The Project Gutenberg EBook of Iphigeneia at Aulis, by Euripides
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: Iphigeneia at Aulis
Author: Euripides
Translator: Ioannis Fragkias
Release Date: October 6, 2008 [EBook #26784]
Language: Greek
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK IPHIGENEIA AT AULIS ***
Produced by Sophia Canoni
ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ 1911
Υ Π Ο θ Ε Σ I Σ
Του στρατού και του στόλου των Ελλήνων συναθροισθέντος παρά την Αυλίδα εν τω πορθμώ του Ευρίπου, όπως εκείθεν ομού, υπό την αρχιστρατηγίαν του Αγαμέμνονος, εκπλεύση κατά της Τροίας προς εκδίκησιν της υπό του Πάριδος αρπαγής της Ελένης, νηνεμία διαρκής παρεκώλυε τον απόπλουν αυτού. Τούτο εθεωρήθη ως ένδειξις δυσμενείας των θεών, ο δε μάντις Κάλχας, εμπνευσθείς εχρησμοδότησεν ότι τότε μόνον θα ηδύνατο να πλεύση ο στόλος και θα εκυριεύετο το Ίλιον, εάν ο Αγαμέμνωνεθυσίαζε την θυγατέρα του Ιφιγένειαν εις τον βωμόν της Αρτέμιδος, προστάτιδος θεάς της Αυλίδος. Εκάλεσε τότε ο Αγαμέμνωντην σύζυγόν του Κληταιμνήστραν να φέρη εκ Μυκηνών εις Αυλίδα την Ιφιγένειαν επί τη προφάσει ότι εσκόπει να δώση αυτήν εις γάμον προς τον Αχιλλέα, πράγματι όμως προτιθέμενος να υπακούση εις της θεάς την θέλησιν. Τούτο δε και συνέβη αληθώς. Αλλά καθ’ ην στιγμήν επί παρουσία σύμπαντος του ελληνικού στρατού, παρατεταγμένου περί τον βωμόν της Αρτέμιδος, η μάχαιρα της θυσίας κατεφέρετο επί τον λαιμόν της παρθένου, η μεν κόρη εξηφανίσθη, αντ’ αυτής δ’ έλαφος εφάνη ασπαίρουσα χαμαί και ραίνουσα διά του αίματός της τον βωμόν της θεάς.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ, βασιλεύς των Μυκηνών. ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ, δούλος αυτού. ΧΟΡΟΣ γυναικών εκ Χαλκίδος. ΜΕΝΕΛΑΟΣ, βασιλεύς της Σπάρτης. ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ, σύζυγος του Αγαμέμνονος. ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ, Θυγάτηρ του Αγαμέμνονος και της Κλυταιμνήστρας ΑΧΙΛΛΕΥΣ, βασιλεύς της Φθίας. ΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΣ.
Η σκηνή εις το εν Αυλίδι στρατόπεδον και προ της σκηνής του Αγαμέμνονος.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ και ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ (προς τον εντός της σκηνής Πρεσβύτην) Ελθέ, γέρον, εδώ προ της σκηνής.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Έρχομαι. Τι νέον έχεις εις τον νουν σου, βασιλεύ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Θα έλθης γρήγορα ή όχι;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ (εξερχόμενος) Έρχομαι. Μη νομίσης ότι κοιμώμαι. Ο ύπνος φεύγει• το γήρας μου και οι οφθαλμοί μου βλέπουσι καλώς.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ποίον άραγε να ήναι το άστρον εκείνο ;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Είναι ο Σείριος, όστις περά πλησίον της επταστέρου Πλειάδος, εις το μέσον τουρανού.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ούτε πτηνών κελάδημα ούτε φλοίσβος της θαλάσσης ακούεται. Σιγή τελείας νηνεμίας κατέχει τον Εύριπον.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Και συ, βασιλεύ, διατί περιφέρεσαι έξω της σκηνής ; Η Αυλίς κοιμάται και η φρουρά των τειχών δεν ήλλαξεν ακόμη. Ας εισέλθωμεν.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Σε ζηλεύω, γέρον. Ζηλεύω πάντα, όστις διέρχεται ακίνδυνον τον βίον άγνωστος και άδοξος. Πολύ ολιγώτερον όμως ζηλεύω τους ζώντας εν μέσω αξιωμάτων και τιμών.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Και όμως αυτά αποτελούν το κάλλος της ζωής.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ψευδές κάλλος! Γλυκείαι είναι τωόντι μακρόθεν αι τιμαί, αλλ' όταν πλησιάσουν, τότε αισθανόμεθα πόσον είναι αλγειναί. Διότι άλλοτε μεν η δυσμένεια των θεών, ματαιούσα τας ελπίδας μας, ανατρέπει την ευτυχίαν ημών, άλλοτε δε καταστρέφουσιν αυτήν αι ποικίλαι και δυσάρεστοι, γνώμαι των ανθρώπων.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Δεν μοι φαίνονται ορθοί οι λόγοι ούτοι λεγόμενοι παρ’ ανδρός υπερόχου, οποίος είσαι συ, ω βασιλεύ. Δεν σ' εγέννησε βεβαίως ο Ατρεύς ίν' απολαύης πάντων των αγαθών του βίου. Και συ ακόμη οφείλεις να χαίρης και να λυπήσαι ως πας άλλος, διότι και συ εγεννήθης θνητός. Ό,τι θέλουν οι θεοί, αυτό και θα γίνη, είτε συ το θέλεις είτε μη. Αλλά βλέπω ότι, ανάψας την λυχνίαν, γράφεις το γράμμα αυτό, το οποίον εις τας χείρας σου κρατείς, και σβύνεις πάλιν ό,τι έγραψας. Και αφού εσφράγισας το γράμμα, το αποσφραγίζεις πάλιν. Και ρίπτεις δακρύων τον λύχνον χαμαί. Έχεις αληθώς την όψιν παραφρονήσαντος ανθρώπου. Διατί πάσχεις ούτω ; Τι σε στενοχωρεί τόσον, βασιλεύ ; Φανέρωσόν μοι την αλήθειαν. Θα την εμπιστευθής εις άνθρωπον αγαθόν και πιστόν. Μήπως δεν έστειλεν εμέ ο Τυνδάρεως προς την γυναίκα σου, αφωσιωμένον προικώον δούλον;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Άκουσε, γέρον. Η κόρη του Θεστίου Λήδα εγέννησε τρεις θυγατέρας, την Φοίβην, την Κλυταιμνήστραν, ήτις είναι σύζυγός μου, και την Ελένην. Ταύτης της Ελένης διεκδικούντες την χείρα ήλθον οι πλουσιώτατοι της Ελλάδος ηγεμόνες. Δεινώς δε ηπείλουν και αιματηρώς προς αλλήλους ηγωνίζοντο πώς έκαστος, αποκρούων τους άλλους, να λάβη αυτός την κόρην ως σύζυγον. Αμηχανία μεγίστη κατείχε τον Τυνδάρεων, να δώση ή να μη δώση την κόρην του, και εις ποίον εξ όλων να την δώση όπως διαφύγη συμφοράν. Εσκέφθη τέλος ν' απαιτήση και απήτησε να ορκισθώσι πάντες εκείνοι οι μνηστήρες, διά σπονδών επί του καίοντος βωμού τους θεούς επικαλούμενοι, ότι, οιουδήποτε και αν γίνη η Ελένη σύζυγος, πάντες οι λοιποί θα υπερασπίσωσιν αυτόν και εάν τις ήθελεν απαγάγει την νεάνιδα εκ του συζυγικού της οίκου και καταλάβει παρ' αυτή του συζύγου την θέσιν, θα συνεκστρατεύσωσι κατά του απαγωγέως πάντες ενόπλως και θα κατασκάψωσι την πόλιν του, είτε Έλλην είναι ούτος είτε βάρβαρος. Όταν ο όρκος ούτος εξησφάλισε την υπόσχεση ταύτην, έπεισεν ο γέρων τους μνηστήρας μετά τέχνης συνετής ν' αφεθή ελευθέρα η κόρη όπως εκλέξη η ιδία ως σύζυγον ένα εξ αυτών, εκείνον προς τον οποίον η γλυκεία της Αφροδίτης έμπνευσις ήθελε προσελκύσει την καρδίαν της. Και τότε αυτή εξέλεξεν — είθε να μη τον εξέλεγε ποτέ — τον Μενέλαον. Μετ' ολίγον όμως ήλθεν εκ Φρυγίας εις Λακεδαίμονα εκείνος, τον οποίον αι τρεις θεαί εξέλεξαν κριτήν του κάλλους των κατά την εις το Άργος διαδεδομένην φήμην, νέος περικαλλής, λαμπρά ενδεδυμένος περίχρυσα ενδύματα βαρβαρικής πολυτελείας και, ερασθείς της Ελένης, ήτις και αυτή τον ηγάπησεν, επωφεληθείς δε της εκείθεν αποδημίας τότε του Μενελάου, απήγαγε την Ελένην και έφυγε μετ' αυτής εις την βουτρόφον χώραν της Ίδης. Αλλ' ο Μενέλαος επανελθών διατρέχει παράφορος την Ελλάδα και, επικαλούμενος τους απαγγελθέντας τυνδαρείους όρκους, προσκαλεί τους πάντας εις εκδίκησιν του αδικήματος. Και τότε οι Έλληνες εξεγερθέντες και αρπάσαντες τα όπλα συνηθροίσθησαν εδώ εις της Αυλίδος τας στενοπόρους ακτάς άγοντες πλοία και στρατιάς και ίππους και άρματα πολλά. Εξέλεξαν δε πάντες εμέ ως αρχιστράτηγον χάριν του Μενελάου, του οποίου είμαι αδελφός. Ω, είθε να εδίδετο εις πάντα άλλον το απαίσιον αυτό αξίωμα! Τώρα, ενώ όλος ο στρατός και ο στόλος είναι προ πολλού συνηθροισμένοι εδώ εις την Αυλίδα, νηνεμία διαρκής μας εμποδίζει τον απόπλουν και ταλαιπωρούμεθα εδώ αργοί. Εις την δεινήν αυτήν αμηχανίαν μας, ερωτηθείς εχρησμοδότησεν ο μάντις Κάλχας ότι τότε μόνον εξ Αυλίδος θ' αποπλεύσωμεν και θα καταστρέψωμεν την πόλιν των Φρυγών, όταν θυσιασθή η Ιφιγένεια, η κόρη μου, εις την Αρτέμιδα, προστάτιδα θεάν της χώρας ταύτης. Άλλως ουδέν εκ τούτων θα κατορθωθή. Όταν ήκουσα τούτον τον χρησμόν, διέταξα αμέσως τον κήρυκα Ταλθύβιον να κηρύξη μεγάλη τη φωνή εις το στρατόπεδον ότι απολύω το στράτευμα ολόκληρον, διότι δεν θα συναινέσω εγώ ποτέ να θανατώσω την κόρην μου. Αλλ' ο αδελφός μου διά πολλών εντέχνων λόγων με κατέπεισε να υποστώ το δεινόν τούτο, και τότε έγραψα προς την σύζυγόν μου να στείλη την κόρην μας εδώ ίνα την δώσω εις γάμον προς τον Αχιλλέα, του οποίου η έξοχος φήμη θα ήναι τιμή και καύχημα του οίκου μας. Διότι, έγραψα, ο Αχιλλεύς αρνείται να συμπλεύση μετά των Αχαιών, εάν πρότερον δεν φέρη την κόρην ημών ως σύζυγόν του εις την Φθίαν. Τοιούτος ψευδής λόγος μου περί γάμου δήθεν της θυγατρός μας θα έπειθε την Κλυταιμνήστραν να την φέρη εδώ. Το μυστικόν όμως τούτο γινώσκουσι μετ' εμού μόνος ο Κάλχας, ο Οδυσσεύς και ο Μενέλαος. Αλλά μετεμελήθην, γέρον, δι' όσα τότε κακώς πράξας έγραψα, και τα μεταβάλλω τώρα δι’ αυτού του γράμματος, το οποίον εις την σκιάν της νυκτός με είδες ν' αποσφραγίζω και πάλιν να σφραγίζω. Εμπρός λοιπόν, λάβε το γράμμα τούτο και τρέξε εις το Άργος. Θα σου είπω ό,τι περιέχει, διότι συ είσαι πιστός θεράπων και της γυναικός μου και του οίκου μου.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Και πρέπει να μοι τα ειπής διά να τη ομιλήσω συμφώνως προς το γράμμα σου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Τη γράφω λοιπόν : «Κατόπιν της προτέρας μου επιστολής, κόρη της Λήδας, σοι στέλλω την ανά χείρας ταύτην και σοι λέγω να μη στείλης την κόρην μας εις την κολπώδη της Ευβοίας ακτήν, την ακύμαντον Αυλίδα, διότι τους γάμους της Ιφιγενείας απεφασίσαμεν ν' αναβάλωμεν εις άλλον χρόνον».
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Αλλά δεν σκέπτεσαι ότι ο Αχιλλεύς, βλέπων την αναβολήν ταύτην του γάμου, θα εξοργισθή κατά σου και κατά της γυναικός σου ; Μήπως δεν είναι και τούτο κακόν ; Τι λέγεις δι’ αυτό ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ο Αχιλλεύς ουδέν γνωρίζει περί τοιούτου γάμου. Μόνον το όνομά του, ουχί δε και αυτός, μετέχει τούτων. Εκείνος δεν γνωρίζει ότι εγώ εξέφρασα την πρόθεσιν να δώσω την κόρην μου εις την νυμφικήν αυτού παστάδα.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Δεινή σου η τόλμη, βασιλεύ, να φέρης την κόρην σου επί σφαγήν υπέρ των Ελλήνων με πρόφασιν ότι θα την δώσης ως σύζυγον προς τον υιόν θεάς.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Οίμοι, παρεφρόνησα τωόντι και βλέπω ότι πίπτω εις βάραθρον δεινής συμφοράς. Αλλ’ ύπαγε, γέρον, κίνει τους πόδας σου ταχείς και νίκησε το γήρας σου.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Σπεύδω, βασιλεύ.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Πρόσεξε μη καθίσης εις δάσους σκιάν ούτε παρά δροσεράς πηγάς υδάτων, μήπως σε δελεάση του ύπνου η αγκάλη.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Άναξ, μη με αδικής.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Παντού όπου η οδός διχάζεται, παρατήρει καλώς μήπως άμαξά τις, ελαύνουσα προς των Ελλήνων τα πλοία, φέρει την κόρην μου, και διέλθη χωρίς να την ίδης. Εάν την συναντήσης, στρέψε την ευθύς προς τα οπίσω, αρπάζων τους χαλινούς των ίππων και οδήγησον αυτήν εις τας Μυκήνας πάλιν.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Θα το πράξω. Αλλά πως θα με πιστεύση η κόρη και η σύζυγος σου όταν θα είπω ταύτα προς αύτας ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Δείξον την επί της επιστολής σφραγίδα μου. Εμπρός ! Ήδη το ροδόχρουν φως της αυγής λευκαίνεται υπό των τεθρίππων αρμάτων του Ηλίου. Τρέξε, βοήθησέ με εις την δυστυχίαν μου.
(Ο δούλος απέρχεται).
Ω ! εις τον κόσμον ουδείς υπάρχει μέχρι τέλους ευτυχής και ουδείς εγεννήθη άλυπος. (Εξέρχεται).
ΠΑΡΟΔΟΣ ΠΡΩΤΗ Εισέρχεται ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΧΟΡΟΣ Στροφή).
Διά του στενού του Ευρίπου, αφείσαι την πόλιν μας Χαλκίδα, την ποτιζομένην υπό των παραλίων υδάτων της περιφήμου πηγής Αρεθούσης, ήλθομεν εδώ, εις την αμμώδη ταύτην της Αυλίδος ακτήν, να ίδωμεν το στράτευμα των Αχαιών και τα πλοία των ανδρείων νέων, οίτινες, ως λέγουν, εκστρατεύουσιν υπό τον ευπατρίδην Αγαμέμνονα και τον ξανθόν Μενέλαον επί χιλίων πλοίων εναντίον της Τροίας διά την Ελένην. Ταύτην ο βουκόλος Πάρις απήγαγεν εκ του καλαμώδους Ευρώτα, δωρηθείσαν αυτώ υπό της Αφροδίτης, ότε παρά διαυγή και δροσερά ύδατα συνηγωνίσθη αυτή επί κάλλει προς την Ήραν και την Αθηνάν.
(Αντιστροφή).
Ήλθομεν ευλαβώς εις το πλούσιον τούτο εις θυσίας άλσος της Αρτέμιδος μ’ ερυθράς εξ αιδούς τας παρειάς όπως θαυμάσωμεν τα όπλα, τας σκηνάς, τους Έλληνας οπλίτας και το πλήθος των ίππων. Και είδομεν τους δύο Αίαντας ομού, τον μεν υιόν του Οιλέως, τον δε του Τελαμώνος γόνον, άνακτα της Σαλαμίνος, μετά του Πρωτεσιλάου παίζοντας πεσσούς, και τον έγγονον του Ποσειδώνος Παλαμήδην, τον
δεινόν εις το αγώνισμα του δίσκου, ως επίσης Μηριόνην τον θαυμάσιον πολεμιστήν, τον νησιώτην Λαερτίδην Οδυσσέα μετά του περικαλλούς Νηρέως. Είδομεν τον Αχιλλέα, τον ως ο άνεμος ωκύποδα, τέκνον της Θέτιδος και μαθητήν του Χείρωνος, να τρέχη πάνοπλος επί των χαλίκων του αιγιαλού συναγωνιζόμενος προς τέθριππον άρμα εις δρόμον ελικοειδή. Και εφώναζεν ο διφρηλάτης Εύμηλος, ηγεμών των Φερών, παρορμών και κεντών διά των πτερνιστήρων τους νεαρούς του ωραιοτάτους ίππους, δάκνοντας χρυσοποικίλτους χαλινούς, τους μεν δύο μεσαίους, λευκοστίκτου τριχώματος, τους δε πλαγίους και εις τας στροφάς αντιστοίχους, πυρρότριχας και με κνήμας ποιχιλόχρους. Και έτρεχεν ο Πηλείδης Αχιλλεύς πάντοτε παρά τους τροχούς του άρματος πάλλων το δόρυ.
(Στροφή).
Εθαυμάσαμεν το ανέκφραστον εκείνο θέαμα των αναριθμήτων πλοίων, θέαμα λαμπρόν εις τους απλήστους γυναικείους οφθαλμούς. Πεντήκοντα πολεμικών πλοίων της δεξιάς πτέρυγος άρχει ο εκ Φθίας Μυρμιδόνειος ήρως, και φέρουν ταύτα εις την πρώράν των χρυσά Νηρηίδων αγάλματα, εις δε την πρύμνην το σήμα του Αχιλλείου στρατού.
(Αντιστροφή).
Παρ' αύτας ίστανται τα πλοία των Αργείων ισαρίθμους έχοντα προς τα άλλα κώπας, τούτων δε αρχηγοί είναι ο Ταλαός, τέκνον και θρέμμα του Μηκιστέως, και ο του Καπανέως Σθένελος. Ο δε υιός του Θησέως άγει εξήκοντα πλοία εξ Αττικής, φέροντα την Παλλάδα επί πτερωτών ιππηλάτων αρμάτων, έμβλημα θεσπέσιον και λατρευτόν εις τους ναύτας.
(Στροφή).
Πεντήκοντα πλοία είδομεν των Βοιωτών φέροντα εκατέρωθεν της πρώρας σήμα παριστών τον Κάδμον κρατούντα όφιν χρυσούν, ηγείται δε αυτών ο γιγάντειος Λήιτος. Ισάριθμα δε πλοία έφερεν εκ του ενδόξου θρονίου των Λοκρών ο υιός του Οιλέως.
(Αντιστροφή).
Εκ των Κυκλωπείων Μυκηνών ο Ατρείδης Αγαμέμνωνέφερε στρατόν
πολυ- πληθή επί πλοίων εκατόν, συναρχηγόν έχων και τον Άδραστον, όστις, φίλος του ων, συνεκστρατεύει και αυτός, ίνα η Ελλάς ανακτήση την ένεκα βαρβάρου ανδρός καταλιπούσαν τον οίκον του συζύγου. Είδομεν δε και το σήμα του εκ Πύλου Γερηνίου Νέστορος επί της πρύμνης των πλοίων του, το παριστών τον γείτονα του Αλφειόν πόδας έχοντα ταύρου.
(Στροφή).
Δώδεκα είναι των Αινιάνων τα πλοία υπό τον Γουνέαν. Πλησίον δε τούτων ίστανται τα των Ηλείων, τους οποίους όλος ο στρατός αποκαλεί Επειούς, και ηγείται αυτών ο Εύρυτος. Τον δε στόλον των Ταφίων, τον έχοντα λευκάς τας κώπας, άγει ο Μέγης, ο του Φυλέως βλαστός, ελθών εκ των αλιμένων Εχινάδων νήσων.
(Αντιστροφή).
Ο Αίας δε, της Σαλαμίνος το θρέμμα, διά των δώδεκα ευστροφωτάτων πλοίων του, παρατεταγμένων πλησίον των άλλων, συνάπτει το δεξιόν του στόλου κέρας προς το αριστερόν. Ω ! ποίον είδον πολεμοχαρές ναυτικόν στράτευμα ! Αλλοίμονον εις τα πλοία των βαρβάρων, όσα ήθελον τύχει προ αυτών ! Ουδέν θα επιστρέψη εις την πατρίδα του πλέον. Τοιαύτης πανελληνίου στρατιάς και ναυτικής δυνάμεως η εικών θα μείνη εντός μου ανεξάλειπτος.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ και ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Είναι δεινή η τόλμη σου αυτή, Μενέλαε, και απρεπής.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Φύγε απ' εδώ ! η πίστις σου προς τον κύριόν σου υπερβαίνει παν μέτρον.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Δεν εννοείς, ότι κατηγορών με διά τούτο, μ' επαινείς ;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Θα σε κάμω να κλαύσης, εάν εξακολουθήσης πράττων ό,τι κακώς πράττεις.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Δεν πρέπει ν’ ανοίξης το γράμμα αυτό, το οποίον κρατώ.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Αλλ’ ουδέ συ πρέπει να γίνης αίτιος ολέθρου εις όλην την Ελλάδα.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ήπαγε να συζητής περί τούτου με άλλους. Άφες την επιστολήν.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Ποτέ.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Αλλ' εγώ δεν θα σου την αφήσω. Μάθε το καλώς.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Σου σπάζω την κεφαλήν δι αυτής μου της ράβδου.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Σπάσε την. Είναι τιμή ν' αποθνήσκη τις υπέρ του κυρίου του.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Άφες το γράμμα, σου λέγω. Οι δούλοι πρέπει να λέγωσιν ολίγα. (Αποσπά την επιστολήν από των χειρών του δούλου).
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ (κραυγάζων προς τον εν τη σκηνή Αγαμέμνονα )
Τρέξε, κύριε μου. Επετέθη κατ' εμού βιαίως ο Μενέλαος και μου ήρπασε την επιστολήν σου από τας χείρας μου, κωφός εις τα δίκαια παράπονά μου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Τι τρέχει; Πόθεν ο θόρυβος αυτός εδώ προ της σκηνής μου ; Και διατί αυτή η απρεπής λογομαχία;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Eμέ πρέπει ν' ακούσης ως μάλλον αξιόπιστον και όχι τούτον εδώ.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Και συ διατί ήλθες εις λόγους με αυτόν, Μενέλαε, και τον μεταχειρίζεσαι κατ’ αυτόν τον βίαιον τρόπον;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Προς εμέ στρέψον το βλέμμα, αν θέλης να μάθης την αιτίαν.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Μήπως νομίζεις ότι εγώ, ο υιός του Ατρέως, φοβούμαι να σε ατενίσω;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Βλέπεις αυτήν εδώ την επιστολήν, η οποία περιέχει ολέθρια πράγματα ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Την βλέπω. Απόδος αυτήν πρώτον και ύστερον ομίλει.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Δεν θα την αποδώσω ειμή αφού πρώτον φανερώσω εις όλον το στράτευμα των Ελλήνων ό,τι περιέχει.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Μήπως ετόλμησας να την ανοίξης και έμαθες ό,τι δεν σοι επετρέπετο να μάθης ;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Βέβαια και να σε δυσαρεστήσω μαθών ό,τι κακόν δι αυτής έπραξας λάθρα.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ω της αναισχυντίας σου ! Και πού συνέλαβες τον δούλον μου ;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Εκεί όπου ιστάμην περιμένων την άφιξιν της κόρης σου εξ Άργους εις το στρατόπεδον.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Και δεν είναι αναίσχυντος πράξις αυτή, να κατασκοπεύης τα ιδικά μου πράγματα;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Ήμην ελεύθερος να έχω αυτήν την περιέργειαν. Δεν είμαι βέβαια δούλος σου εγώ.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ω ! ποίον θράσος ! Μήπως έχεις την αξίωσιν να ελέγχης το πώς εγώ θέλω να διοικώ τα του οίκου μου ;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Ναι, διότι βλέπω ότι είναι ύπουλοι αι σκέψεις σου και άλλα μεν λέγεις τώρα, άλλα δ' έπραξας και άλλα μελετάς να πράξης.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Δεν σου αμφισβητώ την κομψότητα των λόγων. Των πονηρών η γλώσσα έχει τέχνην ζηλευτήν.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Όσον ο άστατος νους αδικεί και κλονίζει την πίστιν των φίλων. Ναι, θέλω να σ' ελέγξω και ας μη σε παραφέρη η οργή, ώστε ν' αποφεύγης την αλήθειαν. θα σοι ομιλήσω σαφώς και συντόμως. Ενθυμείσαι καθ' ον χρόνον προσεπάθεις να λάβης την αρχηγίαν των Ελλήνων προς το Ίλιον, φαινόμενος μεν προς αυτήν αδιάφορος, πράγματι όμως επιθυμών και επιδιώκων αυτήν πάση δυνάμει, πόσον ταπεινώς εφέρεσο προς πάντας; Ενθυμείσαι πόσον ήσο τότε δαψιλής εις χειραψίας, ότι τας θύρας του ανακτόρου σου είχες εις πάντα πολίτην ανοικτές και εχαιρέτιζες ανεξαιρέτως όλους, και αυτούς ακόμη τους μη θέλοντας, ζητών με τους φιλόφρονας εκείνους τρόπους ν' αγοράσης το αξίωμα; Όταν όμως κατώρθωσες να λάβης το αξίωμα τούτο, ω, τότε αμέσως μετεβλήθη το ήθος σου. Δεν ήσο πλέον φίλος προς τους φίλους τους προτέρους. Εκλείσθης εις τον οίκον σου και δυσκόλως και σπανίως ηδύνατο τις να σε πλησιάση. Οι άνδρες όμως οι χρηστοί και οι μεγαλεπήβολοι δεν πρέπει να μεταβάλλωσιν ούτω τρόπους συμπεριφοράς, αλλά τότε μάλιστα οφείλουσι να ήναι σταθεροί προς τους φίλους, όταν ευτυχούντες δύνανται και να ωφελώσιν αυτούς. Και ιδού ότι ευθύς εξ αρχής εδείχθης κακός. Όταν δε ήλθες εδώ εις την Αυλίδα και ο πανελλήνιος στρατός ηναγκάσθη να μείνη εδώ ελλείψει ουρίου άνεμου, οι δε Έλληνες ηξίουν να διαλυθή ο στόλος, ίνα μη ανωφελώς καθήμεθα εδώ, συ κατάπληκτος και αμηχανών προ της θείας ταύτης συμφοράς, ένεκα της οποίας έχανες την ευκαιρίαν της φιλοδοξίας σου, όπως, άρχων χιλιαρίθμου στόλου, καλύψης διά δοράτων την πεδιάδα του Πριάμου, ήρχεσο και με ηρώτας «Τι να πράξω; Πως να εύρω τρόπον να μη χάσω την αρχηγίαν ταύτην και την εξ αυτής μεγίστην δόξαν;» Όταν δε ο Κάλχας εχρησμοδότησε να θυσιάσης την κόρην σου εις την Αρτέμιδα και τότε μόνον θ' αποπλεύση ο στόλος, συ μετά χαράς εδέχθης να θυσιάσης την κόρην. Και τότε, ουδενός αναγκάζοντος — μη το αρνηθής — αλλ' αυτοπροαιρέτως και προθύμως συ ο ίδιος εμήνυσας προς την γυναίκα σου να στείλη την κόρην σου εδώ υπό την πρόφασιν ότι θα δώσης αυτήν εις γάμον προς τον Αχιλλέα. Και όμως ύστερον μεταμεληθείς συλλαμβάνεσαι τώρα άλλα γράφων, ότι, δηλαδή ουδέποτε θα γίνης φονεύς της θυγατρός σου. Ο αήρ, όστις μας περιβάλλει ταύτην την στιγμήν, είναι αυτός εκείνος, όστις ήκουσεν όσα είπας τότε. Ω, πόσοι άλλοι πράττουσιν ό,τι και συ χάριν των υψηλών αξιωμάτων! Και ενώ ιδία προαιρέσει αναρριχώνται και κατακτώσιν αυτά, ύστερον αισχρώς υποχωρούσιν άλλοτε μεν παρασυρόμενοι υπό μωρών συμβουλών των κολάκων, άλλοτε δε και κατ' ανάγκην, ως ανάξιοι να κυβερνήσωσι το κράτος των. Κρίμα εις την ταλαίπωρον Ελλάδα, ήτις, θελήσασα ν' αποδυθή εις ένδοξον αγώνα, θα υποχωρήση τώρα αφίνουσα τους ουτιδανούς αυτούς βαρβάρους να την εμπαίζωσι γελώντες εξ αιτίας σου και της κόρης σου ! Ένεκα προσωπικών υποχρεώσεων ποτέ δεν πρέπει ν’ αναγορεύη τινά ο πολίτης προστάτην της χώρας του ούτε στρατηγόν. Ο στρατηλάτης πρέπει να έχη νουν, άρχων δε της πόλεως δύναται νάναι μόνος ο συνετός ανήρ.
ΧΟΡΟΣ Μέγα κακόν η μεταξύ αδελφών έρις και λογομαχία.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Άκουσον τώρα και εμέ να σοι είπω συντόμως δυσαρέστους αληθείας, χωρίς να σε προσβλέπω με βλέμμα εξ ίσου επηρμένον και αναιδές, αλλά πολύ μετριοπαθέστερον, διότι είσαι αδελφός μου, ο δε χρηστός ανήρ ευλαβώς πάντοτε φέρεται. Ειπέ μοι, σε παρακαλώ, πόθεν αυτή σου η παραφορά και οι πλήρεις οργής φλογοβόλοι οφθαλμοί σου; Ποίος σε αδικεί ; Τι ζητείς; θέλεις να έχης ωραίαν γυναίκα; Δεν δύναμαι να σοι την δώσω, αφού, όταν την είχες, κακώς την εφύλαξας. Έπειτα πως θέλεις να τιμωρηθώ εγώ ο μη πταίσας διά τα ιδικά σου σφάλματα ; ή μήπως ενοχλεί τον εγωισμόν σου η φιλοδοξία μου ; θέλεις να έχης εις τας αγκάλας σου ωραίαν γυναίκα και, διά να το κατορθώσης, παραβλέπεις πάσαν λογικήν και πάσαν ευπρέπειαν. Αλλά βεβαίως του κακού ανδρός κακοί είναι και οι πόθοι. Είμαι άραγε παράφρων εγώ, διότι κακήν άπαξ απόφασιν λαβών μετεμελήθην ύστερον φρονιμώτερον σκεφθείς ; ή μήπως συ μάλλον παραλογίζεσαι θέλων ν' ανακτήσης άπιστον σύζυγον, την οποίαν πρέπει να ευχαριστής τον θεόν ότι σου την αφήρεσεν; Εάν ώμοσαν τότε τον Τυνδάρειον όρκον οι ερωτόληπτοι μνηστήρες, δεν το έπραξαν βέβαια ούτε διά της ιδικής σου ενεργείας ούτε προς χάριν σου· το έπραξαν διότι έκαστος ήλπιζε δι’ εαυτόν. Λάβε λοιπόν αυτούς τώρα και εκστράτευσον, αν θέλης. Είναι μωροί και επομένως έτοιμοι να σε ακολουθήσωσι. Δεν είναι όμως άφρων ο θεός, αλλ' εννοεί καλώς και διακρίνει τους κατηναγκασμένους και κακώς δοθέντας όρκους. Δεν θα θανατώσω δε τα τέκνα μου εγώ, διά να δώσω εις σε την άδικον ευχαρίστησιν να εκδικήσης την αρπαγήν μιας αθλίας συζύγου, ενώ εμέ θα κατασπαράττωσι νυχθημερόν ο πόνος και τα δάκρυα, ότι έχυσα το αίμα της προσφιλούς μου θυγατρός ως κακούργος. Σοι ωμίλησα συντόμως και σαφώς, θα πράξω δε το πρέπον ως προς τ’αφορώντα εις εμέ, εάν δεν θελήσης να συνετισθής.
ΧΟΡΟΣ Αντίθετα ταύτα προς τα πρότερον ρηθέντα, αλλ' ορθότερα, διότι οι γονείς πρέπει βέβαια να προστατεύωσι τα τέκνα των.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Οίμοι! Eνόμιζον ο δυστυχής ότι είχον φίλους και όμως ηπατώμην.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Θα είχες τοιούτους, εάν δεν εζήτεις να τους καταστρέψης.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Και πώς άλλως θα μοι δείξης ότι συ και εγώ εγεννήθημεν εκ του αυτού πατρός ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Φρονίμως μετά σου συμπράττων αλλ' όχι και συμπαραλογιζόμενος.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Οι αληθείς φίλοι συμπονούσιν εις τας συμφοράς των φίλων των.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ζήτει παρ' εμού δικαίως ό,τι θέλεις, αλλά μη με λυπείς παραλόγως.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Δεν εννοείς λοιπόν ότι ο πόνος μου είναι πόνος όλων των Ελλήνων ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εκ θείας, ως φαίνεται, οργής νόσος φρενών κατέχει και σε και όλην την Ελλάδα.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Υπερηφανεύου λοιπόν διά την αρχηγίαν σου και ότι επρόδωκας τον αδελφόν σου. Όσον δι' εμέ, θα ζητήσω άλλο μέσον και εις άλλους φίλους, αληθείς εκείνους, θα προσφύγω.
ΑΓΓΕΛΟΣ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΑΓΓΕΛΟΣ Αρχηγοί των Πανελλήνων, ήλθον εδώ εκ Μυκηνών συνοδεύων την Ιφιγένειαν, την κόρην σου• ήλθε δε μετ' αυτής και η μήτηρ της, η σύζυγος σου Κλυταιμνήστρα, και ο υιός σου Ορέστης. Πόσον θα χαρής ότι θα τους ίδης μετά τόσον μακράν από της πατρίδος σου αποδημίαν ! Επειδή όμως ο δρόμος ήτο πολύς, έμειναν ίν' αναπαυθώσι παρά τα δροσερά ύδατα πηγής, αυταί και οι ίπποι, και εκάθισαν να προγευματίσωσιν επί της χλόης του λειμώνος, εγώ δε μόνος ήλθον προ αυτών, ίνα σοι αναγγείλω τούτο. Γνωρίζει δε ήδη ο στρατός την άφιξιν της θυγατρός σου, διότι διεδόθη αμέσως η φήμη και έρχονται πολλοί ίνα ίδωσι την κόρην σου. Τους ευτυχείς ανθρώπους, βλέπεις, όλοι τιμώσι και σπεύδουν να τους ίδουν. Διά να έλθη, λέγουν, η κόρη του εδώ, φαίνεται ότι περί γάμου τινός πρόκειται ή κάτι άλλο θα συμβαίνη, εκτός αν ο βασιλεύς Αγαμέμνωνέφερε την κόρην του ποθήσας να την επανίδη. Άλλοι δε πάλιν έλεγον ότι έφερον την νέαν εις προτελετήν του γάμου της εδώ παρά τη θεά της Αυλίδος Αρτέμιδι. Αλλά ποίος άραγε να ήναι ο γαμβρός; Εμπρός λοιπόν, ετοίμασον τα κάνιστρα διά την θυσίαν. Στεφανώσατε με άνθη την κεφαλήν. Συ δε, άναξ Μενέλαε, ετοίμαζε τα της τελετής του γάμου, και ας ηχήσουν οι αυλοί εις το στρατόπεδον και ο έρρυθμος κτύπος των ποδών, διά το χαρμόσυνον αυτό της κόρης γεγονός.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αρκούσι ταύτα. Τώρα είσελθε εις την σκηνήν και ας διευθετήση τα λοιπά η καλή τύχη.
(Ο Άγγελος απέρχεται).
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Οίμοι! Τι να είπω τώρα ο ταλαίπωρος ; Πόθεν ν’αρχίσω ; Ω, εις ποία μαύρα βάραθρα έπεσα! θεός δυσμενής, αλλά πολύ σοφώτερος, όλα τα σχέδια μου κατεσύντριψε. Πόσον προτιμότερον να γεννηθή τις εκ γένους ταπεινού ! Κλαίει ελευθέρως και ανακουφίζεται τουλάχιστον εκφράζων ό,τι αισθάνεται. Αλλ' εις ημάς τους ευγενούς καταγωγής, ουδέν εκ τούτων επιτρέπεται. Επαιρόμεθα διά τον όγκον του γένους μας, ενώ ουδέν άλλο είμεθα ειμή δούλοι του άλλου. Ιδού τώρα εγώ ως βασιλεύς μεν εντρέπομαι να δακρύσω, ως πατήρ δ' εντρέπομαι να μη δακρύσω υπό την θύελλαν αυτήν των συμφορών. Τι να είπω τώρα προς την μητέρα της, πώς να την δεχθώ ; Με ποίον βλέμμα θα την ατενίσω, αυτήν, ήτις απρόσκλητος ελθούσα εδώ συνεπλήρωσε την δυστυχίαν μου; Και όμως τι το φυσικώτερον να συνοδεύση η μήτηρ την κόρην της ερχομένην εις την χαράν του γάμου της και να παραδώση φαιδρά και ευτυχής το προσφιλές της τέκνον εις εμέ τον πατέρα του, τον κακούργον πατέρα ; Και τι θα είπω προς την κόρην μου, την ταλαίπωρον παρθένον ; Παρθένον είπα ; Αλλά μόλις έλθη εδώ θα την αρπάσει εις τας αγκάλας του ως σύζυγον ο Αδης. Και αυτή, ικέτις προ εμού, θα μοι είπη:—- Πατέρα μου, θέλεις λοιπόν να με θανατώσης συ; Αυτός είναι ο γάμος, τον οποίον μοι ητοίμαζες; Ω! είθε και συ και πας φίλτατός σου τοιούτους γάμους να τελέσητε. -—Και ο Ορέστης μου παρών θα κλαίη χωρίς να εννοή, νήπιον ακόμη το πτωχόν. Ω, εις ποίαν φρικώδη συμφοράν μ’έρριψε του Πάριδος ο γάμος !
ΧΟΡΟΣ Τον ακούω και οίκτον δι' αυτόν αισθάνομαι. Καίτοι ξένη, δεν
δύναμαι να μη λυπηθώ διά την δυστυχίαν του ξένου τούτου βασιλέως.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Αδελφέ, δος μοι να σφίγξω την χείρα σου !
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ιδού, λάβε την. Είσαι συ ο ευτυχής κ' εγώ ο άθλιος.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Εις του Πέλοπος το όνομα ορκίζομαι, πατρός του πατρός μας, και εις του Ατρέως, όστις μας εγέννησεν, ότι σοι λέγω κατ' ευθείαν απ' αυτής της καρδίας μου αμιγές πάσης προσποιήσεως και προσθήκης ό,τι φρονώ και αισθάνομαι. Είδον εκ των οφθαλμών σου ρέοντα τα δάκρυα και εδάκρυσα και εγώ συγκινηθείς εξ οίκτου. Ανακαλώ, αδελφέ, όσους πρότερον σοι είπον λόγους και δεν θέλω ν' αυξάνω τον πόνον σου. Συμμερίζομαι την θλίψιν και τας σκέψεις σου και σε προτρέπω να μη θανατώσης το τέκνον σου και να μη εξαγοράσης διά τοιαύτης θυσίας την ιδικήν μου ευτυχίαν. Διότι είναι άδικον συ μεν να στενάζης, εγώ δε να χαίρω, ν' αποθνήσκωσιν οι του οίκου σου και οι ιδικοί μου ν' απολαύωσι του φωτός της ζωής. Και τωόντι, τι λείπει εις εμέ; Εάν έχω πόθον συζύγου, μήπως δεν δύναμαι να λάβω άλλην ; Εγώ να καταστρέψω τον αδελφόν μου διά ν' ανακτήσω την Ελένην, ν’ ανταλλάξω το αγαθόν μου αντί κακού ; Ωμίλουν προ ολίγου αληθώς ως νέος απερίσκεπτος πριν εξετάσω και αντιληφθώ καλλίτερον τι είναι να φονεύση τις τα τέκνα του. Αλλά τώρα, καταμετρών την φοβεράν αλήθειαν, αισθάνομαι εις την ψυχήν μου έλεος βαθύ διά την ταλαίπωρον κόρην, κόρην αδελφού μου, μέλλουσαν να θυσιασθή χάριν μιας τοιαύτης συζύγου μου. Και ποία σύγκρισις δύναται να υπάρξη μεταξύ της Ελένης και της θυγατρός σου; Όχι, ας διαλυθή και ας απέλθη έξ Αυλίδος ο στρατός όθεν ήλθε. Συ δε, αδελφέ, παύσε δακρύων και προκαλών και εις εμέ ομοίως δάκρυα. Εάν ο χρησμός έδωκε και εις εμέ δικαίωμα επί της ζωής της κόρης σου, εγώ παραιτούμαι και σοι αποδίδω το δικαίωμα τούτο. Αληθώς μεταβάλλω όσα είπον πρότερον, αλλά το πράττω μεταπειθόμενος εξ ακαταμαχήτων λόγων. Με μετέπεισεν η προς τον αδελφόν μου αγάπη. Είναι άξιον χρηστού ανδρός να εκλέγη πάντοτε τα βέλτιστα.
ΧΟΡΟΣ Ιδού λόγοι ευγενείς και αρμόζοντες εις απόγονον του Ταντάλου, του υιού του Διός. Είσαι τωόντι άξιος των προγόνων σου, Ατρείδη.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εύγε, Μενέλαε, ότι παρά τας προσδοκίας μου και επαξίως σου αυτού ωμίλησας ορθώς. Των αδελφών τας έριδας διεγείρει πάντοτε ο έρως και η οικογενειακή πλεονεξία. Αλλ' εγώ αποστρέφομαι τοιαύτην συγγένειαν πικράν εις αμφοτέρους. Εν τούτοις αμείλικτος τύχη απαιτεί της κόρης μου τον φόνον.
ΜΕΝΕΑΑΟΣ Τι λέγεις ; Και ποίος θα σε αναγκάση ποτέ να θανατώσης την κόρην σου;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ολόκληρον το στράτευμα των Ελλήνων.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Όχι, ποσώς. Αρκεί να την στείλης οπίσω εις το Άργος
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ θα ηδυνάμην να το πράξω χωρίς να παρατηρηθή. Δεν θα κατορθώσω όμως ν' αποφύγω άλλο τι.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Ποίον; Δεν πρέπει να φοβήσαι τόσον τα πλήθη.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ο Κάλχας θ' ανακοινώση τον χρησμόν εις το στράτευμα.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Αλλά δεν θα το πράξη βέβαια, εάν προ τούτου αποθάνη και ουδέν ευκολώτερον τούτου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Οι μάντεις είναι γένος μοχθηρόν και φιλόδοξον.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Και τούτο μισητόν και άχρηστον.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Δεν φοβείσαι όμως έν άλλο πράγμα, το οποίον εγώ σκέπτομαι;
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Εάν δεν το ακούσω, δεν δύναμαι να γνωρίζω τι εννοείς.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ο γόνος του Σισύφου γνωρίζει τα πάντα.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Εννοείς τον Οδυσσέα• αλλ' αυτός δεν θα θελήση βέβαια να βλάψη ούτε σε ούτ' εμέ.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Είναι πολύ πανούργος, ως γνωρίζεις, και πάντοτε συντάσσεται μετά του πλήθους.
ΜΕΝΕΛΑΟΣ Τωόντι. Έχει και το μέγα κακόν να ήναι λίαν φιλόδοξος.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Φαντάσθητι λοιπόν τον Οδυσσέα να σταθή εν τω μέσω του συνηθροισμένου στρατεύματος, να διακηρύξη δημοσία τον χρησμόν του Κάλχαντος και να με κατηγορήση ότι, ενώ πρώτον υπεσχέθην να θυσιάσω την κόρην μου εις την Αρτέμιδα, τώρα αρνούμαι να το πράξω. Όλον τον στρατόν τότε εξεγείρων εις παραφοράν βεβαίως θά διατάξη τους Έλληνας να θανατώσωσι μεν και σε και εμέ, να σφάξωσι δε την κόρην μου. Αλλά, και αν ακόμη καταφύγω εις το Άργος, θα έλθουν εις αυτάς τας κυκλωπείους Μυκήνας και κατασκάψαντες την πόλιν θα μας αρπάσωσιν όλους εκείθεν. Ιδού η εικών της συμφοράς μου. Ω, εις ποία φρικώδη δεινά οι θεοί μ’ εβύθισαν τον δυστυχή ! Προσπάθησον καν, Μενέλαε, διατρέχων το στρατόπεδον, να μη μάθη από τούδε η Κλυταιμνήστρα ό,τι μέλλει να συμβή μέχρις ου ο Άδης μου καταπίη την κόρην μου. Ούτω τουλάχιστον θα έχω να κλαύσω ολιγώτερον.
(Προς τον Χορόν)
Σεις δε, ξέναι, κρατείτε μυστικόν ό,τι ηκούσατε.
(Ο Αγαμέμνωνκαι ο Μενέλαος απέρχονται).
(Στροφή).
Ευδαίμονες όσοι απολαμβάνουσι μετά σωφροσύνης και μετριότητος της Αφροδίτης τα δώρα και εν ηρεμία ψυχής δέχονται το παράφορον πάθος, όπερ ο χρυσοκόμης Έρως εις την καρδίαν ακοντίζει τόξα τανύων διττά, τα μεν μακαρίας γλυκύτητος, τα δε πόνου ολεθρίου. Ω ωραία Κύπρις, απότρεψον τα δεύτερα ταύτα βέλη από των ιδικών μας θαλάμων. Μοι αρκεί να έχω μετρίαν καλλονήν, αγνούς όμως θέλω τους πόθους μου, και δεν ζητώ τον σφοδρόν αλλά τον μέτριον έρωτα.
(Αντιστροφή).
Διάφοροι είναι οι χαρακτήρες και τα ήθη των ανθρώπων, μία όμως και απλή η αρετή. Εις απόκτησιν δε της αρετής φέρει ασφαλώς η υγιής ανατροφή και η εκπαίδευσις. Η αιδώς είναι της σοφίας γνώρισμα, αύτη δε έχει και την υπέροχον χάριν να φωτίζη τον νουν προς διάγνωσιν του καθήκοντος, του οποίου η εκπλήρωσις παρέχει αθάνατον κλέος. Είναι μέγα αγαθόν να θηρεύη την αρετήν η μεν γυνή φεύγουσα τον αθέμιτον έρωτα, ο δε ανήρ ασκών τας κοσμούσας αυτόν ποικίλας δυνάμεις, δι’ ων αι πόλεις κραταιούνται.
(Επωδός).
Ω Πάρις, διατί να έλθης εις την Ελλάδα συ, όστις ανετράφης βοσκός λευκών αγελάδων εις την τρωικήν Ίδην συρίζων βάρβαρα μέλη, και δι' αυλού φρυγικού επεχειρήσας εδώ να ψάλης ήχους Ολυμπίους; Έζης βόσκων εκεί καλάς γαλακτοφόρους δαμάλεις, ότε η περί κάλλους έρις των θεαινών σ' εκάλεσε κριτήν εις την Ελλάδα προ των ελεφαντίνων ανακτόρων των. Και όταν οι οφθαλμοί σου αντίκρυσαν τους οφθαλμούς της Ελένης, αντήλλαξαν έρωτος φλόγα. Η έρις εκείνη των θεαινών, άλλην έριδα γεννήσασα, φέρει τώρα την Ελλάδα μετά στόλου και στρατού κατά της ακροπόλεως της Τροίας.
ΣΚΗΝΗ Α’. (Φαίνονται μακρόθεν η Κλυταιμνήστρα και η Ιφιγένεια εφ’ αμάξης ερχόμεναι)
ΧΟΡΟΣ Ω! ω ! πόσον μεγάλαι και λαμπραί είναι αι ευτυχίαι των μεγάλων ! να η Ιφιγένεια και η κόρη του Τυνδάρου, η Κλυταιμνήστρα, η βασίλισσα. Τι ευγενείς βλαστοί ενδόξων γονέων, και προς ποίας υψηλάς τύχας αποβλέπουσιν ! Οι υψηλοί και κραταιοί άνθρωποι φαίνονται ως θεοί εις τους χαμηλούς και αδυνάτους. Κόραι της Χαλκίδος, ας σταθώμεν εδώ να δώσωμεν την χείρα εις την βασίλισσαν, όταν θα καταβή από της αμάξης όπως πατήση ασφαλώς το έδαφος. Ας την υποδεχθώμεν με χείρα φιλόφρονα και ήθος γλυκύ, ίνα μη φοβηθή μόλις φθάση εδώ η ωραία του Αγαμέμνονος κόρη και μη ταραχθώσι μηδ' εκπλαγώσιν αι Αργείαι ξέναι, όταν μας ίδουωσι ξένας και ημάς.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ μετά του μικρού ΟΡΕΣΤΟΥ, ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ, ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ αυτού νεάνιδες και ΧΟΡΟΣ
(Εισέρχονται, εφ’ αμάξης, ήτις ίσταται εις το βάθος).
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ (προς τον Χορόν)
Αίσιος είναι δι’ ημάς οιωνός οι φιλόφρονες τρόποι και οι γλυκείς λόγοι, δι’ ων μας υποδέχεσθε, και ελπίζω ότι εις γάμους τωόντι ευτυχείς φέρω νύμφην την κόρην μου.
(Προς τους ακολούθους)
Λάβετε σεiς εκ της αμάξης τα γαμήλια δώρα της θυγατρός μου και φέρετε τα μετά προσοχής εις την βασιλικήν σκηνήν. Έξελθε, κόρη μου, της αμάξης και πάτησε εις το έδαφος τους αβρούς και κουρασμένους πόδας σου. (Προς τον Χορόν). Σεις δε, νεάνιδες, λάβετε την εις τας αγκάλας σας διά να καταβή εκ της αμάξης. Δόσατέ μου τώρα τας χείρας σας να στηριχθώ καταβαίνουσα κ' εγώ. Σεις αι άλλαι σταθήτε εκεί παρά τας κεφαλάς των ίππων, ίνα μη τρομάξουν μη βλέποντες κανένα να στέκη πλησίον των. Σηκώσατε και τον μικρόν αυτόν Ορέστην, τον υιόν του Αγαμέμνονος. Είναι ακόμη, βλέπετε, τόσον μικρός ! Κοιμάσαι, παιδί μου; Σε απεκοίμισεν ο δρόμος της αμάξης, αί; Σήκω τώρα και πλησιάζουν οι γάμοι οι ευτυχείς της αδελφής σου. Σήκω και θα γίνης συγγενής ανδρός γενναίου, του υιού της Νηρηίδος Θέτιδος, του ίσου προς θεούς. Έλα συ τώρα, Ιφιγένεια, κάθισε πλησίον της μητρός σου, διά να δείξης εις αυτάς τας ξένας πόσον είμαι ευτυχής. Α ! να ο πατήρ σου ο αγαπητός, χαιρέτισε τον, κόρη μου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Μητέρα μου, άφες με να τρέξω πρώτη να εναγκαλισβώ σφιχτά στήθος με στήθος τον πατέρα μου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω άναξ Αγαμέμνων, πολύτιμε μου σύζυγε, ιδού ήλθομεν πισταί εις την πρόσκλησίν σου και πρόθυμοι.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Θέλω να εναγκαλισθώ, πατέρα μου, τα στήθη σου. Μη οργισθής δι' αυτό. Έχω τόσον καιρόν να σε ιδώ !
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και πρέπει μάλιστα, παιδί μου. Γνωρίζω ότι εξ όλων μου των τέκνων συ, περισσότερον αγαπάς τον πατέρα σου.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Ω ! με πόσην χαράν σ' επαναβλέπω μετά τόσον καιρόν, πατέρα μου αγαπητέ !
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Κ’ εγώ σε, κόρη μου. Ίση είναι και εμού η χαρά.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Χαίρε, πάτερ μου. Α ! τι καλά έκαμες να με φέρης πλησίον σου !
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Δεν ηξεύρω αν έπραξα καλώς ή όχι.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Αλλά διατί στρέφεις αλλού το βλέμμα, αφού είπες ότι μ’ επανείδες χαίρων ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αί, κόρη μου, είς βασιλεύς και αρχιστράτηγος έχει περί μυρίων πραγμάτων να φροντίση.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Άφες αύτας τας φροντίδας και σκέπτου μόνον περί εμού τώρα.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αλλά δεν βλέπεις ότι είμαι προσηλωμένος εις σε και μόνην ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Φαίδρυνε το πρόσωπον σου και κύτταξέ με με όλην την αγάπην σου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Να, σε βλέπω μετά χαράς, ως πάντοτε οσάκις σε βλέπω.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Αλλά διατί από τους οφθαλμούς σου ρέουν δάκρυα ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Διότι θα χωρισθώμεν, κόρη μου, διά πολύν καιρόν.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Δεν σ' εννοώ, πατέρα μου φίλτατε. Τι θέλεις να είπης ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Όσω λογικώτερον ομιλείς, τόσω περισσότερον με συγκινείς.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Α ! τότε λοιπόν θα σου λέγω τρελλούς λόγους, διά να χαρής.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ (καθ’ εαυτόν:)
Οίμοι! να σιωπήσω πλέον είν' αδύνατον. (Προς την Ιφιγένειαν)
Όχι, παιδί μου, ό,τι λέγεις είναι δι’ εμέ ευχάριστον.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Μείνε, πάτερ μου, μαζή μας. Μη φύγης εις τα ξένα.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αυτό κ' εγώ θέλω, αλλ’ ακριβώς διότι δεν δύναμαι να πράξω τούτο, το οποίον θέλω, λυπούμαι τόσον.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Άφες τα να χαθούν αυτά τα όπλα και τα εκ του Μενελάου δεινά.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αλλους αυτά θα καταστρέψουν, αφού πρώτον κατέστρεψαν εμέ.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Πόσον καιρόν μας έλειπες καθήμενος εδώ εις τους κόλπους της Αυλίδος !
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Και όμως ακόμη ο απόπλους του στόλου εμποδίζεται.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Πού είναι αυτή η χώρα των Φρυγών, πάτερ μου ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εκεί όπου είθε να μη εγεννάτο ποτέ ο υιός του Πριάμου Πάρις.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Και θα με αφήσης λοιπόν διά να φύγης τόσον μακράν ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Και συ, κόρη μου, θα φύγης μακράν ως και ο πατήρ σου.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Πόσον θα ήμην ευτυχής, εάν ήρμοζε να με λάβης μαζή σου εις αυτό σου το ταξείδιον !
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Και συ θα ταξειδεύσης ως εγώ και θα ενθυμήσαι τον πατέρα σου εκεί.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ. Με την μητέρα μου θα ταξειδεύσω ή μόνη ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Μόνη, μακράν του πατρός και της μητρός σου.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Λοιπόν με στέλλεις, πάτερ μου, να κατοικήσω εις άλλον οίκον ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Άφες αυτά. Αι νεάνιδες δεν πρέπει να γνωρίζουν τοιαύτα πράγματα.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Σπεύσε τουλάχιστον να επιστρέψης εκ Φρυγίας προς εμέ, αφού νικήσης εκεί.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Πρέπει πρότερον να τελέσω εδώ μίαν θυσίαν.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Δεν ημπορώ να ήμαι κ' εγώ εις αυτήν την θυσίαν με τους ιερείς, να την ιδώ ευλαβώς ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ θα την ίδης, κόρη μου, θα την ίδης, διότι θα ίστασαι πλησίον της τραπέζης της θυσίας.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Και θα χορεύσουν, πάτερ μου, περί τον βωμόν ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Πόσον σου ζηλεύω την άγνοιαν ! Ύπαγε τώρα, κόρη μου, εις τα δώματα σου να σε ίδωσιν αι νεανίδες εκεί. Δός μου την χείρα και έν φίλημα σου.
(Την ασπάζεται)
Φίλημα πικρόν, διότι πολύ μακρός θα ήναι ο χρόνος καθ’ ήν θα μείνης μακράν του πατρός σου. Ω στήθος προσφιλές και παρειαί και ξανθή κόμη ! Εις ποίαν δεινήν συμφοράν μας έφερεν η Τροία και η Ελένη ! Παύω τους λόγους, διότι ορμώσιν ακάθεκτα εις τους οφθαλμούς μου τα δάκρυα μόλις σε ήγγισα. Είσελθε εις τα δώματα.
(Η Ιφιγένεια εισέρχεται εις την σκηνήν).
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Συγγνώμην, κόρη της Λήδας, ότι, μέλλων να δώσω την κόρην μου εις τον Αχιλλέα, συνεκινήθην τόσον. Ευτυχής μεν είναι ο χωρισμός αλλ' οδυνηρός πάντοτε διά τους γονείς, όταν ο πατήρ, ο τόσον μοχθήσας διά την ανατροφήν των τέκνων του, τα παραδίδη εις άλλην οικογένειαν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Δεν είμαι τόσον άφρων, ώστε να μη αναγνωρίζω δικαίαν την λύπην σου. Και εγώ την αυτήν συγκίνησιν θα υποστώ καθ ην στιγμήν θα δώσω το τέκνον μου εις γάμον. Αλλ' αυτό θέλει ο νόμος ο κοινωνικός, παρερχομένου δε του χρόνου η οδύνη μετριάζεται. Ειπέ μοι τώρα περί του γαμβρού, τον οποίον εξέλεξας. Γνωρίζω βεβαίως το όνομά του, αλλ' επιθυμώ να μάθω το γένος του οποίου κατάγεται.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Η Αίγινα εγεννήθη υπό του Ασωπού, ως ηξεύρεις.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ναι, αλλά σύζυγος αυτής εγένετο θεός τις άραγε ή θνητός, και ποίος ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ο Ζευς, όστις εξ αυτής εγέννησε τον Αιακόν, βασιλέα της Οινώνης.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και ποίος υιός του Αιακού τον εδέχθη εις τον θρόνον ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ο Πηλεύς, όστις έλαβεν ως σύζυγον την κόρην του Νηρέως Θέτιδα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Με την θέλησιν άραγε του θεού Νηρέως, ή παρά την θέλησίν του;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ο Ζευς την εμνήστευσε και ο πατήρ της την έδωκεν εις γάμον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και πού ετελέσθη ο γάμος, μήπως επί των κυμάτων του πελάγους;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εις τα μεγαλοπρεπή υψώματα του Πηλίου, εκεί ένθα ο Χείρων κατοικεί.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Εκεί όπου λέγουν ότι κατώκησε το γένος των Κενταύρων ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ναι, εκεί οι θεοί ετέλεσαν τους γάμους του Πηλέως.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και ποίος ανέθρεψε τον Αχιλλέα, η Θέτις ή ο πατήρ του;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Τον ανέθρεψεν ο Χείρων, διά να μη μάθη τα κακά ήθη των θνητών ανθρώπων.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Σοφός τωόντι ο ανατροφεύς, ο δε δώσας εις αυτόν το παιδίον σοφώτερος.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Τοιούτος λοιπόν είναι ο ανήρ, όστις θα γίνη σύζυγος της θυγατρός σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Άμεμπτος βέβαια. Και εις ποίαν πόλιν της Ελλάδος κατοικεί;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εις την χώραν της Φθίας, παρά τας όχθας του Απιδανού.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και εκεί μακράν θα φέρη την κόρην μας;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Περί τούτου θ' αποφασίση αυτός ως σύζυγός της.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είθε να ζήσουν και οι δύο ευτυχείς. Και πότε άραγε θα τελεσθή ο γάμος ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Όταν συμπληρωθή αισίως ο κύκλος της σελήνης.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ετέλεσας ήδη την προ του γάμου θυσίαν εις την θεάν ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Μέλω να την τελέσω τώρα, και εις τούτο ετοιμάζομαι.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και θα παραθέσης ύστερον γαμήλιον γεύμα ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αφού πρώτον θυσιάσω εις τους θεούς όσα θύματα πρέπει.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ημείς δ' αι γυναίκες πού θα έχωμεν την γαμήλιον τράπεζαν;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εδώ, παρά τας πρύμνας των πλοίων.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Έχει καλώς, και κατ’ ανάγκην τούτο θα γίνη. Είθε ν’ αποβώσιν ευτυχώς τα πάντα.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Όσον διά σε, αγαπητή μου σύζυγε, άκουσον και πράξον ό,τι θα σου είπω.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είπε, τι θέλεις; Γνωρίζεις ότι πάντοτε σου είμαι ευπειθής.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εγώ και η Ιφιγένεια θα μείνωμεν εδώ, όπου και ο Αχιλλεύς.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και χωρίς εμού της μητρός πως είναι δυνατόν να πράξητε ό,τι εις εμέ μόνην την μητέρα αρμόζει να πράξω ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εγώ μεθ' όλου του στρατεύματος θα τελέσωμεν της κόρης μας τους γάμους.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και εγώ πού θα ήμαι;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Συ να επιστρέψης εις το Άργος, διά να φροντίζης περί των άλλων θυγατέρων μας.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ν' αφήσω εδώ την κόρην μου ; Και ποίος θα κρατή την λαμπάδα του γάμου ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εγώ, ο πατήρ.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αυτό δεν επιτρέπεται. Μη λέγης άτοπα.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αλλά δεν αρμόζει να ευρίσκεσαι συ εν τω μέσω του πλήθους του στρατού.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αλλ' εις εμέ, ήτις την εγέννησα, ανήκει και να την υπανδρεύσω.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Έπειτα αι άλλαι θυγατέρες μας δεν πρέπει βέβαια να μένωσι μόναι εις τον οίκον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αυταί φυλάττονται ασφαλώς εις τους κλειστούς παρθενώνας των.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Πείσθητι εις όσα σου λέγω.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Όχι, μα την Ήραν την προστάτιδα του Άργους! Συ ως ανήρ πρέπει ν’ ασχολήσαι εις τα εκτός του οίκου, εγώ δε εις τα εντός, επομένως και να παρίσταμαι εις τους γάμους της θυγατρός μου.
(Απέρχεται).
Αλλοίμονον ! Μάταιοι οι λόγοι μου. Απέτυχον ελπίσας ν’ απομακρύνω την άτυχη μητέρα από του τρομερού θεάματος. Διά σοφισμάτων και προφάσεων προς αυτά τα φίλτατά μου ομιλώ και ηττώμαι πανταχού. Αλλ' ας υπάγω προς τον μάντιν Κάλχαντα, ίνα δυνηθώ να μάθω σαφέστερον τις ο πόθος της θεάς, ο τόσον δι’ εμέ δυσμενής και διά την Ελλάδα τόσον αλγεινός. Ω! ο άνθρωπος ο φρόνιμος ή πρέπει να έχη εις τον οίκον του γυναίκα χρηστήν και ενάρετον, ή να μη νυμφεύεται ποτέ. (Απέρχεται).
(Στροφή).
θα φθάση λοιπόν πάνοπλος επί των πλοίων ο κραταιός των Ελλήνων στρατός εις τας αργυροδινείς εκβολάς του Σιμούντος, ένθα πυργούται επί της Απολλωνείου Τροίας το Ίλιον, και όπου, ως ακούω, η μάντις Κασσάνδρα, εστεμμένη με δάφνην θαλεράν, λύει τους ξανθούς πλοκάμους της κόμης της, οσάκις ο θεός εμπνέων αυτήν τη επιβάλλει χρησμωδόν μαντείαν.
(Αντιστροφή).
Και θα σταθώσιν ορθοί επί των επάλξεων του Ιλίου και περί τα τείχη ένοπλοι οι Τρώες, όταν από του πελάγους φερόμενος επί των μεγαλοπρεπών του πλοίων και ταχύ κωπηλατών ο διά χαλκών ασπίδων ωπλισμένος ελληνικός στρατός θα πλησιάζη εις τα στόμια του Σιμούντος, όπως αρπάση την αδελφήν των ουρανίων διδύμων Διοσκούρων Ελένην και διά λόγχης και ασπίδος την επαναφέρη από της χώρας του Πριάμου εις την γην της Ελλάδος.
(Επωδός).
Και βλέπω από τούδε τον ελληνικόν στρατόν να περικυκλώνη τα πέτρινα τείχη της Περγάμου, της οχυράς των Φρυγών ακροπόλεως, διά σιδήρου φονικού, να κόπτη και να σωρεύη κεφαλάς και, κυριεύων την
πόλιν, να συλλαμβάνη θρηνούσας την γυναίκα και τας κόρας του Πριάμου. Κλαίουσα τότε η κόρη του Διός Ελένη θ' αποσπασθή μακράν του συζύγου της. Ω ! είθε ποτέ τοιαύτη συμφορά να μη επέλθη ούτε εις εμέ ούτε εις τους απογόνους μου, οποία θα πλήξη τας χρυσοστολίστους Λυδάς και Τρωάδας συζύγους, αίτινες, θρηνούσαι παρά τους ιστούς των, θα λέγουν η μία προς την άλλην : — «Ποίος άραγε των Ελλήνων κλαίουσαν σύρων με από της μακράς μου κόμης θα με αποσπάση της ερειπωμένης πατρίδος μου; ». Και όλα ταύτα εξ αιτίας σου, Ελένη, κόρη του κύκνου με τον μακρόν λαιμόν, ως η φήμη λέγει, βεβαιούσα ότι σ’ εγέννησεν η Λήδα ενωθείσα μετά του Διός λαβόντος την μορφήν του πτηνού τούτου. Αυτά λέγει η φήμη, εκτός αν οι ποιηταί διέδωκαν εις τους ανθρώπους παρηλλαγμένην περί τούτων την αλήθειαν.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ και ΧΟΡΟΣ
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Πού είναι ο αρχιστράτηγος των Ελλήνων; Τις εκ των θεραπόντων του θ' απαντήση περί τούτου εις εμέ τον Πηλείδην Αχιλλέα, όστις ήλθον εδώ εις την σκηνήν του να τον εύρω ; Όλοι μεν αναμένομεν εδώ αργοί παρά τον Εύριπον, δεν είναι όμως ίση η αδημονία εις όλους. Άλλοι εξ ημών, άγαμοι όντες, αφήκαν ερήμους εις την πατρίδα τους οίκους των, άλλοι όμως έχουσιν εκεί και γυναίκα και τέκνα. Τόσον ακατάσχετος είναι ο πόθος, τον οποίον αυτοί οι θεοί ενέπνευσαν εις την Ελλάδα διά την εκστρατείαν ταύτην. Και εγώ μεν θα είπω διά ταφορώντα εις εμέ αυτόν ό,τι θεωρώ δίκαιον, πας άλλος δε ας είπη επίσης ό,τι κρίνει διά τα καθ' εαυτόν. Εγώ, αφήσας την Φάρσαλον και τον Πηλέα τον πατέρα μου, μένω εδώ εις τον Εύριπον, μόλις διαπνεόμενον υπό αύρας ασθενούς, και μετά κόπου συνέχω τους ανυπομονούντας Μυρμιδόνας. Αλλ' αυτοί, αδιαλείπτως δυσανασχετούντες, μοι επαναλαμβάνουσιν : — Έως πότε λοιπόν, Αχιλλεύ, θα περιμένωμεν εδώ ; Πότε τέλος πάντων θ' αποπλεύση ο στόλος κατά του Ιλίου ; Πράξε ταχέως ό,τι θα πράξης ή άλλως απόσυρε τον στρατόν και φέρε τον εις την πατρίδα, χωρίς να περιμένης και να υφίστασαι τας αναβολάς των Ατρειδών.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Υιέ της θεάς Θέτιδος, ήκουσα εκ της σκηνής τους λόγους σου και εξήλθον να σε ίδω.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ (εν εκπλήξει). Ω θεία αιδώς! Τις είναι η περικαλλής αυτή γυνή, η ενώπιον μου ισταμένη ;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ουδόλως παράδοξον ότι δεν με γνωρίζεις, αφού μέχρι τούδε ήσο ξένος προς ημάς. Χαίρω δε βλέπουσα ότι είσαι τόσον σεμνός.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Τις είσαι ; Διατί ήλθες εις των Ελλήνων το στρατόπεδον, γυνή συ, εν μέσω ενόπλων ανδρών ;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είμαι κόρη της Λήδας, Κλυταιμνήστρα ονομάζομαι και είμαι σύζυγος του βασιλέως Αγαμέμνονος.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Βραχείς και απέριττοι οι λόγοι σου. Εγώ τώρα αποσύρομαι, διότι μοι επιβάλλει η αιδώς να μη συνομιλώ με γυναίκα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Μείνε· διατί φεύγεις ; Δος μοι την χείρα σου ως πρωτόλειον του ευτυχούς σου γάμου.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Τί λέγεις ; Εγώ να σοι δώσω την χείρα μου ; Αλλά εντρέπομαι τον Αγαμέμνονα να εγγίσω ό,τι δεν μοι επιτρέπεται.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Διατί δεν σοι επιτρέπεται, αφού λαμβάνεις εις γάμον την θυγατέρα μου, υιέ της θαλασσίας θεάς Νηρηίδας ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Περί ποίου γάμου ομιλείς ; Εκπλήττομαι, βασίλισσα. Πλάνη τις ίσως υπαγορεύει τους λόγους σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Σύνηθες είναι να συστέλλεται τις ενώπιον των νέων φίλων, και μάλιστα όταν περί γάμου πρόκηται.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Αλλ' ουδέποτε εγώ, βασίλισσα, υπεσχέθην γάμον μετά της θυγατρός σου, ούτε εκ των Ατρειδών εγένετο προς εμέ τοιαύτη πρότασις.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αλλά τότε τί άραγε συμβαίνει; Ευλόγως λοιπόν σ' εκπλήττουν οι λόγοι μου, αφού και εμέ εκπλήττουσιν οι ιδικοί σου.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Σκέφθητι, πώς άραγε συμβαίνει τούτο. Και οι δυο τους αυτούς λόγους έχομεν να ανακαλύψωμεν την αιτίαν της πλάνης, διότι ουδείς εξ ημών βεβαίως ψεύδεται.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Μήπως είμαι θύμα απάτης δεινής; να ετοιμάζω ανύπαρκτον γάμον ως βέβαιον ήδη; Ω, η ιδέα αύτη μοι προξενεί εντροπήν.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Κάποιος, φαίνεται, επεχείρησε να εμπαίξη και σε και εμέ, βασίλισσα. Αλλά μη δίδης εις τούτο προσοχήν, και μη στενοχωρήσαι.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Χαίρε, Αχιλλεύ. Δεν δύναμαι πλέον να σε ατενίζω κατά πρόσωπον, αφού έστω και ακουσίως μου, σοι είπον λόγους ψευδείς αναξίως εξαπατηθείσα.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Το αυτό αισθάνομαι κ' εγώ, βασίλισσα. Εισέρχομαι εις την σκηνήν αυτήν προς αναζήτησιν του συζύγου σου.
(Ενώ ο Αχιλλεύς προχωρεί ίνα εισέλθη εις την σκηνήν, εξέρχεται εξ αυτής ο γέρων δούλος}.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Στάσου, Αιακίδη. Έχω να είπω τι προς σε τον υιόν της θεάς και προς σε, κόρη της Λήδας.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Τις είσαι συ, όστις, ανοίξας την θύραν, με καλείς; Πως φαίνεσαι περίφοβος;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Είμαι δούλος. Δεν υπερηφανεύομαι διά τούτο βέβαια. Άλλ' ούτως ηθέλησεν η τύχη.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Τίνος είσαι δούλος ; Ιδικός μου βέβαια δεν είσαι. Τα ιδικά μου πράγματα δεν είναι κοινά με τα του Αγαμέμνονος.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Είμαι δούλος αυτής, ήτις ίσταται προ της σκηνής ταύτης. Διότι εις αυτήν μ' έδωκεν ο πατήρ της, ο Τυνδάρεως.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Περιμένω. Λέγε, διατί μ' εσταμάτησες εδώ, τί θέλεις να μοι είπης ;
Μόνοι άραγε είσθε σεις οι δύο εδώ, οι παρά την σκηνήν ιστάμενοι ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Λέγε ως να είμεθα μόνοι. Έξελθε όμως πρώτον της βασιλικής σκηνής.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ω τύχη καλή και πρόνοια μου, σώσατε εκείνους τους οποίους θέλω να σώσω.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ομιλεί περί μέλλοντος κινδύνου και οι λόγοι του εμφαίνουν φόβον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Σ' εξορκίζω εις την προς εμέ πίστιν σου, μη αναβάλλεις να μοι είπης ό,τι έχεις.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Συ γνωρίζεις καλώς πόσην αφοσίωσιν έχω προς σε και προς τα τέκνα
σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ναι, τωόντι, σε γνωρίζω πιστόν και αρχαίον λάτρην του οίκου μου.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Και ότι ο βασιλεύς Αγαμέμνωνέλαβε και εμέ μεταξύ των πραγμάτων της προικός σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΉΣΤΡΑ Αληθώς, ήλθες μαζή μου εις το Άργος και είσαι έκτοτε ιδικός μου υπηρέτης.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ναι, ούτως έχει. Είμαι δε αφωσιωμένος εις σε περισσότερο ή εις τον σύζυγόν σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Φανέρωσε μου λοιπόν ό,τι έως τώρα μου κρύπτεις.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Την κόρην σου θέλει να θανατώση διά της ιδίας του χειρός ο πατήρ της.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πώς; Τι λόγον, γέρον, επρόφερες, τον οποίον αποτινάσσει μετά φρίκης η ψυχή μου ; Είσαι παράφρων βέβαια.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ναι, σοι λέγω, θέλει να την φονεύση πλήττων δι’ εγχειριδίου τον λευκόν λαιμόν της ατυχούς.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω της δυστυχίας μου ! Παρεφρόνησε λοιπόν ο σύζυγός μου ;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Όχι, έχει σώας τας φρένας, ουχί όμως και ως προς ταφορώντα εις σε και την κόρην σου. Μόνον ως προς αυτά παραφρονεί.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Διατί; Ποίος δαίμων μοχθηρός τον ωθεί εις έγκλημα τοιούτο;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Θείος χρησμός, ως λέγει τουλάχιστον ο Κάλχας, διά να δυνηθή ν' αποπλεύση ο στρατός.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πού; Ω ! ταλαίπωρος εγώ, ταλαίπωρος κ’ εκείνη την οποίαν μέλλει να φονεύση ο πατήρ της !
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Εις τον οίκον του Δαρδάνου, διά ν' αναλάβη εκείθεν την Ελένην ο Μενέλαος.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και είναι πεπρωμένον ν’ αποθάνη η Ιφιγένεια διά να επανέλθη η Ελένη εις τον οίκον της ;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Τώρα γνωρίζεις τα πάντα. Θα θυσιάση την κόρην σου ο πατήρ της εις την Άρτεμιν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πρόφασις λοιπόν ήτο ο γάμος, διά τον οποίον μ’έφεραν εδώ εκ του Άργους;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ναι, διά να φέρης την κόρην μετά χαράς ως μέλλουσαν να υπανδρευθή τον Αχιλλέα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω δυστυχής μου κόρη, ήλθες λοιπόν προς θάνατον εδώ ως και εγώ η μήτηρ σου !
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Είναι αξία δακρύων πολλών η συμφορά και των δύο σας, δεινή δε του Αγαμέμνονος η πράξις.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Η δυστυχής εχάθην. Ακατάσχετα πλέον μου πλημμυρούσι τους οφθαλμούς τα δάκρυα.
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Και είναι πολύ οδυνηρά τα δάκρυα της μητρός, ήτις χάνει τα τέκνα της.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Συ δε, γέρον, πόθεν έμαθες ταύτα ;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ηρχόμην φέρων προς σε ΔΕΥΤΕΡΑν επιστολήν κατόπιν της πρώτης, την οποίαν είχες λάβει.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Επιστολήν ίνα έλθω ή ίνα μην έλθω φέρουσα την κόρην μου προς θάνατον;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Ίνα μη την φέρης• διότι τότε είχεν επανέλθει ο σύζυγος σου εις τον ορθόν νουν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αλλά τότε διατί δεν μοι έφερες την επιστολήν εκείνην ;
ΠΡΕΣΒΥΤΗΣ Διοτι μοι την αφήρεσεν ο Μενέλαος, όστις είναι ο αίτιος όλων τούτων των κακών.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ήκουσας ταύτα, υιέ της Νηρηίδος και του Πηλέως;
ΑΧΙΛΛΕΑΣ Ήκουσα την δεινήν σου συμφοράν, βασίλισσα. Αλλ' εγώ δεν θ' ανεχθώ την προς εμέ ύβριν ταύτην.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ θα θανατώσουν, Αχιλλεύ, την κόρην μου εξαπατήσαντές με διά ψευδούς μετά σου γάμου της.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Εξοργίζει κ' εμέ η πράξις αύτη του συζύγου σου τόσον, ώστε δεν θα μείνω ανεκδίκητος.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Δεν ερυθριώ, θνητή εγώ, να πέσω προ των γονάτων σου του εκ θεάς γεννηθέντος. Και πως να μείνω πλέον αξιοπρεπής ; Τι άλλο σπουδαιότερον να με κάμψη δύναται ή η ζωή του τέκνου μου ; Υπερασπίσθητι, της Θέτιδος υιέ, την δυστυχή μητέρα και εκείνην ήτις, ψευδώς μεν άλλ' ελέχθη οπωσδήποτε, ότι θα ήτο σύζυγός σου. Την έστεψα εγώ με άνθη ως νύμφην, ίνα σοι την φέρω εις γυναίκα, και τώρα την συνοδεύω επί σφαγήν. Όνειδος θα ήναι διά σε, εάν δεν την υπερασπίσης, διότι, και αν ακόμη δέν συνεζεύχθης εις γάμον μετ' αυτής, ωνομάσθης όμως τουλάχιστον φίλτατος σύζυγος της δυστυχούς παρθένου. Εις την παρειάν σου αυτήν, την οποίαν εγγίζω, εις την δεξιάν σου χείρα, την οποίαν σφίγγω, εις της μητρός σου το όνομα σ' εξορκίζω, μη την αφήσης ανυπεράσπιστον. Το όνομά σου αυτό μ' έφερεν εδώ προς τον όλεθρον. Υπερασπίσθητι λοιπόν το ίδιον σου όνομα. Δεν έχω η δυστυχής βωμόν να καταφύγω άλλον παρά τα γόνατά σου. Ουδένα φίλον έχω εδώ περί εμέ. Όσον διά τον Αγαμέμνονα, ήκουσας την σκληράν απόφασίν του. Είμαι, ως βλέπεις, ασθενής γυνή εν μέσω ναυτικού στρατεύματος εξ ανδρών απειθαρχήτων, θρασέων μεν προς το κακόν, χρησίμων όμως εις το αγαθόν, αρκεί να το θελήσωσιν. Εάν λοιπόν συ εκτείνης προστάτιδα υπέρ εμού την χείρά σου, εσώθημεν, άλλως απωλέσθημεν.
ΧΟΡΟΣ Είναι δεινόν το τίκτειν, διότι παράγει πάντοτε τόσην στοργήν προς τα τέκνα, ώστε χάριν αυτών αι μητέρες πάντα πόνον υφίστανται.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Η γενναιόφρων ψυχή μου, ω βασίλισσα, ορμά συμπαθής προς την λύπην σου, διότι έμαθε να πονή εις τας συμφοράς των άλλων ως και να χαίρη εις τα ευτυχήματά των. Είναι συνετοί οι άνθρωποι οι γνωρίζοντες να διάγωσι τον βίον εν μέτρω ορθώ. Υπάρχουν περιστάσεις, καθ' ας η τελεία φρόνησις είναι δυσάρεστος, αλλά και άλλαι, κατά τας οποίας είναι αναγκαία. Εγώ δε ανατραφείς υπό του Χείρωνος, του ευσεβεστάτου των ανθρώπων, έμαθον να ήμαι ειλικρινής το ήθος και το αίσθημα. Διά τούτο τότε μόνον θα υπακούσω εις τους Ατρείδας, εάν διοικώσι καλώς. Και εδώ ως και εις την Τροίαν ελεύθερος μένων θα πολεμήσω γενναίως όσον εξαρτάται απ' εμού. Σε δε, ήτις τόσον άλγος εκ των φιλτάτων σου υπέστης, θ' ανακουφίσω περιβάλλων σε διά τις συμπαθείας μου, όση είναι δυνατή εις άνδρα νεαρόν ως εγώ. Και δεν θα σφαγή ποτέ υπό του πατρός της η κόρη σου, αφού άπαξ ωνομάσθη μνηστή μου. Δεν θα επιτρέψω εις τον βασιλέα σύζυγόν σου να μεταχερισθή εμέ ως όργανον εις τους σκοπούς του, διότι άλλως αληθής φονεύς της θυγατρός σου, έστω και άοπλος, θα είναι το ιδικόν μου όνομα, όπερ την έφερεν εδώ. Ο σύζυγός σου είναι ένοχος • αλλά και εμού η αθωότης θ' αμαυρωθή, εάν η δύστηνος κόρη χάριν εμού και του μετ' εμού γάμου της απολεσθή, τόσον αδοκήτως και αναξίως εξαπατηθείσα. Εάν ο σύζυγος σου την θανατώση διά του εμού ονόματος, ο μεν Μενέλαος θα ελογίζετο εις το μέλλον ανδρείος, εγώ δε ο αθλιέστατος των Ελλήνων και ανήρ ουτιδανός, ουχί τέκνον του Πηλέως, αλλά κακούργου τινός. Μα τον Νηρέα, τον ανατραφέντα επί των κυμάτων της θαλάσσης, πατέρα της μητρός μου Θέτιδος, ουδέ διά της άκρας των δακτύλων του ο Αγαμέμνωνθα εγγίση την κόρην σου, ουδ’ αυτήν καν την εσθήτα της θα θίξη. Άλλως, η μεν Σίπυλος, εξ ης οι δύο στρατηλάται κατάγονται θα γίνη εις το μέλλον πόλις ένδοξος και ισχυρός κατά των βαρβάρων προμαχών, το δε όνομα της Φθίας, τής πατρίδος μου, σιγή και αδοξία θα καλύψη. Α ! όχι. Πικρά δι’ αυτόν θα εύρη ο Κάλχας της θυσίας τα εφόδια. Τι μάντις είναι αυτός, αφού κατά το πλείστον μαντεύει ψευδώς και, οσάκις αποτύχουν αι προρρήσεις του, διεκφεύγει εντέχνως ; Δεν λέγω ταύτα, διά να λάβω την θυγατέρα σου εις σύζυγον. Μυρίαι κόραι θηρεύουν γάμον μετ εμού. Τα λέγω, διότι ο Αγαμέμνωνμε προσέβαλε δεινώς. Εάν ήθελε να κάμη χρήσιν του ονόματός μου, ίνα φέρη την κόρην εδώ, ώφειλε πρώτον να ζητήση τούτο παρ' εμού. Συ δε, βασίλισσα, ασμένως τότε θα εδέχεσο να μοι δώσης την θυγατέρα σου εις γάμον και εγώ προθύμως θα εδεχόμην να συνεκστρατεύσω μετά των λοιπών Ελλήνων προς το Ίλιον. Τώρα όμως εις ουδέν με υπολογίζουν οι αρχιστράτηγοι, και ελευθέρως πράττουν ό,τι θέλουν, είτε καλόν είτε κακόν. Αλλά ταύτα ταχέως θα λυθώσι διά της σπάθης μου, την οποίαν και πριν ακόμη φθάσω εις το Ίλιον, δεν θα διστάσω να βάψω εδώ εις το αίμα, εάν τις μου αφαιρέση την κόρην σου. Μένε λοιπόν ήσυχος. Εάν προσέφυγες προς εμέ ως προς θεόν, χωρίς θεός να ήμαι, θα γίνω τοιούτος διά σε.
ΧΟΡΟΣ Ωμίλησας, Πηλείδη, επαξίως σου και της σεπτής θαλασσίας θεάς, ήτις σ' εγέννησεν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ. Ω, πως να σ’ επαινέσω τόσον, ώστε ούτε ως κόλακα αλλ' ούτε πάλιν ως φειδωλήν εις την ευγνωμοσύνην μου να με θεωρήσης; Διότι οι χρηστοί άνθρωποι, όταν υπερμέτρως παρ’ άλλων επαινώνται, αποστρέφονται τους επαινούντας. Εντρέπομαι να σ' ενοχλώ διά των στεναγμών του άλγους μου, πάσχουσα εγώ μόνη, σε, όστις δεν μετέχεις της ιδικής μου συμφοράς. Είναι όμως ίδιον ευγενούς ανδρός να βοηθή τους δυστυχούντας, έστω και αμέτοχος των παθημάτων των. Αχιλλεύ, λυπήσου μας, διότι αληθώς είμεθα άξιαι λύπης. Σε ωνειρεύθην γαμβρόν μου, και το γλυκύ μου τούτω όνειρον διελύθη οικτρώς. Εάν η κόρη μου θανατωθή, σκέφθητι ότι ο θάνατος της θα ήναι οιωνός απαίσιος διά τον μέλλοντα γάμον σου, και πρόλαβε το κακόν τούτο. Αλλά. τι λέγω; Συ το είπες ήδη, άριστα εκδηλώσας την απόφασίν σου απ' αρχής μέχρι τέλους των λόγων σου. Όταν συ θελήσης, η κόρη μου βεβαίως θα σωθή. θέλεις τώρα να έλθη και αυτή να περιπτυχθή τα γόνατα σου ως ικέτις ; Ανάρμοστον βεβαίως είναι τούτο εις μίαν κόρην αλλ’ εάν το εγκρίνης, θα έλθη αιδήμων μεν αλλά και μετά της ελευθερίας, ήτις αρμόζει εις την ειλικρίνειάν της. Εάν, όμως και εν απουσία της λάβω την υπόσχεσίν σου, ας μείνη εις τα δώματα της η κόρη, διότι κοσμεί αυτήν η σεμνότης. Η αιδώς πρέπει να τηρήται, αλλ' εφ' όσον μόνον είναι δυνατόν.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Όχι, βασίλισσα, μη φέρης προ εμού την κόρην σου. Δεν πρέπει να δώσωμεν αφορμήν εις ψευδείς κακολογίας, διότι στρατός μένων συνηγμένος και αργός πολεμικών ασχολιών, αγαπά να κακολογή τους άλλους. Είτε με ικετεύετε, είτε μη, είναι το αυτό δί' εμέ. Έθεσα ήδη προ εμού σκοπόν μέγαν, ν' αγωνισθώ όπως σας απαλλάξω του δεινού κινδύνου. Αρκέσθητι εις τούτο και μόνον πειθομένη ότι σοι ωμίλησα ειλικρινώς. Ν' αποθάνω, εάν οι λόγοι μου είναι ψευδείς και δόλιοι.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ευτύχει, Αχιλλεύ, συ ο βοηθών τους δυστυχούντας.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Άκουσον με τώρα, ίνα το πράγμα αισίως αποβή.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Λέγε, τι θέλεις; Σε ακούω προθύμως.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ας προσπαθήσωμεν ακόμη να πείσωμεν τον πατέρα εις φρονιμωτέρας αποφάσεις.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αλλ' είναι σκληρός και τον στρατόν φοβείται.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Και όμως ο ορθός λόγος έχει μεγάλην την δύναμιν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ασθενής η ελπίς. Αλλά λέγε τι πρέπει να πράξω.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ικέτευσέ τον κατά πρώτον να μη θανατώση την κόρην. Εάν επιμένη, έλθε τότε προς εμέ. Διότι πιθανόν να πεισθή, και τότε ουδεμία ανάγκη θα υπάρξη της ιδικής μου ενεργείας, αφού η κόρη ούτω θα σωθή. Καί εγώ μεν θα ήμαι τότε προσφιλέστερος προς τον φίλον μου Αγαμέμνονα, ο δε στρατός δεν θα με κατηγορήση, εάν διά του λόγου μόνον και ουχί διά της βίας ενεργήσω. Όταν δε το πράγμα αποβή καλώς, έστω και άνευ εμού, η ευχαρίστησις θα ήναι κοινή και εις σε και εις τους φίλους.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ορθώς λέγεις, και θα πράξω ό,τι μοι υπαγορεύεις. Εάν όμως και μετά τούτο αποτύχω πάλιν, πού θα σ' επανίδω ; Πού να τρέξω η ταλαίπωρος να εύρω την βοηθόν σου χείρα;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Άγρυπνος εγώ φύλαξ θα σε ακολουθώ όπου πρέπει, ίνα μη σε ίδη τις διατρέχουσαν το στρατόπεδο των Ελλήνων παράφορον εκ της οδύνης και καταισχυνθή το γένος του πατρός σου, διότι ο Τυνδάρεως ήτο μέγας μεταξύ των Ελλήνων και θα ήτο ανάξιον αυτού να κακολογηθή το όνομά του.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ θα γίνη ό,τι λέγεις. Διάτασσε και εγώ θα υπακούσω. Εάν θεοί υπάρχουν, θα σε ανταμείψουν διά πάσης ευτυχίας, διότι είσαι δίκαιος ανήρ. Εάν δεν υπάρχουν, μάταιος πας κόπος.
(Ο Αχιλλεύς και η Κλυταιμνήστρα απέρχονται.)
(Στροφή).
Ω, πόσον ήτο γλυκύς ο γαμήλιος παιάν του λιβυκού αυλού, της χορευτικής κιθάρας και των καλαμίνων συρίγγων, ο διαχυθείς ανά το δασώδες Πήλιον, ότε αι καλλιπλόκαμοι Πιερίδες Μούσαι, ελθούσαι εις τους γάμους του Πηλέως και εξυμνούσαι διά μολπών μελωδικών την Θέτιδα και τον Αιακίδην επί του όρους των Κενταύρων, εχόρευον κατά το συμπόσιον των θεών κτυπώσαι το έδαφος διά των χρυσών αυτών σανδάλων, ενώ ο γόνος του Δαρδάνου, ο εκ Φρυγίας Γανυμήδης, του οποίου το κάλλος ήτο εις τον Δία τόσον προσφιλές, ήντλει εκ των χρυσών κρατήρων το νέκταρ ! Τότε και αι πεντήκοντα κόραι του Νηρέως εχόρευον εις τους γάμους εκείνους ελισσόμεναι εν κύκλω παρά την λευκήν άμμον του αιγιαλού.
(Αντιστροφή).
Εστεμμένος διά φύλλων ελάτης και ο θίασος των εχόντων σώμα ίππου και ανθρώπου Κενταύρων ήλθε και αυτός, ίνα μετάσχη του γεύματος των θεών και του βακχείου κρατήρος. «Ω κόρη του Νηρέως, εκραύγαζον ούτοι, προείπεν ήδη ο τα μέλλοντα γινώσκων φοιβόληπτος μάντις Χείρων ότι θα γεννήσης υιόν, όστις μέγα κλέος θα φέρη εις την Θεσσαλίαν. Ούτος ηγούμενος των Μυρμιδόνων οπλιτών θα επέλθη κατά της κλεινής χώρας του Πριάμου, ίνα καταστρέψη αυτήν διά σιδήρου και πυρός, φέρων χρυσότευκτα όπλα, έργα του Ηφαίστου, δωρηθέντα εις αυτόν υπό της μητρός του θεάς Θέτιδος». Υπό τους ύμνους τούτους ετέλεσαν τότε οι θεοί τον ευτυχή γάμον της πρώτης των Θεογενών Νηρηίδων μετά του Πηλέως.
(Επωδός).
Και όμως σου της κόρης του Αγαμέμνονος την καλλιπλόκαμον κεφαλήν θα στέψωσιν οι Έλληνες εδώ παρά την θάλασσαν, ως στέφουσι προς την θυσίαν δάμαλιν αγνήν, ελθούσαν από ορεινών πετρίνων σπηλαίων, και θα βάψουν δι’αίματος τον χιονόλευκόν σου λαιμόν, σου ήτις δεν ανετράφης ως τα συνήθη θύματα υπό τους ήχους ποιμενικού αυλού ουδέ υπό συρίγματα βουκόλων, αλλ' ως βασιλόπαις των Αργείων εις τους κόλπους της μητρός προς γάμον ευτυχή. Φευ ! ποίαν αξίαν έχει η αιδημοσύνη και η αρετή εκεί όπου επικρατεί η ασέβεια, όπου η αρετή περιφρονείται, η ανομία υπερισχύει του νόμου και οι άνθρωποι δεν συνασπίζονται, όπως αποτρέψωσι την θείαν οργήν ;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ και ΧΟΡΟΣ
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ (εξερχομένη της σκηνής του Αγαμέμνονος)
Ήλθον ζητούσα τον βασιλέα σύζυγόν μου, όστις, εγκαταλιπών τα δώματά του προ πολλού, είναι απών. Και η κόρη μου η δυστυχής οδύρεται και κλαίει μαθούσα την θανάσιμον τύχην, την οποίαν ο πατήρ της μελετά δι' αυτήν. Αλλ’ ιδού, ενώ περί αυτού λαλώ, έρχεται ο Αγαμέμνωναυτός, όστις ετοιμάζεται να διαπράξη ανοσιούργημα κατά του ιδίου του τέκνου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Επικαίρως σ' ευρίσκω εδώ, βασίλισσα, έξω της σκηνής, ίνα σοι είπω εν απουσία της κόρης ημών λόγους τους οποίους δεν αρμόζει ν' ακούωσιν αι μελλόνυμφοι παρθένοι.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ποίον είνε αυτό το επίκαιρον, περί του οποίου λέγεις, ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ύπαγε και στείλε την κόρην να έλθη μετ' εμού εις την θυσίαν, διότι τα της θυσίας ταύτης είναι ήδη έτοιμα, και ο ιερός σίτος και το καθαρτήριον πυρ και τα νεαρά μοσχάρια, των οποίων το μέλαν αίμα πρέπει προ του γάμου να χυθή ενώπιον του βωμού της Αρτέμιδος.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Οι λόγοι σου είναι αγαθοί, είθε όμως να ηδυνάμην και τας πράξεις σου να ονομάσω τοιαύτας !
(Ανοίγει την θύραν της σκηνής).
Έξελθε, κόρη μου. Γνωρίζεις τώρα κάλλιστα τι ο πατήρ σου μέλλει να πράξη διά σε. Έξελθε και λάβε μαζή σου υπό τον πέπλο σου τον αδελφόν σου, τον μικρόν Ορέστην.
(Η Ιφιγένεια εμφανίζεται επί της θύρας μετά του Ορέστου)
Ιδού, ήλθεν ευπειθής εις την πρόσκλησίν σου. Όσον διά τα λοιπά, θα ομιλήσω και επί παρουσία της.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ μετά του 0ΡΕΣΤ0Υ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Διατί κλαίεις, κόρη μου; Διατί δεν έχεις πλέον φαιδράν την όψιν, αλλά προσήλωσας το βλέμμα εις το έδαφος και εκάλυψας το πρόσωπον διά του πέπλου σου;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω της δυστυχίας μου ! Πόθεν ν' αρχίσω λαλούσα ; Είναι τόσον εξ ίσου μεγάλα τα δεινά μου, ώστε και το τελευταίον ακόμη εξ αυτών ευλόγως διεκδικεί την πρώτην θέσιν.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αλλά τι συμβαίνει λοιπόν ; Διατί και αι δύο παρίστασθε ενώπιον μου κατεχόμεναι υπό τόσης συγχύσεως και ταραχής;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αποκρίσου ειλικρινώς, Αγαμέμνων, εις όσα θα σ' ερωτήσω.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ουδεμία ανάγκη να με παρακάλεσης προς τούτο. Είμαι πρόθυμος ν’ ακούσω τα ερωτήματά σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είναι αληθές ότι θέλεις να θανατώσης την ιδικήν σου και ιδικήν μου θυγατέρα ;
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Τι είπες ; Ω ! πολύ φρικτόν λόγον επρόφερες και εφαντάσθης άμα, βασίλισσα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Μη ταράττεσαι. Μάλλον αποκρίσου μοι εις ό,τι σε ηρώτησα.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εάν θέλης να σοι απαντώ λογικώς, πρέπει συ πρώτη ευλόγους ερωτήσεις να μοι απευθύνης.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είναι τοιαύται. Μη διεκφεύγης λοιπόν, αλλ' αποκρίσου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ω μοίρα και τύχη και δαίμον μου απαίσιε !
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Όχι σου μόνον, αλλά και εμού και αυτής εδώ της κόρης, όλων δυσμοίρων.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αλλά ποίος σε ηδίκησε ;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Συ ερώτας εμέ περί τούτου ; Α ! η τέχνη σου στερείται τέχνης, ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εχάθην. Το μυστικόν μου επροδόθη.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Περιττόν να κοπιάζης ομιλών• έμαθον καλώς ό,τι μέλλεις καθ’ ημών να διαπράξης. Γνωρίζω τα πάντα. Εξ αυτής της σιωπής σου, εξ αυτών των στεναγμών σου ελέγχεσαι ομολογών την αλήθειαν.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Ιδού σιωπώ. Τι το όφελος να προσθέσω διά ψεύδους και αναισχυντίαν εις τας άλλας συμφοράς;
ΚλΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Άκουσον λοιπόν, θα σοι ομιλήσω απροκαλύπτως τώρα και άνευ αινιγματωδών και πλαγίων περιφράσεων. Ως πρώτην κατά σου κατηγορίαν μου προτάσσω ότι μ’ ενυμφεύθης παρά την θέλησίν μου φονεύσας τον πρώτον μου σύζυγον Τάνταλον και απαγαγών εμέ διά της βίας. Συνέτριψας δε κατά γης την κεφαλήν του βρέφους μου αποσπάσας αυτό βιαίως από των μαστών μου. Τότε οι αδελφοί μου Διόσκουροι, επί λευκών ίππων αναβάντες, επήλθον κατά σου εκδικηταί• αλλ' ο γέρων πατήρ μου Τυνδάρεως σ' έσωσε, προσφυγόντα προς αυτόν ικέτην, και ιδού συ εκ νέου σύζυγός μου. Θα ομολογήσης βέβαια ότι, συνδιαλλαγείσα προς σε, υπήρξα έκτοτε και διά σε και διά τον οίκον μου γυνή ανεπίληπτος. Σύζυγος δε σώφρων και πιστή, εμερίμνων πάντοτε προς ευδαιμονίαν του οίκου σου, ώστε συ και εισερχόμενος εις αυτόν να χαίρης και εξερχόμενος να θεωρής σεαυτόν ευτυχή. Γνωστόν είναι πόσον σπάνιον εύρημα διά τον άνδρα αποτελεί τοιαύτη σύζυγος και πόσον εξ εναντίας πολυάριθμοι είναι αι κακαί γυναίκες. Σου εγέννησα αυτόν τον υιόν και τρεις θυγατέρας• εκ τούτων δέ συ επιχερείς τώρα να με αποστερήσης της μιας τόσον ασπλάγχνως. Εάν σ'ερωτήση τις προς ποίον σκοπόν θα την θανατώσης, ειπέ, τί θ' απαντήσης; θέλεις ν' απαντήσω εγώ αντί σου ; Διά ν' αναλάβη την Ελένην ο Μενέλαος. Ω της μωρίας, να δίδη τις τα τέκνα του εις αντάλλαγμα ανοσίας γυναικός ! Ν’ αγοράζη τα μισητότατα διά των φιλτάτων ! Ειπέ μοι, εάν τώρα εκστρατεύσας με αφήσης εις τον οίκον σου και απουσιάσης εις την ξένην γην επί έτη μακρά, ποίον άραγε αίσθημα νομίζεις ότι θα μου πληροί την καρδίαν, όταν θα βλέπω εκεί τα καθίσματα κενά, έρημα τα δώματα των θυγατέρων μου, και θα κάθημαι μόνη κλαίουσα και θρηνολογούσα την κόρην μου αυτήν αδιαλείπτως ; «Κόρη μου, θα λέγω σ’ εθανάτωσε ο πατήρ σου, αυτός όστις σ' εγέννησεν, αυτός ο ίδιος, όχι διά ξένης αλλά διά της ιδίας του χειρός. Ιδού ποίαν ευεργεσίαν αυτός αναχωρών έκαμε προς τον οίκον του». Και όταν επιστρέψης εκ της εκστρατείας εις την πατρίδα, η υποδοχή, την οποίαν εγώ και αι υπόλοιποι θυγατέρες θα σου κάμωμεν, θα ήναι η πρέπουσα εις την τοιαύτην πράξην σου. Ω, προς θεών, μη μ' εξαναγκάσης να φανώ κακή προς σε και μη αδικήσης και τον εαυτόν σου συ ο ίδιος. Σκέψου προς στιγμήν, εάν θυσιάσης την κόρην σου ποίας άραγε ευχάς θα προφέρεις κατά τας στιγμάς της θυσίας ; ποίον δώρον θα ζητήσης παρά της θεάς σφάζων το τέκνον σου; Βεβαίως δυστυχής θα είναι η επάνοδός σου όσον μυσαρά η εντεύθεν αναχώρησίς σου. Αλλά μήπως είναι δίκαιον να ευχηθώ εγώ αγαθόν τι δια σε; θα ήτο το αυτό ως να εθεώρουν αδίκους τους θεούς ζητούσα παρ' αυτών αγαθά υπέρ κακού συζύγου. Όταν δ' επανέλθης εις το Άργος, νομίζεις ότι θα εναγκαλισθής τότε τα τέκνα σου ; Όχι, τούτο πλέον θα ήναι διά σε αδύνατον. Διότι ποίον εκ των τέκνων σου θα σε ατενίση τότε μετά στοργής, αφού θα φοβήται μήπως το φονεύσης και αυτό, προτιμών αυτό των άλλων ; Ειπέ μοι, εύλογος τις άραγε ανάγκη να διηγόρευσε τοιαύτην απόφασίν ή μήπως η φιλοδοξία σου, διά να επαίρεσαι ως τάχα βασιλεύς και αρχιστράτηγος; Εάν ήσο δίκαιος, θα έλεγες προς τους Έλληνας: «θέλετε να εκπλεύσωμεν κατά της Τροίας ; Ας ρίψωμεν κλήρον τίνος εξ ημών η θυγάτηρ πρέπει ν' αποθάνη». Αυτό απήτει η ισότης, και όχι να προσφέρης μόνος συ την κόρην σου εις τους Έλληνας θύμα προς σφαγήν. Ή, τουλάχιστον, ώφειλε μάλλον ο Μενέλαος να θανατώση την κόρην του Ερμιόνην χάριν της μητρός της, διότι η υπόθεσις αποβλέπει αυτόν τον ίδιον. Τώρα όμως εγώ μεν, ήτις υπήρξα πιστή σύζυγός σου, θα στερηθώ της κόρης μου, η δε απιστήσασα θα ευδαιμονή έχουσα εις τον εν Σπάρτη οίκον της αβλαβή την θυγατέρα της. Αποκρίσου μοι, εάν σφάλλωμαι. Εάν όμως οι λόγοι μου ήναι ορθοί, ω, τότε έσω λογικός και μη θανατώσης την ιδικήν σου και ιδικήν μου κόρην.
ΧΟΡΟΣ Πείσθητι, άναξ, εις τους λόγους της. Οι γονείς πρέπει ν' αγωνίζωνται ομού προς σωτηρίαν των τέκνων των. Ουδείς δύναται ν’ αμφιβητήση τούτο.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Ω πάτερ μου, εάν είχον την δύναμιν της φωνής του Ορφέως, ώστε ψάλλουσα να πείθω τας πέτρας να με υπακούουν και διά των λόγων μου να γοητεύω τους ανθρώπους, θα το έπραττον και κατά την στιγμήν αυτήν. Αλλά, αφού τοιαύτην δύναμιν δεν έχω, τα δάκρυα μου λάβε καν, τα μόνα τα οποία να σοι δώσω δύναμαι. Αντί ικετηρίου κλάδου ελαίας ρίπτω εις τα γόνατά σου το σώμα μου αυτό, το οποίον αυτή εδώ σοι εγέννησε, και σε ικευτεύω, μη με θανατώσης τόσον νέαν. Είναι τόσον γλυκύ το φως της ζωής ! Ω, μη με στείλης να βλέπω τα υπό την γην. Πρώτη εγώ σε απεκάλεσα πατέρα και συ πρώτην εμέ κόρην σου. Δεν ενθυμείσαι ότι πρώτη εγώ καθήμενη εις τα γόνατα σου σ' εφίλουν και σ' εθώπευα ως και συ εμέ ; Και μοι έλεγες: — «Άραγε θ’ αξιωθώ να να σε ιδώ ποτέ, κόρη μου, ευτυχή ευτυχούς ανδρός σύζυγος πλήρη ζωής και ακμής, επαξίως της καταγωγής σου;» — Εγώ δε πάλιν θωπεύουσα την γενειάδα σου, ως και τώρα, διά της χειρός μου έλεγον:— «Κ’ εγώ θα σε υποδεχθώ άραγε ποτέ, γέροντα πλέον, πατέρα μου, εις την οικίαν μου, και θα σοι αποδώτω ευγνώμων τους τόσους κόπους, τους οποίους κατέβαλες, διά να με αναθρέψης; » Εγώ τα ενθυμούμαι όλα αυτά, αλλά συ τα ελησμόνησας, αφού θέλεις να με θανατώσης. Ω, μα τον Πέλοπα, μα τον Ατρέα τον πατέρα σου και μα την μητέρα μου αυτήν, η οποία πρώτον πόνον δι' εμέ ησθάνθη όταν μ' εγέννα και δεύτερον τούτον σήμερον ότε με χάνει, ποίαν σχέσιν έχω εγώ με τον γάμον του Πάριδος και της Ελένης ; Διατί να χαθώ εγώ, πατέρα μου, δι' αυτούς ; Κύτταξέ με με βλέμμα συμπαθές, φίλησέ με, να φέρω τουλάχιστον μαζή μου προς ενθύμησιν το βλέμμα και το φίλημά σου εκεί όπου θα υπάγω, εάν δεν εισακούσης την παράκλησίν μου. Ορέστη, αδελφέ μου, είσαι πολύ μικρός ώστε να βοηθήσης την αγαπητήν σου αδελφήν, αλλά κλαύσε και συ και παρακάλεσε τον πατέρα μας να μη θανατώση την αδελφήν σου. Τας συμφοράς αισθάνονται κάπως και τα νήπια. Ιδού, πατέρα μου, και αυτός ακόμη ο Ορέστης σε ικετεύει έστω και σιωπών. Λυπήσου με και φείσθητι της ζωής μου. Να, και τα δύο φίλτατά σου τέκνα, αυτός μεν νήπιον ακόμη, εγώ δε νέα ήδη, σε ικετεύομεν απτόμενοι του γενείου σου. Α ! θα νικήσω, αν τούτο μόνον ακούσης το οποίον θα σοι ειπώ : Είναι τόσον γλυκύ, πατέρα μου, αυτό το φως της ζωής, και τόσον ψυχρά και σκοτεινά τα υπό την γην ! Παράφρων είναι όστις ποθεί τον θάνατον! Καλλίτερον να ζη τις δυστυχής παρά ν' αποθάνη ευτυχής.
ΧΟΡΟΣ Ιδού το έργον σου, αθλία Ελένη. Παλαίουσιν οι Ατρείδαι προς τα τέκνα των χάριν σού και των ερώτων σου.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Εγώ αγαπώ τα τέκνα μου, αλλ' έχω και αρκούσαν σύνεσιν, όπως εννοώ ποία πράγματα είναι άξια οικτιρμού και ποία όχι, διότι άλλως θα ήμην παράφρων. Είναι δι’ εμέ δεινώς αλγεινόν, βασίλισσα, το να τολμήσω ταύτα, αλλ' εξ ίσου αλγεινόν και το να μη τα τολμήσω. Διότι υπέρτατον καθήκον μοι επιβάλλει να το πράξω. Ίδετε περί ημάς πόσος είναι ο εδώ συνηθροισμένος στόλος και στρατός, πόσοι βασιλείς των Ελλήνων κατάφρακτοι εξ όπλων και χαλκών ασπίδων, και όμως μη δυνάμενοι ν’ απέλθωσι, κατά των τειχών του Ιλίου ουδέ να κυριεύσωσι την περίφημον ακρόπολιν της Τροίας, εάν εγώ δεν θυσιάσω σέ, κόρη μου, ως λέγει ο μάντις Κάλχας. Τόσον λυσσώδης πόθος παραφέρει τον στρατόν των Ελλήνων να πλεύσωσιν ως τάχιστα κατά της χώρας των βαρβάρων και εκδικήσωσι την αρπαγήν της ελληνίδος συζύγου, ώστε, εάν εγώ απειθήσω εις την προσταγήν της θεάς, θα φονεύσουν και τας εν Άργει θυγατέρας μου και υμάς εδώ και εμέ αυτόν ακόμη. Όχι, κόρη μου, δεν υπακούω εγώ δουλικώς εις τον Μενέλαον ούτε πράττω τι διότι αυτός το θέλει. Υπακούω εις μόνην την Ελλάδα, ήτις κατ' ανάγκην αναπόδραστον απαιτεί παρ' εμού εκών άκων να σε θυσιάσω. Η ανάγκη της πατρίδος είναι πολύ ανωτέρα ημών πρέπει δε, κόρη μου, εφ' όσον εξαρτάται από σου και απ' εμού, να διατηρώμεν ελευθέραν την πατρίδα μας και, Έλληνες όντες, να μη ανεχθώμεν ώστε βάρβαροι ν' αρπάζουν τας συζύγους μας.
(Απέρχεται).
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Φεύγει! Αχ, κόρη μου, και σεις, ξέναι, ω της δυστυχίας μου, ταλαίπωρος εγώ! Φεύγει, παιδί μου, και σε παραδίδει εις του Άδου τας αγκάλας.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Ω της δυστυχίας μου, μητέρα μου ! Κλαίω κ’ εγώ διά των ιδίων λόγων ως και συ, αφού ο αυτός πόνος μας κατασπαράττει και τας δύο. Σβύνεται πλέον δι' εμέ το φως τούτο του ηλίου. Οίμοι, οίμοι, χιονόβλητοι κοιλάδες της Τροίας και σεις βουνά της Ίδης, όπου ο Πρίαμος, αποσπάσας από της μητρικής αγκάλης έρριψέ ποτε προς θάνατον το απαλόν βρέφος Πάριν, όστις διά τούτο ελέγετο Ιδαίος υπό των Φρυγών! Ω! είθε αυτός, όστις ως βουκόλος εν μέσω βοών ανετράφη, είθε να μη ήρχετο ποτέ να κατοικήση παρά τα ύδατα τα διαφανή, όπου κείνται των Νυμφών αι κρήναι και ανθούσι λειμώνες χλοεροί, όπου αι θεαί δρέπουν υακίνθους και ρόδα καλλίχροα, και όπου ήλθε ποτέ η Παλλάς, η πανούργος Αφροδίτη και η Ήρα μετά του Ερμού, του αγγέλου του Διός, επαιρόμεναι η μεν Αφροδίτη διά τους πόθους ους εμπνέει, η Παλλάς διά το δόρυ της, η δε Ήρα ως σύνευνος του υπερτάτου των θεών Διός, ίνα συναγωνισθώσιν επί καλλονή. Και ο αγών εκείνος, ω καλαί νεάνιδες, εις μεν τους Έλληνας έφερε κλέος, εις εμέ δε τον θάνατον, θυσιαζομένην ήδη εις την Άρτεμιν χάριν της προς την Τροίαν εκστρατείας. Και τώρα, μητέρα μου, μητέρα μου αγαπητή, ο γεννήσας με πατήρ φεύγει και με αφίνει έρημον. Ω την ταλαίπωρον, πόσον πικρά δι' εμέ υπήρξεν αυτή η απαισία Ελένη ! με φονεύουν, μητέρα μου, με σφάζει αδίκως άδικος πατήρ. Ω, είθε να μη εδέχετο ποτέ εις αυτούς εδώ τους κόλπους της η Αυλίς τα σκάφη των χαλκεμβόλων τούτων κατά της Τροίας πλοίων ή να μη έστελλεν αντίθετον εις αυτά ο Ζευς τον άνεμον εδώ εις τον Εύριπον, ο Ζευς, όστις κατ' αρεσκείαν τρέπει την αύραν, εις άλλα μεν πλοία προς χαράν, εις άλλα δε προς λύπην, άλλα στρέφει κατά την ανάγκην, άλλα κινεί προς το πέλαγος και άλλα αναγκάζει ν' αναβάλλουν τον απόπλουν περιμένοντα. Ω, πόσον βασανισμένον είναι το γένος των ανθρώπων και πόσον αγωνιά παλαίον κατά της ανάγκης ! Οίμοι, πόσας συμφοράς και πόνους έφερεν εις την Ελλάδα η κόρη του Τυνδάρου !
ΧΟΡΟΣ Σε λυπούμαι, ταλαίπωρε κόρη, ότι αθώαν σε σπαράσσει αδίκως τύχη άσπλαχνος.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Μητέρα μου, βλέπω πλήθος ανδρών να πλησιάζη εδώ.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είναι ο Αχιλλεύς, ο υιός της θεάς, διά τον οποίον ήλθες εδώ εις την Αυλίδα.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Θεραπαινίδες, ανοίξατε μου γρήγορα την θύραν να κρυβώ εις την σκηνήν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πως φεύγεις, κόρη μου ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Εντρέπομαι να ιδώ τον Αχιλλέα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Διατί;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Η δυστυχής έκβασις του μελετηθέντος γάμου μοι φέρει εντροπήν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Δεν επιτρέπουν τώρα αι περιστάσεις τοιαύτην συστολήν. Εάν δυνάμεθα ακόμη να ενεργήσωμεν μετά τινος ελπίδος, ας μείνη κατά μέρος η σεμνότης.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ ακολουθούμενος υπό ανδρών ενόπλων και ΟΙ ΑΝΩΤΕΡΩ.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Δύστηνε βασίλισσα, της Λήδας τέκνον ….
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Δύστηνος τωόντι.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Φήμη φοβερά διατρέχει των Ελλήνων το στρατόπεδον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ποία φήμη; Λέγε μοι.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Περί της θυγατρός σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω του απαισίου σου λόγου !
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Φωνάζουν ότι πρέπει, να σφαγή.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και δεν υπάρχει κανείς ο αντιλέγων;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Κ' εγώ ο ίδιος διέτρεξα κίνδυνον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ποίον κίνδυνον, φίλε ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Να λιθοβοληθώ.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Διότι θέλεις να σώσης την κόρην μου;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ναι.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και ποίος θα ετόλμα να σ' εγγίση καν;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Όλοι οι Έλληνες.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και ο στρατός των Μυρμιδόνων πού ήτο;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Αυτός πρώτος ήτο ενάντιος μου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Α! απελπισία, κόρη μου! Είμεθα χαμένοι.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Με απεκάλουν έρμαιον του γάμου μου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και συ τι τοις απήντησας ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ότι δεν πρέπει ν' αποθάνη η μέλλουσα μου σύζυγος.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΉΣΤΡΑ Ορθώς. Εύγε!
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Την οποίαν ο πατήρ της μοι εμνήστευσε.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και σοι την έφερεν εδώ εξ Άργους.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Αλλ’ αι κραυγαί των εκάλυψαν την φωνήν μου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είναι δεινόν κακόν η εξέγερσις του πλήθους.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Και όμως εγώ θα σε υπερασπίσω, βασίλισσα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πώς ; θα πολεμήσης μόνος συ κατά πολλών ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Βλέπεις τούτους τους οπλίτας μου;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Είθε τα αισθήματά σου να στέψη η επιτυχία !
ΑΧΙΛΛΕΥΣ θα τα στέψη.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και δεν θα θυσιασθή λοιπόν η κόρη μου ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Εμού ζώντος, όχι.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αλλά θα έλθουν εδώ να μου αρπάσουν το τέκνον μου.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ θα έλθη πλήθος απειράριθμον έχον τον Οδυσσέα επί κεφαλής.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Του Σίσυφου τον απόγονον ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Αυτόν τον ίδιον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αυτός διέταξε τούτο εις τον στρατόν ή ο στρατός τον εξηνάγκασε ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Και αυτός ήθελε και ο στρατός τον εξέλεξε προς τούτο.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω της αισχράς εκλογής προς δολοφονίαν μιας κόρης !
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Αλλ' εγώ θα τον αναχαιτίσω, μείνε ήσυχος.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και αν η κόρη δεν θελήση να τον ακολουθήση, θα την αρπάση αυτός διά της βίας;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ναι, σύρων αυτήν από της ξανθής της κόμης.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και εγώ τι πρέπει να πράξω τότε, Αχιλλεύ;
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Να κρατής την κόρην σφικτά ανθισταμένη.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω ! αν αρκεί τούτο μόνον, θα σωθή το τέκνον μου.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Βεβαίως θα σωθή οπωσδήποτε.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Άκουσε, μήτερ μου, τους λόγους όσους θα σοι είπω. Αδίκως οργίζεσαι
κατά του πατρός μου. Μάταιον είναι να επιμένωμεν ζητούσαι τα αδύνατα. Η προθυμία του φίλου τούτου προς υπεράσπισιν ημών είναι βεβαίως αξία της ευγνωμοσύνης μας• σκέφθητι όμως ότι είναι πιθανώτατον ημείς μεν να μη τύχωμεν σωτηρίας, αυτός δε να συκοφαντηθή προς τον στρατόν και να πάθη. Άκουσε τι σκέπτομαι. Απεφάσισα, μήτερ, ν' αποθάνω και θέλω ν' αποθάνω τον ευκλεή τούτον θάνατον αποστρέφουσα απ’ εμού πάντα άλλον ίδιον αγενούς ψυχής πόθον. Σκέψου πόσον ορθόν είναι ό,τι λέγω. Ολόκληρος η μεγίστη Ελλάς στρέφει ήδη προς εμέ το βλέμμα, ως προς την μόνην δι' ης και του στόλου τον απόπλουν και της Τροίας την καταστροφήν θα επιτελέση αναγκάζουσα τους βαρβάρους διά τιμωρίας τρομεράς να μη αρπάζωσι πλέον εις το μέλλον γυναίκας εκ της ευδαίμονος Ελλάδος, ως ήρπασεν ο Πάρις την Ελένην. Διά του θανάτου μου θα επιτευχθώσι πάντα ταύτα, και θα μείνη εις το μέλλον επίζηλος η δόξα μου ότι δι' εμού ηλευθερώθη η Ελλάς. Διατί να φοβούμαι θάνατον τοιούτον; Δεν μ' εγέννησας συ διά τον εαυτόν σου μόνον μ' εγέννησας κτήμα κοινόν εις όλην την Ελλάδα. Ίδε πόσοι άνδρες αναρίθμητοι, φέροντες πολέμου πανοπλίαν, πόσοι ατρόμητοι ναυβάται ορμώσι κατά των εχθρών ίν' αποθάνωσιν υπέρ της Ελλάδος, της υβρισθείσης πατρίδος μας. Διατί εγώ η μίαν μόνην έχουσα ζωήν, να γίνω χάριν αυτής πρόσκομμα εις την γενικήν ταύτην ηρωϊκήν θυσίαν; Είναι τούτο δίκαιον; Έχομεν άραγε ν' αντιτάξωμεν εις τούτο εύλογόν τινα λόγον; Έπειτα σκέψου και τούτο, ότι δεν αρμόζει βέβαια ο Αχιλλεύς να παλαίση καθ' όλων των Ελλήνων και ν' αποθάνη χάριν εμού, χάριν μιας γυναικός. Η ζωή ενός ανδρός είναι πολυτιμοτέρα της ζωής μυρίων γυναικών ομού. Εάν η Άρτεμις επόθησε να λάβη την ζωήν μου, δύναμαι άραγε εγώ, μία θνητή, να εμποδίσω την εκπλήρωσιν του πόθου τούτου της θεάς; Αδύνατον. Δίδω λοιπόν την ζωήν μου εις την Ελλάδα, θυσιάσατέ με, εκπορθήσατε την Τροίαν. Η μνήμη μου θα ζήση επί μακρόν και αυτή θα ήναι δι' εμέ και γάμος και τέκνα και δόξα. Οι Έλληνες, μήτερ μου, είναι φυσικόν και πρέπον να άρχουν των βαρβάρων, και ουχί των Ελλήνων οι βάρβαροι, διότι ούτοι μεν εγεννήθησαν δούλοι, εκείνοι δ' ελεύθεροι.
ΧΟΡΟΣ Γενναίον είναι το φρόνημά σου, κόρη, σκληρά όμως διά σε η τύχη και η Άρτεμις.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Ευδαίμονα θα με καθίστων οι θεοί, ω κόρη του Αγαμέμνονος, εάν εγώ σ’ ελάμβανον ως σύζυγόν μου. Ζηλεύω την Ελλάδα ότι έχει σε, και σε ότι ανήκεις εις την Ελλάδα. Ωμίλησας αξίως της πατρίδος μας, διότι υποκύπτουσα εις την θείαν θέλησιν, ήτις είναι ανωτέρα της θελήσεώς σου, είπες και τους λόγους δι’ ους η θυσία σου αύτη είναι και ωφέλιμος και αναγκαία. Όσω μάλλον ανακαλύπτω τον ευγενή σου χαρακτήρα, τόσον ισχυρότερος γεννάται εν εμοί ο πόθος του μετά σου γάμου, διότι είσαι τωόντι ευγενής το φρόνημα. Θέλω να σε σώσω και σύζυγόν μου να σε φέρω εις τον οίκον μου. Μάρτυς μου έστω η Θέτις, πόσον άλγος θα αισθανθώ, εάν δεν κατορθώσω να σε σώσω μαχόμενος κατά των Ελλήνων, διότι ο θάνατος, κόρη, το γνωρίζεις, είναι μέγιστον κακόν.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Ό,τι είπον είναι η ακλόνητος απόφασίς μου. Αρκούσιν αι μάχαι και οι φόνοι, των οποίων εγένετο αίτιος η κόρη του Τυνδάρου. Συ δε, φίλε, ούτε ν’ αποθάνης πρέπει ούτε να φονεύσης τινά. Άφες να σώσω την Ελλάδα, εάν δυνηθώ.
ΑΧΙΛΛΕΥΣ Μεγαλόφρονες οι λόγοι σου. Δεν έχω πλέον τι ν' αντιτάξω, αφού ούτως απεφάσισας. Το φρόνημα σου είναι ευγενές, διατί να μη είπω την αλήθειαν ; Εάν όμως μεταμεληθής τυχόν, σοι το λέγω ίνα το γνωρίζης, θα έχω τους οπλίτας μου τούτους πλησίον του βωμού, ίνα μη αφήσω να σε θανατώσουν. Και θα δύνασαι να κάμης χρήσιν της υποσχέσεώς μου ταύτης κατά την στιγμήν, καθ' ην θα ίδης υψουμένην προ του λαιμού σου την μάχαιραν. Δεν θα σε αφήσω, κόρη, ν' αποθάνης απερίσκεπτος, άλλά θα υπάγω εκεί από τούδε μετά των οπλιτών μου τούτων, περιμένων την έλευσίν σου.
(Απέρχεται ακολουθούμενος υπό των οπλιτών).
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Διατί, μητέρα μου, κλαίεις σιωπώσα;
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Έχω η δυστυχής εις την ψυχήν μου πόνον αρκετόν προς τόσα δάκρυα.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Παύσε, μη εξασθενής το θάρρος μου, και άκουσε μίαν μου παράκλησιν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Λέγε, κόρη μου, και δεν θα σου αρνηθώ ό,τι μου ζητήσης.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ θέλω να μη κόψης τας τρίχας της κόμης σου ούτε να φορέσης μαύρα δι’ εμέ.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Τι λέγεις, παιδί μου ; Εγώ η οποία θα σε χάσω; . . .
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Δεν θα με χάσης, όχι. Η κόρη σου θα ζη διά παντός, και η δόξα της θα ήναι και ιδική σου δόξα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Πως ; εγώ να μη πενθήσω εις τον τάφον σου ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Τάφος δι εμέ ουδείς θα υπάρχη.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ουδείς ; Αλλά μήπως δεν θάπτουν εις τάφον τους νεκρούς ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Μνήμα μου θα ήναι ο βωμός της Αρτέμιδος, της κόρης του Διός.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ορθώς λέγεις, θα πράξω, κόρη μου, κατά την θέλησίν σου.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Και θα πράξης καλώς, διότι εγώ, ως ευεργέτις της Ελλάδος, θα ήμαι ευτυχής.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και τι θέλεις να είπω εκ μέρους σου εις τας αδελφάς σου ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Να μη τας ενδύσης ούτε αύτας εις τα μαύρα.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ποίον γλυκύν σου λόγον θέλεις να φέρω προς αυτάς;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Να ήναι ευτυχείς. Αυτόν δ' εδώ τον Ορέστην να μου τον αναθρέψης εις άνδρα ισχυρόν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Λάβε τον εις τας αγκάλας σου και φίλησέ τον. Τον βλέπεις διά τελευταίαν φοράν.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ (ασπαζομένη τον Ορέστην)
Ω αγαπημένε μου αδελφέ! Έκαμες και συ ό,τι ηδύνασο διά την προσφιλή σου αδελφήν.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Έχεις τίποτε να μοι παραγγείλης, ίνα το πράξω προς χάριν σου εις το Άργος ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Ναι, να μη μνησικακής κατά του πατρός μου και συζύγου σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Αυτός θα έχη να υποστή δεινόν αγώνα προς την ιδίαν εαυτού συνείδησιν διά σε.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Με θανατώνει μεν αλλ’ ακουσίως και χάριν της Ελλάδος.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Δολίως όμως και ανάνδρως, αναξίως δε του Ατρέως.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Και ποίος θα με φέρη, μήτερ μου, εις τον βωμόν; Διότι δεν θέλω να με σύρουν από της κόμης βιαίως.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Εγώ θα έλθω μαζή σου.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Όχι, όχι συ. Δεν πρέπει.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Θα έλθω εγώ κρατούσα σε από των πέπλων.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Πείσθητι, μήτερ. Μείν' εδώ. Αυτό και διά σε και δι' εμέ είναι το καλλίτερον. Ας με συνοδεύση είς εκ των υπηρετών τούτων του πατρός μου εις τον λειμώνα της Αρτέμιδος, όπου θα σφαγώ.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Λοιπόν, παιδί μου, φεύγεις ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Διά να μη επιστρέψω πλέον.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Και αφίνεις την μητέρα σου ;
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Το βλέπεις, χωρίς να ήσαι αξία τοιούτου κακού.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Στάσου, μη μου φεύγεις.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Παύσε, μητέρ μου, τα δάκρυα.
(Προς τον Χορόν)
Σεις δε, νεανίδες, υμνήσατε την Άρτεμιν, την κόρην του Διός, τελούμενης της θυσίας μου, ίν' ακούση τον ύμνον σας όλον το ελληνικόν στρατόπεδον εις ευτυχίαν του. Ας φέρουν τα ιερά κάνιστρα, ας ρίψουν εις το πυρ της θυσίας τον καθαρτήριον σίτον, ίν' αναδώση την φλόγα ο βωμός, ο δε πατήρ μου ας επιθέση την δεξιάν του χείρα επί του βωμού. Έρχομαι να δώσω σωτηρίαν και νίκην εις τους Έλληνας. Φέρετε με, την πορθητήν του Ιλίου και της Τροίας, εις τον βωμόν. Δόσατέ μου στεφάνους ανθέων να στέψω την κόμην μου, όπως ούτως εστεμμένη ραντισθή διά του ύδατος της θυσίας. Χορεύσατε κύκλω του βωμού και του ναού υμνούσα την μακαρίαν άνασσαν θεάν Αρτέμισα, της οποίας την θείαν προσταγήν διά του αίματος και της θυσίας μου θα εκτελέσω. Ω μήτερ μου, μήτερ σεβαστή, τα δάκρυα μου χύνω από τούδε διά σε, διότι κατά την ώραν της θυσίας δεν επιτρέπονται δάκρυα. Ψάλλετε μαζή, καλαί κόραι, ψάλλετε την Άρτεμιν, προστάτιν της αντίπεραν της Χαλκίδος γης και πόλεως, όπου τα κραταιά πλοία και όπλα των Ελλήνων παρέμειναν έως τώρα ακίνητα εξ αιτίας εμού εις τον πορθμόν και τους όρμους της Αυλίδος ταύτης. Ω Άργος, γενέτειρα μου Πελασγία γη και Μυκήναι, όπου ανετράφην !
ΧΟΡΟΣ Επικαλείσαι την πόλιν του Περσέως, κτίσμα των Κυκλωπείων χειρών.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Συ μ' έθρεψες προς δόξαν των Ελλήνων, και διά τούτο προθύμως θ' αποθάνω.
ΧΟΡΟΣ Και θα ήναι το κλέος σου αιώνιον.
ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Χαίρε, ημέρα φαεινή, θεόπεμπτον φως του ηλίου ! Φεύγω εις ζωήν άλλην και εις άλλην μοίραν. Χαίρε και πάλιν, προσφιλές μου φως !
(Απέρχεται. Η Κλυταιμνήστρα εισέρχεται εις την σκηνήν).
(Στροφή).
Ίδετε την νικήτριαν του Ιλίου και των Φρυγών πως προχωρεί εστεμμένη ήδη την κεφαλήν προς το ιερόν ύδωρ της θυσίας και προς τον βωμόν της θεάς, ίν' αποθάνη εκτινάσσουσα από του σφαζομένου ωραίου της λαιμού πυκνάς ρανίδας αίματος. Σε περιμένουν, κόρη, εκεί ο πατήρ σου, κρατών το δροσερόν ύδωρ της ιεράς πηγής, και ο βωμός και ο στρατός των Ελλήνων, ο ανυπόμονος να φθάση εις την πόλιν του Ιλίου.
(Αντιστροφή).
Αλλ' ας υμνήσωμεν την κόρην του Διός, την Άρτεμιν, την άνασσαν θεάν, όπως η θυσία αύτη αποβή εις ευτυχίαν. Ω θεά σεβασμία, τώρα, ότε ανθρωπίνου θύματος απήλαυσας, φέρε τον στρατόν των Ελλήνων εις την χώραν των Φρυγών και εις τα τείχη των απίστων Τρώων και αξίωσον τον Αγαμέμνονα να επιθέση διά των ελληνικών λογχών εις την κεφαλήν αυτού τον λαμπρότατον στέφανον της νίκης εις αείμνηστον δόξαν.
ΑΓΓΕΛΟΣ, ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ και ΧΟΡΟΣ
ΑΓΓΕΛΟΣ Κόρη του Τυνδάρου, Κλυταιμνήστρα, έξελθε της σκηνής ν' ακούσης ό,τι θα σοι είπω.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ήκουσα την φωνήν σου και έσπευσα να εξέλθω έντρομος η δυστυχής και φοβουμένη μήπως έρχεσαι να μοι αναγγείλης και άλλην τινά ίσως νέαν συμφοράν.
ΑΓΓΕΛΟΣ Όχι, αλλά θαυμάσια και μέγιστα συμβάντα έρχομαι να σοι αναγγείλω περί της θυγατρός σου.
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Λέγε λοιπόν αμέσως, μη βραδύνης. Λέγε τάχιστα.
ΑΓΓΕΛΟΣ Θα σοι τα εκθέσω σαφώς, καλή μου δέσποινα, και απ’ αρχής, εκτός αν σφάλμα τι του νου ταράξη την ακριβή σειράν των λόγων μου. Όταν εφθάσαμεν οδηγούντες την κόρην σου εις το Ιερόν άλσος της Αρτέμιδος, της κόρης του Διός, και εις τους διανθείς λειμώνας, όπου ίστατο πυκνόν των Ελλήνων το στράτευμα, ευθύς πλήθος Αργείων αθρόον ήλθε προς ημάς, ο δε βασιλεύς Αγαμέμνων, μόλις παρετήρησε την κόρην του προχωρούσαν προς σφαγήν, εστέναξε, στρέψας δε την κεφαλήν προς τα οπίσω και καλύψας το πρόσωπον διά του μανδύου του, έκλαιε σφοδρώς. Η νεάνις τότε, σταθείσα πλησίον του πατρός της, «Πάτερ μου, τω είπεν, ιδού ήλθα και δίδω εκουσίως το σώμα μου ίνα θυσιασθή υπέρ της πατρίδος μου και υπέρ ολοκλήρου της Ελλάδος εις τον βωμόν της θεάς, αφού τοιούτος είναι ο χρησμός. Ευτυχήσατε όλοι διά της θυσίας μου. Η νίκη τα όπλα σας ας στέψη και νικηταί να επανέλθητε εις την πατρώαν γην. Δεν θέλω να μ' εγγίση κανείς. Σιωπώσα και μετά θάρρους θα προσφέρω τον λαιμόν μου εις την μάχαιραν». Ταύτα είπεν, όλους δε κατέλαβε θάμβος, ότε ήκουσαν τους λόγους της παρθένου και είδον την γενναιότητα αυτής και την αρετήν. Τότε ο Ταλθύβιος, εις τον οποίον ανήκεν η περί τούτου μέριμνα, σταθείς εν τω μέσω, επέβαλεν εις τον στρατόν σιγήν και ευλαβή προσήλωσιν, ο δε μάντις Κάλχας, γυμνώσας από του κολεού οξείαν μάχαιραν, έθεσεν αυτήν εντός ολοχρύσου κανίστρου και εστεφάνωσε με άνθη την κεφαλήν της κόρης. Ο δε Πηλείδης Αχιλλεύς, λαβών το κάνιστρον και το δοχείον του ιερού ύδατος της θυσίας, περιήλθε κύκλω τον βωμόν της θεάς και είπεν : «Ω κόρη του Διός, κυνηγέ των θηρίων, συ, ήτις διατρέχουσα τον ουρανόν φωτίζεις την γην κατά τας νύκτας, δέξου το θύμα τούτο, το οποίον ο στρατός των
Ελλήνων και ο βασιλεύς Αγαμέμνωνσοι προσφέρομεν, άχραντον αίμα κόρης ωραίας, και ευδόκησον να πλεύση ο στόλος ημών αβλαβής και να εκπορθήσωμεν διά των όπλων την ακρόπολιν της Τροίας». Και οι Ατρείδαι και όλος ο στρατός ίσταντο σιωπώντες με το βλέμμα εστραμμένον προς την γην. Ο δε ιερεύς λαβών την μάχαιραν και προσευχηθείς παρετήρει τον λαιμόν της κόρης ίνα εύρη που έπρεπε να καταφέρη την πληγήν. Άλγος οξύ εσπάραττε την καρδίαν μου και δεν ετόλμων να υψώσω από της γης το βλέμμα. Αίφνης ετελέσθη ανήκουστον θαύμα. Όλοι ήκουσαν ευκρινώς τον κτύπον της πληγής, αλλ' ουδείς είδε πως εξηφανίσθη από της γης καταποθείσα η κόρη. Ο ιερεύς, εκπέμπων κραυγήν καταπλήξεως, και ο στρατός ολόκληρος αντιβοά ομοίως εις το απροσδόκητον εκείνο θέαμα, έργον θείας θελήσεως, το οποίον και αυτοί ακόμη οι ιδόντες δεν ηδύναντο να το πιστεύσουν. Έλαφος μεγίστη και ωραιοτάτη έκειτο επί της γης ασπαίρουσα και το αίμα της ερράντιζε μέχρι βάθρου ολόκληρον τον βωμόν της θεάς. Τότε ο Κάλχας είπε μετά χαράς προφανούς: Ω αρχηγοί του πανελληνίου τούτου στρατού, ίδετε ποίον θύμα η θεά έφερεν εδώ εις τον ίδιον αυτής βωμόν: μίαν έλαφον, θρέμμα των ορέων. Αυτήν μάλλον επροτίμησε της κόρης, ίνα μη δι’ αίματος ευγενούς μιάνη τον βωμόν της. Την θυσίαν ταύτην εδέχθη ευχαρίστως η θεά και τώρα παρέχει πλέον εις ημάς ούριον τον άνεμον όπως ο στόλος αποπλεύση κατά του Ιλίου». Εις τους λόγους τούτους πάντες οι ναύται αναθάρρησαντες έσπευσαν προς τα πλοία, διότι ανάγκη σήμερον αμέσως αφίνοντες πλέον τους όρμους της Αυλίδος να διαπλεύσωμεν το Αιγαίον πέλαγος. Όταν δ' αι φλόγες του Ηφαίστου απηνθράκωσαν πλέον το θύμα, ο Κάλχας ποοσηυχήθη υπέρ της επανόδου του στρατού εις την Ελλάδα. Μ' έστειλε λοιπόν ο Αγαμέμνωννα σοι εκθέσω ταύτα πάντα ως και την ευμενή τύχην, την οποίαν η εύνοια των θεών τω απένειμε, περιποιούσαν εις αυτόν αθάνατον δόξαν καθ' όλην την Ελλάδα. Εγώ δε, όστις παρών είδον ιδίοις όμμασι τα γεγονότα ταύτα, σοι λέγω ότι η κόρη σου προφανώς απέπτη προς τους θεούς. Παύσε λοιπόν να λυπήσαι και να μνησικακής κατά του συζύγου σου. Τα έργα των θεών είναι εις τους ανθρώπους απροσδόκητα, εκείνους δε τους οποίους αγαπώσιν οι θεοί, τους σώζουν από των κακών. Και ιδού διατί η αυτή σημερινή ημέρα είδε την κόρην σου θνήσκουσαν και αναζώσαν άμα.
ΧΟΡΟΣ Πόσον χαρμόσυνοι δι' εμέ είναι οι λόγοι ούτοι του αγγέλου, ω βασίλισσα, αφού λέγει ότι το τέκνον σου μένει ήδη ζωντανόν εν μέσω των θεών!
ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ Ω αγαπητή μου κόρη, ποίος άραγε εκ των θεών σε ανήρπασε ; Ποίον χαιρετισμόν τώρα πρέπει να σου απευθύνω ; Πώς δε να πεισθώ ότι δεν είναι μύθοι αυτά όσα μου λέγουν προς παρηγορίαν μου, διά να παύση το πικρότατον πένθος μου, ότι σ' έχασα διά παντός;
ΧΟΡΟΣ Ιδού έρχεται και ο βασιλεύς Αγαμέμνων, ίνα τους αυτούς λόγους σοι επαναλάβη.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ και οι ΑΝΩΤΕΡΩ
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Δυνάμεθα, βασίλισσα, να θεωρηθώμεν ευτυχείς, ότι η κόρη μας ήδη ευρίσκεται εν τω μέσω των θεών. Λάβε λοιπόν τώρα τον μικρόν αυτόν βλαστόν μας, τον Ορέστην μας, και επίστρεψε εις το Άργος, διότι ο στρατός ήδη ορμάται προς απόπλουν. Χαίρε. Μακρός χρόνος θα παρέλθη μέχρις ου επανελθών εκ Τροίας σε χαιρετίσω πάλιν. Ύπαγε και έσο ευτυχής.
ΧΟΡΟΣ Πλεύσον, Ατρείδη, και φθάσε εις την Τρωάδα ευτυχής, επίσης δ’ ευτυχής επάνελθε εκείθεν φέρων μοι πλούσια λάφυρα εκ της αλωθείσης Τροίας.
* Η έκδοση έχει δύο συνεχόμενες σκηνές Ε’
ΑΙΣΧΥΛΟΣ Ο μέγιστος των αρχαίων και νεωτέρων δραματικών ποιητών, για την έντονη δραματικότητα, το βαθύ και συχνά προφητικό της σκέψης του, τη λυρική του έξαρση και την αρμονία των εννοιών με την αισθητική τους έκφραση. Οι τραγωδίες του, τολμηρές τόσον ως σύνθεση τους, όσο και σαν πλοκή, έχουν ταυτόχρονα πολύ έντονη την αίσθηση και την ψυχολογία του φυσικού και του πραγματικού, ώστε να δονούνται από τον παλμό της πιο σφρίγουσας ζωής. Ο Αισχύλος αποτελεί αναμφισβήτητα την πιο τέλεια ποιητική εκδήλωση του ελληνικού μεγαλείου.
*** ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ: Πρόκειται για το πρώτο δράμα της Τριλογίας «Ορέστια» κι αναφέρεται στην δολοφονία του Αγαμέμνονα από την σύζυγό του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. η σκηνή της προφήτιδος Κασσάνδρας, που οδύρεται για την αιχμαλωσία της, ανήκει στις τραγικότερες του παγκοσμίου Θεάτρου. Μετάφραση σε στίχους, του Γρυπάρη.
Χοηφόροι: Το δεύτερο δράμα της «Ορέστειας». Περιέχει την κυριώτερη πράξη, γύρω από την οποία στρέφεται η Τριλογία και που πάνω της στηρίζεται το ηθικό πρόβλημα που κινεί την «Ορέστεια»: ο Ορέστης θανατώνει τον Αίγισθο και τη μητέρα του· ο νους του σαλεύεται και καταδιωκόμενος από τα φάσματα των Ερινυών παίρνει τον δρόμο της εξορίας. Η μετάφραση, σε στίχους, του Γρυπάρη.
Ευμενίδες: Η τραγωδία που ολοκληρώνει την «Ορέστεια». Εκτυλίσσεται στους Δελφούς, όπου ο Απόλλων, αποκοιμίζοντας τις Ερινύες, φυγαδεύει τον Ορέστη, και κατόπιν στην Αθήνα, όπου ύστερα από απόφαση της Αθηνάς, ο μητροκτόνος Ορέστης δικάζεται από τον Άρειο Πάγο και απαλλάσσεται από την τιμωρία του φόνου. Η μετάφραση, όπως κι όλης της Τριλογίας, του Γρυπάρη.
Επτά επί Θήβας: Το δράμα τούτο αναφέρεται στην τραγική μοίρα των δύο γιων του Οιδίποδα, πού, μονομαχώντας για τον θρόνο των Θηβών, αλληλοσκοτώνονται. Ο ύμνος των Ερινύων κι ο παθητικότατος θρήνος της Αντιγόνης και της Ισμήνης για τους σκοτωμένους αδελφούς των είναι από τους λυρικώτερους της αρχαίας τραγωδίας. Η μετάφραση, σε στίχους, αριστοτεχνική, με φιλολογική ακρίβεια και δύναμη ύφους, του Γρυπάρη.
Πέρσαι: Το δράμα αυτό αποτελεί υψηλότατον ύμνο των ελληνικών νικών κατά των Περσών, την εποχή των μηδικών πολέμων. Η μεγαλοπρεπής αφήγηση της ναυμαχίας στην Σαλαμίνα, κρίνεται σαν μοναδικό υπόδειγμα επικολυρικής περιγραφής. Μετάφραση Ι. Ζερβού.
Προμηθεύς Δεσμώτης: Το πιο μεγαλεπήβολο και υψιπετές έργο του παγκοσμίου θεάτρου. Παρουσιάζει τον Προμηθέα δεμένον πάνω στον Καύκασο, κατά διαταγή του βασιλιά των θεών, προς τιμωρίαν της φιλανθρωπίας του. Το Κράτος του Δία και η Βία, προσωποποιημένα, ο Ήφαιστος, οι Ωκεανίδες, ο Ερμής, ο Ωκεανός, η Ιώ και ο Προμηθέας, δρώντας ανθρώπινα και παθητικά, διατηρούν όλο το θεϊκό μεγαλείο τους. Η μετάφραση, σε στίχους, του Ι. Ζερβού.
Ικέτιδες: Το δράμα αυτό, βασισμένο στην ιστορική παράδοση, εξυμνεί την αρετή και τη φιλοξενία των Ελλήνων. Οι Δαναΐδες, φεύγοντας από την Αίγυπτο, για να αποφύγουν να παντρευτούν με τη βία, φιλοξενούνται και προστατεύονται από τους Αργείους και πάλι ελευθερώνονται από την αποτολμηθείσα αρπαγή. Ο υψηλός λυρισμός του έργου θαυμαζόταν από τους αρχαίους, ήδη, χρόνους.
Από τους τρεις κορυφαίους Έλληνες τραγικούς, που μας σώθηκαν μερικά έργα τους, ο πιο προσιτός, τόσο στην αρχαιότητα όσο και στην εποχή μας, είναι ο Ευριπίδης. Δραματικός και περιπαθής ποιητής, ένας φιλόσοφος και, μαζί, ένας ψυχολόγος των ανθρωπίνων αρετών και ελαττωμάτων.
***
Ανδρομάχη: το δράμα αυτό εικονίζει, κατά τον πιο θαυμαστό τρόπο, έναν κόσμο αισθημάτων, ζήλειας, μίσους και στοργής. Ο Νεοπτόλεμος, χωρίζοντας από την Ανδρομάχη, παντρεύεται την κόρη του Μενελάου και της Ελένης, την Ερμιόνη, που συνεννοείται με τον πατέρα της να σκοτώσουν τον γιο που έδωσε η Ανδρομάχη στον Νεοπτόλεμο. Ο Πηλέας, παππούς του παιδιού, σώζει τον μικρό, και ο Μενέλαος σκοτώνει με δόλο τον Νεοπτόλεμο. Μετάφραση, του Γ. Τσοκόπουλου.
Άλκηστης: Σύμφωνα με τον όρο που είχε θέσει ο θεός, ο Άδμητος θα γινόταν αθάνατος, αν κάποιος στενός συγγενής του δεχόταν να θυσιαστή γι αυτόν το σκοπό. Οι γονείς του δεν δέχονται, μα η γυναίκα του η Άλκηστης προσφέρεται πρόθυμα να θυσιαστή, δίδοντας έτσι μοναδικό παράδειγμα συζυγικής αφοσίωσης. Η μετάφραση, σε στίχους, του Γ. Τσοκόπουλου.
Μήδεια: Το τραγικότερο από τα δράματα του Ευριπίδου. Το πάθος της ερωτικής εκδίκησης, ξεπερνώντας σ’ ένταση αυτό τούτο το ερωτικό πάθος, εκφράζεται, στο έργο αυτό, στο έπακρο των εκδηλώσεών του. Προδομένη από τον Ιάσονα, η Μήδεια καταπνίγει τη μητρική στοργή μέσα της και σκοτώνει τα δυο τους παιδιά για να εκδικηθή τον σύζυγο. Μετάφραση Αγγ. Τανάγρα.
Ηλέκτρα: Ο Ορέστης και η αδελφή του Ηλέκτρα θανατώνουν τον φονέα του πατέρα τους Αίγισθο και την μητέρα τους, συνεργόν του φόνου επίσης, Κλυταιμνήστρα. Η κάθαρση εδώ έρχεται από τον από μηχανής θεό, που δίδει και την εξάγνιση στους δύο μητροκτόνους. Η μετάφραση, φιλολογικά πιστή, του Αγγέλου Τανάγρα.
Ιππόλυτος: Το νεωτεριστικώτερο από τα έργα του Ευριπίδου. Η Φαίδρα αισθάνεται ανόσιο έρωτα προς τον γυιό του συζύγου της Θησέως, τον Ιππόλυτο. Ο νέος αποκρούει τον έρωτά της κ’ η Φαίδρα αυτοκτονεί, συκοφαντώντας τον στον πατέρα του. Ο Θησέας εξορίζοντας τον Ιππόλυτο, τον καταρατάται να καταστραφεί από τον Ποσειδώνα. Η κατάρα πραγματοποιείται, μα ή συκοφαντία φανερώνεται κι ο Ιππόλυτος πεθαίνει θρηνούμενος και συγχωρώντας. Η μετάφραση του Αγγέλου Τανάγρα.
Ιφιγένεια εν Αυλίδι: μια από τις παθητικώτερες και καλύτερες τραγωδίες του Ευριπίδη. Οι προσπάθειες του Αγαμέμνονος να σώση την κόρη του, η συμπάθεια και κατανόηση του Μενελάου, που έρχονται αργά, για το θύμα, η τολμηρή αντίσταση του Αχιλλέα εναντίον του στρατού για να σωθή η μνηστή του, εντείνουν τη δράση και την τραγικότητα. Η λύση του δράματος δίδεται από τον από μηχανής θεόν. Η μετάφραση, σε στίχους, του Ι. Φραγκιά.
Ιφιγένεια εν Ταύροις: Η Ιφιγένεια, που θυσιάζεται από τον πατέρα της Αγαμέμνονα στην Αυλίδα, για να γίνη δυνατόν ν’ αποπλεύσουν τα πλοία της τρωικής εκστρατείας, σώζεται την τελευταία στιγμή από την θεά Αρτέμιδα, που την μεταφέρει στην χώρα των Ταύρων. Εκεί, μητροκτόνος πια και περιπλανούμενος, την συναντά ο αδελφός της Ορέστης, ιέρεια της Αρτέμιδος. Φεύγοντας αποκομίζει μαζί της και το άγαλμα της θεάς στην Αθήνα. Μετάφραση Ν. Κυπαρίσση.
Βάκχαι: Πρόκειται για μιαν από τις αρτιώτερες και οπωσδήποτε την λυρικώτερη από τις τραγωδίες του μεγάλου ποιητή. Ο Πενθέας κ’ η μητέρα του Αγαύη, απιστώντας απέναντι των θείων, τιμωρούνται από τον θεό Διόνυσο, γιατί δε θέλησαν να δεχθούν τη λατρεία του στην Θήβα. Η μετάφραση, σε στίχους, του Κ. Βάρναλη.
Φοίνισσες: Περιστρέφεται γύρω από την τραγική παράδοση της αδελφοκτονίας Ετεοκλέους και Πολυνείκους. Γεμάτη επεισόδια και σκηνική δράση, όπως ο θάνατος των δυο αδελφών, το διώξιμο του πατέρα τους Οιδίποδος, η γενναία απόφαση της Αντιγόνης κτλ., θεωρείται μια από τις ωραιότερες τραγωδίες του Ευριπίδου. Η μετάφραση του Ν. Ποριώτη.
Ικέτιδες: Δράμα πολιτικό και πατριωτικό, αναγόμενο στον ήρωα Θησέα, ο οποίος θάβει τους Αργείους που έπεσαν μπροστά στα τείχη των Θηβών. Τον χορό της τραγωδίας τον αποτελούν οι μητέρες και τα παιδιά των πεσόντων. Αυτά τούτα τα χορικά θεωρούνται από τα παθητικώτερα της αρχαίας τραγωδίας καθόλου. Η μετάφραση, σε στίχους, του Ν. Ποριώτη.
Ηρακλής μαινόμενος: Το ωραίο αυτό δράμα του μεγάλου τραγικού, αναφέρεται στον Ηρακλή, που, ελευθερώνοντας τα παιδιά του, κυριεύεται ύστερα από μανία και τα σκοτώνει. Μόλις συνέρχεται από την τρέλλα του και καταλαβαίνει τι έχει κάμει, επιχειρεί να αυτοκτονήση, αλλά τον σώζει ο φίλος του Θησέας. Η άρτια τούτη μετάφραση, που διατηρεί όλη την ομορφιά του πρωτοτύπου οφείλεται στον Κ. Βάρναλη.
Ίων: Το δράμα αυτό διακρίνεται για την περίτεχνη πλοκή του, τις περιπέτειες που με πολλή τέχνη παρεμβάλλονται και για την απροσδόκητη έκβαση. Η υπόθεση του περιστρέφεται γύρω από τους κινδύνους, την αναγνώριση και την αναγόρευση, μετά, του Ίωνος, ως κληρονόμου του βασιλέα της Αττικής Ξούθου. Η μετάφραση, του Πολ. Δημητρακόπουλου.
Κύκλωψ: Σατυρικό δράμα, που ανάγεται στη γνωστή ομηρική περιπέτεια του Οδυσσέα, με τη μέθη και την τύφλωση του Κύκλωπα, που κάνει δυνατή τη σωτηρία του ήρωα και των συντρόφων του. Τα κωμικά επεισόδια κάνουν το έργο αυτό εξαιρετικά ενδιαφέρον για κάθε εποχή. Η μετάφραση έγινε από τον Γ. Τσοκόπουλο.
Ορέστης: Το πιο πολύπλοκο και νεωτεριστικό δράμα ίσως, του Ευριπίδη. Ο Ορέστης καταδικάζεται σε θάνατο από τους Αργείους, ενώ ο θείος του Μενέλαος τον εγκαταλείπει, από δειλία. Εξαγριωμένος από τη στάση του Μενελάου ο Ορέστης θέλει να σκοτώση τη σύζυγό του και την κόρη του Ερμιόνη. Τελικά μεταπείθεται από τον από μηχανής θεό και παντρεύεται την Ερμιόνη. Η μετάφραση έγινε από την Ηλία Βουτιερίδη.
Ρήσος: Ανήκει στα νεώτερα δράματα της Αττικής Τραγωδίας, κ’ είναι αβέβαιο αν ανήκη στον Ευριπίδη, μολονότι από τους αρχαίους ήδη χρόνους αποδιδόταν σ’ αυτόν. Φαίνεται ν’ ανήκη μάλλον στη σχολή του Φιλοκλέους. Ανάγεται στο ομηρικό επεισόδιο της αρπαγής της Ελένης από τον Πάρη. Η μετάφραση έγινε από τον Άριστο Καμπάνη.
Ηρακλείδες: Το δράμα αναφέρεται στην περίθαλψη των Ηρακλειδών στην Αττική κι αποτελεί ύμνο στην ανδρεία των Αργείων και των Αθηναίων ηρώων. Το επεισόδιο, όπου η Μακαρία παραδίδεται με τη θέλησή της στον θάνατο προς χάριν της κοινής σωτηρίας, εντείνει την τραγικότητα του δράματος. Η μετάφραση, σε στίχους Κ. Βάρναλη.
Εκάβη: Συγκρατώντας την οδύνη της για τον θάνατο του γιου της Πολυδώρου, η βασίλισσα της Τροίας συμβάλλει στην καταστροφή του δολοφόνου. Στην τραγωδία τούτη, το πάθος της εκδίκησης στην Εκάβη, περιγράφεται με βαθύτατη ψυχολογία. Η μετάφραση του Ν. Ποριώτη.
Ελένη: Αντίθετα από την παράδοση, η Ελένη παρουσιάζεται εδώ σαν υπόδειγμα πιστής συζύγου, και βοηθημένη από τον σύζυγό της Μενέλαο, κατορθώνει να γλυτώση από τον γάμο με τον Αιγύπτιο βασιλέα. Η αδελφή του τελευταίου, η Θεονόη, που συμπονεί τους συζύγους, είναι από τους καλύτερα διαγραφόμενους χαρακτήρες του έργου. Μεταφραστής ο Άριστος Καμπάνης.
Τρωάδες: Το συνταρακτικό τούτο δράμα αποτελεί εξεικόνιση των φρικαλεοτήτων της αλώσεως της Τροίας. Η σφαγή της Πολυξένης, ο φόνος του Αστυάνακτος, η όψη της πόλης, που πυρπολείται, δίδουν την πιο δραματική εικόνα πόλης που καταπατείται από τον εχθρό. Η μετάφραση οφείλεται στον Άριστο Καμπάνη.
***
Απαράμιλλοι σε δραματικό και πλαστικό κάλλος, οι τραγωδίες του Σοφοκλέους αποτελούν απλησίαστα πρότυπα της δραματικής τέχνης όλων των λαών κι όλων των εποχών. Αρμονικός υμνητής της φύσης, θαυμαστός ανατόμος του πάθους, φιλοσοφικός ερευνητής της ανθρωπίνης ψυχής και του ηθικού κόσμου, ο Σοφοκλής εξυψώνει, φωτίζει και γοητεύει, με σκέψη, λυρισμό, περιπάθεια και καλλιτεχνική αρτιότητα, το κοινό του.
Αντιγόνη: Από τα πιο συγκλονιστικά δράματα του παγκοσμίου θεάτρου, το έργο αυτό παρουσιάζει αντίμαχα τον φυσικό νόμο - τη φωνή του αίματος - προς το νόμο της Πολιτείας, που επικρατεί βέβαια και συντρίβει, αλλά δε μπορεί να ταπεινώση την ευγένεια του φυσικού νόμου της στοργής. Η θαυμάσια μετάφραση, οφείλεται στον Κ. Χρηστομάνο.
Ηλέκτρα: Η αλλεπάλληλη διαδοχή τραγικών γεγονότων και η συχνή μετάπτωση των αισθημάτων και των παθών δίδουν στην τραγωδία τούτη τον νεωτεριστικώτερο τύπο. Ύστερα από την ανάγνωση των δύο αδελφών, του Ορέστη και της Ηλέκτρας, αποφασίζεται η εκδίκηση της πατρικής δολοφονίας: ο φόνος της Κλυταιμνήστρας και του Αιγίσθου. Η μετάφραση έγινε από τον Μ. Αυγέρη.
Οιδίπους Τύραννος: Ο τραγικός θρύλος της ακουσίας πατροκτονίας του Οιδίποδος και του γάμου του με την μητέρα του δραματοποιείται στο έργο αυτό σαν αποκάλυψη που επέρχεται από τον θεό και που εξιλεώνεται με την αυτοκτονία της μητέρας, αιμομικτρίας εν αγνοία της, και της εκούσιας τύφλωσης του Οιδίποδος. Μεταφραστής ο Άριστος Καμπάνης.
Τραχίνιαι Το δράμα αυτό περιστρέφεται γύρω από τον οικτρό θάνατο του Ηρακλή από ερωτικά φίλτρα της συζύγου του Δηιάνειρας, που είχε παρασυρθή στην πράξη της από υπερβολικό έρωτα. Η ακουσία δολοφόνος αυτοκτονεί και ο Ηρακλής, πριν πεθάνη, μαθαίνει πώς είναι αθώα. Η μετάφραση οφείλεται στον Άριστο Καμπάνη.
Φιλοκτήτης: Ο Νεοπτόλεμος, για να πάρη στην κατοχή του τα πατρικά όπλα από τον Φιλοκτήτη, ύστερα από χρησμό, στην αρχή μεταχειρίζεται δόλο, όπως τον είχε συμβουλέψει ο Οδυσσέας. Συγκινημένος, όμως, από τη γενναιοψυχία του ήρωα, μετανοεί, φανερώνει την απάτη και παραιτείται από τα σχέδια του. Ο Ηρακλής που παρουσιάζεται σαν από μηχανής Θεός, συμβιβάζει τα πράγματα και δίδει τη γνωστή από τον Όμηρο λύση.
Αίας: Αναφέρεται στον ομηρικό ήρωα, που παρεφρόνησε, κατά θείαν βουλήν, για την αλλαζονία του. Συνερχόμενος ο ήρωας και νιώθοντας ντροπή, αυτοκτονεί. Ύστερα από επέμβαση του αδελφού του Τεύκρου και του αντιπάλου του Οδυσσέα κηδεύεται με μεγάλη λαμπρότητα για τον ηρωισμό του και την άλλη του αγαθότητα. Η μετάφραση ανήκει στον Κ. Βάρναλη.
Οιδίπους επί Κολωνώ: το τελευταίο από τα δράματα του Σοφοκλέους. Παρουσιάζει τις τελευταίες περιπέτειες του Οιδίποδος και κλείνει με τον θάνατο του στον Κολωνό. Η γενική έξαρση, ο λυρισμός, η εξύμνηση των Αθηνών, το μεγαλείο του ήρωα που πεθαίνει, αναδεικνύουν το δράμα αυτό ως ένα από τα αριστουργήματα του παγκοσμίου θεάτρου. Η μετάφραση του Ηλία Βουτιερίδη.
Ο μέγιστος κωμικός και σατυριστής των ανθρωπίνων ελατωμάτων, ο θαυμαστός ηθογράφος και δαιμόνιος επινοητής σκηνικής πλοκής. Με λιτή και γυμνή φράση, προσιτή σε ανθρώπους με ώριμη σκέψη, ο Αριστοφάνης είναι και παραμένει κυρίως ένας κατ’ εξοχήν ηθικολόγος, που δεν προδίδει ποτέ τον υψηλό ποιητή. Οι κωμωδίες του έχουν τόση γενικότητα και τόση ζωντάνια, που παραμένουν πάντοτε επίκαιρες.
Οι Όρνιθες: Η κωμωδία αυτή αποτελεί σάτυρα της πολιτικής και κοινωνικής διαφθοράς και σκώμμα εναντίον των θεωριών για καινούργια πολιτεύματα. Ο μύθος πλέκεται γύρω από δύο αθηναίους πολίτες που πάνε στα πουλιά για να ιδρύσουν εκεί μια νέα πολιτεία. Μετάφραση ο Πολ. Δημητρακόπουλος.
Οι Βάτραχοι: Κωμωδία φιλολογικού θέματος, όπου γελοιοποιούνται πολλοί από τους ποιητές και σατυρίζεται η κατάπτωση, που βλέπει ο Αριστοφάνης στην τέχνη της εποχής του. Ο Ευριπίδης και ο Αισχύλος παρουσιάζονται από σκηνής, κι ο δεύτερος ανακηρύσσεται ως ύπατος τραγικός. 0ι υπαινιγμοί για καταχρήσεις και διαφθορά δίδουν στην κωμωδία τεράστιο κοινωνικό ενδιαφέρον. Η μετάφραση έγινε από τον Πολ. Δημητρακόπουλο.
Εκκλησιάζουσαι: Το έργο γελοιοποιεί την ιδεολογία για τις γυναικείες ελευθερίες και τη χειραφέτηση της γυναίκας, και σατυρίζει κυρίως τις τότε καινοφανείς θεωρίες περί κοινογαμίας και κοινοκτημοσύνης. Η μετάφραση οφείλεται στον Πολ. Δημητρακόπουλο.
Νεφέλες: Στο έργο του αυτό ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τους σοφιστές. Σαν σοφιστής παίρνεται κι ο Σωκράτης, γύρω από τον οποίο δρουν και κινούνται θαυμάσιοι κωμικοί τύποι. Η υπεραπολογία των αρχαίων ηθών και η επίθεση εναντίον της ανηθικότητας της εποχής αποτελούν τον κύριο χαρακτήρα της κωμωδίας. Μετέφρασεν ο Πολ. Δημητρακόπουλος.
Λυσιστράτη: Εδώ ο Αριστοφάνης επικρίνει, σατυρίζοντας με τον τρόπο του, την πολεμομανία των Αθηναίων. Για να σταματήση ο καταστρεπτικός Πελοποννησιακός Πόλεμος, οι γυναίκες απέχουν όλων των συζυγικών καθηκόντων των, κι’ έτσι πλέκεται ένας κωμικώτατος και σατυρικώτατος μύθος. Η μετάφραση έγινε από τον Πολ. Δημητρακόπουλο.
Θεσμοφοριάζουσες: Μια σάτυρα μ’ εξαιρετικά ευφυή πλοκή, που στρέφεται εναντίον του Ευριπίδου, τον οποίο παρουσιάζει, για να σωθή από τις γυναίκες ο πεθερός του, να καταφεύγη στη βοήθεια δύο γύναιων. Μεταφραστής Μ. Αυγέρης.
Ειρήνη: Σατυρίζει την πολυπραγμοσύνη και τη φιλοπόλεμην τάση των Αθηναίων όσο και των άλλων Ελλήνων. Με κωμικώτατη και, κυρίως, συμβολική πλοκή, βγαίνει στο φως η θαμμένη από τους θεούς Ειρήνη, για να εξυμνηθούν αμέσως τα αγαθά της. Η μετάφραση έγινε από τον Μ. Αυγέρη.
Σφήκες: Στην κωμωδία του αυτή ο Αριστοφάνης σατυρίζει τη μανία που είχαν οι Αθηναίοι για δικαστήρια και δίκες κ’ επί πλέον παρουσιάζουν τα ηθικά και κοινωνικά άτοπα της τότε δικαστικής καταστάσεως. Οι ίδιοι οι δικαστές, που παρουσιάζονται ως χορός Σφηκών, ενώ δήθεν υπερασπίζουν διακωμωδούν τους δικαστικούς θεσμούς. Η ζωντανή έμμετρος μετάφραση έγινε από τον Μ. Αυγέρη.
Αχαρνής: Χορός, που τον αποτελούν Αχαρνείς χωριάτες, επικρίνει τους ρήτορες και τους πολιτικούς σαν αίτιους του Πελοποννησιακού πολέμου και την καταστρεπτική για την Αθήνα φιλόδοξη πολιτική. Τα επεισόδια του έργου είναι από τα ευφυέστερα της αρχαίας κωμωδίας και δίδουν μια ζωντανή εικόνα του τότε αστικού βίου. Μεταφραστής ο Μ. Αυγέρης.
Ιππής: Στην κωμωδία τούτη καυτηριάζει δηκτικώτατα ο δημοκόπος Κλέων, πρώην βυρσοδέψης, και η στρατηγία του στην Πύλο. Ο χορός του έργου αποτελείται από μέλη της τάξεως των Ιππέων, γιατί η τάξη αυτή ακριβώς είχε καταδικάσει άλλοτε τον Κλέωνα για δωροδοκία. Αλλά το έργο σατυρίζει και πολλά άλλα από τότε πολιτικά και κοινωνικά ήθη των Αθηναίων. Η μετάφραση, έμμετρη, οφείλεται στον Μ. Αυγέρη.
Πλούτος: Η, χωρίς αμφιβολία, παραστικώτερη κωμωδία τούτη του Αριστοφάνη, περιστρέφεται γύρω από ένα γενικώτερο θέμα. Ένας γέρος ενάρετος και φτωχός, συμμορφούμενος με χρησμό, συναντά τον Πλούτο, τυφλό. Θεραπεύοντάς τον γίνεται πλούσιος, όπως και άλλοι ενάρετοι, γιατί είχε αποκατασταθή η πρέπουσα τάξη κι’ είχε σταματήσει η ανηθικότητα που κυριαρχούσε πριν, όταν ο Πλούτος ήταν τυφλός. Ολόκληρη η πλοκή διαπνέεται από καυστικώτατη σάτυρα. Μεταφραστής ο Μ. Αυγέρης.
Κομψός στο ύφος, πυρρωνιστής στην σκέψη, σκώπτης και χαριτολόγος, ο Λουκιανός συμπερίλαβε στις διηγήσεις του, στους διάλογους του, θεών, ανθρώπων και νεκρών, και στις ποικίλες άλλες μελέτες του ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο. Την αδρά και φιλολογικώς άρτια μετάφραση του Λουκιανού, εφάμιλλη στο ύφος και στην κομψότητα με το πρωτότυπο, την οφείλουμε στον Ιωάννη Κονδυλάκη. Έργο αυτόχρημα κλασικό, που δεν πρέπει να λείπη από καμιά βιβλιοθήκη, η μετάφραση τούτη του Κονδυλάκη αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, μιαν από τις ωραιότερες προσφορές στην νεοελληνική λογοτεχνία και γλώσσα.
***
Άπαντα
ΤΟΜΟΣ Α’. Όνειρο ή Λουκιανού βίος. -Προς εκείνον που είπε: είσαι Προμηθέας στα έργα σου. - Πλοίον ή ευχές, - Περί πένθους.- Τίμων ο μισάνθρωπος. - Εγκώμια μυίγας. - Θεών διάλογοι. - Κρίσεις Θεών. - Προς Νιγρίνον επιστολή. - Νιγρίνος ή περί φιλοσοφικού χαρακτήρος. - Δίκη φωνηέντων.
Τόμος Β’ Διάλογοι θαλασσίων Θεών. - Αλκυών ή περί μεταμορφώσεως. Προμηθεύς ή Καύκασος. - Νεκρικοί διάλογοι. - Μένιππος ή νεκρομαντεία. - Φιλοψευδής ή απιστών. - Πώς πρέπει να γράφεται η Ιστορία.
Τόμος Γ’ Αληθινή Ιστορία. - Τυραννοκτόνος. - Αποκηρυττόμενος. - Φάλαρις λόγος. - Αλέξανδρος ή ψευδομάντις. - Ο Ηρακλής. - Ο Διόνυσος. - Ψευδολογιστής.
Τόμος Δ’ Δις κατηγορούμενος ή Δικαστήρια. - Περί παρασίτου. - Ανάχαρσις. - Προς τον απαίδευτον και πολλά βιβλία αγοράζοντα. – Ότι δεν πρέπει να πιστεύωμεν εύκολα την διαβολήν. - Ζευς ελεγχόμενος. - Ρητόρων διδάσκαλοι. - Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος.
Τόμος Ε’ Ιππίας ή περί του λουτρού. - Μακρόβιοι. - Ο θάνατος του Περεγρίνου. - Οι δραπέται. - Περί του ηλέκτρου ή των κύκνων. – Περί του οίκου. - Πατρίδος εγκώμιον. - Περί των διψάδων. - Περί ορχήσεως. - Ευνούχος. - Βίος Δημώνακτος. - Διάλεξις με τον Ησίοδον. - Χάρων ή επισκοπούντες.
Τόμος ΣΤ’ Εικόνες. - Υπέρ των εικόνων. - Εταιρικοί διάλογοι. - Όνειρος ή αλεκτρυών. - Συμπόσιον ή Λαπίθαι. - Θεών Εκκλησία, - Βίων πράσις. - Αλιεύς. - Ψευδοσοφιστής. - Περί Συρίης Θεού. - Ζευς τραγωδός.
Οι αντιλήψεις για τον κόσμο, για τον άνθρωπο, για την ηθική του περιφήμου στωικού φιλοσόφου συγκεντρωμένες στο «Εγχειρίδιο» του, σε αριστοτεχνική μετάφραση του Άριστου Καμπάνη.
Χαρακτήρες: Το κατ’ εξοχήν ηθικογραφικό και ψυχολογικό τούτο έργο του συγγραφέα και φιλοσόφου, που παράμεινε πρότυπο στο είδος του, αποτελεί μια περιγραφή και, ταυτόχρονα, μια σάτυρα κοινωνικών και ατομικών κακιών και ελαττωμάτων. Η μετάφραση, πιστή στο πρωτότυπο και ζωντανή, του Μαρίνου Σιγούρου.
Ειδύλλια: Ο κοντινώτερος και συγγενικώτερος μας από τους αρχαίους ποιητές, υμνητής του έρωτα και της φύσης, που το έργο του, στο σύνολό του, έχει πολλές ομοιότητες και αναλογίες με τη δημοτική μας ποίηση. Τα σωζόμενα ποιήματα του, βουκολικά, ερωτικά, μίμοι, επιγράμματα, διαπνέονται από ζωή κι ομορφιά, που μας προσφέρουν μια ζωντανή εικόνα του αρχαίου βίου με εκπληκτική νεωτεριστικότητα. Η μετάφραση έμμετρη, του Ιωάν. Πολέμη.
Πατέρας της Ιστορίας ωνομάστηκε ο Ηρόδοτος, που η πιστοποιημένη κι από άλλες πηγές ακρίβεια των όσων εκθέτει αμιλλάται προς τη γοητεία του ύφους του.
Μούσες: Στο θαυμάσιο έργο του, τις «Μούσες», μας ιστορεί τη ζωή των αρχαίων Ασιατικών εθνών, διαφόρων βαρβάρων λαών, της Αιγύπτου και της Ελλάδος μέχρι των Μηδικών Πολέμων. Οι εθνικοί και θρησκευτικοί μύθοι, που αναφέρει, οι περιγραφές των τόπων και των ηθών και εθίμων, καθώς και τα διάφορα επεισόδια που περεμβάλλει στις ιστορίες των λαών προσθέτουν άφθαστη ομορφιά στο βιβλίο, για αυτό οι αρχαίοι έδωσαν τα ονόματα των εννέα Μουσών στα εννέα κεφάλαια του. Η μετάφραση έγινε από τον Σκαλίδη και μ’ έλεγχο του Ι. Ζερβού, Τόμοι τέσσερις.
Πελοποννησιακός Πόλεμος: Η αμερόληπτη ακρίβεια, η βαθυστόχαστη κριτική, η συντομία και λιτότητα του λόγου και τ’ αδρά του νοήματα, ανάδειξαν τον Θουκυδίδη ως τον κορυφαίο ιστορικό του κόσμου όλων των εποχών. Στο μοναδικό έργο του μας εξιστορεί με θαυμάσιο τρόπο τον μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο των Ελλήνων, που αποτέλεσμα του υπήρξε η ανεπανόρθωτη εξασθένιση της Ελλάδος. Ανατρέχοντας στα απώτατα αίτια, ο Θουκυδίδης εξηγεί τα σχετικά με την ανάπτυξη του Ελληνισμού από τους αρχαιοτάτους χρόνους, περιγράφει τη σύσταση και την ζωή των Πολιτειών - Κρατών, δίδοντας μας έτσι μιαν άρτια εικόνα της ζωής των Ελλήνων. Η μετάφραση έγινε από τον Ι. Ζερβά. Τόμοι τέσσερις.
Παράλληλοι Βίοι : Ο τελειότερος και σημαντικώτερος από τους τελευταίους Έλληνες κλασικούς, για το ύφος, το απέραντο της σοφίας του και των γνώσεών του και την αδρότητα της σκέψης του. Ιστορικός, ηθικολόγος και φιλόσοφος, στο έργο του συμπεριέλαβε αμύθητο πλούτο γνώσεων, δοξασιών και γεγονότων όλου του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου μέχρι των χριστιανικών χρόνων. Στους «Παραλλήλους Βίους» του δεν βιογραφεί απλά, παρά κρίνει και συγκρίνει την ιστορία μεγάλων Ελλήνων και Ρωμαίων ανδρών, περιλαμβάνοντας ταυτόχρονα κι όλα τα σχετιζόμενα μ’ αυτούς και την εποχή τους γεγονότα, ολόκληρη σχεδόν την πολιτική και κοινωνική και, εν μέρει, την πνευματική ζωή της Ελλάδος και της Ρώμης. Έτσι, οι Παράλληλοι Βίοι» του αποτελούν μιαν αισθητικά δοσμένη φιλοσοφική εγκυκλοπαίδεια της ελληνικής και ρωμαϊκής ιστορίας. Η μετάφραση έγινε από τον Αλέξανδρο Ραγκαβή. Ολόκληρο το έργο θα κυκλοφορήση σε 10 τόμους.
Ο Δημοσθένης θεωρείται ως ο μεγαλύτερος ρήτορας του κόσμου κ’ οι λόγοι του είναι το τελειότερο υπόδειγμα ρητορικής τέχνης. Οι λόγοι τούτοι, δυνατοί και κυριολεκτούντες, ακαταμάχητοι στην επιχειρηματολογία τους, είναι αληθινά καλλιτεχνήματα στοχασμού κ’ έκφρασης.
Ο περί του στεφάνου λόγος : «Ο περί του στεφάνου λόγος» είναι απολογία του πολιτικού του βίου. Περιέχει τόσον μεγάλο πλούτο σ’ έξαρση και ρητορικά σχήματα, που μπορεί ν’ αποτελέση πρότυπο για την διδασκαλία της ρητορικής τέχνης.
Οι τρεις Ολυνθιακοί: Στους «Τρεις Ολυνθιακούς» του εκθέτει, αποκαλύπτοντας την έτσι στους Αθηναίους, την πολιτική και τους σκοπούς του Φιλίππου, του Βασιλιά της Μακεδονίας, επικρίνοντας τους ταυτόχρονα για την αδράνεια τους. Οι «Τρεις Ολυνθιακοί» κρίνονται σαν οι κατ εξοχήν πολιτικοί λόγοι του μεγάλου αθηναίου ρήτορα.
Οι Τέσσαρες Φιλιππικοί: Αντίθετα, οι «Τέσσαρες Φιλιππικοί» του αποτελούν δριμύτατην επίθεση εναντίον του Φιλίππου και ταυτόχρονα πρόκληση σε άμεση εναντίον του ενέργεια των Αθηνών και των άλλων ελληνικών-Πολιτειών-Κρατών. Οι μεταφράσεις των λόγων του Δημοσθένους, ακριβείς, διατηρούν όλη τη δύναμη και τη ζωντάνια του πρωτοτύπου κι οφείλονται στον Ν, Γκινόπουλο. Τόμοι τρεις.
Τα μέγιστα κι ανυπέρβλητα ποιητικά μνημεία της παγκοσμίου σκέψεως αποτελούν τα δύο αριστουργηματικά έπη, η «Ιλιάδα» και η «Οδύσσεια», του Ομήρου. Ό,τι δημιούργησαν οι αρχαίοι πολιτισμοί της Ανατολής σε γνώσεις, θρησκευτικές δοξασίες, μύθους και σύμβολα, σε ηθικές αντιλήψεις και σε τέχνη, πολλαπλασιασμένα από την πλούσια ελληνική διανόηση και διυλισμένα από την καθαρή και λεπτή ελληνικήν αισθητική, κατάληξαν στον Όμηρο, σαν απόσταγμα ποίησης, πλαστικότητας και κάλλους. Έτσι τα δύο ομηρικά έπη αποτελέσανε και παραμείναν έκτοτε δυο αστείρευτες πηγές κάθε τέχνης, ιδανικά κι άφθαστα πρότυπα για κάθε ποίηση.
Ιλιάς: Το κυρίως ηρωικό έπος. Βασίζεται στη φιλονεικία μεταξύ Αγαμέμνονος και Αχιλλέως, περιγράφει όλα τ’ αποτελέσματα και τις επιπτώσεις που είχε στην τρωικήν εκστρατεία κι ανατρέχει, επεισοδιακά, σ’ όσα προηγήθηκαν της εκστρατείας και στην εν γένει ελληνική μυθολογία. Θεοί, ήρωες, παραδόσεις, περιπέτειες, περιγραφές, αποτελούν στην «Ιλιάδα» έναν κόσμο που κινείται και ζη μ’ όλη την ενάργεια της αλήθειας και μέσα στο άπλετο φως της πιο υψηλής ποίησης. Η μετάφραση ρυθμική, και πιστή, του Ι. Ζερβού. Τόμοι τέσσερις.
Οδύσσεια: Το πολυσύνθετο και πολυμερές έπος αυτό του Ομήρου διηγείται την δεκάχρονη περιπλάνηση του Οδυσσέα, ύστερα από τον τρωικό πόλεμο, επιστρέφοντας στην Ιθάκη. Οι πολιτισμοί, οι θρησκείες, η Ιστορία, τα ήθη των τότε λαών, καθώς και των μυθολογουμένων, περιλαμβάνονται και συμπλέκονται στην αριστουργηματική, περιπετειώδη αφήγηση. Η έμμετρη μετάφραση, από τις κλασικές πια της νεοελληνικής γραμματολογίας, έγινε από τον Ιάκωβο Πολυλά. Το έργο θα κυκλοφορήση σε τέσσερις τόμους.
Ο πολυσχιδέστερος κ' εγκυκλοπαιδικώτερος από τους φιλοσόφους όλων των εποχών, που το έργο του υπήρξεν η βάση ολόκληρης της νεώτερης επιστήμης και φιλοσοφίας.
***
Ηθικά Νικομάχεια: Πρόκειται για το πιο νεωτεριστικό έργο του μεγάλου φιλοσόφου. Στα «Ηθικά Νικομάχεια» εξετάζονται, αναλύονται και διατυπώνονται από θεωρητικής και, ταυτόχρονα, πρακτικής απόψεως, οι αρχές της κοινωνικής και της ατομικής ηθικής. Η μετάφραση φιλολογική και σαφής, έγινε από τον Κ. Ζάμπα. Τόμοι δύο.
Περί ψυχής: Στο πολυφημισμένο τούτο έργο του ο Αριστοτέλης διατύπωσε τις μεταφυσικές θεωρίες του για την ψυχή, βασίζοντας τις στα δεδομένα του φυσικού κόσμου και του ορθού λόγου. Οι αντιλήψεις του υπήρξαν η αφετηρία των περισσοτέρων από τα νεώτερα μεταφυσικά συστήματα. Η μετάφραση οφείλεται στον Π. Γρατσιάτο.
Μικρά φυσικά: τα πορίσματα των πριν απ’ αυτόν φυσικών και φιλοσόφων και κυρίως τα συμπεράσματα της κολοσσιαίας προσωπικής εργασίας του διατύπωσεν ο Αριστοτέλης στο έργο του αυτό. Έργο βαθύτατο και διαφωτιστικό των τότε φυσικών και βιολογικών γνώσεων. Η μετάφραση, με φιλολογική ακρίβεια και σαφήνεια, οφείλεται στον Π. Γρατσιάτο.
Αθηναίων Πολιτεία : Ιστορία πολιτική και πολιτειακή των Αθηνών, το κυριώτερο από το μεγάλο περί πολιτευμάτων έργο του Αριστοτέλους. Στην Ιστορία τούτη θαυμάζεται ιδιαίτερα η λιτότητα και η οικονομία του έργου. Η μετάφραση έγινε από τον Ι. Ζερβό.
Λαξευτής του λόγου, χαρακτηριζόμενος κυρίως για την σαφήνειά του, την λιτότητα και την περιγραφικότητά του, ο Ξενοφών αποτελεί υπόδειγμα της Αττικής καλλιέπειας κ’ είναι ένας από τους μεγαλύτερους ιστορικούς και ηθικολόγους της παγκοσμίου γραμματολογίας.
***
Απομνημονεύματα : τα «Απομνημονεύματα» του Ξενοφώντος είναι η περίληψη της διδασκαλίας του Σωκράτους, του οποίου επίσης υπήρξεν μαθητής, κι αναφέρονται κυρίως στις ηθικές αντιλήψεις του μεγάλου φιλοσόφου. Η μετάφραση έγινε από τον Κ. Βάρναλη.
Κύρου Ανάβασις: Ιστορία της εκστρατείας του Κύρου του νεωτέρου και κυρίως η αφήγηση της επιστροφής των δέκα χιλιάδων Ελλήνων υπό την στρατηγία του Ξενοφώντος. Η περιγραφή των χωρών και των λαών της Ασίας επιτείνει την ζωηρότητα του ύφους και το ενδιαφέρον της ιστορικής αφήγησης. Μετάφραση Δ. Αναστασοπούλου του Αθηναίου. Τόμοι τρεις.
Στους θαυμάσιους διαλόγους του ο Πλάτων απέδωσε την διδασκαλία του Σωκράτους και διατύπωσε εξαιρετικής γενικότητας δικές του θεωρίες για τον κόσμο και για τον άνθρωπο, για την ψυχή και για τον νου, για την πολιτεία και για την ηθική, επηρεάζοντας βαθύτατα τον Χριστιανισμό και τις ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις των νεωτέρων χρόνων ως τις μέρες μας. Οι διάλογοι του αποτελούν άρτια εγκυκλοπαιδική διδασκαλία της αρχαίας σοφίας, κ’ έχουν τόση φυσικότητα, περιγραφή και χάρη, που μπορούν να χαρακτηρισθούν κι ως φιλοσοφικά δράματα.
***
Φαίδων: Πρόκειται για υψηλή και βαθιά μελέτη περί ψυχής. Ο Σωκράτης, ανάμεσα στους μαθητές του, στις τελευταίες ώρες της ζωής του, διδάσκει με ηρεμία και γαλήνη τον θείο προορισμό του ανθρώπου και φέρνει δυνατά επιχειρήματα για την ύπαρξη ζωής ύστερ’ από τον θάνατο. Η λιτή δραματική αφήγηση του θανάτου του Σωκράτους, με κώνειο, είναι από τις ωραιότερες σελίδες της παγκοσμίου λογοτεχνίας. Η μετάφραση έγινε από τον Αρ. Χαροκόπο.
Κρίτων : Ο μεγάλος φιλόσοφος, παρακινούμενος από τον Κρίτωνα να φύγη, για να μην υποστή την άδικη τιμωρία, αρνείται και εξηγώντας τους λόγους διδάσκει γιατί και πώς πρέπει ν’ αγαπούμε και να σεβώμαστε την πατρίδα και τους νόμους της. Μετάφραση Ν. Γκινοπούλου.
Θεαίτητος: Από τα τελευταία έργα του Πλάτωνος. Σ’ αυτό ερευνώνται τα σχετικά με την ανθρώπινη γνώση και καθορίζεται το τι είναι επιστήμη. Η ενάργεια της σκέψης, η βαθύτητα του νοήματος και η ακρίβεια της φιλοσοφικής διατύπωσης κάνουν τον «θεαίτητον» έναν από τους εξοχώτερους πλατωνικούς διάλογους. Μετάφραση Κ. Ζάμπα.
Κρατύλος: Με βαθύτατη παρατηριτικότητα κ’ εύληπτη ανάλυση στον διάλογο τούτο εξετάζεται το πώς δημιουργήθηκε η γλώσσα, για το πώς πρέπει ν’ αποβλέπομε στη μουσική ετυμολογία των λέξεων και ίσαμε ποιο σημείο είναι δυνατόν να χειραφετηθή η σκέψη από τις ατέλειες της γλώσσας. Μετάφραση Κ. Ζάμπα.
Σοφιστής: Πρόκειται για εξαιρετικά τολμηρή φιλοσοφική έξαρση προς εξακρίβωση των ορίων της ανθρωπίνης νοήσεως, γι’ αυτό και θεωρείται ως η μεταφυσική του Πλάτωνος. Σ’ ό,τι αφορά στην λογική του, είναι ο πιο πολύτροπος και οξύς από τους πλατωνικούς διάλογους. Η μετάφραση έγινε από τον Κ. Ζάμπα.
Πολιτικός : Στον διάλογο τούτο αναλύεται φιλοσοφικά η ανθρώπινη ενέργεια στην πράξη και τη θεωρία, κι ο συγγραφέας, χρησιμοποιώντας έναν μύθο, παρουσιάζει άλλο είδος, πολιτεύματος για να υποδείξη τις ατέλειες των υπαρχόντων πολιτευμάτων. Έτσι, ο διάλογος αυτός αποτελεί την κατ’ εξοχήν κοινωνιολογική μελέτη του Πλάτωνος. Μετάφραση Κ. Ζάμπα.
Χαρμίδης: 0 «Χαρμίδης» αποτελεί επισκόπηση της ηθικής, κ’ εξετάζει κυρίως το τι είναι σωφροσύνη, για να συμπεράνη ότι και αυτή, όπως τόσες άλλες ηθικές αξίες, είναι σχετική και επομένως απροσδιόριστος από πολλές απόψεις. Μετάφραση Άριστου Καμπάνη.
Ιππίας μείζων και ελάσσων: Στον «Ιππία μείζονα», ο Σωκράτης φέρνει σε αντιφάσεις τον σοφιστή Ιππία, προκαλώντας τον να ορίση το Ωραίον. Ερευνάται αν Ωραίον είναι το πρέπον ή το χρήσιμο ή το ικανό ή, γενικώτερα ακόμη, αν το Ωραίον είναι το αίτιο του αγαθού ή, πιο θετικά, αυτό που ευχαριστεί την δράση και την ακοή. Όλους τους ορισμούς αυτούς, ο Σωκράτης τους ελέγχει ως αυτοτελείς, υποδεικνύοντας εντούτοις ως κάτι ευχάριστο κ’ επαρκή για τον νου μια τέτοια πολλαπλή και διαφορότροπη επισκόπηση των γενικών ζητημάτων. Σε παρόμοιο συμπέρασμα καταλήγει κι ο «Ιππίας ελάσσων», ερευνώντας όμως κάτι άλλο: αν και κατά πόσον η αλήθεια διαφέρει από το ψέμμα. Μετάφραση Κ. Ζάμπα.
Φαίδρος: Περιμάχητος διάλογος, που από την αρχαιότητα κιόλας πότε προκαλούσε τον έπαινο και πότε την επίκριση για τις παράτολμες περί ηθικής ιδέες του, οι οποίες αναπτύσσονται τεχνικώτατα και με παραστατικό λυρισμό. Πραγματεύεται τον έρωτα, το κάλλος και όλα τ’ ανάλογα ψυχικά συναισθήματα, αντικρούοντας και συμπληρώνοντας έναν σχετικό λόγο του Λυσίου κι αποδείχνοντας, ταυτόχρονα, πως η ρητορική μόνο με τη φιλοσοφία μπορεί ν’ αναχθή σε τέχνη. Μετάφρ. Κ. Γούναρη.
Αλκιβιάδης Α’ Αλκιβιάδης Β’ : η αυτοεπίγνωση, το «γνώθι σαυτόν», κι ακόμη βαθύτερα η θεώρηση του εσωτερικού κόσμου μας τίθεται στον Αλκιβιάδη σαν αφετηρία και βάση της εξύψωσης του ανθρώπου. Αφού διευκρινισθή πρακτικά, ότι χωρίς την αυτεπίγνωση δεν έχουμε ορθή αντίληψη του δικαίου και του οφελίμου, μετά γενικεύεται η ιδέα της αυτοεπίγνωσης και η ωφέλεια που έχουμε απ’ αυτήν παρουσιάζεται σαν εκείνο που κατ’ εξοχήν τελειοποιεί τον άνθρωπο και που τον εξυψώνει προς το θείο. Έτσι, οι αντιλήψεις του διαλόγου τούτου είναι ο πυρήνας, μπορεί να πη κανείς, της Νεοπλατωνικής Φιλοσοφίας. Ο συναπτόμενος διάλογος «Αλκιβιάδης Β’» ξεκινώντας από τ’ ότι οι άνθρωποι προσεύχονται για να ζητήσουν πολλές φορές επιβλαβή πράγματα, καταλήγει στ’ ότι αγνοούμε το τι είναι το ωφέλιμο και τι το αγαθό. Η μετάφραση του Ν. Καζαντζάκη.
Ίππαρχος, Οι αντεραστές: στον πρώτο από τους δυο αυτούς διαλόγους, τον «Ίππαρχο», ερευνάται τι είναι η αγάπη του κέρδους και, πιο γενικά, η τάση του ανθρώπου να ωφεληθεί από τον διπλανό του και να επικρατήση, και κατά πόσο μια τέτοια τάση είναι βλαβερή και άδικη. Αφού αποδειχθή η σχετικότητα των παρομοίων αντιλήψεων, συμπεραίνεται ότι η φιλοκέρδεια είναι μια φυσική ανθρώπινη ροπή. Στους «αντεραστές» εξετάζεται τι είναι φιλοσοφία και κατά πόσον και πώς ωφελεί, κατακρίνονται δε αυτοί που την απλή πολυμάθεια την παρουσιάζουνε σαν σοφία.
Ερυξίας, Αξίοχος, Αλκυών : Στον πρώτο από τους τρεις αυτούς διαλόγους ερευνάται τι είναι πλούτος και κατά πόσον μπορεί να είναι ωφέλιμος στον άνθρωπο. Στον δεύτερο, τον «Αξίοχο», γίνεται επισκόπηση της εσώτερης πίστης που έχει ο άνθρωπος για την ψυχή και η πίστη τούτη προβάλλεται έμμεσα σαν εκμηδένιση του φόβου του θανάτου. Στην «Αλυόνα», ποιητικά και με κάποιον μυστικισμό, ερμηνεύεται η μεταμορφωτική δύναμη της ύλης της φύσεως. Η μετάφραση έγινε από τον Γ. Μάνεση.
Παρμενίδης: Ο Παρμενίδης και ο Ζήνων ο Ελεάτης υποστηρίζουν δογματικά το ενιαίο του σύμπαντος, αποδείχνοντας με πλήθος μεταφυσικούς ισχυρισμούς το αδύνατο της πολλαπλότητας των όντων. Μα ο Σωκράτης, με αλλεπάλληλες ερωτήσεις τους φέρνει σε αντιφάσεις, για να προκύψη τελικά ως βαθύτερο συμπέρασμα του διαλόγου, η σχετικότητα των ανθρωπίνων γνώσεων και το σφαλερό κάθε δογματικής θεωρίας.
Συμπόσιον: Σε συμπόσιο, όπου γιορτάζεται η νίκη του πλουσίου δραματικού ποιητού Αγάθωνος, οι συνδαιτυμόνες αποφασίζουν να εγκωμιάσουν, κάθε ένας χωριστά, τον έρωτα. Τελευταίος μιλεί ο Σωκράτης για να ορίση ότι ο έρωτας, όπως τον εννοούν όλοι, είναι η επιθυμία του ανθρώπου για την ομορφιά. Στην διήγηση του περιλαμβάνει τον μύθο της γένεσης του Έρωτα, γεμάτον βαθύ και υψηλόν μυστικισμό, και παρουσιάζει ιδεολογικά τον ερωτικό πόθο σαν φιλοσοφική έφεση, ως τάση προς ευδαιμονία και, μαζί, αθανασία. Ο ξαφνικός ερχομός του Αλκιβιάδη, μεθυσμένου, που πειράζει φιλικά τον Σωκράτη, επιβεβαιώνει παραστατικά τη σωκρατική ιδεολογία. Μεταφραστής ο Ν. Κουντουριώτης.
Ευθύδημος : Ο διάλογος αυτός αποτελεί σφοδρήν επίθεση και επίκριση των αμφιγνωμιών, των σφαλερών συλλογισμών και της κενότητας της σκέψης και των γνώσεων των σοφιστών, όχι τόσο των επιφανών και φιλοσοφούντων, όσο των κοινών και ρητορευόντων. Ορισμένοι υπαινιγμοί αφορούν στον Αντισθένη και στον Ισοκράτη. Μεταφραστής ο Α. Χαροκόπος.
Μένων : Από τους πιο λιτούς πλατωνικούς διάλογους, που δείχνει, εντούτοις, την ευρύτητα και την πολυμέρεια του μεγάλου φιλοσόφου. Εξετάζει και αναλύει την αρετή, αν και κατά πόσον είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Η μαθηματικά διατυπωμένη σκέψη, η αλληλουχία και η ακρίβεια των συλλογιστικών επιχειρημάτων καθώς και η οικονομία του, που περιορίζει αυστηρά το θέμα του, πλησιάζουν τον διάλογο αυτόν στην λεγομένη, κιόλας, θετική φιλοσοφία. Η μετάφραση έγινε από τον Χαρίλαο Παπαντωνίου.
Θεάγης. Περί δικαίου. Περί αρετής : στον πρώτον από τους τρεις αυτούς ους, ο Πλάτων εξετάζει το τι είναι σοφία και αν μπορή να διδαχτή, και θέτει σαν βάση της μόρφωσης και της επίδοσης του ανθρώπου την εσωτερική φυσική κλίση του. Στον διάλογο τούτο γίνεται πολύς λόγος από τον Σωκράτη για το γνωστό δαιμόνιό του. Στον δεύτερο ερευνάται αν η αντίληψη του δικαίου είναι έμφυτη ή επίκτητη, και στον τρίτο αν μπορή να διδαχτή ή όχι η αρετή, για να καταλήξη στο συμπέρασμα, ότι η αρετή είναι θείο δώρο. Μετάφραση του Σ. Λιμπεροπούλου.
Φίληβος : Στην ερώτηση, πού βασίζεται το αγαθό, ο Φίληβος απαντά προβάλλοντας την ηδονή κι ο Σωκράτης αντιπαραβάλλει τη φρόνηση. Κι αφού δειχτή, ότι για τον άνθρωπο είναι σημαντικώτερη η φρόνηση, ως κάτι πεπερασμένο και αντιληπτό συμπεραίνεται ότι ο συνδυασμός φρονήσεως και αρετής οδηγεί στο αγαθό. Μετάφραση Κ. Ζάμπα.
Πρωταγόρας : Ύστερα από ωραία και ειρωνική περιγραφή των επιδειχτικών και φαντασμένων τρόπων των σοφιστών, γίνεται συζήτηση, ανάμεσα στον Σωκράτη και τον Πρωταγόρα, περί αρετής. Επιδέξια φέρνοντας σε αδιέξοδο τον σοφιστή, ο Σωκράτης αποδείχνει πως η αρετή είναι αυτοδίδαχτη κ’ ύστερα, μεταστρέφοντας τους συλλογισμούς του την παρουσιάζει σαν αποτέλεσμα γνώσης. Μετάφραση Α. Χαροκόπου.
Κριτίας : Αναφερόμενος στη μυθολογουμένη χώρα της Ατλαντίδος, της οποίας μας δίδεται ποιητική και εξαιρετικά παραστατική περιγραφή, ο Ελάτων διατυπώνει εδώ το ιδανικό, κατά την αντίληψή του πολιτικό και κοινωνικό σύστημα: έναν συνδυασμό μοναρχίας και ομοσπονδιακής οργάνωσης. Μετάφραση Α. Χαροκόπου.
Λάχης: Ο διάλογος αυτός θέτει σαν βάση ανατροφής την ανδρεία, κι από ηθική κι από υλική άποψη. Εξετάζοντας το τι είναι η ανδρεία και μην καταλήγοντας σε κανέναν ορισμό, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι αρετές δεν μπορούν να καθοριστούν θεωρητικά και απόλυτα. Μεταφραστής ο Άριστος Καμπάνης
Λύσις : Διάλογος μεταξύ Σωκράτους και ωραίων εφήβων στην παλαίστρα, που ερευνά τα σχετικά με την φιλία που αρμόζει στους νέους απέναντι των μεγαλυτέρων τους και, πιο γενικά, την φιλία σαν ατομική και κοινωνικήν αρετή. Μεταφραστής ο Άριστος Καμπάνης.
Απολογία Σωκράτους: Το δράμα της δίκης και της καταδίκης του Σωκράτους, και κυρίως η απλή και σοφή εξιστόριση της ζωής και της διδασκαλίας του, όπως μας δίδεται από τον ίδιο το Σωκράτη, ενώ απολογείται, σαν υπεράσπιση του εαυτού του κατά των κατηγόρων του. Η μετάφραση έγινε από τον Αλ. Μωραϊτίδη.
Ευθύφρων: Στον διάλογο τούτο εξετάζεται και αναλύεται με βαθύτητα φιλοσοφική και φιλελευθερισμό το τι είναι οσιότης, δηλαδή ευσέβεια, αρετή και νομιμοφροσύνη. Επικρίνοντας την πρόληψη και την κατά τύπους μόνον και παράδοσιν ευσέβεια, θέτει σαν αφετηρία και γνώμονα της αληθινής ηθικής την έμφυτη και κατά συνείδησιν ηθικότητα. Μετάφραση Αλ. Μωραϊτίδη.
Γοργίας: Συζήτηση του Σωκράτους με τον διάσημο σοφιστή της αρχαιότητος Γοργία, που δίδασκε πως η τυπική μόρφωση - η επιστημονική πολυμάθεια, όπως λέγεται σήμερα - αρκεί για ν’ αναδειχτή ένας άνθρωπος. Θέμα της συζητήσεως είναι, αν η ρητορική πετυχαίνει να δώση την υπεροχή, πράγμα που αποκρούει ο Σωκράτης, αποδείχνοντας πώς η αληθινή μόρφωση είναι αυτή που θεμελιώνεται πάνω στην φιλοσοφία. Μετάφραση Αλ. Φιλαδελφέως.
Μενέξενος : Μοναδικός στο είδος του διάλογος, γιατί αποτελώντας τάχα εγκώμιο για Αθηναίους που έπεσαν στον πόλεμο, γραμμένο από την Ασπασία, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά λεπτή κ’ ειρωνική σάτυρα της φλύαρης ρητορείας και των ρητόρων της εποχής εκείνης, των οποίων μιμείται με θαυμαστή τέχνη το ύφος και την παραλογιζόμενη σοφιστεία. Η μετάφραση έγινε από τον Ι. Ζερβό.
Τίμαιος : Αποτελεί σύστημα μεταφυσικής φιλοσοφίας περί γενέσεως του κόσμου και περί φύσεως του ανθρώπου, που παρουσιάζει πολλή συγγένεια με τις θεωρίες των Πυθαγορείων. Ο Τίμαιος αναπτύσσει βαθύτατες ιδέες για τον χαρακτήρα του κόσμου και ο Σωκράτης διευκρινίζει, συντελώντας στην ενάργεια και την παραστικότητα του πλατωνικού ύφους. Η μετάφραση έγινε από τον Π. Γρατσιάτο.
Ίων. Μίνως. Δημόδοκος. Σίσυφος. Κλειτοφών: Ο πρώτος από τους διάλογους αυτούς ελέγχει την επιπόλαιη γνώση. Ο δεύτερος αναφέρεται στις περί του δικαίου και της αρετής γενικές και σχετικές αντιλήψεις. Ο «Δημόδοκος», ξεκινώντας από το ερώτημα, αν και από ποιους πρέπει να ζητούμε συμβουλές, ανάγεται, πιο γενικά, στην εξέταση του τρόπου και του ποιού της επίκτητης μόρφωσης. Ο «Σίσυφος» αναλύει τι είναι πρακτική και τι θεωρητική σκέψη και πόσον είναι ωφέλιμη. Ο «Κλειτοφών», τέλος επισκοπώντας τις περί ηθικής αντιλήψεις, αποδείχνει τη σχετικότητά τους. Μεταφραστής ο Ν. Καζαντζάκης.
Πολιτεία: Το πρωτοτυπώτερο και πλαστικώτερο από τα πλατωνικά έργα, αποτελούμενο από δέκα βιβλία. Το πρώτο βιβλίο, που αναφέρεται στην δικαιοσύνη, γίνεται η αφετηρία για να διατυπωθή μετά η ιδέα του ιδανικού πολιτεύματος. Η οριζόμενη ισότητα δικαιωμάτων των πολιτών, ο διακανονισμός ίσης εργασίας, η κατανομή των πολιτών σε τρεις τάξεις, η εξίσωση ανδρών και γυναικών, η κοινογαμία κ’ η κοινοκτημοσύνη, ο αποκλεισμός των ποιητών, ο περιορισμός της αύξησης του πληθυσμού, οι πρωτόρρυθμες γενικές αρχές του κοινωνικού και αστικού δικαίου, συνδυαζόμενες σε οργανικό σύστημα στο έργο αυτό, αποτέλεσανε την αφετηρία πολλών φιλοσοφικών, κοινονιωλογικών και πολιτικών θεωριών. Έτσι, που και από την άποψη αυτή αποτελή ένα από τα σημαντικώτερα δημιουργήματα της ανθρώπινης σκέψης. Η μετάφραση οφείλεται στον Ιωάννη Γρυπάρη. Τόμοι τρεις.
Νόμοι και Επινομίς : Το πιο ώριμο από τα έργα του Πλάτωνος, σε δώδεκα βιβλία. Ο διάλογος, στον οποίο δεν παρουσιάζεται πια, διδάσκοντας ή ελέγχοντας, ο Σωκράτης, μα κάποιος ανώνυμος Αθηναίος, δηλαδή ο Πλάτων, διεξάγεται κατά το διάστημα μιας πορείας από την Κνωσσό ως το άντρο του Διός: μιας ημέρας. Στον διάλογο παίρνουνε μέρος ο Λακεδαιμόνιος Μέγιλος, και ο Κρητικός Κλεινίας, που εκπροσωπούν τα δύο περιφημότερα αρχαία πολιτεύματα, το μινωικό και το σπαρτιατικό. Εδώ δε θα συναντήσουμε περιγραφές χαρακτήρων και επεισόδια. Κάθε συζητητής παρουσιάζεται απλά σαν εκπρόσωπος μιας ωρισμένης θεωρίας, για να διατυπωθή τελικά η ώριμη φιλοσοφική αντίληψη του Πλάτωνος σε πολιτικό σύστημα, επιδεχτικό εφαρμογής. Η «Έπινομίς», αποτελώντας συνέχεια των «Νόμων» είναι ταυτόχρονα και μια επεξήγηση τους συχνά. Μεταφραστής ο Κ. Ζάμπας. Τόμοι τέσσερις.
Επιστολές και Όροι: Οι αποδιδόμενες, από την αρχαιότητα κιόλας, επιστολές στον Πλάτωνα, αναφέρονται στις φιλοσοφικές αντιλήψεις του και δίδουν πλείστες όσες λεπτομέρειες για την ζωή του μεγάλου φιλοσόφου. Με τις «Επιστολές» συνεκδίδονται και οι «‘Όροι», - ερμηνεία, δηλαδή, ειδικών λέξεων και φιλοσοφικών όρων που συναντούνται στα διάφορα έργα του Πλάτωνος.
Αίθουσα 1.000 τετραγωνικών μέτρων. Χιλιάδες είδη βιβλίων στις μισές τιμές και με μεγάλες ΕΥΚΟΛΙΕΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ
Γ. ΛΑΔΙΑΣ & ΣΙΑ Ε.Π.Ε
Η σειρά των Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων, των Εκδόσεων Φέξη, υπήρξεν ένας σταθμός στα ελληνικά χρονικά. Για πρώτη φορά προσφερόταν συστηματικά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, η αρχαία ελληνική σκέψη (ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση, δράμα, δικανικός και πολιτικός λόγος) σε δημιουργικές μεταφορές της, από τους άριστους μεταφραστές του τόπου, στην πιο σύγχρονη μορφή που πήρε, εξελισσόμενο, το γλωσσικό της όργανο. Ο Όμηρος, οι Τραγικοί κι ο Αριστοφάνης, ο Ηρόδοτος, ο Θουκιδίδης, ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Αριστοτέλης, ο Θεόκριτος, ο Θεόφραστος, ο Επίκτητος, ο Πλούταρχος, ο Λουκιανός κλπ προσφέρονται και σήμερα, στις κλασικές πια μεταφράσεις των Πολυλά, Ραγκαβή, Μωραϊτίδη, Κονδυλάκη, Ποριώτη, Γρυπάρη, Τανάγρα, Πολέμη, Καμπάνη, Καζαντζάκη, Βάρναλη, Αυγέρη, Βουτιαρίδη, Ζερβού, Φιλαδελφέως, Τσοκόπουλου, Σιγούρου, Κ. Χρηστομάνου κλπ. σε μια σύγχρονη σειρά εκδόσεων βιβλίου τσέπης, πράγμα που επίσης γίνεται για πρώτη φορά, συστηματικά, στην Ελλάδα.
Ιφιγένεια εν Αυλίδη : Μια από τις παθητικώτερες και καλύτερες τραγωδίες του Ευριπίδη. Οι προσπάθειες του Αγαμέμνονος να σώση την κόρη του, η συμπάθεια και κατανόηση του Μενελάου, που έρχονται αργά, για το θύμα, η τολμηρή αντίσταση του Αχιλλέα εναντίον του στρατού για να σωθή η μνηστή του, εντείνουν την δράση και την τραγικότητα. Η λύση του δράματος δίδεται από τον από μηχανής θεόν. Η μετάφραση, σε στίχους.
End of the Project Gutenberg EBook of Iphigeneia at Aulis, by Euripides
*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK IPHIGENEIA AT AULIS ***
***** This file should be named 26784-0.txt or 26784-0.zip ***** This and all associated files of various formats will be found in: http://www.gutenberg.org/2/6/7/8/26784/
Produced by Sophia Canoni
Updated editions will replace the previous one—the old editions will be renamed.
Creating the works from public domain print editions means that no one owns a United States copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United States without permission and without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you do not charge anything for copies of this eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports, performances and research. They may be modified and printed and given away—you may do practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is subject to the trademark license, especially commercial redistribution.
To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free distribution of electronic works, by using or distributing this work (or any other work associated in any way with the phrase "Project Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project Gutenberg-tm License (available with this file or online at http://gutenberg.net/license).
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to and accept all the terms of this license and intellectual property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be used on or associated in any way with an electronic work by people who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works even without complying with the full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic works. See paragraph 1.E below.
1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the collection are in the public domain in the United States. If an individual work is in the public domain in the United States and you are located in the United States, we do not claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, displaying or creating derivative works based on the work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily comply with the terms of this agreement by keeping this work in the same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in a constant state of change. If you are outside the United States, check the laws of your country in addition to the terms of this agreement before downloading, copying, displaying, performing, distributing or creating derivative works based on this work or any other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning the copyright status of any work in any country outside the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net
1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived from the public domain (does not contain a notice indicating that it is posted with permission of the copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in the United States without paying any fees or charges. If you are redistributing or providing access to a work with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted with the permission of the copyright holder, your use and distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm License terms from this work, or any files containing a part of this work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this electronic work, or any part of this electronic work, without prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with active links or immediate access to the full terms of the Project Gutenberg-tm License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any word processing or hypertext form. However, if you provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.net), you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided that
- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has agreed to donate royalties under this paragraph to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid within 60 days following each date on which you prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm License. You must require such a user to return or destroy all copies of the works possessed in a physical medium and discontinue all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm works.
- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the electronic work is discovered and reported to you within 90 days of receipt of the work.
- You comply with all other terms of this agreement for free distribution of Project Gutenberg-tm works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread public domain works in creating the Project Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic works, and the medium on which they may be stored, may contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all liability to you for damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a written explanation to the person you received the work from. If you received the work on a physical medium, you must return the medium with your written explanation. The person or entity that provided you with the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work electronically, the person or entity providing it to you may choose to give you a second opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may demand a refund in writing without further opportunities to fix the problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance with this agreement, and any volunteers associated with the production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of electronic works in formats readable by the widest variety of computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will remain freely available for generations to come. In 2001, the Project Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit 501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered throughout numerous locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact information can be found at the Foundation's web site and official page at http://pglaf.org
For additional contact information:
Dr. Gregory B. Newby
Chief Executive and Director
gbnewby@pglaf.org
Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide spread public support and donations to carry out its mission of increasing the number of public domain and licensed works that can be freely distributed in machine readable form accessible by the widest array of equipment including outdated equipment. Many small donations ($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating charities and charitable donations in all 50 states of the United States. Compliance requirements are not uniform and it takes a considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up with these requirements. We do not solicit donations in locations where we have not received written confirmation of compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state visit http://pglaf.org
While we cannot and do not solicit contributions from states where we have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition against accepting unsolicited donations from donors in such states who approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make any statements concerning tax treatment of donations received from outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation methods and addresses. Donations are accepted in a number of other ways including including checks, online payments and credit card donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be freely shared with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
http://www.gutenberg.net
This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, including how to make donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.