnicō praesidiō.

Nerō. — Estis famēlicī? libetne cibum ingurgitāre?

Gnātō. — Per Herculem, perque omnēs Deōs patellāriōs ēsurīmus 
acerbissimē.

Nerō. — Pingue hīc sūmen, pinguiaque exta edite, dēvorāte, igne 
et vīnō calidōs vōs facite.

Butubatta. — Ō nostrum praesidium et ūnicum asȳlum, tū ille 
nōbīs es Juppiter, id est, juvāns pater: ille nōbīs es Deus 
tūtēlāris, tūtāris nōs ā saevā stomachī tyrannide, scīlicet 
famē.

Nerō. — Deus vester erō adjūtor et alumnus, sī ea quae 
interrogāverō mihi responderitis.

Gnātō. — Ad verba quaecumque volueris, dīcēmus nōbīs comperta.

Nerō. — Quis populī dē mē sit sermō, vērē audīre dēlector: vērum 
mihi dīcite, dē mē quae fertur vulgō sententia?

Butubatta. — Passim ad astra referunt, pium benignum, aequum, 
prūdentem, dīvitem, potentem, omniumque hōrārum hominem tē esse 
dīcunt, et quī possit aequā discernere lance, quid distent aera 
lupīnīs.

Nerō. — Ō lepidī histriōnēs, ob id nūntium trītīs vōs dōnābō 
lacernīs, calidōque sūmine.

Gnātō. — Quae dīximus, ex ōrāculō sumus locūtī, ita nōs 
patellāriī juvent Diī nostrī.

Nerō. — Vōs semper jūre fēcī plūrimī, vestrum genus semper 
crēdidī mundō ūtilissimum, hominibusque dīvīnitus datum esse.

Butubatta. — Nōn facile quis dīxerit laudem et encōmium nostrī 
albī. Nōs hominum sumus sōlāmina, nōs sōlācia, maestōrum 
cōnsōlātōrēs, vērī assertōrēs: sine nōbīs, vīnō mulieribus, 
hilarēs esse nequeunt mortālēs, immō vōs etiam nostrīs sōlīs 
facētiīs alacrēs facimus: nātūra nōbīs semper est laeta, semper 
aequē serēna, nōn nūbila mēns, ut cēterīs hominibus maerōrem 
saepe advehēns.

Nerō. — Sed agite, quem vōs mē facitis?

Gnātō. — Immō longē majōrem, nōs tē ad astra ferimus, tē Deum 
facimus, et sī quid est Deō majus: multus est nōbīs in ōre Rēx 
Nerō, Rēx līberālissimus.

Nerō. — Verbīs istīs semper apud mē commeātum, dapsilēsque 
lancēs, trītāsque lacernās in prōmptū reperiētis semper.

Butubatta. — Grātia sit dominō Rēgī dē praesentibus patinīs, 
futūra dum accipiēmus, etiam parēs grātiās habēbimus.

Nerō. — At quālēs in plēbēiōrum penātibus vōs geritis?

Butubatta. — In aedēs admissī, culīnās patināsque lautās 
petimus, illās exedimus, lingimus, lambimus, rōdimus. Damnōsī 
sumus patinīs et culīnīs, nūdāmus hominēs argentō, dapibus et 
ēscā.

Nerō. — Pōcula nōn efflāgitātis?

Gnātō. — Hirundinēs sumus pōculōrum, bibere nōn dēsinimus, quoad 
guttula restat. Nōs Vulcānī sumus fīliī, quicquid tangimus, 
combūrimus et cōnsūmimus.

Nerō. — Approbatne vulgus album vestrum?

Curculiō. — Nōbīs calculum adjicit album, dīcēns oportēre 
versūtum esse ac rota est figulāris, nūllumque hominem esse 
frūgī, quīn bene et male facere sciat ut nōs.

Nerō. — Numquam ad verbera vōbīs rēs venit?

Butubatta. — Crēberrimē ulmeīs pigmentīs nōbīs pellis pungitur, 
vērum ad pugnōs indūrātam cutem habēmus.

Nerō. — Pellēs vestrās istīs meīs pōculīs jam farcīte et 
patinīs, tum minus ferīre ipsum dolēbit vōbīs.



————

Convīvium Nūgātōrium.


Salibus & nūgīs recēnsendīs certant Hospes, Poēta, Somniātor, 
convīvae, Servus, Nūgō.

Hospes. — Bovem mactāvī domī, ad intestīna comedenda rogō sītis 
mihi convīvae vōs quīnque.

Nūgō. — Plūrēs nostrum sunt, grātiam habē in aliam vicem.

Hospes. — Plūs carnis et intestīnōrum mihi est, quam vōs 
dēvorāre poteritis.

Poēta. — Attamen incommodum est, tantus convīvārum coetus.

Hospes. — Minimē gentium, rancida mihi fīent boum intestīna sine 
convīvīs, sōlus sum cum sōlō famulō, omnia nequīmus dēvorāre, 
nam vulturēs nōn sumus.

Somniātor. — Tum fac pateant aedēs, intrābimus tēcum vīsūrī, quō 
nōs excipere velīs.

Hospes. — Fēlīcibus avibus līmen trānscendite. Grātulor vōbīs 
fēlīcēs adventūs in domiciliō meō.

Nūgō. — Fēlīx sit et tibi accommoda haec habitātiō.

Hospes. — Serve, prōmptuārium reserā, carnēsque tostās dēprōme, 
cervisiam praebē et calicēs quaeque convīviō apta conveniunt, 
ministrā.

Servus. — Clāvēs prōmptuāriī praebē, occlūsum est.

Hospes. — Vēlōx redī.

Nūgō. — Festīnāre tantopere haud opus est, exspectābimus 
facillimē, famē nōn premimur.

Hospes. — Quid tum? aliquem tamen in stomachō habēbitis locum 
bōlīs aliquot. Tū serve, ūnum aut alterum intestīnōrum verū ad 
prūnās torreās.

Servus. — Exsequar.

Hospes. — Vōs interim dē hīs carnibus sūmite.

Nūgō. — Fīet.

Hospes. — Ipse exemplō vōbīs erō prius in quadram buccellam 
dēcerpendō.

Poēta. — Age, tum fenestram edendī et nōbīs aperiēs, ut hospitis 
est mūnus.

Hospes. — Vīnum hoc pȳtissāte, palātīs sapiet.

Somniātor. — Propīnō tibi.

Hospes. — Bibās prōsperē.

Somniātor. — Certē nōbile est, et cum quōlibet aliō sapōre 
certāret.

Hospes. — Tāle est, ut ad egēnōrum mēnsam bibitur.

Somniātor. — Et ācre et suāve est.

Hospes. — Exta illa calida, dum fervent edite, frīgida īnsipida 
fīunt.

Poēta. — Ipsīs nōn parcē ūtēmur.

Hospes. — Ut ita silentēs et tacitī estis? quid in corde 
volvitis? an cūram prōlium ēducandārum?

Nūgō. — Nōn, istārum sollicitūdinem mātribus et uxōribus 
relinquimus.

Hospes. — Sūmite animōs hilarēs, bibendō, quis nōbīs scōmma 
aliquod recēnsēbit, quō rīdēbimus? tū istud facitō. Nūgō 
vocāris, fac et nūgēris nōbīs nōnnihil.

Nūgō. — Scōmmatum vel facētiārum expers sum, attamen quod sciō 
dīcam. Mulierēs vetulae in templō ōrantēs, clūnibus attrahunt 
pedēs, scītis quā grātiā?

Hospes. — Ignōrāmus, tū dīcitō.

Nūgō. — Ideō, ut sī quid per postīcum ventī ēmīserint, nōn 
perdant sine frūge, sed ipsō pedēs calefaciant, ut Plautīnus 
ille Eucliō nocte follem ōrī adstringēbat, in quem anhēlitum 
mitteret, et māne ignem cum ipsō excitāret.

Somniātor. — Audīte et mē: Somnium hāc nocte habuī, multum mē 
invēnisse aurī et argentī, lepidaeque nymphae adjacēre mē 
amplexantī, at expergīscēns sēnsī fēlem mihi adesse lingēns 
māxillās meās, nam madēbant ex hesternā crāpulā.

Hospes. — Tū poēta poēticās facētiās nōbīs nārrā, tum omne 
impendium hujus convīviī immūne habēbitis.

Poēta. — Aurēs arrigite, versūs audiētis lepidōs in hōrā poēticā 
nātōs, ūndecim scīlicet hōs.

  Dum vīna bibō, trīstārī nōn bene quībō.

  In haustū prīmō, laetor sub pectoris immō.

  In cordis fundō, laetor dum bibō secundō.

  Post ternum pōtum, vīnum mox fit mihi nōtum.

  Et pōtus quārtus laetum reddit atque facētum.

  Et pōtus quīntus, laetam mentem facit intus.

  Dum bibō bis ter, sum quālibet arte magister.

  Pōtū septēnō, frōns efficitur sine frēnō.

  Pōtus bis quārtus, mihi sēnsūs tollit et artūs.

  Sed sī plūs bibam, kannen, pot, omnia frangam.

  Ut corpus redimam, rock, hemmet, omnia vēndam.

Hospes. — Rīdiculī per Herculem sunt, et pōculīs aptī versūs.

Poēta. — Ipsōs bonī cōnsulite, quālis sum poēta, tālēs et dīcō 
versūs.

Hospes. — Immūnēs vōs omnēs jam hīc ā symbolō fēcistis.

Poēta. — Grātiam referēmus ōlim.



————

Convīvium Tabernārium, ubi certō asse et nummīs praesentibus 
convīvātur et solvitur.


Tabernārius, Jasperus, Henrīcus, Māximiliānus, Volfgangus, 
Arnoldus viātōrēs.

Jasperus. — Ho, ho, nēmōn’ hūc prōdit? vacant hae aedēs?

Tabernārius. — Quis forēs pulsitat, clāmandōque domum personat?

Jasperus. — Salvē hospes Tabernārie.

Tabernārius. — Et tū.

Jasperus. — Ecquid lautī habēs obsōniī? dapsilicēne īnstrūxistī 
focum? nostrum hīc sex peregrē profectī adsunt, ex itinere 
fessī, et ēsurientēs, cibīque et pōtūs cupidissimī.

Tabernārius. — Satis reconditum cibī habeō, sī vōbīs aes 
exsolvendī suppetit.

Henrīcus. — Bonōrum datum habēmus, pecūniāsque Croesī, et Crassī 
aequāmus opulentiā.

Tabernārius. — Istī assidēte mēnsae, fercula jam afferrī faciam, 
quiēscite interim.

Māximiliānus. — Faciēmus, ac tū festīnā, ācerrima nōbīs famēs 
est, quālem ab incūnābulīs habuimus numquam.

Tabernārius. — Morbō istī medēbor pulcherrimē: dē istā pernā 
vorāginēs ventris facite, mox lautiōrēs patinās afferam, sed 
cibum cōnsecrāte prius.

Volfgangus. — Benedīcite.

Henrīcus. — Dominus.

Volfgangus. — Chrīstus Deī fīlius, salūtis hūmānae auctor et 
cōnservātor, tabernārium hoc prandium nōbīs benedictum reddat.

Henrīcus. — Āmēn.

Volfgangus. — Nunc edāmus, ipse morārī nequeō.

Jasperus. — Ede, nōn morābimur, quīn et nōs cibum sūmimus.

Arnoldus. — Dūra est et admodum falsa carō ista.

Māximiliānus. — Pōtū salsēdinem pelle.

Arnoldus. — Cantharum medium ēbibam.

Volfgangus. — Tum ad fundum ipse exsiccābō.

[Geōrgius]. — Heus, heus, hospes, cervisiae plūs prōme, haec 
ēpōta est.

Tabernārius. — Abundē cervisiam afferam, placetne et vīnum?

Māximiliānus. — Utique quantō pretiōsius fuerit, tantō ipsō plūs 
dēlectābimur.

Tabernārius. — Hīc vīnum afferō nectareum, nectarī caelestium 
Deōrum nē lātum unguem cēdēns, eō hilarēs vōs reddite.

Jasperus. — Faciēmus: alia obsōnia praebē, assī sī quid habēs, 
ēlixīs nōn oblectāmur.

Tabernārius. — Sunt mihi cāpī duo illāridātī, et ānser in verū, 
adhūc calidī, dē ipsīs quid afferam? dīcite, utrum ānsere, an 
cāpīs pālāta plūs gaudeant vestra.

Jasperus. — Ānserem ferās, cāpōs tibi servēs.

Tabernārius. — Accipite eum pinguem, et adipe multā, ac sī tener 
vitulus esset.

Henrīcus. — Ho, ho, sodālēs optimī, lassitūdinem itinere longō 
adeptam nunc cūrāte, incidimus in caelum.

Māximiliānus. — Praebibō tibi, guttur mihi cōnstringit ānserīna 
ista carō.

Jasperus. — Ex postīcō ānseris edās.

Volfgangus. — Olētō ipsīus jam capior magis, quam sī vīveret.

Tabernārius. — Ō vōs convīvae, ut nunc stomachīs valētis, estne 
factum melius?

Māximiliānus. — Longē praestantius intestīna nunc vigent, quam 
dum adveniēbāmus.

Jasperus. — Hospes propīnō tibi.

Tabernārius. — Prōsit, bibere nōndum cupiō, imprānsus sum. 
Bibite vōs basilicē, ipse impendiōrum immemor nōn erō.

[Geōrgius]. — Et nōs tuōrum obsōniōrum nōn oblīvīscēmur.

Tabernārius. — Istud decet ad mēnsam, hīc cāseum accipite, quī 
advenārum hūc solet esse terror.

Māximiliānus. — Nōs perterrēscet minimē, sat aeris habēmus, unde 
symbolum pendāmus.

Tabernārius. — Edite dē ipsō vel būtȳrō quantum libet.

Jasperus. — Tolle mēnsam hospes, sat ēdimus, hinc abeundum est.

Tabernārius. — Nōn abeundum, sed solvendum, quisque vestrum 
tribus albīs symbolum solvet.

Volfgangus. — Hui, tantum? vix cibus valuit tantum.

Tabernārius. — Vīnī bibistis multum.

Māximiliānus. — Ō vōs sodālēs optimī, hinc quōmodo ēvādēmus, quō 
pendēmus symbolum?

Jasperus. — Hospes, aes in numerātō nōn habēmus, nostra 
chīrographa tibi dabimus, mox exsolūtūrī, et ē patriā aes 
missūrī.

Tabernārius. — Chīrographa nōn accipiō, nam litterārum expers 
sum, sed vel pecūniam vel exuviās.

Henrīcus. — Nunc versuum quōrundam recordor: ‘Est bona vōx, hol, 
wein, melior schenk ein, optima trinck auß. Est mala vōx, 
rechen, pejor bezalem, pessima den rock auß’.

Tabernārius. — Sit pessimum vel optimum, aut solvite, aut vestēs 
exuite.

Jasperus. — Accipe hās vestēs, ad vesperam, vel summum crās 
repignerābimus et redimēmus.



————

Convīvium Nātāle.


Macrīnus nātālem diem celebrāns, Persius, Castor, Pollūx, 
Coquus, convīvae, Servus.

Macrīnus. — Iō, iō, ō fēstīvissimum diem, ō candidissimum sōlem 
hodiernum, fēlīciōrem integer annus habet nūllum.

Persius. — Unde tantum hodiernī diēī encōmium prōfers?

Macrīnus. — Ignōrābās hodiē mihi esse diem nātālem?

Persius. — Per Herculem nōn cōgitābam, nōn tum nātāliciō tuō diē 
nōs tuōs amīcōs epulīs et mēnsā excipis?

Macrīnus. — Utique adsītis meō prandiō omnēs quattuor, meum diem 
geniālem mēcum celebrētis.

Castor. — At quantum impendiī faciet quisque?

Macrīnus. — Sūmptūs nihil impendētis, ipse feram omnia meā 
crumēnā.

Pollūx. — Age, perplacet, condīcimus, nōn opus est nōbīs 
scindere paenulam.

Castor. — Ubi convīvae vocāmur, sumus facillimī: ubi ad 
ērogandam pecūniam, surdī, et auribus mortuī.

Macrīnus. — At nātāliciīs mūneribus mē ut dōnētis oportet.

Persius. — Ipsa mittēmus libentissimē.

Macrīnus. — Coque, suntne edūlia percocta?

Coquus. — Quandō libet accubitum īte.

Macrīnus. — Serve, estne mēnsa decorāta, quibus solet ōrnārī?

Servus. — Est, et diūtissimē.

Macrīnus. — Lavētis meī convīvae, et discumbite.

Castor. — Prior discumbere tuum est ut hospitis.

Macrīnus. — Benedīcite.

Persius. — Dominus.

Macrīnus. — Cūnctipotēns Deus, caelī et terrae Dominus, bonōrum 
omnium auctor, creātor, salvātor hūmānae creātūrae, hōc nātālī 
convīviō cibum et pōtum nōbīs prānsūrīs salūbria facere velit.

Persius. — Āmēn.

Macrīnus. — Nunc epulīs negōtium sūmite et pōculīs.

Pollūx. — Ōtium nōn agēmus.

Macrīnus. — Salsūginōsam illam carnem vel porcīnam gustāte.

Castor. — Fīet.

Macrīnus. — Serve, ad cyathōs stā, vidēque nē siccitāte hient.

Servus. — Cūrābō.

Macrīnus. — Jūrulentās fer carnēs, hīs siccīs nōn est dēlicium 
magnum, quadrās aliās porrige.

Servus. — Exsequī volō.

Macrīnus. — Carnibus istīs jūrulentīs fruiminī, quoad assae 
afferentur.

Persius. — Facile est contentum esse patinā tālī, pōculīsque 
lepidīs.

Macrīnus. — Geniō indulgēte, Epicūrīque vīvite.

Persius. — Propīnō tibi in fēlīx auspicium sequentis annī.

Macrīnus. — Hodiē alium auspicor annum meae aetātis.

Persius. — Tibi nunc est exōrdium annī, ut omnibus mortālibus 
ipsō Circumcīsiōnis diē.

Macrīnus. — Assae carnēs fac adsint famule.

Servus. — Efficiam celerrimē.

Macrīnus. — Orbēs tolle, aliōsque prōpōne.

Castor. — Ōmen fēlīx tibi hōc pōculō optō, ō Macrīne.

Macrīnus. — Et tibi ipsum nōn sit īnfēlīx.

Pollūx. — Age, bibendō mihi pār referās.

Macrīnus. — Nōn differam: omnibus vōbīs ad hās tostās carnēs 
praebibō, in grātiam, quod hōc nātālī meō diē mē invīsistis.

Castor. — Libentēs fēcimus, majōra velimus, sī īnservīre tibi 
poterimus.

Macrīnus. — Dēcerpite assum, ipsum prōpositum est ut edātur, nōn 
ut rūrsus in culīnam dēferātur.

Pollūx. — Strēnuē nostrum agimus mūnus.

Persius. — Ō Macrīne, hilarem nunc sūmās diem, geniō affatim 
indulgē, Deōque grātiās habē, quī hōc diē vītae mūnere tē fungī 
fēcit et concessit.

Macrīnus. — Istud hodiē fēcī, faciō, et quoad hic diēs 
dūrāverit, faciam.

Castor. — Macrīne, scīsne cūr mūnera mittantur ab amīcīs illī 
cujus est diēs nātālis?

Macrīnus. — Putō quod signum sit amīcitiae, eō mūnere gaudeant 
nātum esse in mundum, eum cui mittant.

Castor. — Ut diē Circumcīsiōnis dōnantur xenia, ob novī 
auspicium annī, ita ipsō diē nātālī nātō hominī.

Macrīnus. — Vērisimile est.

Castor. — Sīc rēs est.

Macrīnus. — Serve, bellāria appōne, et cyathōs aspice an 
sitiant.

Persius. — Numquam vīdī calicēs sitīre.

Macrīnus. — Intellegentī pauca satisfaciunt, cāseō hōc ōra 
exsiccāte, būtȳrōque animōs sī maerent lēnīte.

Pollūx. — Macrīne praebibō, optōque fēlīx sit tibi diēs nātālis, 
posteraque aetās.

Macrīnus. — Commodē bibās.

Castor. — Fac dēpōnī dapēs, exspatiābimur aliquantulum.

Macrīnus. — Serve mēnsam tolle.

Castor. — Legāmus hymnum.

Macrīnus. — Deus misericors et jūstus, quī in hanc lūcem nōs 
creāvit, creātōsque pāscit suā grātiā, benedictus sit in 
aeternum et ultrā.

Persius. — Āmēn.

Macrīnus. — Bonī cōnsulite habita obsōnia.

Persius. — Tū prō līberālitāte istā grātiam habē.



————

Convīvium dēlicātōrum palātōrum.


Colōniēnsis, Vestalus, Thūringus, Saxō, Suēvus, Hessus, Francō, 
Frīsius, Obsōnātor.

Colōniēnsis. — Heus, heus contubernālēs optimī, quid agēmus? 
tempore hōc licentiōsō, convīvābimurne invicem? vīvēmus semper 
Stōicōs? numquam cum Horātiō spargēmus nucēs patiēmurque vel 
incōnsultī habērī?

Vestalus. — Jūcundum esset convīvārī, sī opulentae nōbīs essent 
crumēnae.

Colōniēnsis. — Ego omnium nostrōrum nōmine nummōs expōnam et 
sūmptum, sī post factum calculum quisque suā parte mihi reddere 
prōmittit.

Vestalus. — Pollicēmur ad sacrāmentum.

Colōniēnsis. — Audīn’ tū Obsōnātor, in convīvium dēlicātum 
obsōnia mercātum vāde, sed cūrā ut lautissima quaeque emās.

Obsōnātor. — Aeris satis sī habuerō, obsōnandō accīnctissimus 
erō.

Colōniēnsis. — Accipe aureum istum, et quantum opus fuerit, 
obsōniīs splendidīs impende.

Obsōnātor. — Pollūcibiliter obsōnābō.

Vestalus. — Redeās pegasēō gradū, et vorāns viam.

Colōniēnsis. — Obsōnātum mīsī, quī mercābitur nōbīs edūlia 
ampliter.

Thūringus. — Aderit etiam mox?

Colōniēnsis. — Apud propōlās cibum coctum emet, tum coquendī 
labōre nōn egēmus.

Saxō. — At quid obsōniī afferet?

Colōniēnsis. — Jussī ut dēlicātissima quaeque quaereret et 
mercārētur.

Suēvus. — Cujus palātō? forte tuō obsōnābit.

Colōniēnsis. — Quicquid culīnāria taberna habuerit opiparī et 
coctī, istud nōbīs comparet.

Hessus. — Advenietne oppidō?

Colōniēnsis. — Dictō citius aderit, nōs interim mēnsam 
sternēmus.

Francō. — Ēn aliās redit Obsōnātor, sub palliō ferēns nesciō 
quid.

Colōniēnsis. — Salvus advēnistī Obsōnātor noster, quid splendidī 
mercātus es nōbīs?

Obsōnātor. — Admodum calida, nesciō an pinguia.

Hessus. — Prōh, carnēs affert suillās et vitulīnās, quis illīs 
dēlectātur? porcīna est immunda lepram gignēns, vitulīna 
insalūberrima febrem pariēns, morbumque et mōrōs gestīre facit.

Obsōnātor. — Mercātus sum quae potuī cōnsequī, dīlēctus mihi nōn 
erat, aliās haec nōn attulissem.

Colōniēnsis. — Edāmus haec, dum dēsunt splendidiōra.

Francō. — Vērē dīcis, bonī cōnsulenda sunt vīlia, ubi pretiōsīs 
labōrātur.

Hessus. — Edat igitur quisque ēsuriēns, famēs ipsī condīmentum 
dabit, quō sapient etiam dulcissimē.

Obsōnātor. — Aut manūs admovēte, aut sōlus exedam.

Suēvus. — Quod mercātus es ede, nōs ēsurīre mālumus.

Obsōnātor. — Nunc in portū nāvigābō, rēsque mea in vadō erit, 
cum sōlus haec dēvorāre dēbeō.

Thūringus. — Nihil aliud tibi erat apud propōlās?

Obsōnātor. — Nē My quidem.

Colōniēnsis. — Bibāmus cōpiōsius, et quō in cibō egēmus, in pōtū 
recompēnsēmus. Mox domum ībō quaesītum piperis aliquid zingibere 
condītī.

Vestalus. — Ipse sī in patriā essem, habērem quō lātrantem 
stomachum replērem.

Hessus. — Quid?

Vestalus. — Patinam fabārum, deinde lentium, deinde pīsōrum, tum 
lactis, tum pultis, tum holerum, tum rāpārum. Haec fercula 
quibus dēsunt, potiuntur crassissimā carne porcīnā.

Thūringus. — In laribus meīs paternīs dulce jūsculum dē hallēce 
ederem: tabernam pōtōriam accēdēns, in sinum sūmerem hallēc 
salsūgine ērutum, dē quō lamberem inter pōtandum, ut sitim 
acciperem.

Francō. — Ō nōbilem meam Francōniam, in quā vīnī suāvis bibuntur 
calicēs: ibīdem sī essem, vīverem indulgentius.

Saxō. — In Saxōniā meā et nōbilis ac satis crassa cervisia 
pōtātur.

Hessus. — Hessia mea caprīnīs carnibus abundantissima est, in 
ipsāque obsōnia pinguia et multō jūsculō eduntur.

Suēvus. — Suēvī meī vīnō et nucum cōpiā superbiunt.

Frīsius. — Frīsiī nostrī būtȳrō fertilibusque cāseīs nōbilēs 
sunt et laudābilēs.

Francō. — Quid tū Colōniēnsis ais? in quō tuam Colōniam effers?

Colōniēnsis. — Opus nōn est praecōniō, satis sēipsam commendat.

Francō. — Dapēs opiparē vōbīs Colōniēnsibus nūllae sunt aliae, 
quam piper rūgōsum.

Colōniēnsis. — Āh, nōs inopēs Germāniae orientālis vel 
superiōris, vōs aquae bibulī.

Francō. — Sī nostrātēs aquam nōn biberent, diū Rhēnus vōs 
Occidentālēs Germānōs submersisset.

Obsōnātor. — Quisque suam repetet domum, nequeō vestrīs palātīs 
arrīdentia obsōnāre, nam nimium dissīdent.



————

Convīvium Helluōnum pōculīs sēsē urgentium.


Hermannus, Arnoldus frātrēs, Jasperus & Geōrgius.

Hermannus. — Sitiō affatim, quid cōnsiliī praebēs mī frāter?

Arnoldus. — Remedium nōn est aliud magis praesentāneum sitī, 
quam ēpōtātiō crēbra pōculōrum.

Hermannus. — Pōcula quid juvant vacua?

Arnoldus. — Pōcula putō nōn inānia, sed pōtū referta: vacua 
vāsa, pōcula nōn merentur dīcī.

Hermannus. — Quī hoc?

Arnoldus. — Pōcula (nī fallor) dīcuntur calicēs, quasi pōtum 
continentēs vel continentia.

Hermannus. — Pōtātum quō nōs cōnferēmus?

Arnoldus. — In eās aedēs ubi convenīre solitī sumus.

Hermannus. — Injūcundum est duōbus sōlīs compōtāre, sī quōs 
habēre mūs congerrōnēs sīve compōtōrēs.

Arnoldus. — Forte in ipsō domiciliō cervisiāriō quōsdam 
inveniēmus nostrī cōnsortiī.

Hermannus. — Accēdāmus Jasperus veterem nostrum commīlitōnem.

Arnoldus. — Perplacet, cōnfestim eāmus.

Hermannus. — Heus, heus Jaspere, esne domī?

Jasperus. — Nōn sum.

Hermannus. — Nōnne tē loquentem audīmus?

Jasperus. — Nōn Jasperum, sed forte Theologum audītis.

Hermannus. — Ecce oblītī per Herculem fuimus istīus tuī 
cognōminis, quid agis? latitās semper et assidēs Theologicīs 
tuīs librīs?

Jasperus. — In Grammaticīs rēgulīs sūdāvī et lēgī. Quid venītis? 
quid expetitis?

Hermannus. — Venīmus cūrātum cutīculam tēcum ad pōcula.

Jasperus. — Haec domus ad algidam dīcitur culīnam, nihil cibī, 
neque pōtūs, neque ignis est.

Hermannus. — Adest cantharus quō pōtus ferātur?

Jasperus. — Fidēliam habēmus, nōn stanneum cantharum.

Arnoldus. — Dulcior est pōtus ex fictilī pōculō, quam stanneō.

Hermannus. — Istud est quod dīxit Agathoclēs rēx fīlius figulī, 
quī rēx māluit ex fictilibus vāsīs quam aureīs bibere.

Jasperus. — Hūc ē regiōne in tabernā coquīnāriā cervisiam feram, 
interim exspectētis.

Hermannus. — At redī vēlōx, sitīmus fortiter et acerbissimē.

Jasperus. — Hūc redeō, fēlīx sit cervisia bibentibus.

Arnoldus. — Et tibi afferentī nōn īnfēlīx.

Jasperus. — Hōc pōculō ēbibendō aut tōtum, aut medium 
combibēmus.

Hermannus. — Arrīdet, sit ratum quod loqueris.

Jasperus. — Hermanne, praebibō tibi integrum pōculum.

Hermannus. — Estō, accipiō libenter.

Arnoldus. — Ēn Geōrgī unde tū prōripis?

Geōrgius. — Ē laribus meīs vīsum veniō quid hīc gerātur.

Hermannus. — Hīc pōtātur, geniōque indulgētur.

Geōrgius. — Istud videō.

Jasperus. — Assideās, sīsque nōbīs compōtor.

Geōrgius. — Aere careō.

Hermannus. — Praedīvitem habēmus convīviī prīncipem, Jasperum 
nostrum tertium Catōnem, et octāvum sapientem.

Jasperus. — Nāsum vestrum nōscō, nāsūtī estis, praeter hoc 
nihil.

Arnoldus. — Hui, bibite plēnīs pōculīs commīlitōnēs optimī, 
exemplum vōbīs dabō, calcarque addam calicem hunc ingurgitandō.

Jasperus. — Ho, ho, īnstar vaccae bibis.

Arnoldus. — Ūsque adeō sapuit, dēsinere et cessāre nōn potuī.

Hermannus. — Geōrgī, tibi propīnō.

Geōrgius. — Accipiō libēns.

Hermannus. — Ut dēfīdētis tam siccīs palātīs calicēs ōsculāminī, 
ipsīsque linguās madefacite.

Arnoldus. — Nōn fēriābimur.

Hermannus. — Cervisiae plūs ferās, haec ēpōta est.

Jasperus. — Assēs trēs porrigite.

Arnoldus. — Ad calculum ferās, in dīgressū solvēmus.

Jasperus. — Sīn minus fēceritis, vestibus vōs nūdābō.

Hermannus. — Nunc eās ocius.

Jasperus. — Fēlīx faustaque sit, quam sērō, cervisia bibentī et 
solvere volentī.

Arnoldus. — Quid? nōn esset salūbris satisfacere recūsantī?

Jasperus. — Iste nōn bibat.

Arnoldus. — Nunc tantō cupidius bibēmus. Hui, bibite plēnīs 
buccīs sodālēs optimī, bibite ad jugulum ūsque.

Geōrgius. — Quid illud cōnferret?

Arnoldus. — Multum sānē, quantum quis plūs pōtū madet, tantō 
perītior est, jūcundior et hilarior.

Jasperus. — Hermanne, hōc tē salūtō calice.

Hermannus. — Nōn obsit, ēbibe, aut nōn suscipiam ā tē.

Arnoldus. — Abeundī tempus est, vespera imminet.

Jasperus. — Exsolvite prius impendium.

Hermannus. — Ad Graecōrum Kalendās.

Jasperus. — Memor erō, ubi locus fuerit.



————

Convīvium commīlitōnum litterātōrum assēs suōs congerentium.


Henrīcus, Jācōbus, Arnoldus, Petrus, Cornēlius.

Henrīcus. — Ā merīdiē quid operis faciēmus?

Jācōbus. — Īnscius sum.

Henrīcus. — Sī mē audīre velitis, scīrem quid facere cōnferret.

Jācōbus. — Exprime: audiēmus.

Henrīcus. — Ut asse cujuslibet appositō convīviolum 
īnstaurārēmus, diū nōn compōtāvimus.

Arnoldus. — Facile dictū est, sed difficile factū.

Henrīcus. — Quī hoc?

Arnoldus. — Aere labōrāmus.

Petrus. — Neque cingulum, neque marsūpium, neque assis minimus 
mihi est.

Cornēlius. — Et mihi assis nōn est, quō restim emerem.

Henrīcus. — Cōnsilium dabō, ut nōnnihil aeris acquīrātis: 
Parentibus vel cognātīs dīcite libellum aliquem albō nummō vōs 
ēmptūrōs, illum deinde pōtātiuncula īnsūmēmus, quisque nōn nisi 
ūnīus albī nummī (ut vulgō dīcitur) sūmptum faciet.

Jācōbus. — Optimum cōnsilium et acceptandum.

Henrīcus. — Quisque īlicō domum eat, et tantum aeris ā 
parentibus vel amīcīs petat.

Jācōbus. — Cūrābimus.

Henrīcus. — At praepetī gradū redīte.

Petrus. — Ībimus viam vorantēs.

Arnoldus. — Redeō et vōtī compos factus, pecūniam afferō.

Jācōbus. — Praestō ego sum, ā mātre hōc nummō dōnātus.

Petrus. — Veniō et ipse quoque, licet sērus, quia diū pater 
nōlēbat annuere et marsūpium laxāre.

Henrīcus. — Ubi tū tam sērus morātus es? quid tē dētinuit?

Cornēlius. — Dūra cervīx meae nūtrīcis, quae deciēs assem in 
manū vertit et revertit, antequam expōnit.

Henrīcus. — Renuēbat tibi tantillum nummōrum?

Cornēlius. — Aegrē extorsī, et fermē lacrimantibus oculīs.

Henrīcus. — Vēlōcissimī nunc pōtātum eāmus, vīvāmusque 
cervisiāriī pōtātōrēs, dum nequīmus Bacchānālia.

Jācōbus. — Quō concēdēmus?

Henrīcus. — Ad aedēs meās, ubi sōlitūdine fruēmur, pōtābimus, et 
iō, iō, iō, cantābimus, nēmine percipiente. Intrētis pulcherrimī 
combibōnēs et commīlitōnēs litterāriī.

Arnoldus. — Aequum est, ut quī tōtīs diēbus sūdantēs et 
labōriōsī cōnsēdimus in gymnasiō litterāriō, animīs trīstibus, 
trementibus corporibus, ob praeceptōris saevitiam et ferulae 
metum, sīc et nōs ad pōcula exhilarēmus aliquandō.

Petrus. — Decet, ut quī miseriārum fuērunt, etiam laetitiae sint 
participēs.

Henrīcus. — Quisque vestrum nummōs mihi det, ego prīnceps 
convīviī erō.

Cornēlius. — Mūneris istud habeās, sed fidēliter exsequere, nōn 
aliquid pecūniae recondās in loculum.

Henrīcus. — Pōtum et trīticeum pānem mercābor, quoad teruncium 
habuerō, ībō jam lātum cervisiam.

Jācōbus. — Vāde, et celer redī.

Henrīcus. — Tardus nōn ībō, ēn redeō, pōtus hic cerere coctus 
salūtī sit omnibus bibentibus ipsum, sed praebibere est meum, 
tibi propīnō Arnolde.

Arnoldus. — Accipiō libentī animō.

Petrus. — Jācōbe, libetne bibere?

Jācōbus. — Libēret, sī habērem.

Petrus. — Hunc calicem tibi praebibam medium.

Jācōbus. — Id facitō, cupiō.

Petrus. — Bibe nunc et tū.

Jācōbus. — Aliquid pānis trīticeī dā, edere oportet mē, dum 
bibō.

Arnoldus. — Et edendō bibere necesse est, sī cibum dēcoquere et 
ingerere dēbeō.

Henrīcus. — Cujus est bibere? in quō sistit amphora? pōtitet, 
quō et nōs aliī pōtū fruāmur.

Arnoldus. — Vidē nē dēficiat cervisia, aliōquī pugnōs edēs, aut 
versus caput tibi cantharum mittēmus.

Henrīcus. — Nōn cupiō istam fortūnam et commoditātem, satis 
superque adhūc restat, vōs saltem invicem praebibite.

Jacobus. — Cornēlī, tū sitim pōtū nōn comprimis? propīnō tibi 
hujus calicis medium.

Cornēlius. — Salūtiferum sit tibi.

Petrus. — Hoc ēbibam, tum nōn sine frūge sūmptum fēcī.

Henrīcus. — Pecūniae suae quem paenitet, pōtū sē cōnsōlētur.

Jācōbus. — Ipse ad summum jugulum mē implēbō, cōgitābōque 
nummōs, quōs ē domō paternā attulī, stomachō et ventrī mē 
immīsisse.

Arnoldus. — Nōn salsus erit cōgitātus: nam bibulī domum in 
ventre referunt quod māne extulērunt aedibus in crumēnā.

Cornēlius. — At abeāmus hinc, tempestīvum est.

Jācōbus. — Fīet.



————

Convīvium lucrī lūsōriī.


Albertus, Chrīstiānus, Vesselus, Matthīās, Dionȳsius, Staphyla 
mulier.

Albertus. — Attendite, attendite sodālēs et collūsōrēs 
cārissimī, vestēs induite, in tempore hinc ut discēdāmus, 
morābimur etiam adhūc hōrulam in pōtātōriā domō.

Chrīstiānus. — Agerēmus compōtātiunculam? repetenda mihi est 
domus paterna, aliōquī sī sērus vēnerō, pugnōs edam.

Albertus. — Nōn annum peragēmus bibendō, pedibus īnsistendō 
lucrum lūdī cōnsūmēmus.

Vesselus. — Quantum aeris dedit victōria?

Albertus. — Albōs nummōs trēs.

Matthīās. — Nūllōs nigrōs nummōs?

Albertus. — Nūgās agere incipis.

Dionȳsius. — Eāmus, nōn diū sistēmus pedēs, in proximum hīc ad 
portam, ubi baculus strāmine obsitus, extēnsus est.

Matthīās. — Ibīdem vēnit cervisia pretiō suō respondēns.

Chrīstiānus. — Es nōtus mulierī vēndentī?

Matthīās. — Sum, comitāminī, ego praecēdam.

Albertus. — Ī prae, nōs in pedēs sequēmur. Heus, heus, nēmōn’ 
hūc prōdit? Staphyla ubi latēs? Prōmēs nōbīs cervisiae mēnsūram?

Staphyla. — Libentissimē, subīte tēctum, nōn forīs ac mendīcī 
pedēs fīgite, et stētis, accipite et bibite prōsperē.

Matthīās. — Tū prius bibās ut dignum est.

Staphyla. — Faciam, nē incantāsse mē pōtum suspicēminī.

Matthīās. — Minimē istud timēmus.

Staphyla. — Īte accubitum mēnsam, quid pedibus īnsistendō 
biberētis?

Albertus. — Aequē stantēs ac sedentēs tempus prōdigitis, libet ē 
pōculō bibere?

Chrīstiānus. — Placet, porrige fictile aliquod.

Staphyla. — Nunc īnfundite.

Vesselus. — Aegrē effunditur, ubi nūllus restat pōtus.

Staphyla. — Dētis, plūs prōmam.

Matthīās. — Duās nunc porrēxistī mēnsūrās?

Staphyla. — Vērum est, cupitis buccellam pānis, quō bibere vōs 
dēlectet?

Albertus. — Nōn, nōn, ad parentēs eundum et properandum nōbīs 
est, ibi cēnitābimus.

Staphyla. — Sī placuerit, sponte impertiar vōbīs.

Chrīstiānus. — Jūxtā grātiam habeō, ac sī dedissēs.

Vesselus. — Properē abeāmus, morāmur nimium.

Matthīās. — Staphyla, dēnuō ī ēductum pōtum, deinde discēdēmus.

Dionȳsius. — Conveniet tertiā mēnsūrā cōnsūmptā calculum facere, 
nam omne trīnum perfectum est.

Staphyla. — Haec tertia sit vōbīs salūtifera.

Albertus. — Praebibās mihi, dulcior est pōtus post haustum ā 
muliere ē cantharō factum.

Staphyla. — Lepōris in mē cadāverōsā muliere nihil est: sī 
trīgintā annīs jūnior essem.

Dionȳsius. — Nōndum ūsque adeō annīs cōnfecta es, adhūc būtȳrum 
(ut vulgō prōverbium est) tuīs in labiīs liquefieret.

Staphyla. — Minimē per Pollūcem, ego ex seniō ēdentula facta 
sum, conveniō ad libīdinis prūrientis tītillātiōnem expellendam.

Albertus. — Tū tōtum diem trānsigerēs nūgāmentīs, bibe, ut hinc 
solvāmus ancoram.

Matthīās. — Propīnō tibi.

Albertus. — Fēlīcitātem bibās.

Dionȳsius. — Cēterīs propīnēs, ipse exsolvam pōtum, Audīn’ 
Staphyla? trēs cantharōs cervisiae habuimus, nōnne?

Staphyla. — Vērum est.

Matthīās. — Nummōs tenē, nōs discessum faciēmus.

Staphyla. — Īte bonīs avibus.

Albertus. — Sit tibi nox fēlīx et fausta.

Staphyla. — Vōbīs quoque sit fortūnāta et secunda: quandōcumque 
forēs praeterībitis meās, hūc pōtātum concēdite, sī praesentēs 
nōn habueritis nummōs, ad fidem cervisiam dabō.

Matthīās. — Faciēmus.

Chrīstiānus. — Quam callida in suum quaestum est anus illa, 
revocāre nōs et allicere cōnātur, quō saepe potuī īnsūmāmus 
nummōs apud sē.

Vesselus. — Superstitēs sēmitrēs albōs in quid cōnferēmus?

Albertus. — In compōtātiunculam proximī nostrī congressūs.

Matthīās. — Aedēs suās quisque adeat, hinc dīgrediendum est 
nōbīs, prōsperam precor vōbīs noctem.

Dionȳsius. — Et nōs tibi quoque.



————

Convīvium ultimī dīgressūs, dum discessūs monumentum compōtātur.


Crātō, Nīcolāus, Friderīcus, Laurentius discessūrī, Pater, Puer.

Crātō. — In cēnam vōs trēs volō convīvās, sī integrum, vōbīsque 
cordī fuerit.

Nīcolāus. — Unde tanta tibi līberālitās, quod convīvās nōs 
vocās: cum soleās esse Plautīnō Eucliōne tenācior?

Crātō. — Cum ipsō tenācitātem commūtāvī līberālitāte.

Nīcolāus. — Quī tam subitō?

Crātō. — Crās hinc abībō exsulātum peregrē.

Nīcolāus. — Forte in litterārum emporium proficīscēris?

Crātō. — Istud faciam.

Laurentius. — Tum monumentō dīgressūs nōs dōnābis ad hodiernam 
cēnam.

Crātō. — Sīc fīet, vōs adsītis, exporrigēmus frontem geniāliter.

Nīcolāus. — Adveniēmus, at quā hōrā?

Crātō. — Sexta postquam sonuerit, facite ut domī nostrae sītis.

Friderīcus. — Cūrābimus, tū abī, nōs in tempore sequēmur.

Crātō. — Vōs fūmī vēnditōrēs dīcam, sī mē nōn invīseritis.

Nīcolāus. — Virī sumus, prōmissa factō exsequēmur.

Friderīcus. — Dōnābimusne ipsum vīnō, sī cōmissātum ipsum 
adierimus?

Laurentius. — Minimē gentium, suī mūneris est nōs tingere 
pōculīs et vīnō in discessūs monumentum: nostrum vērō pēnsum 
erit, sī quandō remigrāverit hūc salvus, vīnō excipere ipsum.

Nīcolāus. — Ībimus tum ad cēnam ipsum conventum?

Friderīcus. — Quid nī? id dēdecēret, addīxisse ipsī et ēmanēre.

Laurentius. — Quotam sonuit hōram?

Nīcolāus. — Quīntam: et sexta īnstat.

Laurentius. — Eāmus igitur, sī accīnctī estis, nē in nōbīs sit 
mora.

Friderīcus. — Properāre opus nōn est, licet nōs post cēnae 
auspicium venīre.

Nīcolāus. — Forēs pulsā, aut tintinnābulō sonum facitō.

Crātō. — Ēn meī commīlitōnēs, grātum mihi est quod vēnistis, 
dēspērābam dē adventū vestrō.

Friderīcus. — Tālēs nōn sumus, quī factīs dissonant ā verbīs. 
sed ubi pater est? anne hīc domī?

Crātō. — Intus īnsidet hībernāculō, ingrediminī.

Nīcolāus. — Praeeās tū.

Crātō. — Sequiminī.

Pater. — Quī adsunt?

Crātō. — Commīlitōnēs meī aliquot.

Laurentius. — Bonus vesper sit tibi ere.

Pater. — Et vōbīs, grātī sint vestrī adventūs.

Nīcolāus. — Grātiam habē. Advēnimus hūc exporrēctum frontem cum 
Crātōne veterī nostrō sodālī, quī crās sē hinc peregrīnātūrum 
aliō dīxit.

Pater. — Dignē fēcistis, est mihi acceptum vestrum advenīre: 
manibus aquam accipite, jamjam mēnsae accumbēmus. Puer, cōnsecrā 
cēnam.

Puer. — Benedīcite.

Pater. — Dominus.

Puer. — Hujus nostrae cēnae fercula et pōtūs benedīcat et 
cōnsecret Deus, quī suā suāvitāte nūtrit omne vīvēns, pāscit 
creātūrās omnēs, nūllumque sibi fīdentem et jūstum dēserit, 
velit et nōs hōc vesperī alere cibō et pōtū in animae nostrae 
salūtem et suum honōrem. In nōmine Patris et Fīliī et Spīritūs 
sānctī.

Pater. — Āmēn. Nunc discumbite, hilarem sūmāmus hanc cēnam.

Nīcolāus. — Tū discumbe, nōs assidēbimus.

Pater. — Hīc mihi solet esse sēdēs. Puer, obsōnia affer.

Puer. — Adsunt.

Pater. — Vīnō replē vitreōs calicēs.

Puer. — Cūrābō.

Pater. — Hās carnēs jūsculō ēlixās edite, mox dēlicātiōra 
dabuntur.

Laurentius. — Mūnus nostrum exsequēmur bellē.

Pater. — Praebibō vōbīs tribus, quod dignātī estis hūc venīre 
cēnātum, ad monumentum discessūs fīliī meī.

Nīcolāus. — Bibās fēlīciter.

Laurentius. — Crātō, hōc pōculō tē adoriar.

Crātō. — Suscipiam ex corde.

Friderīcus. — Nīcolāe propīnō tibi.

Nīcolāus. — Sit commodō.

Pater. — Puer, tolle hanc patinam, et alia edūlia affer.

Puer. — Porrige.

Pater. — Assās hās frīgidās carnēs comedite, quisque ad suam 
dēcerpat quadram.

Nīcolāus. — Crātō, ut salvus discēdās, fēlīciorque redeās, hoc 
vitrum tibi propīnō.

Crātō. — Commodē bibās.

Pater. — Crātō, quōcumque vēneris, vidē ut probus, fidēlis, 
dīligēns litterārum, fugiēns lūdī, amāns Deī et probitātis sīs, 
nūllī quam tibi ōlim prōderit.

Crātō. — Honestissimē agam, nē cūrēs mī pater.

Pater. — Cūrā, tibi lūditur, sī nōn fēceris. Puer tolle mēnsam, 
et hymnum grātiārum āctiōnis dīcās.

Puer. — Dē sūmptā cēnā benedīcāmus Dominō.

Pater. — Deō grātiās. Cujus benignitāte pāstī sumus, cōnservāmur 
vīvī et salvī, sit benedictus, grātiamque sempiternam habeat.

Crātō. — Āmēn.

Pater. — Vōs adulēscentēs grātiam habēte dē adventū.

Nīcolāus. — Et tū dē cēnā tuā.

Pater. — Praebibō vōbīs pōtum grātiārum.

Nīcolāus. — Prōsit, nunc abeundī tempus est. Crātō, crās in 
dīgressū tē alloquēmur.

Crātō. — Sīc fīet, jam valēte.



————

Convīvium disceptātōrium, & litterārium.


Jasperus, Jōannēs, Henrīcus, Mārcus, Māximiliānus.

Jasperus. — Vōs opulentī, vōs locuplētissimī, quandō ē vestrīs 
loculīs convīvium aliquod nōbīs īnstruētis?

Jōannēs. — Convīvārī tū semper expetis: sī piscis essēs, 
vīvārium omne exsorbērēs, in quō reconditus essēs.

Jasperus. — Ille pōtus nōn juvāret mē, sitīre māllem.

Henrīcus. — Ad convīvium impendiōsum sex albōs immūnēs dabō.

Māximiliānus. — Et tantum ipse addam.

Mārcus. — Iō, iō, nunc bibēmus, et ad Epicūrēōrum mōrem 
cutīculam cūrābimus.

Henrīcus. — Hīs pecūniam meam expendam.

Jasperus. — Redde et tuam Māximiliāne.

Māximiliānus. — Accipe.

Jasperus. — Ībō lātum vīnum, Crēticum vel vulgāre?

Māximiliānus. — Quod vulgō vēnditur, illīus multō plūs istā 
mercābimur pecūniā.

Jasperus. — Ferendō vīnum, ab impendiō līber erō.

Māximiliānus. — Trīticeōs pānēs aliquot emās, unde rōdēmus, et 
vīnō perfundēmus.

Jasperus. — Nōscō, sēcūrī sītis, expediam quam rēctissimē.

Henrīcus. — Ī celerī gressū.

Jasperus. — Hīc afferō vīnī mēnsūrās quattuor, quamlibet vīgintī 
terunciīs.

Māximiliānus. — Tū cyathīs īnfunde.

Jasperus. — Sed hunc calicem lātōrī dēbitum, prīmus ēbibam.

Henrīcus. — Bibe et praelībā, sitne venēnō īnfectum, tum nōs 
sēcūrius et audentius bibēmus.

Jasperus. — Propīnō tibi.

Henrīcus. — Sit tibi bonō. Omnibus bibulīs vōbīs praebibō.

Māximiliānus. — Sit salūtī tibi pōculōrum barathrō.

Henrīcus. — Istud convīciārī nihil pendō.

Māximiliānus. — Jaspere, hōc cyathō tē aggredior.

Jasperus. — Accipiam grātō animō. Agite vōs combibōnēs optimī, 
hīc inter pōcula litterāriī aliquid tractēmus, nē tempus (ut 
Plautus inquit) combūrāmus sine frūge.

Mārcus. — Conveniet: nam ut Persius ait, “Ecce inter pōcula 
quaerunt Rōmulidae saturī, quid dīva poēmata nārrent”.

Jasperus. — Ego disserenda prōpōnam, vōs respondēte.

Māximiliānus. — Faciēmus.

Jasperus. — Utrum melius esse crēditis, doctum esse et virtūte 
praeditum, vel indoctum et vitiīs inquinātum?

Māximiliānus. — Lippī et tōnsōrēs istud dījūdicārent, virtūtem 
et scientiam, tōtō caelō praestāre vitiīs et īnscītiae.

Jasperus. — Causam dīcite.

Māximiliānus. — Virtūs ad aethera vehit, vitia ad mānēs 
praecipitant. Scientia decorat hīc in mundō, et post vītam hanc 
lūcēre facit hominēs, quasi splendor firmāmentī. Indoctī digitīs 
extēnsīs exsibilantur, nihilque ā caudice differunt.

Jasperus. — Utrum praevalet, pāx et concordia, vel līs et 
discordia?

Henrīcus. — Pāx, nam nūtrit omnia, cōnservat singula, et rēs 
parvās auget, dīvīnitus mortālibus data. Discordia omnia 
dissipat, cōnservat nihil, diabolica est, ab īmīs īnferīs in 
mundum missa.

Jasperus. — Utrum litterātum et inopem esse, vel indoctum et 
opulentum praestat?

Jōannēs. — Litterās scīre et inopem esse.

Māximiliānus. — Inopēs tamen nequeunt ēmergere, et passim pessum 
dantur.

Jōannēs. — Pauperēs et doctī ubīque in virōs ēvādunt, nam artem 
quaevīs alit terra.

Jasperus. — Ideō sodālēs dīlēctissimī quicquid agimus, cūrēmus 
semper, ut operam litterīs nāvēmus, chartīs impallēscāmus, ut et 
ōlim pedēs caenō extrahāmus, pennās nīdō extendāmus, nostrīs 
majōribus aut parēs fīāmus, aut praelūceāmus virtūte.

Henrīcus. — Hāctenus illa, bibite ōrdine omnēs, discēdendum est.

Māximiliānus. — Propīnō tibi.

Henrīcus. — Libentī animō suscipiam.

Jasperus. — Grātiam agimus vōbīs erīs et hērōibus nostrīs dē hōc 
impendiōsō convīviō nōbīs largītō.

Henrīcus. — Quod fēcimus, sodālitātis causā accipite, et grātīs.

Jasperus. — Ubi nostrae crēverint opēs, vicēs parēs reddēmus.

Colloquiōrum Tīrōnum Litterātōrum, et Convīviōrum Fīnis.



————

Transcriber’s notes



Notes for the first version


As this work is fairly old, the printing technique and fashion 
tend to make reading difficult, and even produce some 
inconsistencies. Thus some changes have been made in order to 
improve the reading experience:

—Long s (ſ, ß) have been modernized
—The difference between U and V was only contextual (V as 
uppercase, and u as lowercase). This has been changed to fit 
more modern standards.
—The difference between i and j was also only contextual (j only 
in -ij, i.e. at the end of words). J has been replaced by i as 
in most modern Latin publications.
—Adverbs were distinguished by an accent on the last vowel. 
Mostly a grave accent, but often a vertical or even acute 
accent, with no apparent reason. The grave accent has been 
generalized (unless the word is followed by an enclitic)
—The printer’s typeface was limited, and lacked the appropriate 
diacritics in uppercase, and used O`, A`, E`, Ae, Oe instead of 
Ô, À, È, Æ, Œ. This was fixed in order to keep consistency with 
their lowercase equivalents.
—Sometimes, the acute accent on the word before the enclitic was 
placed in an isolated position before the enclitic instead of 
the top of the last vowel, such as est’ne, while éstne was 
expected. This was fixed.
—Each dialogue was printed in monolithic blocks, impairing 
readability. Each tirade now has its own line, and the general 
layout has been modernized.
—The locuters’ names were abbreviated in the text, but with no 
consistency, as the length of the abbreviated names was chosen 
only to fit in the lines. The full names were restored 
everywhere. In two dialogues, two names are used but are absent 
from the introduction. Because the original edition is currently 
unavailable, it was necessary to search in other editions that 
may have had access to the original:
—In Convivium Laudatorium, the faulty names are “Bar” and “Ant”. 
In the Argentorati edition, they are respectively “Ger” and 
“An”. Gerardus being one of the named characters, the first name 
was corrected to Gerardus, because Ger bears some similitude to 
Bar, and as for the second one, the only possible name left is 
Kilianus given the context.
—In Convivium Tabernarium, the faulty names are Ger[ardus] and 
Geor[gius]. In the Argentorati edition, they are both 
Geo[rgius]. As there is no better data, Both have been set to 
[Georgius].

—Some abbreviations were used in the text, mostly ã, ẽ, ĩ, õ, ũ 
for am/an, em/en, im/in, om/on, um/un, and & for et (this one is 
systematic). They were all replaced by the full text, except the 
& in the titles and presentations of the characters, for styling 
purposes.
—The order of the dialogs varies somehow from one edition to 
another, so no strictly fixed order exists
—The edition used for the transcription included works from 
other authors, such as Erasmus, but as these work are available 
elsewhere and aren’t part of the original work, they were not 
included.

Notes for the second version


The second version changes from the first one by:

—the correction of numerous transcription errors
—the correction of printing errors, by using other editions as 
reference in order not to corrupt the original text
—the adding of a refreshed version for modern audience, with 
updated spelling and macrons.
—single quotes were added in the refreshed version where 
relevant (single quotes and not double in order to avoid 
confusion with already existing quotes)
—Note: a probable anomaly in the text, veniebant, was spotted, 
and is used instead of venibant/vænibant. This was kept 
nonetheless.
—aere careo was changed to ære careo
—In colloquium Ante & post cibum hymnum esse dīcendum, Martinus 
was changed to Mauricius in conformity with older editions.
—A table of contents has been added for easier navigation
Note for Classical Latin students
Please remember the Latin presented in this work is not 
Classical Latin, although it gets closer to it than Medieval 
Latin, and so we may find words with an unusual meaning in 
Classical Latin, most notably:

—pōmum for “apple“ instead of “fruit”
—ipse instead of is
—hallēc for “herring” instead of “fish sauce”
—bōlus for “morsel” (medieval Latin)
 
 





*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK COLLOQUIA, SIVE CONFABULATIONES TYRONUM LITERATORUM ***


    

Updated editions will replace the previous one—the old editions will
be renamed.

Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
law means that no one owns a United States copyright in these works,
so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
States without permission and without paying copyright
royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for an eBook, except by following
the terms of the trademark license, including paying royalties for use
of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
copies of this eBook, complying with the trademark license is very
easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation
of derivative works, reports, performances and research. Project
Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away—you may
do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected
by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark
license, especially commercial redistribution.


START: FULL LICENSE

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE

PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase “Project
Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg™ License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.

Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg™
electronic works

1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be bound
by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person
or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic works
even without complying with the full terms of this agreement. See
paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg™
electronic works. See paragraph 1.E below.

1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the
Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the individual
works in the collection are in the public domain in the United
States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
United States and you are located in the United States, we do not
claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
displaying or creating derivative works based on the work as long as
all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
that you will support the Project Gutenberg™ mission of promoting
free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™
works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
Project Gutenberg™ name associated with the work. You can easily
comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
same format with its attached full Project Gutenberg™ License when
you share it without charge with others.

1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
in a constant state of change. If you are outside the United States,
check the laws of your country in addition to the terms of this
agreement before downloading, copying, displaying, performing,
distributing or creating derivative works based on this work or any
other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes no
representations concerning the copyright status of any work in any
country other than the United States.

1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must appear
prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™ work (any work
on which the phrase “Project Gutenberg” appears, or with which the
phrase “Project Gutenberg” is associated) is accessed, displayed,
performed, viewed, copied or distributed:

    This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
    other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
    whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms
    of the Project Gutenberg License included with this eBook or online
    at www.gutenberg.org. If you
    are not located in the United States, you will have to check the laws
    of the country where you are located before using this eBook.
  
1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of the
copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
the United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase “Project
Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must comply
either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg™
trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works
posted with the permission of the copyright holder found at the
beginning of this work.

1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg™
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg™.

1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg™ License.

1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
any word processing or hypertext form. However, if you provide access
to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work in a format
other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in the official
version posted on the official Project Gutenberg™ website
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
of obtaining a copy upon request, of the work in its original “Plain
Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must include the
full Project Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works
provided that:

    • You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
        the use of Project Gutenberg™ works calculated using the method
        you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
        to the owner of the Project Gutenberg™ trademark, but he has
        agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
        Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
        within 60 days following each date on which you prepare (or are
        legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
        payments should be clearly marked as such and sent to the Project
        Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
        Section 4, “Information about donations to the Project Gutenberg
        Literary Archive Foundation.”
    
    • You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
        you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
        does not agree to the terms of the full Project Gutenberg™
        License. You must require such a user to return or destroy all
        copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
        all use of and all access to other copies of Project Gutenberg™
        works.
    
    • You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
        any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
        electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
        receipt of the work.
    
    • You comply with all other terms of this agreement for free
        distribution of Project Gutenberg™ works.
    

1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg™ electronic work or group of works on different terms than
are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set
forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project Gutenberg™
electronic works, and the medium on which they may be stored, may
contain “Defects,” such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
cannot be read by your equipment.

1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the “Right
of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from. If you
received the work on a physical medium, you must return the medium
with your written explanation. The person or entity that provided you
with the defective work may elect to provide a replacement copy in
lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
without further opportunities to fix the problem.

1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of
damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
violates the law of the state applicable to this agreement, the
agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
remaining provisions.

1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
production, promotion and distribution of Project Gutenberg™
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
or any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any
Defect you cause.

Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg™

Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
from people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s
goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will
remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg™ and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org.

Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
U.S. federal laws and your state’s laws.

The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West,
Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
to date contact information can be found at the Foundation’s website
and official page at www.gutenberg.org/contact

Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without widespread
public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine-readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment. Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements. We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state
visit www.gutenberg.org/donate.

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations. To
donate, please visit: www.gutenberg.org/donate.

Section 5. General Information About Project Gutenberg™ electronic works

Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of
volunteer support.

Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.

Most people start at our website which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org.

This website includes information about Project Gutenberg™,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.